Efficacy of the drug ETIS-2 in experimental tuberculosis of laboratory animals

Abstract

This article presents data on the effectiveness of the ETIS-2 drug in experimental tuberculosis of laboratory animals

Source type: Journals
Years of coverage from 2020
inLibrary
Google Scholar
CC BY f
186-188
92

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Mamadullaev, G., & Toshtemirov, R. (2024). Efficacy of the drug ETIS-2 in experimental tuberculosis of laboratory animals. in Library, 3(3), 186–188. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/37040
Gulmurod Mamadullaev, Veterinary Scientific Research Institute

Director of the Veterinary Scientific Research Institute, Tuberculosis Laboratory, Doctor of Veterinary Sciences, Professor

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

This article presents data on the effectiveness of the ETIS-2 drug in experimental tuberculosis of laboratory animals


background image

186

макромолекулярных клубков полимера, вследствие взаимного отталкивания положительно
заряженных ионов медамина, связанных с основной цепью за счет гидрофобных взаимодействий.

Вискозиметрическим методом было исследовано влияние ионной силы на вязкость раствора

полимерного комплекса. Установлено, что при увеличении ионной силы раствора приведённая
вязкость полимерного комплекса уменьшается. Это объясняется экранированием диссоциированых
карбоксильных групп ПМАГК ионами низкомолекулярного электролита, вследствие чего молекула
полимерного комплекса сворачивается. .

Определённая информация об изменении структуры органического вещества в процессе

связывания получена изучением строения поликомплексов методами ИК- и УФ- спектроскопии.

При сравнении ИК-спекторов полимерного комплекса со спектрами медамина и ПМАГК

обнаружено изменение частот полосы поглощения в области 3000-3500 см'

1

. В спектрах медамина

в области 3300-3500 см'

1

наблюдается группа характеристических полос поглощения

соответствующих валентным колебаниям вторичной аминогруппы лекарства, а в спектрах ПМАГК в
области 3000-3500 см'

1

обнаружена широкая полоса поглощения соответствующая валентным

колебаниям ОН' группировке карбоксильной группы. Полоса карбоксильной группы в ИК- спектре
полимерного комплекса смещается в высокочастотную область 1770 см'

1

, в отличие от ИК-спектров

ПМАГК, где карбоксильная группа даёт поглощение в области 1750 см'

1

. Это указывает на то, что

гидроксил карбоксильной группы связывается с вторичной аминогруппой медамина. А в УФ-спектрах
полимерного комплекса происходит лишь некоторое уменьшение максимума поглащения по
сравнению с УФ-спектрами чистого лекарственного вещества, что характерно для «мягкого»
взаимодействия поликислот с органическими веществами, при котором не происходит
существенного изменения в строении лекарственного вещества.

Таким образом полученные полимерные комплексы медамина с рН-чувствительным новым

полимером, хорошо растворимы в воде, и могут быть предметом дальнейших углубленных
исследований биологических свойств.

Литература:

1.

Махкамов М.А., Мусаев У.Н., Мухамедеев М.Г., Ким Е.Е. Синтез водорастворимых и геле
образующих

pH-чувствительных

полимеров.

Респ.

конф.

«Полимеры

2002»,

Тошкент.2002, с.-180.

2.

Быстрова Н.И., Кеменова В.А., Зезин А.Б., Кабанов В.А. Взаимодействие аминазина с
полиметакриловой и полиакриловой кислотами в кислых средах. Хим.-фарм. Журнал. 1984,
№4, с. 464-466.

УДК 619:636. 982+615.7

ЛАБОРАТОРИЯ ХАИВОНЛАРИНИНГ ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ТУБЕРКУЛЁЗИДА ЭТИС-2

ПРЕПАРАТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИ

Мамадуллаев Г.Х., Тоштемиров Р.

Ўзбекестон ветеринария илмий тадқиқот институте, Самарканд, Ўзбекистон.

Самарканд қишлоқ хўжалик институте, Самарканд, Узбекистон.

Туберкулёз

-

инсониятга қадим замонлардан маълум бўлиб, унинг олдини олиш, қарши

кураш ва бартараф қилиш жиддий муаммо бўлиб келган бўлса ҳамки, ҳозирги даврда ҳам илм - фан
олдида ўз ечимини тўла топгани йўқ. (1; 3.)

Касаллик бўйича эпизоотик вазиятни мувофиқлаштириш, носоғлом хўжаликларни

соғломлаштириш кўп жиҳатдан амалиётда самарадор восита ва услубларни қўлланилишига боғлиқ.
Биз ҳам тадқиқотларимизда кимёвий воситалар мажмуасидан иборат янги бир йўналишда
изланишлар олиб бориб, ҳайвон организмини-ҳам физиологик- ҳам кимёвий услубда касалликдан
ҳимоя қилиш назариясига асосланган ҳолда йўл тутдик(1).


background image

187

Сўнгги йилларда туберкулезни ўрганиш лабораторияси олимлари томонидан ЭТИС-2

препарата ишлаб чиқилди. ЭТИС - 2 препарата ҳайвонлар туберкулёзига қарши кураш ва олдини
олиш воситаси бўлиб, фармакопея дориворларидан ташкил топган. Препарат таркибига кирувчи
дориворлар кенг таъсир кўрсатиш доирасига эга бўлиб, туберкулёз микобактериялари ва бошқа
турдаги бактериал касалликлар қўзғатувчиларига қарши бактериостатик ва бактерицид таъсир
этувчи кимёвий дориворлар ва антибиотиклардан иборат комплекс суспензия бўлиб, шакл ясовчи
элемент сифатида витаминли ўсимлик мойи-тривит ёки тетравит қўлланилган. Препарат ташқи
муҳит учун безарар, организмга номутаносиб таъсир кўрсатмайди. Препаратнинг ташқи кўриниши
оч- сариқ ёки қизғиш рангга эга бўлиб, витаминли ўсимлик мойидан иборат қуюқ суспензия шаклида,
ўзига хос ҳидли, сувда эримайди (1).

ТАДҚИҚОТЛАРНИНГ МАТЕРИАЛ ВА УСЛУБЛАРИ.

Лабораторияда ишлаб чиқарилган янги ЭТИС-2 препаратининг ҳайвонлар туберкулёзига

қарши самарадорлик хусусиятларини ўрганиш учун тажрибалар оқ сичқонлар ва денгиз чўчқаларида
ўрганилди.

Тажриба ҳайвонлари 5 бошдан 4 гурухга бўлинди. 1-4 гурух хайвонлари М. bovis- 149

вирулент эпизоотик штамми билан 0,03 мг/кг дозада тери остидан юқтирилди. Юқтирилгандан сўнг
20 кун ўтгач препарат ҳар 10 кун оралиғи билан 6 марта юборилди. 4- чи назорат гурухига препарат
юборилмади. Юқтирилгандан сўнг 90 кун ўтгач барча ҳайвонлар патологоанатомик, бактериологик
ва гистологик текширишлар учун мажбурий ўлдирилди. Тажрибадан олдин денгиз чўчқалари
аллергик услубда текширилди. Аллергик текшириш учун Россиянинг Курск биофабрикасида ишлаб
чиқарилган ППД- туберкулиндан фойдаланилди.( Серия № 3, 2004 й. и.ч.)

Туберкулин денгиз чўчқачаларига 0,2 мл 25 ТЕ миқдорда тери орасига юборилди. Реакция

натижаси 48 соатдан сўнг ўлчанди.

Ўтказилган тажрибалар якунига кўра ЭТИС-2 препаратининг касалликка қарши оптимал

эмлаш дозалари аниқланди. Тажриба ва назорат гуруҳи ҳайвонлари ички- аъзоларида
қўзғатувчининг патогенлик даражаси, аъзоларининг жароҳатланиш даражаси ўрганилди.

Олинган натижалар асосида юборилган ЭТИС-2 препаратининг вирулент туберкулёз

микобактерияларининг 1- 3 каррали юқтириш миқдорига нисбатан касалликка қарши самарадорлиги
ўрганилди.

