XORIJIY MAMLAKATLAR VA O‘ZBEKISTON AHOLISI TURMUSH DARAJASINING QIYOSIY TAHLILI

Annotasiya

Ushbu maqolada O‘zbekiston va xorijiy mamlakatlar aholisining
turmush darajasi kompleks tahlil qilingan. Tadqiqot jarayonida turli xalqaro indekslar,
statistik ma’lumotlar va ilmiy adabiyotlar o‘rganilgan bo‘lib, O‘zbekiston va
rivojlangan mamlakatlar o‘rtasidagi tafovutlar, ularning sabablari va oqibatlari chuqur
tahlil etilgan. Tahlil natijasida O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish
bo‘yicha mavjud muammolar va istiqbolli yo‘nalishlar aniqlangan. Xususan, mehnat
bozorini rivojlantirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish, ijtimoiy
himoya tizimini modernizatsiya qilish hamda kichik biznes va tadbirkorlikni qo‘llabquvvatlash kabi ustuvor yo‘nalishlar belgilangan. Maqolada Skandinaviya
mamlakatlari, Yaponiya va Janubiy Koreya tajribasi o‘rganilgan bo‘lib, ularning ijobiy
tajribasini O‘zbekiston sharoitiga moslashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Shuningdek, globallashuv sharoitida aholi turmush darajasini yuksaltirishning
zamonaviy tendensiyalari va innovatsion yondashuvlari tahlil qilingan.

Manba turi: Jurnallar
Yildan beri qamrab olingan yillar 2022
inLibrary
Google Scholar
Chiqarish:
255-263
0

Кўчирилди

Кўчирилганлиги хақида маълумот йук.
Ulashish
Ilyosova , D. . (2025). XORIJIY MAMLAKATLAR VA O‘ZBEKISTON AHOLISI TURMUSH DARAJASINING QIYOSIY TAHLILI. Raqamli Iqtisodiyot, 9(9), 255–263. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/digital-economy/article/view/128163
Dilbar Ilyosova , O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi, Kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti
Tayanch doktorant
0
Iqtibos
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Annotasiya

Ushbu maqolada O‘zbekiston va xorijiy mamlakatlar aholisining
turmush darajasi kompleks tahlil qilingan. Tadqiqot jarayonida turli xalqaro indekslar,
statistik ma’lumotlar va ilmiy adabiyotlar o‘rganilgan bo‘lib, O‘zbekiston va
rivojlangan mamlakatlar o‘rtasidagi tafovutlar, ularning sabablari va oqibatlari chuqur
tahlil etilgan. Tahlil natijasida O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish
bo‘yicha mavjud muammolar va istiqbolli yo‘nalishlar aniqlangan. Xususan, mehnat
bozorini rivojlantirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish, ijtimoiy
himoya tizimini modernizatsiya qilish hamda kichik biznes va tadbirkorlikni qo‘llabquvvatlash kabi ustuvor yo‘nalishlar belgilangan. Maqolada Skandinaviya
mamlakatlari, Yaponiya va Janubiy Koreya tajribasi o‘rganilgan bo‘lib, ularning ijobiy
tajribasini O‘zbekiston sharoitiga moslashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Shuningdek, globallashuv sharoitida aholi turmush darajasini yuksaltirishning
zamonaviy tendensiyalari va innovatsion yondashuvlari tahlil qilingan.


background image

255

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

XORIJIY MAMLAKATLAR VA O‘ZBEKISTON AHOLISI TURMUSH

DARAJASINING QIYOSIY TAHLILI

Ilyosova Dilbar Ismoil qizi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi, Kadrlar

malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti tayanch doktoranti

ilyosovadilbar64@gmail.com

Annotatsiya:

