DEVELOPMENT OF PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
53
ZULFIYAXONIM IJODI HAQIDA QISQACHA SHARH
Abdulazizova Havasxon Alisherovna
Toshkent tibbiyot akademiyasi talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14737057
Annotatsiya
Maqolada Zulfiyaxonim ijodi zamonaviy nazar bilan tahlil qilingan. Asosiy
e'tibor uning she'riyatidagi insonparvarlik, muhabbat, vatanparvarlik va ayollar
huquqlarini himoya qilish mavzulariga qaratilgan. Zulfiyaxonim ijodining o‘ziga
xosligi, o‘z davrining muammolarini badiiy tasvir orqali ko‘rsatishdagi mahorati
va bu asarlarning bugungi o‘quvchilar hayotiga ta’siri yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
Zulfiyaxonim, she'riyat, ayollar huquqi, badiiy tasvir,
insonparvarlik.
Zulfiyaxonim, o‘zbek adabiyoti va madaniyatining yorqin yulduzlaridan biri,
o‘zining o‘lmas ijodi bilan nafaqat O‘zbekiston, balki butun turkiy xalqlar orasida
mashhurdir. Uning she’rlari nafaqat o‘quvchini estetik zavq bilan ta’minlaydi,
balki unda chuqur falsafiy va ijtimoiy ma’no yotadi. Bu maqolada Zulfiyaxonim
ijodining o‘ziga xos xususiyatlari, uning asarlarida jamiyatning o‘sha davrdagi
muammolarini ko‘rsatish usullari va ularning bugungi kun uchun dolzarbligi
haqida so‘z yuritiladi.
ASOSIY QISM
Hozirgi ilmiy-texnika taraqqiyoti davrida she’riyatning ma’suliyati
nihoyatda oshib ketdi. Bu ma’suliyat shunday og’irki, uni nozik ayol yelkasida
ko’tarolmayoganidek tuyuladi. Ammo o’zbek shoirasi Zulfiyaxonim o’zining
ijodi namunalari bilan bufikrni umuman teskarisini isbotladi. Bu haqida uning
o’zining ham yaxshi so’zlari bor:
Vaqtni kishanlashga hamon men ojiz,
Tuprog’im va umrim uzra yelar yo’l.
Ne yozsam tub-tubdan hayotga doir,
Insoniy qalbimning tebranishi ul.
Zulfiyaxonim she’riyati har doim insonparvarlik g‘oyalari bilan boyitilgan. U
o‘z asarlarida inson qadr-qimmatini yuksak darajada ulug‘laydi. “Sen yetim
emassan” she’rida ona mehriga zor bo‘lgan bola qismati, uning ichki
kechinmalari hayotiy tasvirlangan. Ushbu asarda faqat bir insonning dardi emas,
balki jamiyatdagi yetimlik muammosi yoritilgan. Zulfiyaxonimning eng e’tiborga
molik mavzularidan biri ayollarning huquqlarini himoya qilish va ularning
jamiyatdagi o‘rnini ko‘rsatishdir. U “Ayol” nomli she’rida ayollarni jamiyat
hayotidagi faollikka chaqiradi. Bu asar nafaqat estetik, balki ijtimoiy ma’no
DEVELOPMENT OF PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
54
jihatidan ham qimmatlidir. Zulfiyaxonim o‘z asarlari orqali ayollarni ilm-
ma’rifatga chorladi va ular uchun yangi ufqlar ochishga intildi. Zulfiyaxonim
ijodida muhabbat mavzusi keng yoritilgan. Biroq uning muhabbati nafaqat ikki
inson o‘rtasidagi his-tuyg‘ularni, balki Vatanga bo‘lgan muhabbatni ham
ifodalaydi. “O‘zbekiston – bog‘im mening” she’rida Vatan tasviri mahorat bilan