Тажриба давомида ўлган хайвонлар ички-аъзолари патологоанатомик, бактериологик ва

гистологик услубларда текширилди (2; 4.)

ТАДҚИҚОТЛАРНИНГ НАТИЖАЛАРИ.

Барча тажриба ва назорат гурухдари ҳайвонларини туберкулёзнинг вирулент бовис-109

штамми билан уч каррали миқдорда (0,01-0.03 мг|кг), денгиз чўчқачалари оғиз орқали, оқ сичқонлар
қорин бўшлиғи орқали юқтирилди.

Микобактериялар ривожланишининг инкубацияси даврини ҳисобга олиб орадан 20 кун ўтгач

тажриба гурухдарига ЭТИС-2 препарати ҳар 10 кун орасида инъекция қилиб борилди. Назорат
гурухдарига препарат юборилмади. Препарат юборишдан қатъий назар денгиз чўчқачаларининг
тажриба ва назорат гуруҳлари ҳар 30 кунда аллергик услубда текшириб борилди. Ҳайвонлар
юқтирилгандан сўнг 30-60 кун ўтгач аллергик текширишда барча тажриба ва назорат гурухдари
ҳайвонларида туберкулинга нисбатан ижобий реакция аниқланди.

Реакция интенсивлиги ўртача 2,3 + 0,2 мм-ни ташкил қилди. Назорат гуруҳи ҳайвонларида

реакция интенсивлиги 3 + 0,4 мм-ни ташкил қилди.

Тажриба муддати тугагандан сўнг пат.анатомик ёрилган денгиз чўчқачалари ва оқ сичқонлар

пат.материаллари гистологик текширилганда қуйидагилар аниқланди:

Тажриба гуруҳидаги денгиз чўчқачаларининг I гуруҳи ички-аъзоларида, жумладан ўпкасида

гистоцитар ва плазматик ҳужайралар тўплами аниқланди. Аммо бу тўпламлар яхши шаклланмаган
ўчоқ шаклида бўлиб, бириктирувчи тўқима билан капсула шаклида ўралган. Қолган денгиз
чўчқаларининг ўпкасида қон турғунлиги ва кўп қон қуюлиш ўчоқлари кўринди. Шундай ҳолат жигар ва
буйракларда ҳам кузатилади. Айрим ҳайвонларнинг жигарида ёғ ва донадор дистрофия учрайди.


background image

188

2-

чи гуруҳ денгиз чўчқачаларининг ўпкасида кенг майдонли қон қуюлишлар мавжуд. Фақат

бир бош ҳайвон ўпкасида плазмоцитар ва гистоцитар ҳужайралар тўплами бор, аммо бу
туберкулёзга хос эмас. Жигар ва буйракларда гемморрагик жараён кузатилади, бошқа патологии
ўзгариш аниқланмади.

3-

чи гуруҳ денгиз чўчқачаларининг ўпкасида кучли геморрагии жараён ривожланган бўлиб,

қон элементлари, хусусан эритроцитлардан иборат. Бир ҳайвонда ўпиада 1-2 дона плазмоцитар ва
гистоцитар тўпламлар мавжуд. Шу ҳайвоннинг жигарида йирии неиротии ўчоқ ҳам ҳосил бўлган,
леиин бу ўчоқ туберкулёзга хос эмас.

4-

чи гуруҳ денгиз чўчқачаларининг ўпиа, жигар ва буйраиларида қон турғунлиги ва кенг

майдонли қон қуюлишлар ҳосил бўлган. Жигарда катта томчили ёғ дистрофияси, айрим жойларида
донали дистрофия ва гепатоцитлар некробиози кузатилади. Бу гуруҳ ҳайвонлари ички-аъзоларида
ҳам гистологии текширишда туберкулёзга хос ўзгариш аниқланмади.

5-

чи назорат гуруҳининг ички-аъзоларида ўпкасида қизил доғлар^ некротик ўчоқлар ҳосил

бўлган. Жигар ва буйраклар паренхимаси шишган ва юмшаган. Ўпкада бир нечта плазмоцитар ва
гистоцитар ўчоқлар ҳосил бўлган. Ҳужайралар таркибида 2-3 нуқтада кўп ядроли гигант ҳужайралар
кўринади. Қон қуйилган, қон турғунлиги каби геморрагии жараёнлар ривожланган.

