Xorijiy tillarni o’rganishda yosh davriga xos xususiyatlar

CC BY f
225-226
52
5
Поделиться
Асадова, Ч. (2022). Xorijiy tillarni o’rganishda yosh davriga xos xususiyatlar. Анализ актуальных проблем, инноваций, традиций, решений и художественной литературы в преподавании иностранных языков, 1(01), 225–226. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/analysis-problem/article/view/12933
Ч Асадова, Самаркандский государственный институт иностранных языков

Учитель

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Xotiraning til o’rganishdagi muhimligining yana bir jihati shuki, u o’rganilayotgan tilning lug’at tarkibini tez va oson o’zlashtirilishiga yordam beradi. Til o’rganuvchi qachonki ikkinchi tilda ko’proq so’z bilan tanish bo’lsagina, u bu tilda ravonlik bilan so’zlasha oladi. Aynan shu xotiraning til
o’rganuvchi uchun beqiyos nafidir.
Tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan tajribalar shuni ko’rsatadiki, ikkinchi tilni o’zlashtirish
bo’yicha maxsus mashqlarni to’rt yoshdan o’n yoshgacha bo’lgan bolalarga o’rgatish ijobiy natija berar ekan. Qolaversa, “uch yoshdan olti-yetti yoshgacha bo’lgan bolalarga chet tilini o’rgatishda o’yinning ahamiyati katta bo’lib, bu belgilangan mavzu bo‘yicha talab etilayotgan bilim, malaka va ko‘nikmaga erishishning oson yo‘lidir” [Hamre and Pianta, 2005]

Похожие статьи


background image

225

This might mean composing an email, messaging someone on Slack or Teams, giving feedback, creating a
meeting agenda, or giving an update on a project. Being able to communicate clearly through writing will
help your work go more smoothly, increase the chances you get what you want and need from others,
prevent misunderstandings, and allow your colleagues to feel informed and included—ultimately
strengthening your professional relationships.

List of used literature

1. Alison, J. 1993. Not bothered? Motivating reluctant language learners in Key Stage 4: London: CILT.
2.Argyle, M. 1969. Social Interaction. London: Tavistock Press.
3. Benson, P. 2000. Teaching and researching autonomy in language learning. London: Longman.
4.Chambers, G.N. 1999. Motivating language learners. Clevedon: Multilingual Matters.

5.

Covington, M. 1999. Caring about learning: The nature and nurturing of subject- matter appreciation.

EducationalPsychologist, 34: 127-36.

6.

Daniels, R. 1994. Motivational mediators of cooperative learning. PsychologicalReports, 74: 1011-22.

XORIJIY TILLARNI O’RGANISHDA YOSH DAVRIGA XOS XUSUSIYATLAR

Asadova Ch.S. SamDCHTI o`qituvchisi

Annotatsiya:

Xotiraning til o’rganishdagi muhimligining yana bir jihati shuki, u o’rganilayotgan

tilning lug’at tarkibini tez va oson o’zlashtirilishiga yordam beradi. Til o’rganuvchi qachonki ikkinchi tilda
ko’proq so’z bilan tanish bo’lsagina, u bu tilda ravonlik bilan so’zlasha oladi. Aynan shu xotiraning til
o’rganuvchi uchun beqiyos nafidir.

Tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan tajribalar shuni ko’rsatadiki, ikkinchi tilni o’zlashtirish

bo’yicha maxsus mashqlarni to’rt yoshdan o’n yoshgacha bo’lgan bolalarga o’rgatish ijobiy natija berar
ekan. Qolaversa, “uch yoshdan olti-yetti yoshgacha bo’lgan bolalarga chet tilini o’rgatishda o’yinning
ahamiyati katta bo’lib, bu belgilangan mavzu bo‘yicha talab etilayotgan bilim, malaka va ko‘nikmaga
erishishning oson yo‘lidir” [Hamre and Pianta, 2005].

Kalit so`zlar:

interaktiv usullar, tilde ravonlik, ikkinchi tilni o’zlashtirish bo’yicha maxsus mashqlar.

Dono xalqimiz tomonidan juda ko’phikmatliso’zlar, maqollar, iboralar yaratilgan. Bu hikmatlarning

barchasi o’zlarining boshlaridan o’tgan voqea-hodisalarga asoslanadi. Bejiz donolar hikmatlari tilga
olinmadi. Maqolaning musaddimasini shunday bir pur hikmat gap bilan boshlashni joiz deb, topdim.
“Yoshlikda olingan bilim toshga o’yilgan naqshdir”. Darhaqiqat, inson yoshligida o’rgangan narsalarini hech
yodidan chiqarmaydi.