chizilgan. Shoira o‘z yurtiga muhabbatni shunchaki his-tuyg‘ular orqali emas,
balki undagi xalqning mehnati, tabiat go‘zalliklari va tarixiy meros orqali
ko‘rsatadi. Bundan tashqari uning ko’plab she’rlari,shu jumladan “ Mening
Vatanim”, “Qo’limda qurol-u ustimda shinel”, “Bizni kut” kabi umidbaxsh
she’rlari urush davri o’zbek she’riyatining jangovar ruhini ifodalovchi asarlar
qatoridan o’rin olgan. Zulfiyaxonim she’riyatining bugungi kun o‘quvchisiga
ta’siri o‘ziga xosdir. Uning asarlari yoshlarda mehr-shafqat, o‘z-o‘zini
rivojlantirish va Vatanga sadoqat ruhini uyg‘otadi. Shu bilan birga, ayollarga
bo‘lgan e’tibor va hurmatning zaruriyligini yodga soladi. Zulfiyaxonim ijodi
nafaqat O’zbek xalqi balkim, uning she’rlari rus, ingliz, nemis, hind, bolgar, xitoy,
arab, fors va boshqa tillarga tarjima qilingan bo’lib, har bir o’qigan inson uchun
o’zgacha o’rni bor. Uning she’rlarini o’qigan inson beixtiyor qayta-qayta
o’qiyveradi. Men o’zim ham Zulfiyaxonimning she’rlarini juda qiziqib o’qiyman
har bir satri judayam mukammal tarzda yozilgan. Zulfiyaxonim ijodi haqida
ko’plab e’tiroflarni ham o’qidim. Zulfiyaxonim haqida Chingiz Aytmatov shunday
e’tirof etgan:
“Agar Zulfiya Armanistonda tug’ilganida- Silva, Leningradda tug’ilganida
Bergolts, Bolgariyada Bagryana, Yugoslaviyada tug’ilganida ham Desanka
Maksimovichdek mashhur shoira bo’la olar edi…
Shoira shoirlikka nisbatan kam uchraydigan hodisa. Ana shunday
yarqiroq yulduzlar qatorida o’zbek shoirasi Zulfiya munosib o’rin egalaydi…”
Bundan tashqari juda ko’plab mamalakatlar mashhur shoirlari, tarjimonlari,
Zulfiyaxonimni she’rlarini o’qigan har bitta inson e’tirof etadi. Shu qatorda
o’zimni ham Zulfiyaxonimning hayotini o’rganayotganimda uni muhabbatiga
bo’lgan vafosi haqida qisqacha bir she’rimni keltirib o’tmoqchiman.
Pok sadoqat ramzi o’zingiz,
She’rlaringiz vafo timsoli
O’zbek qizin poklikka chorlar,
Asl yo’lchi yulduz misoli.
XULOSA
Zulfiyaxonim ijodi – bu o‘z davrining muammolarini o‘ta nozik badiiy
uslubda ko‘rsata olgan noyob she’riyatdir. Shoira asarlarining o‘lmasligi,
DEVELOPMENT OF PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
55
ularning bugungi kun uchun ham dolzarbligida namoyon bo‘ladi. Zulfiyaxonimni
o‘rganish va uning asarlarini targ‘ib qilish yosh avlodni milliy qadriyatlar ruhida
tarbiyalashda muhim ahamiyatga ega
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Zulfiyaxonim. “Tanlangan asarlar”. Toshkent: Adabiyot nashriyoti, 1985.
2. Karimov M. “O‘zbek she’riyatining yulduzlari”. Toshkent: Sharq, 2000.
3. Yoqubov H. “Ayol va jamiyat”. Toshkent: Ma’naviyat, 2010.
4. Qodirova N. “Adabiyot va insonparvarlik”. Toshkent: Fan va texnologiya, 2018.
5.Nurali Qobul. “ Sadoqat saroyining mangu malikasi yoxud Zulfiyaxonim”
Toshkent, 2018
