Barcha maqolalar - Entomologiya
-
Changes in the body of working honey bees preparing to migrateThe article describes the presence of various physiological changes in the body of bees before migration in the family of bees in the local population, and on the basis of which migration can be prevented.
Pandemiya sharoitidagi ilmiy tadqiqot natijalari (COVID-19) -
Creation of inbred systems with a choice of plus and minus on the viability of silkworms with the best combination valueThere is no difference in performance in systems with plus and minus selection. In the F-1 and F-3 systems where viability plus selection was performed, cocoon weight values were 1.84 g and 1.85 g, and shell weights were 432 mg and 422 mg, respectively. In practice, the minus selection does not differ from those of the conducted F-2 and F-4 systems-1.72 g and 1.85 g, respectively; 394 mg and 420 mg. Clearly, the choice of viability leads to the accumulation of recessive hemispheric and subletal genes in the homozygous state in the system. As a result, some organisms die at different stages of development. But some of them survive. Probably on the one hand, because harmful genes are less accumulated, and on the other hand, because there are enough positive genes to compensate for the effects of harmful genes, i.e., the GCC is formed. Had this process not taken place, no doubt the system would have perished as a result of negative selection over several generations. It follows that GCC does not occur in systems with high viability. The predominance of positive genes over negative genes is achieved without them. In addition, the process of mutation is accelerated under the influence of negative selection. Thus, not only the reserve but also the newly emerging genes remainthe source for the blocks of both categoriesThis increases gene diversity
Pandemiya sharoitidagi ilmiy tadqiqot natijalari (COVID-19) -
Morphometric signs of copper bees under the conditions of UzbekistanThe results of a morphometric analysis of honey bees in Uzbekistan are presented. The different nature of the seasonal variability of the exterior signs of honey bees in different zones of the Tashkent region, the influence on their manifestation of external environmental conditions was studied
Pandemiya sharoitidagi ilmiy tadqiqot natijalari (COVID-19) -
Comparative assessment of honey bees in UzbekistanResults of comparative assessment of honey bees of different breeds bred in Tashkent region are presented. Studies were carried out on the apiary of the farm "Kodirkhuja ota" of the Kibrai district of Tashkent region.
Pandemiya sharoitidagi ilmiy tadqiqot natijalari (COVID-19) -
Image pre-processing techniques for crop pest detection
Kompyuter ilmlari va muhandislik texnologiyalariPest detection systems are important tools for crop yields. Because they serve as robust techniques while preventing some damages there. In this paper, some image pre processing techniques are discussed and efficient methods are described.
-
Mevali va landshaftli daraxtlardagi Hemiptera Diaspididae taksonomiyasi va bioekologiyasiTarozilar olma, nok, olxo'ri, behi, shaftoli, bodom, do'lana, qarag'ay, terak va boshqa bog'lar va manzarali daraxtlar kabi ko'plab o'simliklarga zarar etkazadi. Oʻzbekistondagi Toshkent viloyati mevali va manzarali oʻsimliklarida uchraydigan tarozilar faunasining taksonomik tarkibiga koʻra, faunada Diaspididae oilasidagi avlodlar soni 18 ta (Diaspidiotus, Diaspis, Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Partoria, Salicicola, Lepidosapis, Lepidosaphes, Lepidosaphes, Lepidosaphes Carulaspis, Rhizaspidiotus va Pseudaulacaspis) va turlari soni 30 tani tashkil etdi. Diaspidiotus (8 tur, 26,6%) va Lepidosaphes (4 tur, 13,3%) esa diaspilar orasida tarqalishdan oldingi turlar. Dynaspidiotus, Unaspis, Shansiaspis, Salicicola, Parlatoria, Leucaspis, Aulacaspis, Aonidia va Chon. Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis va Rhizaspidiotus turlarining soni monotipik, Parlatoriya va Chionaspis turkumlari vakillari 2 turga ega va jami faunaning 13,3% ni tashkil qiladi. Aonidiya, Chlidaspis, Prodiaspis, Mercetaspis, Carulaspis va Rhizaspidiotus jinslari 1 turga ega boʻlib, jami faunaning 46,7% ni tashkil qiladi.