Yuqorida qayd etilgan fikrlarning barchasi men bayon etmoqchi bo’lgan maqolaga aloqadordir.

Chunki til o’rganish ham bilim olish, o’rganishdir. Olimlar tomonidan aniqlangan statistic ma’lumotlarga
ko’ra, inson 7 yoshigacha dunyo bilimlarining 70 % ini egallar ekan [Blakemore and Frith, 2005]. Ana shu
fikrga asoslangan holda shuni aytish mumkinki, xorijiy tilni o’rganishda kichik yoshli o’rganuvchilarning
imkoniyati kengroq. Negaki bu yoshdagi o’rganuvchilar biror narsani o’rganadigan bo’lsa, butun diqqat-
e’tiborini, ishtiyoqini, qiziqishini aynan shu narsaga to’laligicha qaratadi. Shuningdek, til o’rganishda eng
muhim vosita bu xotira ekanligini hisobga olsak, “kichik yoshdagi o’rganuvchilarda bu vosita, ya’ni xotira
hali band etilmagan bo’lib, sof holatda o’rganilgan narsalarni tez qabul qiladi va mustahkam o’rnashadi” [
Shore,1997].

Xotiraning til o’rganishdagi muhimligining yana bir jihati shuki, u o’rganilayotgan tilning lug’at

tarkibini tez va oson o’zlashtirilishiga yordam beradi. Til o’rganuvchi qachonki ikkinchi tilde ko’proq so’z
bilan tanish bo’lsagina, u bu tilde ravonlik bilan so’zlasha oladi. Aynan shu xotiraning til o’rganuvchi uchun
beqiyos nafidir.

Tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan tajribalar shuni ko’rsatadiki, ikkinchi tilni o’zlashtirish bo’yicha

maxsus mashqlarni to’rt yoshdan o’n yoshgacha bo’lgan bolalarga o’rgatish ijobiy natija berar ekan.
Qolaversa, “uch yoshdan olti-yetti yoshgacha bo’lgan bolalarga chet tilini o’rgatishda o’yinning ahamiyati
katta bo’lib, bu belgilangan mavzu bo‘yicha talab etilayotgan bilim, malaka va ko‘nikmaga erishishning oson
yo‘lidir” [Hamre and Pianta, 2005]. Kichik yoshdagi til o’rganuvchilarga mavzularni o’yin tarzida
tushuntirish samarali bo’lib, bunda o’quvchilar tilni jismoniy harakatlar, interaktiv usulda o’rganishadi.
O’quvchilarning individual xususiyatlarini: qiziqishlari, jismoniy, aqliy qobiliyatlarini inobatga olgan holda
yondashish ijobiy natijalarni beradi. Bu sohada o’kazilgan tadqiqotlarga asoslanadigan bolsak, “til
o’ganishga mo’ljallangan o’yinlar 4 turga bo’linadi: yakka yoki mustaqil o`yinlar; parallel o’yinlar;


background image

226

hamkorlik va uyg’unlikdagi o’yinlar”. [Smith, 1994] O’yin orqali o’quvchi nafaqat til o’rganadi, balki
dunyoqarashini kengaytiradi.

Kichik yoshdagi til o’rganuvchilarning tinglab tushunish, fikrini bayon etish kabi ko’nikmalarini

rivojlantirishda o’yinning o’rni beqiyosdir. O`yinlarni real voqeliklar bilan bog’lab tashkil etish samarali
bo’lib, til o’ganuvchi kundalik hayotda uchraydigan voqea- hodisalarga ko’proq qiziqadi. Ular o’z
dunyoqarashi va qiziqishlaridan kelib chiqib munosabat bildiradi.

“Bilim olishning erta-kechi yo’q”, degan hikmatni shior qilib olgan insonlar doimo izlanishdalar. Har