Денгиз чўчқачаларида ўтказилган тажриба натижасидан кўриниб турибдики, ЭТИС-2

препарати кутилган натижани берди. Препарат қабул қилган тажриба гуруҳи ҳайвонлари
организмида туберкулёз ривожланмади.

Оқ сичқонларда ўтказилган тажрибада ҳам худди денгиз чўчқачаларида ўрганилгани каби

ҳайвонлар организмида геморрагик жараёнлар, дистрофик ўзгаришлар кузатилиб, препарат қабул
қилган оқ сичқонлар организмида туберкулёз ривожланмади. Назорат гуруҳи ҳайвонларининг

ички

аъзоларида туберкулёз аниқланди.

ХУЛОСА.

Лаборатория олимлари томонидан ишлаб чиқилган туберкулёзга қарши ЭТИС-2 препарати

тажрибаларда ижобий самара берди. Препаратнинг оптимал эмлаш микдори бир бош ҳайвон учун
0,25-

0,5 мл /кг-ни ташкил қилди. Препарат томонидан ҳайвонлар организмига номутаносиб

таъсир

кузатилмади. Туберкулёз қўзғатувчиси юқтирилгандан сўнг ЭТИС-2 препарати қабул қилган тажриба
ҳайвонлари ички-аъзоларида туберкулёз ривожланмади. Препарат қабул қилмаган назорат гуруҳи
ҳайвонлари ички-аъзоларида туберкулёз аниқланди. Тажрибалар натижаларини патологоанатомик,
гистологик ва бактериологии тадқиқотлар натижалари тасдиқлади.

АДАБИЁТЛАР.

1.

Ни

Г.В.,

Исаков

М.Т., Мамадуллаев Г.Х.

Способ оздоровления

хозяйств

от туберкулёза

крупного

рогатого

скота//Профилактики

и

меры

борьбы

с

болезнями

сельскохозяйственных животных в

Узбекистане /Сб.научн.трудов.-Ташкент, 1993. - С. 51-

53.

2.

Рекомендация по лабораторной диагностике

туберкулеза Омск, 1988.-64

с.

3.

Туберкулёз сельскохозяйственных животных

/Под.Ред.В.П. Шишкова

и

В.П.

Урбана.

-

М ВО

Агропромиздат.

1991.-246

с.

4.

Ветеринария

қонунчилиги //Ҳайвонлар

туберкулёзига қарши кураш чора тадбирлари

ҳақида

қьтланма,

Тошкент 1998.

-

Б.68.

SUMMARY

EFFECTIVENESE OF PREPARATION ETIS-2 BY EXPERIMENTAL TUBERCULOSIS ON THE

LABORATORY ANIMALS.

Mamadullaev G.H., Toshtemirov R.

Uzbek Scientific Research Institut

of

Veterinary, Samarkand, Uzbekistan

Samarkand

agricultural

institute, Samarkand, Uzbekistan

In

the

article the

results of examination of ETIS-2 preparation for experimental

tuberculosis on the

white wice and mumps. With pathogenic strain of tuberculosis after this

experiment was

ascertain, what

optimal inoculation of dose was 1,0 ml./ 20 kg masses of

animals.

References

Ни Г.В., Исаков М.Т., Мамадуллаев Г.Х. Способ оздоровления хозяйств от туберкулёза крупного рогатого скота//Профилактики и меры борьбы с болезнями сельскохозяйственных животных в Узбекистане /Сб.научн.трудов.-Ташкент, 1993. - С. 51-53.

Рекомендация по лабораторной диагностике туберкулеза Омск, 1988.-64 с.

Туберкулёз сельскохозяйственных животных /Под.Ред.В.П. Шишкова и В.П. Урбана. - М ВО Агропромиздат. 1991.-246 с.

Ветеринария қонунчилиги //Ҳайвонлар туберкулёзига қарши кураш чора тадбирлари ҳақида қьтланма, Тошкент 1998. - Б.68.