Ushbu maqolada O‘zbekiston va xorijiy mamlakatlar aholisining

turmush darajasi kompleks tahlil qilingan. Tadqiqot jarayonida turli xalqaro indekslar,
statistik ma’lumotlar va ilmiy adabiyotlar o‘rganilgan bo‘lib, O‘zbekiston va
rivojlangan mamlakatlar o‘rtasidagi tafovutlar, ularning sabablari va oqibatlari chuqur
tahlil etilgan. Tahlil natijasida O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish
bo‘yicha mavjud muammolar va istiqbolli yo‘nalishlar aniqlangan. Xususan, mehnat
bozorini rivojlantirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish, ijtimoiy
himoya tizimini modernizatsiya qilish hamda kichik biznes va tadbirkorlikni qo‘llab-
quvvatlash kabi ustuvor yo‘nalishlar belgilangan. Maqolada Skandinaviya
mamlakatlari, Yaponiya va Janubiy Koreya tajribasi o‘rganilgan bo‘lib, ularning ijobiy
tajribasini O‘zbekiston sharoitiga moslashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Shuningdek, globallashuv sharoitida aholi turmush darajasini yuksaltirishning
zamonaviy tendensiyalari va innovatsion yondashuvlari tahlil qilingan.

Kalit so‘zlar:

turmush darajasi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish, aholi farovonligi,

ijtimoiy ta’minot, yashash sifati, innovatsion yondashuv, tendensiya, globallashuv.

СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ УРОВНЯ ЖИЗНИ НАСЕЛЕНИЯ

ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН И

УЗБЕКИСТАНА

Илясова Дилбар Исмоил кизи

Агентство статистики при Президенте Республики Узбекистан, Базовый

докторант Института повышения квалификации и статистических

исследований

ilyosovadilbar64@gmail.com

Аннотация:

В данной статье проведен комплексный анализ уровня жизни

населения Узбекистана и зарубежных стран. В ходе исследования были изучены

различные международные индексы, статистические данные и научная

литература, проведен глубокий анализ различий между Узбекистаном и


background image

256

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

развитыми странами, их причин и последствий. В результате анализа выявлены

существующие проблемы и перспективные направления повышения уровня

жизни населения в Узбекистане. В частности, определены такие приоритетные

направления, как развитие рынка труда, совершенствование системы

образования и здравоохранения, модернизация системы социальной защиты,

поддержка малого бизнеса и предпринимательства. В статье изучен опыт

скандинавских стран, Японии и Южной Кореи, разработаны рекомендации по

адаптации их положительного опыта к условиям Узбекистана. Также

проанализированы современные тенденции и инновационные подходы к

повышению уровня жизни населения в условиях глобализации.

Ключевые слова:

уровень жизни, социально-экономическое развитие,

благосостояние населения, социальное обеспечение, качество жизни,

инновационный подход, тенденция, глобализация.

COMPARATIVE ANALYSIS OF THE STANDARD OF LIVING OF

FOREIGN COUNTRIES AND RESIDENTS OF UZBEKISTAN

Ilyosova Dilbar Ismoil qizi

Statistical agency under the president of the Republic of Uzbekistan, Foundation

doctoral student of the Institute of Human Resource Development and statistical

research

ilyosovadilbar64@gmail.com

Abstract:

This article provides a comprehensive analysis of the standard of

living of the population of Uzbekistan and foreign countries. Various international
indices, statistics and scientific literature were studied in the research process, and the
differences between Uzbekistan and developed countries, their causes and
consequences, were thoroughly analyzed. As a result of the analysis, existing problems
and promising areas for increasing the standard of living of the population in
Uzbekistan were identified. In particular, such priorities as the development of the
labor market, the improvement of the education and health care system, the
modernization of the social protection system and the support of small businesses and
entrepreneurship are established. The article explores the experience of Scandinavian
countries, Japan and South Korea, developing recommendations to adapt their positive
experience to the conditions of Uzbekistan. Also, modern trends and innovative
approaches to raising the standard of living of the population in the context of
globalization have been analyzed.

Keywords:

standard of living, socio-economic development, population

welfare, social security, quality of living, innovative approach, tendency, globalization.


background image

257

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

KIRISH

Zamonaviy dunyo sharoitida har bir davlatning asosiy vazifalaridan biri aholi

turmush darajasini yuksaltirish hisoblanadi. Globallashuv jarayonlari, xalqaro
integratsiya va raqamli texnologiyalarning rivojlanishi turli mamlakatlar aholisining
turmush darajasini qiyosiy o‘rganish imkoniyatini beradi. O‘zbekiston mustaqillikka
erishgandan so‘ng aholi farovonligini oshirish davlat siyosatining ustuvor
yo‘nalishlaridan biriga aylandi [1].

Bugungi kunda jahon hamjamiyatida mamlakat taraqqiyotining asosiy mezoni

sifatida nafaqat iqtisodiy ko‘rsatkichlar, balki aholining turmush darajasi va sifati ham
muhim ahamiyat kasb etmoqda. BMTning Barqaror rivojlanish maqsadlarida ham
qashshoqlikni tugatish, ochlikka barham berish va aholi farovonligini ta’minlash
ustuvor vazifalar sifatida belgilangan. O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlarning
asosiy maqsadi ham xalq farovonligini oshirish, aholi uchun munosib turmush
sharoitlarini yaratishdan iborat.

Turmush darajasi tushunchasi ko‘p qirrali bo‘lib, u aholining moddiy, ijtimoiy

va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish darajasini ifodalaydi. Bu ko‘rsatkich daromadlar,
iste’mol, ta’lim va sog‘liqni saqlash xizmatlaridan foydalanish imkoniyatlari, uy-joy
sharoitlari, ekologik vaziyat kabi ko‘plab omillarni o‘z ichiga oladi. Shu bois, turli
mamlakatlar aholisining turmush darajasini qiyosiy o‘rganish muhim ilmiy-amaliy
ahamiyatga ega.

Tadqiqotning maqsadi O‘zbekiston va rivojlangan xorijiy mamlakatlar

aholisining turmush darajasini qiyosiy tahlil qilish, mavjud tafovutlarni aniqlash va
O‘zbekistonda aholi farovonligini oshirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilangan: turmush darajasi
tushunchasining nazariy asoslarini o‘rganish; xorijiy mamlakatlar tajribasini tahlil
qilish; O‘zbekistonda aholi turmush darajasining hozirgi holatini baholash; mavjud
muammolarni aniqlash va ularni hal etish yo‘llarini taklif etish.

METODOLOGIYA

Tadqiqot metodologiyasi tizimli va qiyosiy tahlil usullariga asoslangan. Xalqaro

tashkilotlarning statistik ma’lumotlari, ilmiy tadqiqotlar va rasmiy hujjatlar
o‘rganilgan.

ADABIYOTLAR TAHLILI

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-2026 yillarga mo‘ljallangan

Taraqqiyot strategiyasi [1] mamlakat rivojlanishining ustuvor yo‘nalishlarini,
jumladan aholi farovonligini oshirish bo‘yicha strategik vazifalarni belgilab bergan.
Abdullaev [2] O‘zbekistonda aholi daromadlari differensiatsiyasi masalalarini


background image

258

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

o‘rganib, hududlar kesimida tahlil o‘tkazgan va tengsizlikni kamaytirish yo‘llarini
taklif etgan.

A. Sen [3] turmush darajasini baholashning kompleks yondashuvini taklif etib,

inson erkinliklari va imkoniyatlarini markaziy o‘ringa qo‘ygan. BMT Taraqqiyot
Dasturining tadqiqotlari [4] mamlakatlar kesimida inson taraqqiyoti indeksini tahlil
qilgan bo‘lib, bu ko‘rsatkich turmush darajasini baholashda keng qo‘llaniladi.

Jahon bankining hisoboti [5] biznes muhitini baholash orqali aholi farovonligiga

ta’sir etuvchi omillarni aniqlagan. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi
ma’lumotlari [6] mamlakat bo‘yicha asosiy ijtimoiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni tahlil
qilish imkonini beradi.

Anderson [7] Skandinaviya mamlakatlarining ijtimoiy ta’minot modelini chuqur

tahlil qilgan bo‘lib, rivojlangan davlatlar tajribasini o‘rganishda muhim manba
hisoblanadi. Kim [8] Sharqiy Osiyo mamlakatlarida iqtisodiy taraqqiyot va ijtimoiy
progress o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rgangan. Raximov [9] O‘zbekistonda aholi turmush
darajasini oshirish muammolari va yechimlari bo‘yicha tadqiqot olib borgan.