bir sohada o’zlarini sinab ko’rishga intilishadi. Til o’rganish ham ularning nazaridan chetda qolayotgani
yo’q. Bu katta yoshdagi o’rganuvchilar ham til o’rganishda yaxshi natijalarga erishishmoqda. Lekin kichik
yoshdagi o’rganuvchilar bilan taqqoslaganda bularning imkoniyat darajasi kamroq. To’gri, mamlakatimizda
bugungi kunda til o’rganishga juda katta imkoniyatlar yaratilyapti. Prezidentimiz tomonidan ham aynan shu
mavzuda qator farmon va qarorlar e’lon qilindi. Ommaviy-axborot vositalarida til o’rgatishga mo’ljallangan
ko’plab dasturlar joriy etildi. Bularning barchasi o’rganuvchilarning Chet tilni o’zlashtirishga bo’lgan
ishtiyoqini yanada oshiradi va yetarlicha qulayliklar yaratib beradi. Katta yoshdagi o’rganuvchilarning bir
kamchiligi –bu tezroq muloqotga kirishish uchun gaplarning Grammatik tuzilishiga e’tibor bermay o’z
nutqlarini ifoda etishlaridir. Kichik yoshdagi o’rganuvchilar tilni o’zlashtirishni bosqichma-bosqich amalga
oshirishadi, Katta yoshdagilarda esa bu holat kamdan kam hollarda kuzatiladi. Ular ko’proq
murakkablashgan birikmali so’zlarni yodlashni afzal ko’rishadi. Bu bilan nutqlarini chiroyli bayon etamiz
deb o’ylashadi. Lekin oddiy so’zlar bilan bog’liq xatoliklarga duch kelishlari mumkinligi haqida o’ylab
ko’rishmaydi. Bunday xatolar sodda, arzimas bo’lishiga qaramay, ba’zi vaziyatlarda shaxsni noqulay
vaziyatlarga solib qo’yishi mumkin. Yuqoridagi misollar katta yoshli o’rganuvchilarning kamchiliklarini
ko’rsatadi.

Xulosa qilib shuniaytish joizki, inson yoshmi, yoshi ulug'mi, o'zini ilmga, dunyo bilimlarini

o'rganishga bag’ishladimi uning qalbi, albatta, ziyoga to’ladi. U insonning kamchiliklari esa asta-sekin
yo’qolib boradi, o’zi yuksaklik sari olg’a intiladi. “Insonlar o’qishdan to’xtashlari bilan fikrlashdan ham
to’xtar ekanlar”. Demak, ilm bizni inson bo’lib, insonligimizcha qolishimizda ahamiyati katta ekan.
“Beshikdan to qabrgacha ilm izla”. Bu iborani barchamiz o’zimizga shior qilib olishimiz, izlanishlardan
to’xtamasligimiz darkor.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.

Blakemore, S.-J., and Frith, U. (2005).

The learning brain; lessons for education.

Carlton:

Blackwell Publishing.

2.

Shore, R. (1997).

Rethinking the brain: New insights into early development

. Families and Work

Institute, New York.

3.

Hamre, B. K., and Pianta, R. C. (2005). Can Instructional and Emotional Support in the First-Grade

Classroom Make a Difference for Children at Risk of School Failure?

Child Development

, 76(5), 949-967.

4.

Smith, P. K. (1994). Play and the uses of play. In J. Moyles (ed.),

The excellence of play

(pp. 15-

17). Buckingham: Open University Press.

MAIN PRINCIPLES OF ENGLISH DICTIONARY

Davronova Dilobar G’aybulla qizi

Ministry of higher and secondary special education national university of Uzbekistan named

after Mirzo Ulug’bek faculty of foreign philology department of English philology

Annotatsiya

: Maqolada ingliz tili leksikografiyasi, lug‘atlarning yaratilishi, leksikografiyaning

asosiy tamoyillari xususida so‘z yuritilgan. Shuningdek, til tizimida leksik birliklar xususan leksema va
ularning semalari haqida atroflicha fikr yuritilgan. Hamda leksikografiyaning asosiy tushunchalari haqida
so’z boradi.

Annotation:

The article deals with the lexicography of the English language, the creation of

dictionaries, the basic principles of lexicography. There is also a detailed discussion of lexical units in the
language system, especially lexemes and their semantics. The article shoes main concepts of lexicography.

Аннотация:

В статье рассматривается лексикография английского языка, создание словарей,

основные принципы лексикографии. Также подробно рассматриваются лексические
единицы в языковой системе, особенно лексемы и их семантика. И основные принцип
лексикографии.

Kalit so‘zlar

: Leksikografiya, lug‘at, til, til tizimi, leksema, sema, semantik maydon,

Библиографические ссылки

Blakemore, S.-J., and Frith, U. (2005). The learning brain; lessons for education. Carlton: Blackwell Publishing.

Shore, R. (1997). Rethinking the brain: New insights into early development. Families and Work Institute, New York.

Hamre, В. K., and Pianta, R. C. (2005). Can Instructional and Emotional Support in the First-Grade Classroom Make a Difference for Children at Risk of School Failure? Child Development, 76(5), 949-967.

Smith, P. K. (1994). Play and the uses of play. In J. Moyles (ed.), The excellence of play (pp. 15-17). Buckingham: Open University Press.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов