СОВРЕМЕННЫЕ 114УЧНЫЕ РЕШЕНИЯ АКТУАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ
43
Октябрь
I
2020
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ
TALABALARNI
QOL TOPI
MASHG’ULOT JARAYONIDA O’YINING TEXNIK
USULLARIGA
O’RGATISH.
Akbarova G.T
Toshkent pediatriya libbiyot instituti, Ambulato’r tibbiyoti va Jismoniy
tarbiya kafedrasi o'qituvchisi.
Annotatsiya:Oliy o'quv yurdarida Qol topi sport turini rivojlantirish, talabalarda ushbu sport
turiga nisbatan ijobiy tushuncha shakillantirish.qol topi sporti bo'yicha mashgidollarni
tashkiUashtirish. Qol topi mashg'ulot jarayonida maxsus mashqlar yordamida o'yin ing texnik
usuUariga о 'rgatish.
Kalil so'zlar: jismoniy tarbiya, sport, sog'lom xayot, jismoniy mashiqlar.
Jismoniy tarbiya va ommaviy sport turlarini rivojlantirish bilan bir qalorda, "katta" sport
mavqcini ko'tarishga ham ustuvor ahamiyat qaratilmoqda. Yildan yilga Respublikamizda halqaro
va jahon miqyosidagi nufuzii musobaqalarni o'tkazish an'anaviy tadbirlar tarkibidan joy olmoqda.
O'zbek sportchilari Osiyo, Jahon va Olimpiya musobaqalarida yuksak natijalaiga erishib, yurtimiz
shuhrat ini jahon hamjamiyati oldida tarannum elib kelmoqda.
Ushbu natijalarni mustahkamlash va ularni yuksak darajaga ko'tarish maqsadida 2000- yillardan
boshlab mamlakatimizda "kichik Olimpiada" maqomida o'tkaziluvchi "Umid nihollari", "Barkamol
avlod" va "Universiada" kabi ko’p bosqichli ommaviy sport musobaqalari joriy etildi va borgan sari
nufuzii mavqega ega bo'lib, iste'dodli sportchilarni halqaro va Olimpiya musobaqalariga olib
chiqishda "ko'prik" vazifasini o'tab kelmoqda. Bu borada barcha ustuvor sport lurlari kabi qayd
etilgan ommaviy sport musobaqalari va Olimpiya o'yinlari dasturidan joy olgan, Yer kurrasida eng
ommaviy sport turlari salida gandbol sport turiga ham alohida e'tibor qaratilmoqda.
Shu bilan bir qalorda, ayni kunda qoltopi bo'yicha iste'dodli sport zaxiralari va yuqori malakali,
raqobatbardosh sportchilarni tayyorlash hamda ommaviy gandbolni yanada kengaytirish.
mashg'ulot va musobaqalarni ilmiy asosda tashkil
qilish
zaruriyati yuksak kasbiy-pedagogik
salohiyatga ega mutaxassis-kadriar yetishtirish muhimligiga e'tibor qaratadi.
Talabalarda qoltopi o'yin texnikasini o’rgatish uchun mashg'ulot rejasini musobaqalar o'tkazilish
kunlarini aniqlagan xolda tashkiUashtirish lozim. O’rgatish jarayonida o'yin usullarini nafaqat
biomexanik nuqtaiy nazardan to'g'ri va unumla bajarish balki o'yin payitida uni qo'llashni ham
tushuntirish kerak. Shuning uchun texnik usullarga va individual taktik xarakatlarga o’rgatish
birgalikda olib boriladi. Bundan tashqari, o'yinga o’rgatish va jismoniy sifatlami tarbiyalash o'zaro
bir-biriga bog’langan xolda olib boriladi. Harakatlarga o’rgatish va jismoniy sifatlami tarbiyalash
zaminida lalabalarni harakat malakalarini tashkiUashtirish yotadi.
Jismoniy sifatlami tarbiyalash harakat malakalarini egallash jarayonini tezlasht iradi. O'yin
usullarini bajarishda jismoniy sifatlar namoyon bo’ladi va rivojlanish tezlashadi. Biroq harakatlarga
o'rgatishda qoida bo’yicha sharoil yengillashib boriladi, ammo jismoniy sifatlami tarbiyalashda
yuklama oshirib boriladi.
Наг bir usulni bosqichma-bosqich olib boriladi. Etibor harakatning asosiy bosqichiga, keyin
esa boshqa qisimlarni bajarishga qaratiladi.
Har qanday usulni o'rgatishda texnik-taktik harakatlarning ketma-ketligi mantiqan to'g'ri bo'lishi
kerak.
1.
Usul bilan tanishtirish.
2.
Usulni soddalashtirib o'rgatish.
СОВРЕМЕННЫЕ 114УЧНЫЕ РЕШЕНИЯ АКТУАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ
44
Октябрь
I
2020
3.
Usullarni o'yin xolatiga yaqinlashtirib takominlashtirish.
4.0'rganilgan usullarni o'yinda qo'llash.
Usui bilan tanishtirishda, albatda, ko'rgazmali qurollardan foydalanib, usul to'g'risida
malumot berish va tasawur hosil qilish zarur. Ko'rgazmali qurollardan qayta foydalanilganda
(rasmlar, jadval, vidiyotasmalar) o'rganilayotganda usul va harakatlarning ancha muhim
bo'laklariga ahamiyat beriladi. O'yin usullari va harakatlami ko'rsatishda usulning ahamiyati va uni
o'yin payitida unumli qo'llash to'g'risida gapirib berish maqsadga muovotiq bo'ladi.
Harakat to'g'risida tasawurga ega bo'lish uchun shu usullarni bajarib ko'rish imkoniyati
beriladi. Xarakatlami soddalashtirilgan sharoitda o'rganish kamchiliklami bartaraf qilishga yordam
beradi. Ushbu holatda qanday muvaflaqiyatga erishish tayyorlovchi va yondoshuvchi tanlashga
bog'liq bo'ladi.
Harakat to'g'risida tasawurga ega bo'lish uchun shu usullarni bajarib ko'rish imkoniyati
beriladi. Harakatlami soddalashtirilgan sharoitda o'rganish kamchiliklami bartaraf qilishga yordam
beradi.Ushbu holatda qanday muvaflaqiyatga erishish tayyorlovchi va yondoshuvchi mashqlarni
tanlashga bog'liq bo'ladi. Harakat elementlarini his qilish uchun harakatlami majburiy chegaralab
va belgilab qo'ygan usullari qo'llaniladi.
O'yin usullarini soddalashtisilgan yoki murakkablashtirilgan sharoitda o'rgatish uchun
o'yinning dastlabki holati, masofa,yo'nalish harakati tezligi va har xil xalaqit beruvchi unsurlar
kiritiladi. Bu o'z navbatida, usulga o'rgatishdaga to'siqlarni bartaraf qiladi.
Mashgulot jarayonlarida 6 oy mobaynida biz talabalarni qol topi texnik usullariga o'rgatishda
quyidagi birnecha amaliy mashqlarni tafsiya qildik:
l.Oldinga, yon tomonga, orqa bilan oldinga to'pni yerga urib xarakat qilish.
2.Shularning xammasini yugirgan xolatda bajarish.
3.11onizi yo'nalishida har-xil to'siqlarni aylanib, to'pni yerga urib yurish.
4.
Har xil to'siqlardan xatlab, to'pni yerga urib olib yurish.
5.
Har xil tezlikda yugurib, toxtab va yana tezlashib, to'pni yerga urib olib yurish.
To'pni yerga urib yurish
6.
Yo'nalishlarni o'zgartirib (90-180-360 darajada) to'pni yerga urib olib yurish.
7.6-7 metrli chiziqlarga to'g'ri tekkizib, chiziq bo'ylab to'pni yerga urib olib yurish.
8.0'ng va chap qo'llarda to'pni yerga galma-gal urib olib yurish.
9.
Bir vaqtda to'pni yerga urib olib yurish.
lO.Bir o'yinchi to'pni yerga urib olib yuradi, ikkinchisi to'pni olib qo'yishga harakat qiladi.
СОВРЕМЕННЫЕ 114УЧНЫЕ РЕШЕНИЯ АКТУАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ
45
Октябрь
I
2020
Mashiqlarni odiy mashqlardan murakab mashqlarga 6 oy mobaynida murakkabligini oshirib
bordik.
Xulosa: talabalarda qol topi mashg'ulot jarayonida maxsus mashqlar yordamida o'yining texnik
usullariga o'rgatish. O'tkazgan ushbu mashg'ulotlarimizda 6 oy davomida jamoa ichki muxit va
birdamligi shakillandi, individual maxoratlari, jamoviy texnik xarakatlari shakillandi, o'rtoqlik
uchrashuvlari va rejadagi musobaqalarda o'tgan yillarga qaraganda 70% ko'rsatkichga ijobiy
natijaga oshdi.
O'tgan vaqt davomida jamoa ijobiy taratga o'zgardi, yani jamoada o'yin tempi shakilland,
o'yinchilarning individual maxorati oshdi.
Adabiyotlar:
1.
"Sport va xarakatli o'yinlar" o'quv qo'llanma Roshen Azizova Toshkent-2020 yil
2.
"Jismoniy tarbiya va sport" M.Abduraxmonov o'quv qo'llanma Toshkent-2016 yil.
3.
"Jismoniy tarbiya" T.S.Usmonxo'jayev, S.G.Arzumanov kasp-hunar ko'llejlari uchun
darslik. Toshkent-2007. yil
4.
"Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati" T.S.Usmonxo'jayev o'quv qo'llanma Toshkent-
208 yil.