in Library -
Қовун пашшасининг биологияси, зарари ва унга қарши кураш тадбирларини ишлаб чиқиш
Avtoreferat katalogiДиссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Дунё ахолисининг ўсиб бориши жараёнида озиқ-овқатга бўлган эҳтиёж, хусусан сабзавот-полиз маҳсулотларига бўлган талаб йилдан-йилга тобора ортиб бормокда. Бугунги кунда жахонда сабзавот-полиз маҳсулотларини етиштириш кўрсаткичи 1150 млн. тонна деб бахоланмокда. Дунё бўйича кенг тарқалган сабзавот-полиз экинлари турларини ишлаб чиқариш хажмида тарвуз 109,3 млн. тонна ва қовун 29,5 млн. тоннани ташкил этмокда1.
Дунёнинг кўпчилик мамлакатларида ковун пашшасининг келтирадиган салбий зарари натижасида етиштирилаётган полиз экинлари хосилдорлиги ва уни сифатининг пасайиши кузатилмокда. Шу боне, полизчилик билан шуғулланадиган Туркия, Эрон, Ҳиндистон, Покистон, Россия, Озарбайжон, Арманистон ва Грузия каби мамлакатларида полиз экинларига зарар келтирадиган зараркунандалардан асосан, ковун пашшасидан ҳимоя қилишга қаратилган қарши кураш тадбирларини ишлаб чиқиш масаласи долзарб муаммо бўлиб ҳисобланади.
Узбекистан шароитида 2001 йилдан бошлаб ковун пашшасининг пайдо бўлиши ва унинг айрим ҳудудларда кескин кўпайиши натижасида полиз экинларига катта зарар етказмокда. Маълумки, полиз экинлари майдонларида пайдо бўлган бу зараркунандага карши курашмасдан туриб юкори ва сифатли ҳосилдорликка эришиб бўлмайди. Шуни ҳисобга олиб, республикамизда етиштирилаётган полиз экинлари далаларида пайдо бўлган ковун пашшаси зараркунандасининг биологик ривожланиш хусусиятлари, зарарлилиги ва унга карши агротехник, кимёвий кураш, юкори самара берадиган усулларни ишлаб чикиш талаб этилмокда. Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг 2017-2021 йилларга мўлжалланган Ҳаракатлар стратегиясида мамлакат озик-овқат хавфсизлигини янада мустахкамлаш, экологик тоза махсулотни етиштириш, бошқа экинлар майдонларини қисқартириш, ҳисобига картошка, сабзавот-полиз ва бошқа кишлок хўжалиги экинларини жойлаштириш; ўсимликларни касаллик ва зараркунандалардан ҳимоя килиш чораларини ишлаб чикиш ва жорий этиш бўйича устувор вазифалар белгиланган. Қоракалпоғистон республикаси шароитида полиз экинлари майдонларидан юқори ҳосил олишга салбий таъсир кўрсатадиган зараркунанда ковун пашшасининг ривожланиш биоэкологиясини ҳисобга олган ҳолда, полиз экинлари далаларида ковун пашшасига карши кураш олиб бориш, унинг турли шаклларига карши кураш тадбирларини ишлаб чикиш долзарб муаммо ҳисобланади.
Узбекистан Республикаси Президентининг 2015 йил 29 декабридаги «2016-2020 йилларда кишлок хўжалигини янада ислоҳ қилиш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-2460-сон қарорлари ва Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 29 мартдаги 148-сон «Ўсимликларни ҳимоя килиш хизматини такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори ҳамда Ўзбекистон Республикаси «Қишлок хўжалигида ўсимликларни зараркунанда, касаллик ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонуни мазкур фаолиятга тегишли бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга муайян даражада хизмат қилади.
Тадқиқотнинг мақсади қовун пашшасининг биоэкологик ривожланиши, тарқалиш муддатлари, авлодлар сони ва бошка хусусиятларини аниқлаш асосида келтирадиган зарари ҳамда зараркунанда ривожининг дастлабки авлодларида бартараф этишни таъминлайдиган усулларни ишлаб чикишдан иборат.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор қовун пашшасининг Қоракалпоғистон Республикаси шароитида тарқалиш ареали аниқланган;
зараркунанданинг озика ўсимликлари ва уларнинг ўзаро боғликлиги ҳамда биоэкологик хусусиятлари асосида мавсумий ривожланиш даврлари аникланган;
зараркунанданинг ривожланиш фенограммаси тузилган ва унинг зарар келтириш мезонлари аниқланган;
зараркунандага қарши курашда кимёвий препаратларни қўллашнинг мақбул муддати ва қўллаш меъёрлари ишлаб чиқилган;
ковун пашшасининг курти ва гумбакларини бартараф этиш технологияси яратилган.
