Universitet ta'limining paydo bo'lishi va rivojlanishi O'zbekiston

Annotasiya

Ming yil muqaddam Xorazmning poytaxti Gurgenjda (Kunya Urganch) olim qomusiy olim Abu Rayxon Beruniy boshchiligida Ma’muniylarning ma’rifatparvar sulolasiga mansub Ali ibn Ma’mun va Ma’mun ibn Ma’munlar sa’y-harakatlari bilan katta Sharqning “Dar-ma-ul Hikma” taʼlim markazi tashkil etildi. Ilm-fanning muhim masalalarini ko‘rib chiqqan bu markaz asrlar ilgari mavjud bo‘lgan Bag‘dod “Bayt-ul hikma” ilmiy-ma’rifiy an’analarini davom ettirib, jahon ilm-fani rivojida muhim o‘rin tutgan. O‘tgan asrda “Dorul hikma va ma’rif”da xizmat qilgan olimlarning faoliyati ko‘pchilik olimlarni qiziqtirgan. Ularning izlanishlari ushbu o‘quv markazi faoliyatini chuqur o‘rganishga qaratilgan bo‘lib, uning natijalari o‘sha davrning o‘ziga xos Fanlar akademiyasi ekanligini isbotladi. Bu ilmiy markaz hozirda Xorazm Ma’mun akademiyasi deb ataladi. Turli davrlarda “Dor-ul hikma” yoki “Majlisi ulamo” deb atalgan bu muassasa shuhrat va shon-shuhrat orttirishni maqsad qilgan olimlar, yozuvchilar va shoirlar uchun maskan bo‘lgan [1]. Boshqacha aytganda, u "noldan paydo bo'lmagan", lekin mustahkam poydevorga ega edi. Birinchidan, Ma'mun akademiyasi uzoq o'tmishdagi fanlarning ildizlari bilan bevosita bog'liq bo'lib, Sharqning Uyg'onish davri madaniy taraqqiyoti natijasidir. Qadimgi Xorazmda astronomiya, matematika va boshqa fanlarga qiziqish ayniqsa erta paydo bo'lgan.