История и культура центральной Азии

Кичик сўқмоқлардан катта йўллар бошланади...

А Сагдуллаев — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

1974 йилда шу сатрлар муаллифи Чироқчи тумани ҳудудида, ўтмишда Қоратикан номи билан аталган Кўкдала даштларида археологик қидирув ишларини амалга оширган. Дашт қишлоқларида уйлар бир биридан йироқда жойлашиб, илон изига ўхшаш эгри бугри дала йўллари ва сони кўп сўқмоқлар билан боғланган. Чўл эса кенг сариқ денгиз сингари, олисда уфққа қўшилиб кетарди. Лекин бу – алдамчи манзара. Негаки, кўзга кўриниб турган осмон чегараси ва ер юзи туташган жойда янгидан поёнсиз чўл бошланган.

Бахт қушига миналган инсон

К Норхорозов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўктам Махмасобирович Мавлонов 1962 йилнинг 19 ноябрида Қашқадарё вилояти, Чироқчи туманидаги Кўкдала совхозида жойлашган Сўфи қишлоғида туғилиб вояга етган. Ўктамнинг илмга интилувчи, маърифатли, зиёли инсон бўлиб вояга етишида оила муҳити катта ўрин тутганлигини алоҳида эътироф этишим керак.

Серқирра олим ва фикри бутун инсон

А Яхшиев — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Айни пайтда тарих фанлари доктори, професссор, таниқли олим Ўктам Мавлонов билан қачон ва қандай вазиятда танишганимни, рости, эслай олмайман. Аслида ўтган асрнинг саксонинчи йиллари биринчи ярмида ўша пайтдаги ТошДУнинг тарих факультетида олдинма кетин ўқиганмиз. Бошқа курсларда ўқийдиган талабалар орасида фақат ётоқхонада яшайдиганларини яқиндан билардим, қолганларини эса шунчаки танирдим. Афтидан, Ўктам Мавлонов ҳам ётоқхонада яшамаган, адашаётган бўлсам маъзур тутасизлар. Аммо, хонаси келганда айтиш керакки, ётоқхонада яшамаган ва пахта теримида иштирок этмаган талаба талабаликнинг чинакам руҳини ҳис эта олмайди, бу туйғуни фақат бошдан кечирганларгина билади, холос.

Устозга дил изҳорларим

Д Мирзаев — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Бу инсон ҳақида фикр билдирар эканман аввало, бир жиҳатига алоҳида эътибор қаратиб, ўз мулоҳазамни айтиб ўтмоқчи эдим. Инсон ҳаётга келиши, ҳаёт кечириши, маълум бир орзулар қилиши, унга етишиш йўлидаги қийинчиликларни, муаммоларни енгиб ўтиш даврида характери шаклланиб борада деб ўйлайман. Шунингдек, инсоннинг ички дунёси, билими, илми, фикр ва мулоҳазалари ўша характерига хос бўлишини таъминлайди.

История Бухары, от возникновения до Тимуридов

Рокко Ранте — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Археологические исследования оазиса Бухары и его историческую реконструкцию никогда нельзя считать завершенными. Как указано во введении, данный труд интересен тем, что в нем показана эволюция человеческих поселений и поведения человека в его собственной природной и социоэкономической среде, а также — характеристики городской и материальной культуры в обширном регионе, где динамика преобразований началась еще в бронзовом веке и продолжается по сей день. К этому следует добавить важные результаты, полученные в ходе геоморфологического исследования, в котором отслеживается история водных ресурсов оазиса, а также изменение климата и последствия этого явления для Центральной Азии.

Ўзбекистон тарихини даврлаштиришга доир айрим мулоҳазалар

С Кудратов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Даврлаштириш – материални таҳлил қилиш ва тартибга солишнинг самарали усулидир.Тарихни даврлаштириш эса тарихий жараёнларни шартли равишда маълум бир хронологик даврларга ажратишнинг ўзига хос тизими. Бу даврлар ўзига хос хусусиятлари билан ажралиб туради.

Нақшаб. Антик даврига оид актёрлар ниқоби

Н Хушваков — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Қашқадарё вилоятидаги Шуллуктепа ёдгорлигидан ўта ноёб сопол плитка (плакетка) топилган бўлиб, археологик материал “Шаҳрисабз” давлат музей қўриқхонаси фондига кирим қилган. Театр актёрлари ниқоби акс этган мазкур археологик топилма на фақат Қашқадарё вилояти, балки тарихий Суғдиёна худудида театр саньатини шаклланиши ва ривожланиши масаласини аниқ ёритиб беради

Хоразмнинг антик даврдаги заргарлик буюмлари таснифи

Б Турганов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Заргарлик – ҳунармандчиликнинг қадимий ва анъанавий соҳаларидан биридир. Заргарлик буюмлари бадиий ҳунармандчилик ва саънатнинг ажралмас қисми бўлиб, халқимиз маданий меросини ўрганишда асосий манба сифатида хизматқилади. Шунингдек, заргарлик буюмлари халқнинг эстетик ва аҳлоқий идеалларини белгилаб берадиган амалий санъатнинг оммавий турларидан бири ҳисобланади. Заргарлик буюмларини таснифий ўрганиш Хоразмнинг антик даврдаги савдо – иқтисодий ва маданий алоқалардаги ўрнини белгилашда ҳамда эстетик ҳаётиниўрганишдамуҳим аҳамиятга эга.

Туркистон археология ҳаваскорлари тўгараги фаолиятида маҳаллий зиёлиларнинг ўрни

А Назаров — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўрта Осиё ва унга ёндаш ҳудудларни тадқиқ этган жамиятлардан бири ўлка тарихини археологик жиҳатдан ўрганган Туркистон археология ҳаваскорлари тўгараги ҳисобланади.

Первые археологические находки и исследования Ташкента и его окрестностей

Ф Шамукарамова — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Начало археологическим исследованиям в Ташкентском оазисе было положено еще во второй половине XIX в. российскими востоковедами, краеведами, археологами любителями, чиновниками и коллекционерами после завоевания Средней Азии Российской империей и образования Туркестанского генерал-губернаторства в 1867 г. На первых этапах изучение истории Ташкента носило эпизодический характер. Информация накапливалась буквально по крупицам: случайные находки при каких-либо земляных работах, отрывочные упоминания в письменных источниках, мимолетные наблюдения исследователей и др.

Канпирак деворининг ўрганилиш тарихидан

З Хайдаров — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўлкамизда илк ўрта асрларга оид жуда кўплаб мудофаа иншоотлари сақланиб қолган. Бугунги кунда уларнинг қурилиш тарихи ва қандай вазифа бажарганлиги ҳақида маьлум бир маълумотга эгамиз.

Сўх ҳавзасидаги археологик қидирув-кузатув ишларида сorona – сунъий йўлдош тасвирларидан фойдаланиш амалиёти

М Пардаев — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Жорий 2022 йилнинг июнь ойида Қўқон экспедицияси аъзолари томонидан Қўқон шаҳрида жойлашган Тепақўрғон ёдгорлигида археологик қазув ишлари билан биргаликда Сўх дарёсининг қуйи оқимида жойлашган ҳудудларда археологик қидирув-кузатув ишлари олиб борилди.

Илк ўрта асрлар Хоразм тарихшунослигининг бугунги ҳолати

Р Неъматов — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Илк ўрта асрлар, хусусан, VI – VIII асрларда Хоразм воҳасида кечган ижтимоий-сиёсий ва этномаданий жараёнлар тарихи ўзбек давлатчилиги тарихининг нисбатан кам ёритилган масалаларидан бири ҳисобланади.

Буюк ипак йўлида суғдийларнинг тутган ўрни

А Отаходжаев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Азалдан то бугунги кунга қадар ҳам ўз сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ва маданий-маърифий аҳамиятини йўқотмаган, бир неча минг чақирим бўйлаб яшаган Шарқ ва Ғарб халқларининг ҳаётида муҳим ўрин тутган, минтақавий ва халқаро аҳамиятга молик бўлган савдо йўллари тизими – Буюк ипак йўли ўз тарихини милоддан олдинги III–II минг йилликлардан бошлайди. Бу йўл ўз даврида “Шоҳ йўли”, “Лаъл йўли”, “Меридиан йўли” каби турли номлар билан аталган. Аммо бу йўлга XIX асрда, яъни 1868-1892 йилларда Хитойда бўлган немис географи Фердинанд фон Рихгофтен янги ном берди. Унинг 1877 йилда ёзилган “Сира” (“Хитой”) асарининг 1-жилдида келтирилган “Буюк ипак йўли” номи қабул қилинди [8, 196; 233].

Буюк Ипак Йўли хизмат кўрсатиш тизимида карвонсройларнинг аҳамияти

А Ачилов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ипак йўли иншоотлари Марказий Осиёдаги хизмат кўрсатиш тизимининг муҳим таркибий қисми бўлиб, уларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши қадимги йўллар фаолиятига мос равишда борган. Тегишли манбалар таҳлили ва ибтидоий қабилалар турмуш тарзидан келиб чиқилса, оддий йўлбўйи иншоотлари илк алоқа йўллари тармоқлари шакллана бошлаган қадимги давридаёқ барпо этила бошланган бўлиши мумкин.

Қашқадарё воҳасининг XIX аср иккинчи ярми – ХХ аср бошларидаги халқаро савдо алоқалари тарихи

Н Ражабова — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

XVIII асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб Бухоро амирлигининг кўпгина шаҳарларида (Бухоро, Қарши, Термиз, Шаҳрисабз, Ғузор ва бошқалар) карвонсаройлар қурилишига катта эътибор берила бошланди. Бу ҳолат Бухоро амирлигининг Россия, Ҳиндистон, Эрон, Афғонистон ва қўшни хонликлар билан савдо-иқтисодий алоқаларининг ривожланиб бораётганлиги билан боғлиқ эди. Шунингдек, Ҳирот, Машҳад ва Кашмир билан [1. С. 171-176] савдо алоқалари йўлга қўйилган.

Придорожные согдийские гостиницы на трассе Великого Шёлкового пути (по археологическим материалам Каршинского оазиса)

Ш Шоназаров — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Со времени вхождения Средней Азии в Арабский Халифат в начале VIII в., с оживлением международной торговли и расширением культурных связей с ближневосточным миром, важнейшие жизненные коммуникации региона получили новый импульс развития. Караванные пути, пролегавшие через Среднюю Азию и Казахстан и связывающие страны Запада и Востока, способствовали усилению функции базаров и укрупнению городов [1.С.18.].

Хива хонлигида кемачилик

Я Каримов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Амударёнинг қуйи оқимидаги ҳудудларни кўздан кечириш мақсадида Хива хонлари кемаларда Чоржўйдан Туямуйингача сайр қилиб туришлари ҳам сарой маросимларидан бири бўлган. Хива хонларининг Амударё сув йўлининг Хива хонлигига тегишли оқими бўйлаб кемаларда сайр қилиши, шикор пайтларида маълум масофаларни кемада босиб ўтишлари одатий ҳол ҳисобланганлиги манбаларда ҳам акс этган. Огаҳийнинг “Зубдату-т-таворих” асарида келтирилган маълумотлар ҳам бу фикрга келишимизга имкон беради.

VIII-XIII Асрларда марказий осиёда почта алоқа тизимини ривожланиш тарихи

И Юсупов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўрта Осиёда қадимги даврлардан бошлаб карвон йўллари бўйлаб почта хизмати йўлга қўйилган бўлиб, йўллардаги махсус бекатларда хабарчилар, подшо чопарлари озиқ-овқат ва чопқир отлар билан таъминланган.

Новейшая китайская историография истории согда и согдийцев

Н Ваисова — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Безусловно, китайские исследования занимают значительное место среди всех зарубежных публикаций по исследованию Согда. В 1977 г. был издан «Сборник материалов по истории взаимодействия Запада и Востока» профессора ЧжанСинлана [1], в пятом томе этой работы под заголовком «Взаимодействие Древнего Китая и Западного Туркестана» впервые в китайской историографии, на основании древнекитайских источников были рассмотрены вопросы согдийской колонизации. Следом за Чжан Синланом, в 1980-1990 годах появился ряд работ выдающихся учёных, главным образом, таких как ЧэньИнькэ [2], выдвинувшего предположение о том, что обнаруженные в китайских источниках слова «чжэцзе», «цзеху» относились именно к согдийцам, являвшимися ключевой силой в мятеже Ань Лушаня (755-763 гг.) во время правления династии Тан.

Жанубий оролбўйида илк алоқа йўлларининг шаклланиш тарихидан

С Кудайбергенов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Жанубий Оролбўйи Марказий Осиё цивилизация марказларининг Қуйи Волгабўйи ва Уролбўйи ҳудудлари билан илк алоқалари алоқалари амалга оширилган, улкан Евроосиё минтақасида миграция жараёнларида қадимда муҳим ўрин тутиб келган. Жанубий Оролбўйида илк алоқа йўллари шаклланишининг илк босқичларини аниқлашда археологик маълумотларнинг аҳамияти беқиёсдир. Сўнгги йилларда тадқиқотчилар томонидан, ушбу маълумотларга таянган ҳолда, тош даврида ҳудудларни ўзлаштириш жараёни ва хўжалик-маданий типлар, Устюрт сарҳадлари, қуйи Амударёнинг Окчадарё ва Сариқамиш бўйи ўзанлари ҳавзаларининг ибтидоий жамоалари томонидан ўзлаштирилишининг ўзига хос хусусиятлари каби масалалар кўриб чиқилган [1].

XIX Аср охири – XX аср бошларида Туркистонда кончилик саноатининг фаолияти

Н Мусаев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

XIХ асрнинг иккинчи ярмида Россия империяси томонидан Туркистон ўлкасининг катта қисми босиб олингандан кейин бу ҳудудларни кезиб чиқишган рус сайёҳлари ва кончилик муҳандислари бу ерда табиий бойликларнинг кўплиги ва турли-туманлигини кончилик муҳандиси П.С.Назаров, қуйидагича таърифлаган: «…Туркистонда қазилма бойликлар ниҳоятда мўл, деярли ҳеч ким келажакда ўлканинг Урал ёки Биринчи жаҳон урушидан олдинги Бельгия каби кон саноати ривожланган мамлакатлар даражасида бўлиши мумкинлигини тасаввур ҳам қилолмайди.

Абу Райҳон Беруний таваллудининг 1050 йиллигига

О Буриев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Илм-маърифатнинг ёрқин тимсоли Абу Райҳон Беруний (973-1048) ёшлигидан илм-фанга ниҳоятда қизиққан, фанларнинг турли соҳалари бўйича самарали шуғулланган қомусий олим ҳисобланади. Шарқ олами фани ва маданиятига ошна тутиниб, ўз она тилидан ташқари араб, суғдий, форс сурёний, хийтий, юнон ва қадимги яҳудий, ҳиндларнинг санскирт тилларини мукаммал эгалаган эди.

Туркистонда совет давлат бошқарувини мустаҳкамланишида ишчи-деҳқон инспекциясининг иштироки (1918-1923 йиллар)

А Ерметов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Меҳнаткаш халқ манфаатларини ҳимоя қилишни ўзининг асосий мақсади деб эълон қилган большевиклар ҳукумати инқилоб қонунлари ҳамдаҳуқуқ ва тартиботга қатъий амал қилинишини таъминловчи махсус органларга муҳтож бўлган эди

Қарши беклигининг сиёсий-маъмурий тузилиши тарихидан

А Хасанов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Қадим ва илк ўрта асрларда Нахшаб номи остида алоҳида тарихийгеографик вилоят ёки ҳукмдорлик (мулклик) сифатида билинган Қарши Суғд воҳасининг таркибий бир қисми бўлиб, Кеш билан бирга Жанубий Суғд ҳукмдорликларидан бири бўлган. Ривожланган ўрта асрларда Насаф номи билан танилган ушбу тарихий-географик вилоят Чиғатой улуси, Темурийлар, Шайбонийлар, Аштархонийлар ва Бухоро амирлиги даврида асосан Қарши номи билан юритилган. Шу билан бирга, ўрта асрларга тегишли араб, форс ва туркий тилли тарихий ва адабий асарларда Насаф номи билан ҳам тилга олингани кўзга ташланад

Шимолий Бақтриянинг тарихий географияси

А Яхшиев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Қадимги Бақтриянинг ҳудудий жойлашуви ҳамда географик чегаралари масалаларига қизиқиш XIX асрдаёқ бошланган эди. Ўша вақтда австриялик шарқшунос В.Томашек мил.авв. IV асрга оид бақтриялик зодагон – Сизимитр қўрғонининг Бойсун тоғидаги Темир дарвоза (Дари Оҳанин) атрофида жойлашганлиги хусусида тахмин юритиб: «...Сизимитр қўрғонининг Бақтра вилояти таркибига кириши бизни таажжублантирмаслиги керак; худди кейинчалик Тухара вилояти Темир дарвозадан бошланганидек, қадимги замонларда Бақтра сатраплиги Оксдан шимолга ёйилган бўлиши ва дарё вилояти Тармидани довоннинг қўшни дарвозалари билан бирга ўз ичига қамраб олган бўлиши керак» [1, Б. 27], деган хулосага келган эди. Бу ғояни археология маълумотлари асосида XX асрнинг 50-йилларида М.М. Дьяконов ривожлантирди ва анча кенгайтирди, шунингдек, у биринчи бўлиб «Шимолий Бақтрия» тушунчасини илмий муомалага киритди[2, Б. 128; 3,Б. 22].

Турон ҳудудида Шайбонийлар сулоласи бошқарувнинг ўзига хосликлари ҳақида

А Замонов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Муҳаммад Шайбонийхон томонидан Мовароуннаҳр ва Хуросонда марказлашган давлат ташкил этилишидан бошлаб, то хонлик тарихининг сўнгги даврларигача ҳам давлат бошқарувида, ижтимоий-иқтисодий, сиёсий ҳаётда мамлакат олий амалдорларининг ўрни юқори бўлиб, шу туфайли ҳам шайбонийлар давлати тарихини хонлик мансаби ва унинг эгалланиш тартибларини қамраб олган марказий бошқарув тарихисиз ажратган ҳолда кўриш мумкин эмас.

Марказий Осиёнинг қадимги тарихига оид юнон ва рим муаллифларининг тарихий ва географик манбалари тарихшунослигига доир

Ж Адилов — Tue, 21 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ёзма манбалар тарихий манбаларнинг муҳим ва асосий тури бўлиб, улар инсоннинг ижтимоий фаолияти, ўзаро муносабатлари натижаси ўлароқ яратилган ва ўша замонларда юз берган ижтимоий-сиёсий воқеаларни ўзида акс эттирган манба сифтатида Ўзбекистон тарихини ўрганишда муҳим ўрин тутади[1, Б. 29]. Ўзбекистон ва умуман Марказий Осиёнинг қадимги даври тарихини ўрганишда қадимги Юнонистон ва Рим тарихчилари ҳамда географ олимларининг асарлари муҳим манба бўлиб хизмат қилади. Юнон-форс урушлари бошланиши билан ушбу сиёсий воқеаларда иштирок этган Марказий Осиё халқларининг тарихи қадимги юнон тарихчиларининг асарларида ёритилган.

Ўзбекистонда ўзини оқламаган кадрни маҳаллийлаштириш сиёсати (Сурхондарё округи мисолида)

Ш Давлатова — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

ХХ асрнинг 20-йилларида Ўрта Осиё халқлари ҳаётида содир бўлган сиёсий ўзгаришлар бу ҳудудда мажбуран миллий-ҳудудий чегараланишнинг ўтказилиши, бунинг ҳисобига бир неча миллий республикаларнинг, жумладан, Ўзбекистон ССРнинг ташкил этилиши туб ерли аҳолининг сиёсий, ижтимоий, иқтисодий ҳуқуқларининг чекланишини янада кучайтирди, уларни миллий, маънавий, диний соҳалардаги эркинликларидан мосуво қилиш авж олди. Маҳаллий кадрлар техник қолоқликда, саводсизликда айбланиб, марказдан маҳаллий шарт-шароитни, туб ерли аҳолининг тили, урф-одатларини билмайдиган, тушунмайдиган европалик кадрлар оқимининг кириб келиши ортиб борди.

Хiva xonligining boshqaruvi va ma’muriy tizimi xix asrda

Ж Полвонов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Xiva xonligi xon tomonidan saroy amaldorlari yordamida boshqariladigan, yakka hokimchilikka asoslangan davlat bo‘lib, uning tizimi Buxoro va Qo‘qon xonliklaridan deyarli farq qilmagan. Xonlikdagi eng oliy unvon xon bo‘lib, u ma’muriy-siyosiy, harbiy va diniy vakolatlarga ega. XIX asr boshlaridan Xiva xoni huzurida doimiy faoliyat ko‘rsatuvchi Kengash (Devon) mavjud bo‘lgan. Eng yuqori mansab va unvondagi amaldorlar a’zo bo‘lgan bu kengashning vakolati cheklangan.

Қарши шаҳрининг халқаро савдо-сотиқда тутган ўрни

У Муминов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Шаҳарлар йирик савдо марказлари сифатида ҳам муҳим аҳамият касб этган. XVIII асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида шаҳар аҳолиси асосий қисмининг асосий машғулоти савдо-сотиқ эди. Воҳадаги энг йирик савдо шаҳри бўлган Қарши бутун Бухоро амирлигининг савдо алоқаларида катта ўрин тутган. Қарши шаҳри катта карвон йўлининг чорраҳасида жойлашганлиги туфайли бу йўл орқали шаҳар шарқ ва ғарб, жануб ва шимолий ўлкалар ва мамлакатлар билан доимий алоқада бўлган. Қарши шаҳри Бухоро воҳасини Шаҳрисабз ва Ҳисор билан боғлаб турувчи Бухоро амирлигидаги муҳим аҳамиятга эга шаҳар ҳисобланади.

Liaison Termez et Amou Darya: economie de la ville

Ф Махмасобирова — Tue, 21 Feb 2023 00:00:00 +0800

Il est connu de l'histoire que les villes le long du fleuve se dйveloppent plus rapidement que les autres villes. La vie socio-йconomique des villes le long des voies navigables dйpend йgalement du facteur fluvial. Est-ce la mкme chose а Termez, sur les rives de l'Amou Darya, mкme l'image de la ville йtait une ancre. Nous pouvons йgalement le voir dans les anciennes piиces de monnaie trouvйes dans la rйgion de Termez. Dans cet article nous discutons de l'йconomie de la ville dans l’йpoque mйdiйvale et nous us analysons les relations йconomiques et sociales de Termez avant l'invasion mongole.

Buxoro amirligida ko‘tarilgan Xitoy-Qipchoq qo‘zg‘olonida tashqi kuchlarning tutgan o‘rni

А Рахмонов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

XVIII asrning ikkinchi yarmiga kelib Buxoro o‘lkasida mang‘itlar sulolasi hokimiyatga keldi va mang‘itlar sulolasining ikkinchi hamda uchinchi vakillari bo‘lgan Amir Doniyolbiy otaliq (1758–1785), shuningdek, Amir Shohmurod (1785–1800) davrida mamlakatda mang‘itlar sulolasining hokimiyati bir muncha mustahkamlandi.

Ўрта асрлардаги жанубий шарқий устюрт қири шаҳар элатлиқлари

А Алимбетов, О Кдырниязов, М Толыбаев — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Элат- кишиларнинг тил, ҳудуд иқгисодий ва маданий жиҳатдан тарихан таркиб топган миллатдт олдинги бирлиги. Элат қабила билан миллат орасидаги этник бирликнинг кўринишидир. Элатнинг шаклланишига бирбирига яқин бир неча қабилаларнинг уюшуви асос бўлган. Элатлардаги этник, хўжалик, моддий ва маданий алоқаларнинг тобора ривожланиб бориши натижасида бир қанча қабилалар бирлашадилар. Натижада, этник бирликнинг янги тури вужудга келади. Бу элат дейилиб, маълум тарихий шароитда ҳудудий, иқтисодий, тил ва маданий умумийлик асосида шаклланади

Мамлакат ижтимоий-маданий тараққиётида миллатлар ўртасидаги ҳамкорликнинг ривожланиш босқичлари (Корейс диаспораси мисолида)

Т Джумаев — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Тарихий манбаларнинг гувоҳлик беришича, Корея ярим оролида юзага келган бирлашган Силла ва Корё қироллиги билан Ўрта Осиё халқлари ўртасидаги иқтисодий алоқалар Хитой қитъасини бирлаштирган Тан ва Ван қироллиги орқали бўлган, деган илмий қарашлар мавжуд. Айниқса, Ван давлати Осиё қитьаси билан бирлашганидан сўнг Чингизхон ёрдамида Ипак савдо йўлини бутунлай кўлга киритди. Ана шу тарихий воқеъликка таяниб, Корея ярим оролида тайёрланган маҳсулотлар узоқ давр мобайнида элчилар ва савдогарлар орқали Марказий Осиё ҳудудига олиб келингани тарихий манбаларда келтирилган.[1]

Тошкент воҳаси ҳудудида содир бўлган қадимги миграция жараёнлари

Р Ибрагимов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Евросиёнинг бронза даври жамияти чуқур ижтимоий иқтисодий ва маданий жараёнларнинг кечиши билар тавсифланади. Мил. авв. II минг йилликда Марказий Осиёнинг шимолий даштларида кўчманчи чорвачилик хўжалик шаклини юритган Андронов маданиятига мансуб қабилалар яшаган. Улар асосан кўчманчи чорвачилик ва қисман лалми деҳқончилик хўжалиги билан кун кечирган.

Ilk oʼrtа аsr terrаkotаlаrini tаdqiq qilishdа bа’zi mulohаzаlаr

М Абдуллаева — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Terrakotalar tahlili keng qamrovli boʼlib, ularni arxeologik nuqtai nazardan tavsiflash, bu boradagi yangi yondashuvlarni tahlil qilish masalalari mavzuning ahamiyatli ekanligidan dalolat beradi.

Сурхон воҳасида мискарлик ва зapгapлик санъати ҳaқидa айрим мулоҳазалар

С Чориев — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистоннинг бир қатор маданий марказларида бўлгани каби Сурxон воҳаси ҳам ўзига xос анъана ва ишлаб чикариш усулларига эга бўлган ҳунарнмандчиликнинг мискарлик ва заргарлик санъати мактаблари вужудга келган. Ушбу мактабларда яратилган маҳсулотлар ўзининг бетакрор шакл ва безаклари билан алоҳида ажралиб турган.

Россия империяси даврида Фарғона вилояти аҳолисининг миллий-этник таркиби

Ш Равшанов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Тарихдан маълумки ватанимиз ҳудудида қадимдан турли миллат ва элат вакиллари истиқомат қилиб келишган. Россия империяси ҳукмронлиги даврида ҳам Туркистон минтақасининг Фарғона вилоятида кўп сонли этник таркиб сақланган ҳолда русийзабон аҳоли вакилларини кўчириб келтириш ҳисобига янада кенгайиб борган

Бухоро амирлиги доирасида кечган этник жараёнларда Қашқадарё воҳаси аҳолисининг иштироки

Т Бахрамов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Бухоро амирлиги (1753-1920) доирасида Ўрта Осиёда, хусусан, бугунги Ўзбекистон ва Тожикистон ҳудудларида, қисман эса Жануби-Шарқий Туркманистон ва Шимолий Афғонистон ҳудудларида кечган этник жараёнлар жадал ривожланиб, минтақадаги бир неча халқларнинг этник шаклланишида муҳим роль ўйнади. Ушбу жараёнларда Бухоро хонлигининг марказий қисмида жойлашган Зарафшон ва Қашқадарё воҳасининг ўрни айниқса муҳим аҳамият касб этди.

Лалмикор деҳқончиликда аждодлардан мерос анъана ва урф-одатлар (Кўҳитанг тоғ қишлоқлари мисолида)

Ш Кичкилов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Хўжаликка оид муаммоларни ўрганиш бугунги кунда этнология фанининг муҳим вазифаларидан бири ҳисобланади. Хўжалик соҳасидаги тажриба ва усуллар халқимизнинг кўп асрлар давомида ижод қилган бойлиги бўлишидан ташқари, унинг ижобий жиҳатларидан ҳозирга қадар фойдаланиб келинмоқда. Кўҳитанг тоғ қишлоқларидан бириХомкон географик жойлашиши сабаб, яъни тоғлик жой ва яйловлари кўп бўлганлиги учун бу ернинг аҳолиси азал-азалдан, асосан, чорвачилик билан шуғулланиб келган. Шунингдек, қисман лалми деҳқончилик, йилқичилик, ҳунармандчилик, шу билан бир қаторда яқин йиллардан бошлаб, яъни 1930-40 йиллардан боғдорчилик билан ҳам шуғулланган.

Farg’ona vodiysining tirnab solingan bezakli sopol buyumlari tarixshunosligi

Х Позилова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Qadimgi Farg’ona vodiysi hududlarida olib borilgan qazishishlari natijasida qizil angobli va tirnab bezak berilgan kulolchilik buyumlari topib o’rganildi.

Анъанавий хўжаликда Сурхон воҳаси аҳолисининг доривор гиёҳлардан фойдаланиши

С Насиров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Шарқда минг йиллардан буён одамларни табиблар халқ табобати асосида даволаб келишади. Олимларнинг таъкидлашларича, халқ табобатида доривор ўсимликлар 70-80 фоизни ташкил этган бўлса, қолгани ҳайвонлар ва уларнинг маҳсулотлари, озгина қисми эса табиий маъданлардан иборат бўлган [1]

From the history of the madrases of Uzbekistan

Ш Гофоров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Our country has a glorious history as one of the centers of ancient science, education and culture. For this reason, it is not for nothing that many great people and thinkers came out of our country. Because in our country since ancient times there was a historical basis for the formation of science, culture and spirituality. The same can be said about educational institutions, activities of madrasahs, their educational system, form and educational process. We intend to pay special attention to these aspects of the issue.

Темур ва темурийлар даврида карвон йўлларининг тараққий этиши ва унинг этномаданий жараёнларга таъсири

Ф Рахмонов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Марказий Осиё, жумладан хозирги Ўзбекистон ҳудуди АмирТемур ва ворислари даврида ҳалқаро муносабатлар муҳум ўрин тутган. Буни темурийларнинг Хитой билан элчилик алоқаларида ҳам кўриш мумкин. Бу алоқалар Соҳибқирон Амир Темур Мовораунаҳирда ҳокимятга келгач анча фаоллашган ва Буюк Ипак йўлининг Моворауннаҳрда орқали ўтган йўналиши равнақ топган эди [1: 180]

Сирдарё вилоятига метрополиядан кўчириб келтирилган аҳолининг миллий таркиби (XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошлари )

Г Турсунова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримов «Тарихий хотирасиз келажак йўқ» асарида «Тарихимиз каби, қадим маданиятмизнинг яратилишида ҳам унга кўплаб этник гуруҳлар, Эл элатлар ўз улушини қўшган. Бу – табиий ҳол. Чунки, ҳеч қачон, ҳеч қаерда фақат бита миллатга мансуб маданият бўлмайди. Ҳар қандай цивилизация кўпдан кўп халқлар, миллатлар, элатган фаолиятининг ва самарали таъсирининг маҳсулидир. Бир сўз билан айтганда, кўчманчилар, босқинчилар келиб кетаверишади, лекин ҳалқ боқий қолади, унинг маданияти абадий яшайди», деб таъкидлаган эди.

Ўзбекистон энг янги тарих чорраҳасида (геосиёсат ва унда инсон омилига оид айрим мулоҳазалар)

А Холбеков — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Социология ижтимоий ҳаётни, хусусан ижтимоий ўзгаришларни инсон хатти-ҳаракатларининг сабаблари ва социал оқибатлари контекстида ўрганади. Ушбу жараёнлар шунингдек умуман тарих ва хусусан аниқ бир даврга боғлаб ўрганилади. Шундан келиб чиққан ҳолда, ижтимоий констурукциялар, яъни ижтимоий гуруҳлар, институтлар ва ташкилотлар одамларнинг ушбу тузилмалардаги ҳолати ва роли нуқтаи назаридан қаралади. Инсоннинг барча хулқ-атвори ва хатти ҳаракати ўз моҳияти ва оқибатларига кўра ижтимоий мазмунга эга бўлганлиги сабабли, социологияпредмети инсон омили билан боғлиқ. Бу айниқса жамиятнинг сиёсий тарихи, аввало энг янги тарихи билан боғлиқлигини кўрсатади.

Ўзбекистон меъморий ёдгорликларини ўрганишда архив ва музей манбаларининг аҳамияти

Х Буриева — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон Республикасида мустақиллик йилларида миллий ўзликни англаш, қадриятларни ҳаётга қайтариш, собиқ совет тизими даврида асоссиз равишда ўзгартириб юборилган кўплаб қадимий жой номларини тиклаш борасида катта ишлар амалга оширилди. Айниқса, мамлакат пойтахти Тошкент шаҳрида топонимик объектларнинг номларини тартибга солиш борасида мунтазам тадбирлар олиб борилиб, дастлаб шаҳардаги маъмурий бирликлар – туманлар ва даҳалар, кейинги навбатда аҳоли пунктларининг таркибий қисмлари – маҳаллалар, шунингдек, шоҳкўча, кўча, майдон, боғ, хиёбонлар номларига тегишли ўзгартиришлар киритила бошланди.

XIX Асрнинг биринчи ярмида Бухоро - Россия савдо алоқалари

Ф Очилдиев — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Россия империяси ўз манфаатлари йўлида иқтисодий муаммолар ва саноатни ривожлантириш мақсадида Ўрта Осиёдаги вазиятларни ҳар томонлама ўрганиб, хонликларга қарши кенг қамровли ҳарбий-сиёсий ҳаракатларни олиб боришга тайёргарлик кўра бошлади.

Ўзбекистон меъморий ёдгорликларини ўрганишда архив ва музей манбаларининг аҳамияти

М Хамидова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон халқлари меъморий меросини тадқиқ этилиши натижасида яратилган архив ҳужжатларининг аксарият қисмиXIX аср охири-–ХХ асрга оиддир. Хусусан, Ўзбекистон Миллий архивида сақланаётганТКЛА, Средазкомстарис,Узкомстарис,Ўрта Осиё бош музейи архив фондлари ҳамдаВ.Л. Вяткин, М.Е. Массон, Г.А. Пугаченкова, Б.Н. Засыпкин, Я.Ғ. Ғуломов, Л.И. Ремпель, С.Н. Полупанов, Л.Ю. Маньковская ва бошқа тадқиқотчи-олимнинг шахсий архив фондлари ҳужжатлари Ўзбекистон миллий меъморий мероси тарихини ўрганишда катта аҳамиятга эгадир[1-12].

Янгиланаётган Ўзбекистонда олий таълим ва кадрлар тайёрлаш тизимини янада такомиллаштирилиши

Р Сиддиков — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Охирги беш йилда Ўзбекистон Республикасида ижтимоий ҳаётнинг барча жабҳаларида Харакатлар стратегияси асосида стратегик аҳамиятга эга бўлган ўзгаришлар амалга оширилди.Жумладан олий таълим ва кадрлар тайёрлаш тизими мамлакат эҳтиёжларидан келиб чиқиб ҳамда жаҳон таълим маконидаги тенденцияларни инобатга олган ҳолда тубдан ислоҳот қилинди.

ХХ Асрнинг 20 – 30-йилларида Ўрта Осиё минтақасидаги географик тадқиқотлар

Н Толибов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

География фани инсоният тамаддунининг ажралмас бир қисми бўлиб, рўй бераётган жараёнлар ва ҳодисалар, уларнинг шаклланиш омиллари ва ривожланиши, инсон хўжалик фаолиятини табиий шароит ва қонуниятларга мослаштириш орқали табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш ҳамда жамиятнинг табиатга муносабатини оптималлаштириш каби муаммоларни ҳал этишнинг назарий ва амалий масалаларини ўрганади. Олимлар география билан узоқ даврдан бери шуғулланиб келмоқда.

Ўзбекистонда солиқ тизимининг ташкил этилиши ва унинг такомиллашув босқичлари

А Худаёров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистонда истиқлолнинг биринчи кунларидан бошлаб самарали солиқ тизимини яратишга катта эътибор берилди ва бу масалага ижтимоийиқтисодий ислоҳотлар муваффақиятини таъминлашнинг энг муҳим омили сифатида қаралди.

Мамлакатимизда темир йўл тармоқларини қуриш ва моддий техник таъминоти тарихидан

Х Хидиров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Темир йўл шахобчаларининг қурилиши Туркистонда аҳоли зич яшайдиган барча туманларни ўзаро боғлади. Бу шаҳобчалар йирик пахта заводлари ва корхоналарга ҳам етазилди. Натижада, ўлкада етиштирилган пахта толаси, мева, ипак ва бошқа товарлар Россия бозорларига ташила бошланди. Фақат Хива хонлигигина темирйўл орқали боғланмаган эди.. Тошкент-Оренбург темирйўли қурилиши билан Орол денгизида ҳам кемалар қатнови авж олди. Шундан кейин Хоразм пахтаси, Чоржўй орқали айланма йўл билан ташилмасдан. Амударё орқали Орол станциясига етказилиб берилла бошланди.

Новое направление в историографии Узбекистана и Каракалпакстана

Б Кощанов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Историческая наука Узбекистана за годы независимости претерпела кардинальное обновление и вышла на новый уровень развития. Она пополнилась большим объемом архивно-документального материала, на основе которого были сделаны новые выводы, значительно обновилась и методология исторической науки.

Экологик муаммолар ва унинг инсоният ҳаётига таҳдиди

З Аннаева — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Учинчи минг йилликнинг бошланиши муҳим икки тамойил билан характерланади. Биринчидан, ҳозирги цивилизация глобал экологик муаммолар (иқлим ўзгариши, озон қатлами емирилиши, ичимлик суви ифлосланиши ва етишмаслиги, ўрмон ва тупроқ инқирози, биохилма-хиллик қисқариши, ортиқча ҳажмдаги чиқиндилар ҳосил бўлиши ҳамда уларни зарарсизлантириш муаммолари ва бошқалар) билан тўқнаш келди

Ikkinchi jahon urushi yillarida o‘zbek milliy matbuotida sog‘liqni saqlash masalasi

Р Акбаров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ikkinchi jahon urushining boshlanishi Sovet Ittifoqi mamlakatlarida davlat va jamiyat hayotini keskin burilishiga olib keldi. Mamlakat hayoti harbiy izga o‘ta boshladi. Ishlab chiqarish bevosita yoki bilvosita front manfaatlariga xizmat qila boshladi. Urush yillarida front uchun eng muhim jabhalardan biri – bu tibbiyot sohasi bo‘ldi. Fashizm ustidan qozonilgan g‘alabada tibbiyot sohasi vakillarining ham alohida o‘rni bor

Қашқадарёда мустақиллик йилларида зиёрат туризмининг ривожланиш жараёнлари

Г Уролов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Мусулмон мамлакатларида “Зиёрат” тушунчаси “муқаддас қадамжоларга бориш”ни англатади ва унинг иккита асосий тури мавжуд: зиёрат қилиш ҳамда сайёҳлик-ўрганиш йўналишидаги диний туризм. Ҳозирги пайтда Ўзбекистонда 7,3 мингдан зиёд маданий мерос объектлари мавжуд.

Aмир Темур дaври меъморчилик обидаларида туризм масалалари

М Расулова — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Соҳибқирон Aмир Темур улуғ салтанат тузиш билан бирга илм-фан, санъат, меъморчиликни равнақ топтиришга алоҳида аҳамият берган. Қашқадарё воҳаси, хусусан Кешнинг тараққиётига алоҳида аҳамият берган. Қашқадарёдаги Темурийлар даврига доир меъморий обидалар жаҳон олим-у фузалолари, дунё саёҳларини ҳануз ўзига чорлайди. Қуйида биз мана шу меъморий обидалар тарихи, уларнинг ўрганилиш тарихи ҳамда туризмни ривожлантиришдаги ўрни ҳақида батафсил фикр юритамиз.Оқсарой. Шаҳрисабз шаҳрининг шимоли-шарқидаги бош майдонда жойлашган ёдгорлик бўлиб, Соҳибқирон Aмир Темур томонидан 1380-1404-йилларда қурдирилган. Пештоқ равоғининг эни 22,5 метр, баландлиги 40 метр ва умумий баландлиги 50 метрдан ошади. Пештоқ минораси ичидаги айланма зина орқали юқорига чиқилган[1:316].

Жанубий Ўзбекистон музейларида халқаро ташкилотлар ва хорижий мамлакатлар билан ўзаро алоқалар

Х Хосиятов — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистонда музейлар ишини ривожлантиришда халқаро ташкилотлар ва хорижий давлатлар билан ҳамкорлик муҳим аҳамиятга эга. Бу борада Қашқадарё ва Сурхондарё вилоятлари музейларида қатор ишлар амалга оширилди.

Ўзбекистон миллий архив ҳужжатлари совет ҳокимиятининг коллективлаштириш сиёсати тарихига оид манба сифатида

Ш Чориев — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистонда қишлоқ хўжалиги соҳасини коллективлаштириш сиёсати тарихини ўрганиш совет ҳокимиятининг республикада олиб борган ижтимоий иқтисодий сиёсатининг мазмун моҳиятини очиб беришда муҳим аҳамият касб этади. Айнан 1924-1941 йилларда совет ҳокимиятининг колхозлаштириш сиёсати ўзининг муҳим босқичиин босиб ўтди.

Таниқли олим ва жонкуяр устоз

А Муминов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Инсон туғилганидан бошлаб изланади. Изланаверади, изланаверади. Қадамлар секинлашади, сочларга оқ оралайди, тўкилади...Аммо умр сўнггида топгани бир ҳовуч ҳам чиқмайди. Сабаби? Сабаби минг битта. Чунки бу ҳаёт.Ҳаёт йўлида топганларимизнинг барчасида ҳикмат бор. Яхшиликлар бор. Яхши инсонлар бор.Ана шундай яхши инсонлардан бири Профессор Ўктам Маҳмасобирович Мавлонов

Вақт бирликлари ва ўлчамлари

Б Аминов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Вақт замоннинг бир миқдори, у тез ўтади ва уни тўхтатишнинг ҳам имкони йўқ. Биз шу учун ҳам вақтни ғанимат билиб, унинг ҳар бир сонияси, дақиқасидан унумли фойдаланишимиз керак.

Қадрли устозим Ўктам Мавлоновга чизгилар

Р Нажимадинов — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Инсонлар бўладики, ўзининг комиллиги, меҳнатсеварлиги, фидоийлиги, бағрикенглиги, ватанпарварлиги, дилкашлиги, одамохунлиги, оилапарварлиги, фикрлаш доирасининг теранлиги, юксак дидлилиги ҳамда ўзига хос дунёқараши билан бошқалардан ажралиб туради.

Музбел ўрта палеолит даври устахонаманзилгоҳи

Р Сулейманов, А Мухаммадиев — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон палеолит даврини тадқиқ этишда яққол намоён бўлган асосий муаммолардан бири бу ёдгорликларнинг ҳудудий ва даврий тақсимотидаги кескин фарқларнинг мавжудлигидир [1]. Республикамизда нисбатан ўрта палеолит даври ёдгорликлари кўплаб топиб ўрганилган бўлиб, улар асосан тош хомашёси манбаларига бой ҳудудлар атрофида тўпланган. Ўрта палеолит даври ёдгорликлари жойлашувидаги ушбу хусусият гоминидлар ҳаётида хомашёга бўлган эҳтиёж бошқа эҳтиёжлар каби муҳим аҳамиятга эга бўлганлигидан далолат беради. Сўнгги йилларда Оҳангарон воҳасида аниқланган Музбел ёдгорлигида олиб борилган тадқиқотлар палеолит даври жамоаларининг хомашёдан фойдаланиш стратегияси анча мураккаб бўлганлигини кўрсатади.

Суғддаги археологик ёдгорликларнинг умумий таснифи

Б Эшов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг жанубидаги қадимги тарих ва моддий маданиятни ўрганиш борасида самарали ишлар амалга оширилмоқда. Хусусан, қадимги Суғддаги археологик тадқиқотларнинг салмоғи ҳам анча юқори. Бизга маълумки, Суғд тарихига оид ёзма маълумотлар “Авесто”да Суғд-Суғуда этнонимининг пайдо бўлиши билан бошланиб, эллинизм, илк ўрта асрларда янада кўпроқ келтирилади. Бу ҳолатни даврий жиҳатдан уч даврга: 1) “Авесто” ва Суғднинг Аҳамонийлар давлати таркибига кирган давр; 2) Эллинизм даври; 3) Ўрта асрлар даври.

Хазор Буқо шаҳрининг тарихий топографияси хусусида

С Раимкулов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ушбу ёдгорликлар мажмуаси ҳозирги Чироқчи тумани Кўкдала массиви Талоқтепа қишлоғидан шарқ томонда жойлашган. Улар ичида Хазор Буқо 1 ни марказий ёдгорлик сифатида таърифлаш мумкин

Исломдан олдинги Ўрта Осиё тангаларидаги айрим суғдий ёзувларнинг янгича ўқилиши

Г Бобоёров — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Илк ўрта асрлар, айниқса, исломдан олдинги чоғлар Ўрта Осиё тангаларининг кўпчилиги суғдий ёзувда бостирилган бўлиб, уларнинг кўпчилигида туркий ва суғдий атамалар ўрин олган. Бунинг негизида Турк хоқонлиги ва унинг қарамоғида бўлган ўнлаб катта кичик ҳукмдорлик – мулкликларнинг ўз танга пулларини суғдий ёзув билан зарб қилдирганликлари ётади. VI – VIII юзйилликларда ўз танга-пул тизимига эга бўлган Чоч, Ўтрор, Исфижоб (Сайрам), Еттисув (Тароз, Балосоғун), Фарғона, Уструшона, Суғд (Самарқанд, Панч, Кеш, Нахшаб ва б.), Бухоро, Шимолий Тўхористон (Чағониён, Вахш, Термиз ва б.) каби воҳа ҳукмдорликлари тангаларидаги суғдий ёзувларнинг ўқилиши юзасидан билдирилган қарашлар бир биридан бирмунча ажралиб туради.

“Банокат-шоҳрухия”дан топилган Қорахонийлар даври мис тангалари хазинаси

Д Нормуродов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Алоқа ва савдо йўллари қадимдан турли ҳудудларда яшовчи аҳоли вакилларининг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий тараққиётида муҳим аҳамият касб этиб келган [5, - 432-б.]. Буларни тиклашда нафақат ёзма, балки моддий манбалар хусусан, тангалар ёки тангалар хазинасининг ҳам ўрни каттадир. Улар ёзма манбалар кам сақланган давр тарихини ёритиш, археологик маданий қатламларни аниқ даврлаштириш, маҳаллий ва халқаро савдо-сотиқ муносабатларини аниқлаш кабиларда муҳим маълумотларни беради. 2021 йилда Тошкент вилояти, Оққўрғон тумани, “Шоҳрухия” маҳалла фуқаролари йиғини “Ҳосилдор” маҳалласининг жанубида, Сирдарёнинг ўнг қирғоғида жойлашган Шоҳрухия археологик ёдгорлигидан топилган қорахонийлар даврига оид мис тангалар хазинасини илмий ўрганиш ҳам юқоридаги масалаларни ечишга ёрдам берадиган манбалар сирасига киради.

Бухоро воҳаси тош даври жамоаларининг моддий маданияти: тарихий реконструкция масалалари

А Очилов — Fri, 17 Feb 2023 00:00:00 +0800

Кишилик тарихида тош давридан бошлаб инсоният ҳаётида иқтисодий ва маданий ривожланишлар бўлган. Қадимги тош даври аҳолиси асосан тоғ ён бағирлари, сой жарликларнинг ёқалари ва сув ҳавзаларида истиқомат қилишган. Бунинг сабаби эса бундай жойларда табиат ҳайвонот дунёсига бой бўлиб ов қилиш учун жуда қулай бўлган. Бухоро воҳаси айниқса, воҳанинг шарқий қисмлари тош даврларидан бошлаб ибтидоий овчиларнинг диққат марказида бўлди.

Антик даврига оид манзилгоҳларда 1950-1986 йилларда олиб борилган тадқиқотлар (Хоразм воҳаси мисолида)

Х Палванов — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

950 йилда ёдгорлик Хоразм экспедициясининг Узбой йўналиши бўйича олиб борган қидирув жараёнида манзилгоҳда амалга оширилган текшириш ишларида қазишма ишлари олиб борилади. Кенг қамровли қазишма ишлари 1953 ва 1958 йилларда Ю.А. Рапопорт раҳбарлигида олиб борилиб, тўпланган ашёвий манбалари ўзининг мазмуни жиҳатдан 3 даврга оид бўлиб, қалъа ва илк босқичда қурилган. Муҳофаза деворида амалга оширилган қазишма ишларида остодонлар ўрганилган. Топиб ўрганилган қўл чархида қўпол ишланган сополлари ва скифларникига ўхшаш камон ўқларининг учларига асосан милоддан аввалги V IV йилликлар билан саналанган [1, Б. 141-155].

Sazag‘on madaniyatining davrlashtirishga oid ba’zi mulohazalar

К Рахмонова — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Zarafshon vohasi qadimda insonlar tomonidan o’zlashtirish uchun qulay geografik hudud bo’lgan. Buni biz olib borilgan tadqiqotlar natijasidan bilishimiz mumkin. Aynan Zarafshon daryosining o’rta va quyi oqimlarida tosh davrining so’ngi bosqichlariga oid olib borilgan arxeologik ishlarni uch turkum yodgorliklar kompleksi asosida tadqiq etilgan

Воҳанинг қадимги ирригация тизимига оид ёдгорликлари

Б Мамадиев — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Сунъий суғоришга асосланган деҳқончилик Ўрта Осиё қишлоқ хўжалигининг асоси ҳисобланиб, бу жараён жанубий Туркманистон, Тожикистон ва Ўзбекистон-нинг жанубида бронза (мил. авв. III-II йилликлар) даврида, Тошкент воҳаси ва унинг атрофларида эса илк темир (мил. авв. VIIIIV асрлар) даврида шакл-ланиб, ривожланди. Ўрта Осиёда илк давлат уюшмалари сунъий суғориш бир мунча қулай бўлган Амударё (юқори, қуйи, ўрта) оқимлари бўйларида, Мурғоб воҳасида, Зарафшон ва Қашқадарё воҳаларида шаклланиб ривожланади. Бундай ҳолатни дунё тарихидаги дастлабки давлатлар-Миср (Нил) ва Месопо тамия (Дажла ва Фрот) мисолида ҳам кузатиш мумкин.

Бронза даври ютуқлари ҳамда илк темир даврида Суғд воҳасида кечган тарихий жараёнлар

И Хидиров — Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўрта Осиёнинг бронза даври тараққиёти ўзининг нотекис ривожланиши билан фарқ қилади. Минтақанинг жанубий ўлкаларида энеолит даври ўтроқ деҳқончилик маданияти тараққиёти давомида протошаҳар маданияти (Олтинтепа, Саразм, Гонур, Тўғалоқ, Жарқўтон ва бошқалар) марказларининг ривожланиш жараёни содир бўлган бўлса, шимолий қисмида ўзлаштирувчи хўжалик шаклидан ишлаб чиқарувчи хўжалик шаклига ўтиш, ўтроқ деҳқон ва чорвадор қабилалар маданиятининг шаклланиши ва ривожланиш жараёни кечади.