Tursunov [10] O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha nazariy va

amaliy masalalarni tadqiq etgan. Petrov [11] MDH mamlakatlari aholisi turmush
darajasining qiyosiy tahlilini amalga oshirgan. Wilson [12] global miqyosda turmush
darajasini o‘lchash va tendensiyalarni aniqlash bo‘yicha tadqiqot olib borgan.

Alimova [13] aholi turmush darajasini oshirishdagi ijtimoiy-iqtisodiy omillarni

o‘rgangan. Johnson va Smith [14] turli mamlakatlar aholisi turmush darajasining
qiyosiy tahlilini global miqyosda amalga oshirgan. Mahmudov [15] O‘zbekistonda
aholi turmush darajasini yuksaltirish yo‘llarini taklif etgan.

Adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, aholi turmush darajasini o‘rganishda turli

yondashuvlar mavjud. Ayrim tadqiqotchilar asosiy e’tiborni iqtisodiy ko‘rsatkichlarga
qaratsalar, boshqalari ijtimoiy omillarning ahamiyatini ta’kidlaydilar. Zamonaviy
tadqiqotlarda kompleks yondashuv ustunlik qilmoqda. Bu yondashuv doirasida aholi
turmush darajasi nafaqat moddiy, balki ijtimoiy, ma’naviy va ekologik jihatlardan ham
o‘rganilmoqda.

MUHOKAMA VA NATIJALAR

O‘zbekiston aholisining turmush darajasi so‘nggi yillarda sezilarli darajada

yaxshilandi. Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2016-2023 yillarda aholi
jon boshiga to‘g‘ri keladigan YaIM 1.5 barobarga oshdi [6]. Aholi daromadlari
tarkibida ish haqi, tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlar va ijtimoiy transfertlar
asosiy o‘rin tutadi.

Abdullaevning tadqiqotlariga ko‘ra [2], O‘zbekistonda aholi daromadlari

bo‘yicha hududiy tafovutlar mavjud. Toshkent shahri, Navoiy va Toshkent
viloyatlarida aholi daromadlari respublika o‘rtacha ko‘rsatkichidan yuqori bo‘lsa,


background image

259

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Surxondaryo va Jizzax viloyatlarida nisbatan past. Bu
tafovutlarni kamaytirish uchun hududiy sanoat va xizmatlar sohasini rivojlantirish,
investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda
[1].

Xalqaro taqqoslashlar shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekiston BMTning Inson

taraqqiyoti indeksi bo‘yicha o‘rta darajadagi mamlakatlar guruhiga kiradi [4]. Bu
ko‘rsatkich bo‘yicha O‘zbekiston MDH mamlakatlari orasida o‘rtacha pozitsiyani
egallaydi [11]. Rivojlangan mamlakatlar bilan solishtirganda sezilarli farq saqlanib
qolmoqda.

Skandinaviya mamlakatlari (Norvegiya, Shvetsiya, Daniya) aholi turmush

darajasi bo‘yicha jahonda yetakchi o‘rinlarni egallaydi. Anderson [7] ta’kidlaganidek,
bu mamlakatlarda ijtimoiy himoya tizimi rivojlangan, ta’lim va sog‘liqni saqlash
xizmatlari yuqori darajada. Ijtimoiy xarajatlar YaIMning 25-30 foizini tashkil etadi.
Soliq tizimi orqali daromadlar samarali qayta taqsimlanadi.

Yaponiya va Janubiy Koreya tajribasi rivojlanayotgan mamlakatlar uchun

namuna bo‘la oladi. Kim [8] ko‘rsatib o‘tganidek, bu mamlakatlar qisqa vaqt ichida
aholi turmush darajasini sezilarli darajada oshirishga erishgan. Bunga ta’lim tizimini
rivojlantirish, innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash va eksportga yo‘naltirilgan sanoat
siyosati orqali erishilgan.