Хулосалар
1. Қоракалпоғистон Республикаси шароитида полиз экинлари мевасига катта зарар келтирадиган тур Myiopardalis pardalina Big. эканлиги аникланиб, зараркунанда қурти қовун, тарвуз, ковоқ ва бодринг мевалари ичида озиқланади.
2. Қовун пашшаси ғумбаклик фазасида тупроқнинг 3-20 см чуқурлигида қишлаб, баҳор эрта келган йиллари май ойининг учинчи ўн кунлиги, баҳор кеч келганда эса июн ойининг I-ўн кунлигида, қовуннинг эртапишар навлари гуллаши билан қишловдан етук зотининг учиб чиқиши кузатилади.
3. Ғумбакдан чиқкан етук зотлари полиз экинлари шираси билан қўшимча озикланиб, жуфтлашгандан сўнг, тухумларини экин мевалари пўсти остига қўйиб, урғочи зотининг серпуштлиги 60-110 дона тухумни ташкил килди.
4. Пашша бир авлодининг ривожи учун, об-ҳаво шароитига қараб, 28-35 кун талаб этилади, тухумнинг эмбрионал ривожланиши учун 3-4 кун, қурти -9-18 кун ва ғумбаги - 12-18 кун керак бўлиб, вегетация даврида 3-4 марта авлод беради.
5. Қовун пашшаси қуртларининг зарарлаш даражаси мевадаги қуртлар тешган сонига боғлиқ бўлиб, мевада 1-2 дона қуртлар ривожланганида: «Гурвак» навида 24,0-33,4%, «Зар гулоби» навида 20,3-26,3%, «Бишак» навида 18,4-24,7% қисми истеъмолга яроқсиз бўлиб қолади.
6. Қовун пашшасига қарши кимёвий кураш тадбирларини ўтказиш учун иқтисодий зарарли микдор мезони (ИЗММ) 100 та ўсимликда ўртача 1-2 ва ундан кўп дона зоти мавжудлиги ҳисобланади.
7. Полиз экинларида олиб бориладиган агротехник тадбирлардан ноябр ойида далани 30-35 см чукурликда шудгорлаш ҳамда шўр ювиш ишларини ўтказиш қишловга кетган ғумбакларнинг 63,5-92,1% нобуд этади.
8. Айрим ковун меваларида турли сабабларга кўра зарарланиш аникланса, қурт ва ғумбакларни йўқ этиш мақсадида, мевалар тагига «тутқич» ускуна қўйилганда, ёки кимояловчи воситаларга жойлаштирилганда, курт ва гумбаклари кириб ташланади, келгуси авлоди ривожининг олди олинади.
9. Қовун ўсимликлари кийғос гуллай бошлаб, косил найчалари пайдо бўлган пайтда тавсия этилган инсектицидлардан: Децис - 0,4-0,7 л/га, Фуфанон-0,4-1,0 л/га, сарф-меъёрида қўлланилса, ишлов берилгандан 85,9-96,4% биологик самарадорликка эришилади. Препарат ва меъёрлари ўсимликнинг гуллаши ва мева ҳосил қилишига салбий таъсир кўрсатмайди.
10. Қовун пашшасининг 1-чи авлоди етук зотига қарши инсектицид препаратлар ишлатиб, айрим сабабларга кўра самараси етарлича бўлмаган мевалардан курт ва ғумбакларини териб олишга мўлжалланган «тутқич» ускуна ишлатиш кар гектардан 67,6-77,0 центнер кўшимча косил олиш мумкин. Олинадиган иқтисодий самарадорлик гектарига 1176200 - 1361400 сўмни ташкил этиб, сарфланган кар 1 сўм каражат эвазига 2,34-2,50 сўмлик қўшимча максулот олинади. Тадбир ишлаб чиқаришга жорий этилмокда.