Проблемы истории изучения Великого Шелкового пути

О Кобзева — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Формирование древних торговых дорог началось еще в эпоху неолита, в период сложения раннеземледельческих культур и получило широкоеразвитие в цивилизациях эпохи бронзы. Древними торговыми путями, органически вошедшими в состав Великого Шелкового пути были: “Лазуритовый”, “Нефритовый”, “Западный Меридиональный”, “Степной” и др.

Турк муаллифлари манбаларида Ўрта Осиё шаҳарлари тавсифи

З Рахмонкулова — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўрта Осиё хонликлари ва Усмонийлар давлатии ўртасидаги сиёсий, иқтисодий ва маданий алоқалар тарихига оид маълумотлар бир қатор мемуар характерга эга асарлар-эсдаликлар, саёҳатномалар, илмий тадқиқотлар орқали бизгача етиб келган. Шулардан бири Сейди Али Раиснинг “Миръотул мамолик” (Мамлакатлар кўзгуси) ва Меҳмед Амин Афандининг “Истанбулдан Ўрта Осиёга саёҳат” асарларидир. Мазкур асарларда муаллифлар Буюк Ипак йўлида катта аҳмиятга эга бўлган Самарқанд, Хива шаҳарлари ҳақида қимматли маълумотларни бериб ўтади.

Савдо йўллари ва унинг аҳамияти

А Кудияров — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

1937-йилдан бошлаб республикамизда илмий изланишларини олиб борган Хоразм археология этнография экспедицияси Ғарб билан Шарқни боғлаб келган «Буюк Ипак йўли» ўлкамиз орқали ўтганлигини далиллаб берди.

Бақтрия лазурити – қадимги шарқнинг нодир маъдани

Г Шайдуллаева — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Профессор Ў.М. Мавлоновнинг асосий илмий тадқиқот ишлари Марказий Осиёда қадимги йўлларнинг шаклланиши ва эволюциясига бағишланган. Маълумки, йўллар тарихини ўрганиш халқларнинг маданий, иқтисодий алоқаларини ўрганиш демакдир. Устоз Марказий Осиёда илк йўлларнинг пайдо бўлишини палеолит давридан бошлайди ва сўнгги ўрта асрларгача бўлган даврларда кечган маданий ҳаётни, қадимги халқлар ўртасида кечган ассимиляцияжараёнларни очиб берган.

Ғарбий Турк хоқонлиги даврида Чочнинг товар ва пул муносабатлари

Я Мухамедов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Инсоният тарихида савдо йўлларининг аҳамияти жуда муҳим ўрин эгаллайди. Кишилик жамиятининг бронза давридан, баъзи жойларда ундан ҳам анча аввал, маълум ихтисослашган йўллар пайдо бўлганлигини биламиз. Уларнинг пайдо бўлишида қабилалар, халқлар ва давлатлараро алоқалардан келиб чиққан иқтисодий, этник, сиёсий ва маданий эҳтиёжлар сабаб бўлди. Дастлаб Ўрта ва Яқин Шарқда Бадахшоннинг лаъл(лазурит)ига бўлган эҳтиёж “лазурит йўли”нинг вужудга келишига олиб келган. Милоддан аввалги VI-IV асрларда эски йўллар асосида Эронда (Ахамонийлар империяси даврида такомиллашиб борган) “шоҳ йўли” таркиб топади. Кейинчалик бу йўллар негизида Буюк ипак йўли ва бошқалар такомиллашиб боради.

Эрназар элчи мадрасаси тарихидан

С Хамраев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон тарихан бой маданият маркази, дунё илм фан ўчоқларидан бири бўлиб келган. Мутахассислар томонидан Марказий Осиё минтақасида хонликлар даври (XVI-XIX асрлар) турғунлик, тараққиётдан ортда қолиш, илм-фан ривожидан тўхташ даври сифатида баҳоланади. Аммо, ушбу даврда ҳам мамлакат ривожи, унинг дунё билан савдо-иқтисодий алоқаларини қайта йўлга қўйиш борасида ҳаракатлар бўлган. Шундай уринишлардан бири элчи Эрназар Мақсуд ўғли томонидан амалга оширилган. Шунингдек, Марказий Осиё хонликларида мадраса таълими ривожланишдан тўхтамаган эди. Ҳукмдорлар, йирик амалдорлар, савдогарлар ва катта сармоя эгалари ўз ҳисобидан мадрасалар ва масжидлар қурдирган ҳамда унда таълим ва илмни ёйиш ишларига ҳомийлик қилганлар. Элчи ва йирик савдогар Эрназар Мақсуд ўғли ҳам ўз олдига шундай эзгу мақсадларни қўйган эди.

Eftaliylar Buyuk Ipak yo‘lida

Ш Султанов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Soʻnggi yillarda Oʻzbekistonda oʻzbek xalqi va uning davlatchiligi tarixi muammolari ustida qator tadqiqotlar amalga oshirilmoqda. Hozirda Markaziy Osiyo hududining geografik yaxlitligi, tarixiy voqealarning unda joylashgan barcha davlatlar va xalqlarga daxldorligi, ular etnomadaniy umumiylik asosida yaratilgan madaniy va ma’naviy merosning vorislari ekanligini anglab yetish davri keldi. Buni amalga oshirish uchun avvalo tarixning ana shunday davrlarini mansublilikka berilmasadan xolisona oʻrganish, tadqiq etish lozim. Tariximizning ana shunday davrlaridan biri eftalitlar davridir.

Қадимги йўллар шаклланишига доир айрим мулоҳазалар (Жанубий Ўзбекистон мисолида)

Ж Тогаев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Жанубий Ўзбекистон ҳудудидан ўтган қадимги йўллар масаласига турли тадқиқотлар бағишланган. XIX асрнинг 70-йилларидан бошлаб, ўрта асрлар муаллифларининг маълумотларига таянган ҳолда, Амударё кечувлари ҳамда Балхдан Кеш ва Самарқандга олиб борувчи йўллар таърифланган [1]. Шунингдек, юнон-рим манбалари асосида Македониялик Александрнинг Бақтрия шаҳридан Мароқандага юришлари ёритилган [2]

К историографии денежного обращения в Средней Азии древнего и античного периодов

Д Алимова — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Денежное обращение древнего и античного периодов в Средней Азии – тема широко обсуждаемая специалистами, археологами, нумизматами и искусствоведами, как отечественными, таки зарубежными. Первая характеристика древних монет Средней Азии, найденных в 1917-1927 гг., осуществлена М.Е. Массоном в 1928 г.[14]

Марказий Осиё минтақавий хамкорлик масалалари генезиси ва асосий муаммолари: Европа тажрибасидан сабоқлар

А Юлдашев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Марказий Осиё минтақаси қадимдан Ғарб ва Шарқ давлатларининг диққат марказида бўлиб келган, чунки у муҳим геосиёсий ва геоиқтисодий мавқега эга бўлиб, Осиё ва Европа давлатларини боғловчи кўприк бўлиб келган. Бир неча асрлар илгари Буюк ипак йўли Хитой ва Ҳиндистондан Европага ўтишни таъминлаган.

Ахамонийлар ҳукмронлиги даврида ўрта осиёдаги сатрапликларнинг бошқаруви тизими

Н Эгамбердиева — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Қадимги Бақтрия, Хоразм ва Суғд давлатлари мил.авв. VI–IV асрларда аҳамонийлар империяси ҳукмронлиги остида бўлган. Аҳамонийлар империясини чекланмаган ҳуқуқга эга бўлган шоҳ бошқарган. Уни шоҳлар шоҳи деб аташган, худо даражасига кўтариб, илоҳийлаштирганлар [6. Б.231-233]. Шоҳнинг ўзи империяни доимий назоратда ушлаб турган. Давлат бошқаруви ва текширувлар Ҳазорапад (мингбоши) томонидан амалга оширилган. Ахамонийлар империяси маъмурий жиҳатдан сатрапликларга бўлинган ҳолда бошқарилган.

Хива хонлиги марказий ва маҳаллий бошқарув тизимида мансаб ва унвонларнинг ўрни

Т Худойкулов — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

XVIII асрнинг ўрталаридан бошлаб Хива хонлигида чуқур сиёсий инқироз даври бошланди. Бунинг асосий сабабларидан бири - қабилалар орасидаги қонли курашлар, хон билан катта мулкдорлар, кўчманчилар билан ўтроқ халқ ўртасидаги тўқнашувлар, шунингдек, ташқи душманлар билан бўлган курашлардир. Бу ҳол хонлик иқтисодий тараққиётига ҳам катта таъсир ўтказмасдан қолмади. Сиёсий вазият мураккаблашиб давлат тушкунликка қараб бораётган ва тўхтовсиз қонли кураш давом этаётган бир вақтда қўнғирот уруғи сулоласининг етакчиларидан бўлмиш Эшмуҳаммад ўғли Муҳаммадамин сиёсий кураш майдонига кириб келди ва марказий ҳокимиятни қўлга олишга уринди.

Қадимги даврда Марказий Осиё ва Ҳиндистон халқлари ўртасидаги ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий муносабатлар тарихи

А Бийкузиев — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ҳозирги вақтда Ўрта Осиёнинг қадимги аҳолиси ҳисобланган орийлар тарихи долзарб бўлиб келмоқда. Уларнинг милоддан аввалги II минг йилликнинг охирида Ҳинд ва Ганга дарёлари оралиғидаги ҳудудга бостириб кириши, Мохенжо Даро ва Хараппа маданиятлари инқирозидан сўнг қадимги Ҳинд цивилизациясини янгидан ривожланишига сабабчи бўлган эди.

Хiva хоnligi shaharlari tarixi tadqiqоtlar talqinida

Ф Таджиева — Mon, 20 Feb 2023 00:00:00 +0800

O`zbеkistоnda davlat mustaqilligi qo`lga kiritilganidan so`ng Vatan tariхining turli bоsqichlari va muammоlarini хоlisоna va atrоflicha o`rganish uchun zarur shart-sharоitlar yuzaga kеldi. Mustaqillik yillarida ilm-fan, хususan, tariх fanini rivоjlantirish davlat siyosati darajasiga ko`tarildi.

Туркистон асср иқтисодий бошқарув тизимида божхоналарнинг ўрни

Э Ботиров — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Туркистон ўлкасида божхона иши давлат бошқарувининг иктисодий сиёсатининг ажралмас бир бўлаги ҳисобланади. Ҳеч бир мамлакат ўз иктисодий хавфсизлигини ҳимоя қилмасдан фаолият юрита олмайди.