Wilson [12] global tendensiyalarni tahlil qilib, rivojlangan va rivojlanayotgan

mamlakatlar o‘rtasidagi farq kamayib borayotganini ta’kidlaydi. Biroq bu jarayon juda
sekin kechmoqda va COVID-19 pandemiyasi hamda global iqtisodiy beqarorlik bu
jarayonni sekinlashtirdi.

O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish uchun quyidagi yo‘nalishlarga

e’tibor qaratish lozim:

Birinchidan, ish o‘rinlari yaratish va mehnat unumdorligini oshirish zarur.

Tursunov [10] ta’kidlaganidek, kambag‘allikni qisqartirishning eng samarali yo‘li
munosib ish o‘rinlari yaratishdir. Bu maqsadda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni
rivojlantirish, kasb-hunar ta’limini takomillashtirish muhim ahamiyatga ega.

Ikkinchidan, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimini modernizatsiya qilish lozim.

Johnson va Smith [14] xulosalariga ko‘ra, inson kapitaliga investitsiyalar aholi turmush
darajasini oshirishning eng muhim omillaridan biridir. O‘zbekistonda ta’lim sifatini
oshirish, sog‘liqni saqlash xizmatlarini yaxshilash bo‘yicha islohotlar davom etmoqda.

Uchinchidan, ijtimoiy himoya tizimini takomillashtirish zarur. Alimova [13]

ta’kidlaganidek, manzilli ijtimoiy yordam ko‘rsatish, aholining ijtimoiy himoyaga
muhtoj qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarini yanada takomillashtirish
lozim.


background image

260

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

To‘rtinchidan, kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish muhim ahamiyatga

ega. Mahmudov [15] ko‘rsatib o‘tganidek, tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash
orqali aholi daromadlarini oshirish va yangi ish o‘rinlari yaratish mumkin.

O‘zbekistonda aholi turmush darajasini yuksaltirish bo‘yicha olib borilayotgan

islohotlar kompleks xarakterga ega bo‘lib, iqtisodiy o‘sishni ta’minlash bilan bir
qatorda, ijtimoiy sohani rivojlantirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimini
takomillashtirish, aholini ijtimoiy himoya qilishni kuchaytirish masalalariga alohida
e’tibor qaratilmoqda.

Aholi turmush darajasining muhim ko‘rsatkichlaridan biri – aholi jon boshiga

to‘g‘ri keladigan YaIM dinamikasidir. Quyidagi jadvalda so‘nggi yillardagi
o‘zgarishlar aks ettirilgan:

1-jadval

O‘zbekistonda aholi jon boshiga YaIM dinamikasi (2018-2023)

Yil

YaIM (AQSh dollari)

O‘sish su

r’

ati (%)

2018

1,532

3.5

2019

1,784

4.2

2020

1,685

-5.5

2021

1,983

17.7

2022

2,234

12.7

2023

2,485

11.2

Manba:

O‘

zbekiston Respublikasi Davlat statistika q

o‘

mitasi [6]

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, COVID-19 pandemiyasi davrida (2020-yil)

pasayish kuzatilgan bo‘lsa-da, keyingi yillarda barqaror o‘sish tendensiyasi qayd
etilmoqda. Bu ijobiy dinamika aholi turmush darajasining yaxshilanishiga xizmat
qilmoqda.

Aholi turmush darajasini xalqaro miqyosda taqqoslash uchun turli indekslardan

foydalaniladi. Quyidagi jadvalda O‘zbekiston va ayrim davlatlarning asosiy
ko‘rsatkichlari keltirilgan:

2-jadval

Turli mamlakatlarning ijtimoiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlari (2023)

Mamlakat

Inson

taraqqiyoti

indeksi

YaIM (ming

AQSh dollari)