Турк хоқонлигида халқаро тижоратга давлат ҳомийлиги ва шаҳарларнинг тижорат-симбиотик хусусияти

М Хатамова — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Чорвадорларда шаҳарларнинг юзага келишидаги омиллардан бири уларнинг воҳа шаҳарларини қўлга киритишлари ёки олдинги даврлардан қолган эски шаҳарлардир [1]. Ашина турклари ҳам ўз ўтмишдошлари сингари хоқонлик қурилиши биланоқ Шарқий Туркистон ва Амударё –Сирдарё оралиғидаги воҳа ҳукмдорликларини бўйсундиришни ўз сиёсатларининг бош вазифаси деб билишган [2].

Cooperation’s development problems in Uzbekfrench relations

Ю Махмасобирова — Tue, 21 Feb 2023 00:00:00 +0800

France was one of the first countries that established official diplomatic relations with all the former Soviet republics in Central Asia since their independence.It is one of the main drivers of European integration, a permanent member of the UN Security Council, a country of rich historical and cultural heritage, socio political traditions and innovations. It is the world’s seventh largest economy by GDP per capita and the second largest in the European Union [1]

XIX Асрнинг иккинчи ярмида Шаҳрисабз беклиги (П.Равшанов тадқиқотлари асосида)

Т Поёнов — Tue, 21 Feb 2023 00:00:00 +0800

Амир Насрулло ўрнига тахтга чиққан амир Музаффарнинг салтанатни идора этишдаги муаммоларидан энг қийини Шаҳрисабз ва Китоб бекликларининг итоатда ушлаб туришэди. Бухоро амирларининг қўшин устига қўшин тортиши оқибатида аҳоли моддий жиҳатдан қийинчилик кўради, солиқлар, ҳар хил турдаги йиғинлар ҳаддан зиёд кўпайиб кетади[1:469].

Илк ўрта асрлар даврига оид суғдий тилли манбаларда Фарғона тарихининг ёритилиши

У Халмуминов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Суғдий тилли манбалар айнан Суғд воҳаси ва унга туташ ҳудудларда, суғдийлар устувор бўлган муҳитда яратилган. Улар орасида энг муҳими VIII асрнинг илк чорагига тегишли, бугунги кун илмий адабиётида “Муғ тоғи суғдий ҳужжатлари” деб юритиладиган ҳужжатлар туркумидан иборат [1] Суғдий тилли ҳужжатларнинг деярли барчаси 1960-йилларда совет шарқшунослари томонидан рус тилига, кейинчалик улардан бир қисми инглиз ва француз тилларига ўгирилиб чоп этилди. Ҳужжатларни русчага ўгириш мобайнида В.А. Лившиц, О.И. Смирнова, М.Н. Боголюбов каби тилшунос ва тарихчи олимлар уларда учрайдиган кўплаб тарихий атамаларга, киши исмлари ва унвонларга кенг изоҳлар берган бўлиб, улар орасида Фарғона тарихига тегишли қисмлари ҳам бор.

Дўрмон уруғи тарихи хусусида

Б Абдушукуров — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Халқимизнинг этник таркиби назар ташлайдиган бўлсак, ўзбекларнинг 92 уруғдан иборат экани тўғрисидаги фикрлар қадимдан сақланиб келмоқда. Юз уруғидан етишиб чиққан истеъдодли шоир Турди Фароғийнинг қуйидаги мисрлалари ҳам буни тасдиқлайди: Тор кўнгуллук беклар, ман-ман деманг, кенглик қилинг, Тўқсон икки бовли (бори) ўзбек юртидур тенглик қилинг. Дўрмон ана шундай 92 та ўзбек қавмларидан бири сифатида Ўзбекистон, Тожикистон ва Афғонистон ҳудудларига Дашти Қипчоқдан XVI-VII асрларда келиб ўрнашган. Дўрмон лар Бухоро амирлигининг сиёсий ҳаётида фаол қатнашиб келган. Тожикистон аҳолисини рўйхатга олиш маълумотларига кўра дўрмонларнинг сони 2000 йилда 3502, 2010 йилда эса 7608 кишини ташкил этган

Устюртдаги ўрта асрлардаги карвонсаройлари

Ж Хакимниязов, Р Шерниязов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Олтин Ўрда даврида аввалги Хоразмшохлар Хоразм савдогарлари Шарқий Европа, Кавказ, Византия ва Қирм ерлари билан савдо муносабатларини давом эттирди.

Жиззах воҳасида тожик этноси вакилларининг жойлашуви ва этномаданий хусусиятлари

К Алманов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

ХIХ аср охири ХХ аср бошларида Жиззах воҳаси, ахолисининг этник таркиби ҳилма хиллиги, бу ҳудудда турли этнос ва субэтнослар истиқомат қилиши билан, минтақада алоҳида ажралиб турган.

Ўзбекистонда бадиий хаваскорлик жамоалари фаолияти тарихидан

Д Чориева — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўзбекистон мустақилликка эришганидан сўнг давлат бошқарувида маданият соҳасидаги сиёсатини белгилаш ва амалга оширишда асосан миллийлик, тарихийлик ва халқ маънавий-ахлоқий тараққиётининг кўп асрлик анъаналари ҳисобга олиниб, миллий қадриятлар, миллий анъаналар, халқнинг миллий ўзига хослиги сақлаб қолиниши учун зарур шартшароитлар яратилиб, қўллаб-қувватланди. Ушбу миллий маданий меросни тиклаш, тарғиб қилиш маъсулиятини ўз зиммасига олган бадиий жамоалар фаолияти муҳим аҳамиятга эга бўлди.

XIX Аср ўрталарида мирзачўл ҳудудида яшаган аҳолининг ижтимоий ҳаёти

И Джураев — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

XIX аср ўрталарида Мирзачўл ҳудудида яшаган аҳолининг ижтимоий ҳаёти ва иқтисодий манбалари ҳақида маълумот манбаларда тўлиқ ва аниқ берилмаган. Рус ҳарбий тарихчиси П.П.Шубинскийнинг ёзишича, қадимда Мирзачўл ўзлаштирилиб, суғориш ишлари олиб борилган. У ўлканинг бутунлай бўшаб қолишига Бухоро ва Қўқон ўртасидаги тортишувлар сабаб бўлган, деб кўрсатади. Чўл атрофидаги адирларда қадимда яшаган аҳоли маконларининг излари сақланган. Аҳоли бошига келган нотинчлик туфайли ўтроқ аҳоли тоғ ораларига ва тинч воҳаларга кўчиб кетишга мажбур бўлган[1].

Surxon vohasi toqchi qavmlari hududiy joylashuvining ilmiy tahlili

М Рахмонов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Vatanimiz milliy mustaqillikni qo‘lga kiritganidankeyin tarixiy haqiqatni mafkuraviy tazyiq va ta’sirlardan xoli tarzda, xolisona vahaqqoniy, adolat va tarixiylik nuqtai nazaridan xalqimizga etkazish imkoniyatiyuzaga keldi. Surxon vohasidagi etnik guruhlarning yuzaga kelish tarixi etnik shakllanishi uzoq davom etgan murakkab jarayondir.

Сурхон воҳаси тожикларида халқ ўйинларининг тарихий-ижтимоий ва маиший-хўжалик хусусиятлари

С Ахмедов — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Воҳада тожик ва ўзбек аждодлари қадимда, илк ўрта асрларда ва кейин ҳам доимо аралаш, ёнма-ён яшаб келганлар. Маҳмуд Кошғарий “Тотсиз турк бўлмас, бошсиз бўрк бўлмас” яъни тожиксиз турк бўлмаганидек, бош қалпоқсиз (бош кийимсиз) бўлмас, деган мақолни бежиз келтирмаган [12,Б.432].

Канглы в родовой структуре каракалпаков

М Давлетияров — Wed, 22 Feb 2023 00:00:00 +0800

Большинство тюркоязычных этнических групп (гунны, тюрки, огузы, печенеги, кипчаки, канглы и др.) в определенный период времени оседали и формировались в Приаралье в народности из различных этнических компонентов. Они оставили свой след в культуре народов, формировавшийся на данной территории. Среди них надо особо отметить печенегов, кипчаков, канглы, которые играли немаловажную роль в этнокультурных контактах населения Приаралья, особенно в этногенезе каракалпаков

Ўрта осиёдаги илк ўтроқ маданият манзилгоҳларида аёлга эътиқод (Жойтун маданияти)

А Абдуганиев — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Дунё ўтмиш тарихи асосан халқлар, жамиятлар, давлатлар тарихи билан белгиланади. Аммо ана шундай жамиятлардаги ижтимоий муносабатлар инсониятнинг дастлабки ўтмиш тузуми ҳисобланган ибтидоий жамоа тузуми давридан то ҳозирги кунгача битта социал муносабатга асосланган. Бу аёл ва эркак муносабатларидир.

Aнтропологические исследования Средней Азии до 80- Х годов XX в (на примере Ферганской долины)

Ш Хомиджонова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

В конце I тысячелетия до н. э. в предгорьях и горных долинах Ферганского региона растет число погребальных памятников с подбойнокатакомбными захоронениями, которые одни авторы связывают с проникновением сюда других племен извне, другие - считают их памятниками местного происхождения. Наибольшее количество могильников в Ферганской долине концентрируется в поймах рек, озер, в местах с удобными подходами к воде, с обильными камышовыми и тугайными зарослями. Отмечены различные типы погребальных сооружений, локализуемых в разных районах. Так, на севере долины распространены земляные насыпи и погребения в катакомбах, на востоке преобладают погребения в виде подбоев, на юге — могилы в виде грунтовых ям.

Чоч воҳаси Буюк Ипак йўлидаги алоқаларда

Х Юсупова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Тошкент воҳасида олиб борилган археологик тадқиқотлар натижалари бу қадимий ўлканинг қадим тарихи ва маданиятини ёритишга имкон берувчи кўплаб моддий маълумотларни тақдим этди.

Harbiy sarkarda an lu-shan (ruxshon) jasoratininG TARBIYAVIY AHAMIYATI

М Эрматов, Ф Турсунов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ayrim tarixiy shaxslar nomi va qilgan ishlaridan yosh avlod xabardor emas. Bunday vatandoshlarimiz tо‘g‘risidagi ma’lumotlarni darsliklarga kiritishimiz, ularning hayoti va ibratli ishlari aks etgan film ishlashimiz kerak. Shunday vatandoshlarimizdan biri asl kelib chiqishi sug‘diy bо‘lgan An Lu Shan (ya’ni Ruxshon) edi. Bu tarixiy shaxsning ismi sharifi xitoy manbalarida An Lu Shan deb atalgan bо‘lib, sug‘diylar va turkiy xalqlar uning ismini Ruxshon deb atashgan

Денгиз савдосида юртимиз аҳолиси иштироки хусусида (илк ўрта асрлар даври)

М Орзиев, Ж Кучаров — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Илк ўрта асрларда суғд, хоразм аҳолисининг халқаро муносабатларда ва савдо-иқтисодий алоқаларда моҳир инсонлар бўлганлигига оид маълумотлар тарихий манба ва адабиётларда сақланиб қолинган.

XIX Аср охири - XX аср бошларида Сурхон воҳасининг Амударё сув йўли ва кечувлари орқали савдо муносабатлари

Э Кобулов, Ш Алламуратов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Сурхон воҳаси тарихига назар солар эканмиз, унинг ижтимоий-иқтисодий ҳаётида савдо йўллари муҳим ўрин тутганлигига гувоҳ бўламиз. “Буюк ипак йўлининг”нинг Ўрта Осиёдан, жумладан, Сурхон воҳасидан ўтганлиги бунга далилдир. Хусусан, бу ҳудуд ғарб ва шарқни боғловчи асосий халқалардан бири бўлганлиги сабабли унинг стратегик ўрнига юқори баҳо берилган. Ўзбекистон Президенти Ш.Мирзиёев таъкидлаганидек: ”Сурхондарё вилояти – ўзининг иқтисодий салоҳияти, муҳим географик ўрни, табиий имкониятлари билан мамлакатимиз тараққиётида алоҳида аҳамиятга эга” [1, Б.279].

Россиянинг шарқий Бухородаги мустамлакачилик сиёсати

С Турсунов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

ХIХ аср ўрталарида Европа сиёсий доираларини таъкидлашича, Осиёда Туркиядан кейин Мусулмон дунёсида алоҳида мавқега эга бўлган Бухоро катта иқтисодий сиёсий нуфузга эга эди. Туркистон ва Бухоронинг Россия томонидан истило қилиниши натижасида Россия ҳукуматини иқтисодийсиёсий нуфузи ўсиб саноат учун бой хомашё манбасига эга бўлди.

Ўзбекистоннинг жанубий ҳудудларида шаҳарларнинг ривожланиши ва ундаги муаммолар таҳлили (ХХ асрнинг 50-60 йиллари мисолида)

Т Пардаев — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Урушдан кейинги йилларда республика иқтисодиётининг барча тармоқлари сезиларли даражада ривожланиб борди. Натижада аҳолининг моддий турмуш шароити ҳам анча яхшиланиб, ижтимоий муаммолари ҳал қилина бошлади. Асосий вазифа урушнинг бутун оғирлигини елкасига олган халқнинг турмушини фаровонлаштириш, ишчилар, хизматчилар, инженертехник ходимлар ва уларнинг оилаларга моддий ва маиший хизмат кўрсатишни яхшилаш зарур эди. Айниқса уй-жой қурилиши, мавжуд уй-жой фондларини таъмирлаш зарурати шу даврнинг долзарб вазифалардан бири эди. Хусусан шу даврда жанубий областларининг шаҳар аҳолисини уй-жой билан таъминлаш масаласида ҳам анчагина ишлар амалга оширилди.

Эрон элчиси сафарномасида Бухоро амирлиги расмий қабул маросимлари

А Холикулов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Тарихдан маълумки, ҳар бир давлатнинг давлат бошқаруви расмий жараёнларида ўзига хос анъалари мавжуд бўлиб, бу ҳолат дипломатик муносабатлар, хусусан, расмий қабулларда яққол кўзга ташланади. Расмий қабул маросимлари ҳақида қатор тарихий манбалар маълумот бериб ўтган. Хусусан, Бухоро амирлигида бўлган Эрон элчиси Аббосқулихон ўз сафарномасида расмий қабул маросимларида иштирок этувчи амалдорлар, элчиларни қабул қилиш тартиби ҳақида тўхталиб ўтади.

Юнусхоннинг Мовароуннаҳр тарихида тутган ўрни (Тарихи Рашидий асари асосида)

К Тухтабеков — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Тарихдан маълумки ҳар қандай жамиятнинг тараққиёти, аввало, одил ҳукмдорга кўп жиҳатдан боғлиқ. Айнан шундай ҳукмдортлар орият, ғурур, садоқат ва олий даражадаги ҳукмдор шаънининг тимсолига айланишган. Ушбу мақола асосида давлатчилигимиз тараққиёти босқичларининг маълум даври аниқ маълумотларга таянган ҳолда асослашдан иборат. Зеро, “миллий ўзликни англаш, Ватанимизнинг қадимий ва бой тарихини ўрганиш, бу борада илмий тадқоқот ишларни кучайтириш...”га алоҳида аҳамият берилмоқда [1].

Тошкент воҳасидаги гидроэнергетик станциялар тарихи

Г Саидбобоева — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Саноат, ишлаб чиқариш ва ижтимоий соҳаларда энергетика, хусусан электр энергиянинг ўрни аҳамиятли ҳисобланади. Ўзбекистондаги гидроэлектр станция (ГЭС)лар ҳам бир асрдан зиёд тарихга эга.

Ўзбекистоннинг жанубий ҳудудларида озиқ-овқат саноати ривожидаги камчилик ва нуқсонлар

У Худайкулов — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Мустақиллик йилларида ижтмоий-иқтисодий ўзгаришлар кенг миқиёсида ислоҳотларнинг амалга оширилиши туфайли жамиятнинг тубдан ўзгариш. Янги ижтимоий тузумнинг шаклланишига имконият яратди. Ўзбекистоннинг биринчи Президенти тарихнинг инсонва жамияттараққиётидаги ролига баҳо бериб: “Ўз тарихини билмайдиганкечагикунини унутганмиллатнинг келажагийўқ бу хақида кишилик тарихида кўп бора ўз исботини топган” деб таъкидлайди.

Совет ҳокимиятининг дастлабки даврида марказий осиё инфратузилмалари тизимида темир йўлларнинг тутган ўрни

О Раджабов — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Жаҳон мамлакатлари ўртасида интеграция жараёнлари кундан-кунга ривожланиб, такомиллашиб бораётган бугунги кунда ички ва ташқи коммуникация алоқалари, инфратузилма масалаларини тадқиқ этиш долзарб вазифага айланиб бормоқда. Йўловчи ва юк қатновида энг қулай ва нисбатан ресурс тежовчи тармоқ шубҳасиз темир йўллар тизимидир. Айниқса, халқаро транзит савдо йўлларидан узоқда жойлашган минтақа ва мамлакатлар иқтисодиётида темир йўллар аҳамияти янада юқорироқдир.

Цифровой Убекистан и актуальные задачи исторического образования

З Ишанходжаева — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Современные технологии и телекоммуникации открывают широкие возможности перед высшим образованием и научными исследованиями. Они, безусловно, позволяют повысить качество учебно воспитательного процесса и мотивировать студентов и исследователей в получении новых знаний и сведений. В этой связи, поставленные перед Высшей школой задачи подготовки высококвалифицированных, конкурентоспособных, отвечающих современным требованиям, кадров – специалистов ХХI века, требуют незамедлительного их выполнения. В связи с этим являются актуальными вопросы подготовки специалистов – кадров с применением современных цифровых технологий, создание инновационных или технологических парков (технопарков) в этом направлении и др

Источники деятельности русских духовнокультурных учреждений в Туркестане конец XIXначало XX вв

Е Смесова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Одним из важных направлений изучения новой истории Узбекистана является объективное освещение переломного исторического периода, связанного с завоеванием и господством царской России в Средней Азии и системное изучение многоаспектного воздействия колониального режима на общественный строй и жизненный уклад народов края

Туризм соҳасидаги ҳамкорликнинг янги уфқлари (Ўзбекистон ва Асеан давлатлари мисолида)

С Талибова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Дунё иқтисодиётининг энг ривожланган тармоқларидан бири туризм соҳаси ҳисобланади. 2017-2018 йилларда Ўзбекистонда туризм соҳасини ривожлантириш янги босқичга кўтарилди

Xiva xonligi tarixshunosligi masalasiga oid ba’zi mulohazalar

M Рахманова — Thu, 23 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ma’lum hudud yoki davr tarixini o‘rganish va tadqiq etishda dastlab birlamchi manbalar: arxeologik va etnografik ma’lumotlar, mahalliy tarixchilar yozib qoldirgan asarlar hamda sayyohlar, elchilar va savdogarlarning esdalik hamda kundaliklariga murojaat qilinadi. Ushbu manbalarni har tomonlama o‘rganish, tahlil qilish orqali tarixni bugungi kunda talqin qilishga erishishimiz mumkin.

ХХ Аср бошида амударё флотилиясининг минтақа коммуникация тизимида тўтган ўрни

С Сулайманов — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ўрта Осиё ва Тошкент-Оренбург темир йўллари қурилишининг бошланиши билан Амударё флотилияси юк ташиш хизматининг аҳамияти янада ортди: «Ўрта Осиё темир йўллари қурилиши муносабати билан Амударё сув йўли, бир томондан, Афғонистондан, жанубий-шарқий ва дарё соҳилидаги Бухородан, Хива ва Амударё бўлимидан Чоржўй станцияларига олиб келинган юкларни Европа Россиясига йўналтиришда табиий кириш йўли ҳисобланса, иккинчи томондан, ўша сув йўли рус маҳсулотларининг Чоржўйдан биз билан чегарадош, Амударё соҳилларида жойлашган ерларга ташишда хизмат қилади».

Ғузор беклигининг тарихий – географик шарҳи

А Эрназаров — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

Ғузор беклигининг географик ўрни Ҳисор тоғ тизмасининг ғарбий ён бағридаги адирларга тўғри келади ва Қаршидан 45 верст жанубий шарқда жойлашган[1:663]

Хоразмий алгоризми эволюцияси: алгоритмдан googleгача

И Шамсиева — Fri, 24 Feb 2023 00:00:00 +0800

ХXI аср рақамли ва сунъий интеллект технологиялари асрида алгоритм ва алгоритмлаш тушунчалари “ахборот” каби инсон фаолиятининг ажралмас қисмига айланиб бормоқда. Негаки, алгоритмсиз инсониятнинг бугунги ҳаётини тасаввур қилиб бўлмайди. Баъзи олимларнинг фикрига кўра, алгоритмлар бугунги жамиятда шунчалик кенг тарқалганки, улар ҳаётнинг деярли барча жабҳаларида одамларнинг хатти ҳаракатларини кузатиб боради, башорат қилади ва таъсир қилади.