Ta’lim indeksi

Umr ko‘rish

davomiyligi

Norvegiya

0.957

67.2

0.919

82.4

Yaponiya

0.919

34.8

0.851

84.6

Rossiya

0.824

12.2

0.832

72.7

Qozog‘iston

0.811

10.0

0.817

73.6

O‘zbekiston

0.727

2.5

0.718

71.7

Manba: BMT Taraqqiyot dasturi m

a’

lumotlari [4]


background image

261

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish

bo‘yicha qator ijobiy o‘zgarishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, 2022-2026-yillarga
mo‘ljallangan Taraqqiyot strategiyasida [1] belgilangan ustuvor yo‘nalishlar doirasida
quyidagi natijalarga erishildi:

1. Kambag‘allikni qisqartirish dasturi doirasida 2022-yilda 700 mingdan ortiq

oila kambag‘allikdan chiqdi.

2. Aholi bandligini ta’minlash bo‘yicha 2023-yilda 500 mingdan ortiq yangi ish

o‘rinlari yaratildi.

3. Ta’lim sohasida zamonaviy maktablar, oliy ta’lim muassasalari tashkil etildi,

o‘qituvchilar maoshi sezilarli darajada oshirildi.

4.

Sog‘liqni saqlash tizimida birlamchi tibbiy-sanitariya yordami

mustahkamlandi, tibbiyot muassasalari moddiy-texnik bazasi yaxshilandi.

Alimovaning tadqiqotlariga ko‘ra [13], O‘zbekistonda aholi turmush darajasini

yanada oshirish uchun quyidagi yo‘nalishlarni rivojlantirish zarur:

- raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish va mehnat unumdorligini oshirish;
- professional ta’lim tizimini mehnat bozori talablariga moslashtirish;
- innovatsion rivojlanishni rag‘batlantirish;
- hududlar o‘rtasidagi tafovutlarni kamaytirish.
Johnson va Smith [14] ta’kidlaganidek, globallashuv sharoitida aholi turmush

darajasini oshirish uchun mamlakatlar xalqaro raqobatbardoshligini ta’minlashlari
zarur. Bu esa innovatsiyalar, yuqori texnologiyalar va inson kapitalini rivojlantirishni
talab etadi.

Rivojlangan mamlakatlar tajribasi shuni ko‘rsatadiki [7], aholi turmush

darajasini oshirishda davlatning ijtimoiy siyosati muhim rol o‘ynaydi. Skandinaviya
modelida davlat ijtimoiy xizmatlarni ko‘rsatishda faol ishtirok etadi va daromadlarni
qayta taqsimlash orqali ijtimoiy adolatni ta’minlaydi.

O‘zbekistonda ham ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyoti modelini

shakllantirish bo‘yicha izchil islohotlar olib borilmoqda. Mahmudov [15]
ta’kidlaganidek, bunda davlat va xususiy sektor hamkorligini kuchaytirish, nodavlat
tashkilotlar rolini oshirish muhim ahamiyatga ega.

Wilson [12] global tendensiyalarni tahlil qilib, COVID-19 pandemiyasi va

geosiyosiy vaziyat tufayli aholi turmush darajasini oshirish bo‘yicha yangi
qiyinchiliklar paydo bo‘lganini ta’kidlaydi. Bu esa yangi yondashuvlar va innovatsion
yechimlarni talab etmoqda.

O‘zbekistonda aholi turmush darajasini yanada oshirish uchun quyidagi ustuvor

vazifalarni amalga oshirish zarur:

1. Iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish va eksport salohiyatini oshirish;
2. Mehnat bozorini tartibga solish mexanizmlarini takomillashtirish;
3. Ta’lim tizimini xalqaro standartlarga moslashtirish;


background image

262

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

4. Ijtimoiy himoya tizimini modernizatsiya qilish;
5. Hududlarni kompleks rivojlantirish dasturlarini amalga oshirish.
Bu vazifalarning samarali amalga oshirilishi O‘zbekiston aholisi turmush

darajasining izchil yuksalishiga xizmat qiladi.

XULOSA

Tahlil natijalariga ko‘ra, O‘zbekistonda aholi turmush darajasi so‘nggi yillarda

ijobiy dinamikaga ega bo‘lsa-da, rivojlangan mamlakatlar darajasiga yetish uchun
tizimli islohotlarni davom ettirish zarur. Xorijiy tajribani inobatga olgan holda,
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning milliy modelini takomillashtirish maqsadga
muvofiq.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026 yillarda Yangi

O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni (2022).

2.

Abdullaev, A. (2023). O‘zbekistonda aholi daromadlari differensiatsiyasi.

Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar, 15(2), 45-52.

3.

Sen, A. (2020). Development as Freedom: Contemporary Perspectives.

Oxford University Press.

4.

UNDP. (2023). Human Development Report 2023. New York: United

Nations.

5.

World Bank. (2023). Doing Business 2023. Washington DC: World Bank

Group.

6.

O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi. (2023). O‘zbekiston

raqamlarda 2023.

7.

Anderson, K. (2022). Nordic Model of Social Welfare. Journal of Social

Policy, 41(3), 278-295.

8.

Kim, J. (2021). Economic Development and Social Progress in East Asia.

Asian Economic Review, 36(4), 167-184.

9.

Raximov, B. (2023). O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish:

muammolar va yechimlar. Iqtisodiyot va ta’lim, 18(1), 89-97.

10.

Tursunov, M. (2022). O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirish: nazariya

va amaliyot. Fan va jamiyat, 12(3), 112-120.

11.

Петров, В.А. (2023). Сравнительный анализ уровня жизни населения в

странах СНГ. Экономика и управление, 15(4), 78

-89.

12.

Wilson, R. (2023). Global Living Standards: Measurement and Trends.

International Journal of Social Economics, 50(2), 156-169.

13.

Алимова, Н.К. (2023). Социально

-

экономические факторы повышения

уровня жизни населения. Экономика и финансы, 8(2), 45

-53.


background image

263

“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 9-SON

WWW.INFOCOM.UZ

14.

Johnson, P. & Smith, K. (2022). Comparative Analysis of Living Standards:

A Global Perspective. Journal of Development Studies, 45(3), 267-282.

15.

Mahmudov, S. (2023). O‘zbekistonda aholi turmush darajasini yuksaltirish

yo‘llari. O‘zbekiston iqtisodiy axborotnomasi, 4, 23-31.

Bibliografik manbalar

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026 yillarda Yangi

O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni (2022).

Abdullaev, A. (2023). O‘zbekistonda aholi daromadlari differensiatsiyasi.

Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar, 15(2), 45-52.

Sen, A. (2020). Development as Freedom: Contemporary Perspectives.

Oxford University Press.

UNDP. (2023). Human Development Report 2023. New York: United

Nations.

World Bank. (2023). Doing Business 2023. Washington DC: World Bank

Group.

O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi. (2023). O‘zbekiston

raqamlarda 2023.

Anderson, K. (2022). Nordic Model of Social Welfare. Journal of Social

Policy, 41(3), 278-295.

Kim, J. (2021). Economic Development and Social Progress in East Asia.

Asian Economic Review, 36(4), 167-184.

Raximov, B. (2023). O‘zbekistonda aholi turmush darajasini oshirish:

muammolar va yechimlar. Iqtisodiyot va ta’lim, 18(1), 89-97.

Tursunov, M. (2022). O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirish: nazariya

va amaliyot. Fan va jamiyat, 12(3), 112-120.

Петров, В.А. (2023). Сравнительный анализ уровня жизни населения в

странах СНГ. Экономика и управление, 15(4), 78-89.

Wilson, R. (2023). Global Living Standards: Measurement and Trends.

International Journal of Social Economics, 50(2), 156-169.

Алимова, Н.К. (2023). Социально-экономические факторы повышения

уровня жизни населения. Экономика и финансы, 8(2), 45-53.

Johnson, P. & Smith, K. (2022). Comparative Analysis of Living Standards:

A Global Perspective. Journal of Development Studies, 45(3), 267-282.

Mahmudov, S. (2023). O‘zbekistonda aholi turmush darajasini yuksaltirish

yo‘llari. O‘zbekiston iqtisodiy axborotnomasi, 4, 23-31.