JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 14, issue 01, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Farmonova Nigora Shavkat qizi
Guliston davlat Pedagogika Instituti Ta’lim va Tarbiya nazariyasi va metodikasi (maktabgacha
ta'lim)yo'nalishi 1-kurs magistranti.
E-mail:ruxsoramirzzayeva85@gmail.com
AKSIOLOGIK YONDASHUV ASOSIDA MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA
AXLOQIY-ESTETIK TARBIYANI SHAKLLANTIRISH
Annotatsiya:
Mazkur ishda aksiologik yondashuv asosida maktabgacha yoshdagi bolalarda
axloqiy-estetik tarbiyani shakllantirish masalalari yoritilgan. Tadqiqotda qadriyatlar tizimi orqali
bolalarning axloqiy va estetik fazilatlarini rivojlantirishning nazariy asoslari va amaliy usullari
tahlil qilingan. Bolalarning go‘zallikni idrok etishi, san’at va madaniyatga bo‘lgan qiziqishini
oshirish hamda axloqiy fazilatlarni shakllantirishda aksiologik aksiologik yondashuvning
ahamiyati ochib berilgan. Tadqiqot natijalari ushbu yondashuvning bolalarning shaxsiy va
ijtimoiy rivojlanishida muhim o‘rin tutishini ko‘rsatadi. Ishda ta’lim-tarbiya jarayonida estetik va
axloqiy qadriyatlarni samarali singdirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Kalit so‘zlar:
aksiologik yondashuv, axloqiy tarbiya, estetik tarbiya, maktabgacha yosh,
qadriyatlar, bolalar rivojlanishi.
Аннотация:
В данной работе на основе аксиологического подхода освещаются вопросы
формирования нравственно-эстетического воспитания у детей дошкольного возраста. В
исследовании проанализированы теоретические основы и практические методы развития
нравственных и эстетических качеств детей через систему ценностей. Выявлено значение
аксиологического подхода в развитии детского восприятия красоты, интереса к искусству
и культуре, формировании нравственных качеств. Результаты исследования показывают,
что данный подход играет важную роль в личностном и социальном развитии детей. В
работе разработаны рекомендации по эффективному привитию эстетических и
нравственных ценностей в образовательном процессе.
Ключевые слова:
аксиологический подход, нравственное воспитание, эстетическое
воспитание, дошкольный возраст, ценности, развитие ребенка
Abstract:
In this work, based on the axiological approach, the issues of forming moral and
aesthetic education in preschool children are covered. The research analyzed the theoretical
foundations and practical methods of developing children's moral and aesthetic qualities through
the value system. The importance of the axiological approach in the development of children's
perception of beauty, interest in art and culture, and the formation of moral qualities is revealed.
The research results show that this approach plays an important role in the personal and social
development of children. Recommendations on effective instillation of aesthetic and moral
values in the educational process were developed in the work
Key words:
axiological approach, moral education, aesthetic education, preschool age, values,
child development.
O‘z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millatning kelajagi yo‘q
Islom Abdug’aniyevich Karimov
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 14, issue 01, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Kirish
Aksiologiya (yunoncha axio – qadriyat va logos – fan, ta'limot) – qadriyatshunoslik,
ma'naviy hodisalardan biri bo'lgan qadriyatlar sohasini o'rganadigan, uning qonun va
kategoriyalarini tadqiq qiladigan ilm yo'nalishi, qadriyatlar haqidagi fan.
Maktabgacha yoshdagi bolalar tarbiyasida axloqiy-estetik qadriyatlarni shakllantirish
muhim jarayon bo‘lib, bu ularning kelajakda jamiyatga moslashgan, madaniyatli va axloqli inson
bo‘lib yetishishida katta rol o‘ynaydi. Aksiologik yondashuv, ya’ni ta’lim-tarbiyada qadriyatlarni
markazga qo‘yish, bolalarning dunyoqarashini rivojlantirishga, axloqiy va estetik hissiyotlarini
shakllantirishga yordam beradi. Ushbu maqolada aksiologik yondashuv asosida maktabgacha
yoshdagi bolalarda axloqiy-estetik tarbiyani shakllantirish jarayoni va uning samaradorligi tahlil
qilinadi.
Metodlar
Mazkur tadqiqot sifatli va miqdoriy tadqiqot usullarini o‘z ichiga oladi. Tadqiqotda
quyidagi metodlardan foydalanildi:
Nazariy tahlil – aksiologik yondashuv, axloqiy-estetik tarbiya va maktabgacha yoshdagi bolalar
rivojlanishi bo‘yicha ilmiy manbalar o‘rganildi.
Pedagogik kuzatuv – bolalar guruhida axloqiy-estetik tarbiya jarayonining natijalari
kuzatildi.
Suhbat va intervyu – tarbiyachilar va ota-onalar bilan bolalarning axloqiy-estetik
rivojlanishi haqida suhbatlar o‘tkazildi
Eksperiment – bolalar bilan maxsus mashg‘ulotlar o‘tkazilib, aksiologik yondashuvning
samaradorligi baholandi.
Natijalar
O‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, aksiologik yondashuv asosida tashkil etilgan
ta’lim jarayoni bolalarning axloqiy va estetik qadriyatlarni o‘zlashtirishiga sezilarli darajada
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Natijalar quyidagicha umumlashtirildi:
Bolalar mehr-oqibat, rostgo‘ylik, adolat kabi axloqiy qadriyatlarni tezroq o‘zlashtirdilar.
Musiqa, tasviriy san’at va badiiy adabiyot orqali estetik hissiyotlarini rivojlantirish
mumkinligi aniqlandi.
Tarbiyachilarning aksiologik yondashuvdan foydalanish darajasi bolalarning tarbiyasiga
bevosita ta’sir qilishi kuzatildi.
Eksperiment natijalari shuni ko‘rsatdiki, maxsus tashkil etilgan mashg‘ulotlardan so‘ng
bolalar axloqiy-estetik qadriyatlarga ko‘proq e’tibor qaratgan va ulardan amaliy foydalanishni
boshlaganlar.Aksiologik yondashuv asosida olib borilgan tarbiya bolalarda axloqiy va estetik
fazilatlarning shakllanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bolalar go'zallikni ko'ra olish, his qilish va
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 14, issue 01, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
tushunish qobiliyatlarini rivojlantiradi, bu esa ularning umumiy madaniy kompetentligini
oshiradi.
Muhokama
Aksiologik yondashuv ta’lim jarayonida qadriyatlar tizimini shakllantirishga yo‘naltirilgani
sababli, bu yondashuv maktabgacha yoshdagi bolalar tarbiyasida muhim ahamiyatga ega.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, bolalar uchun qadriyatlarni hayotiy misollar orqali o‘rgatish
samaraliroq natija beradi. Biroq, ba’zi muammolar ham kuzatildi. Jumladan, aksariyat
tarbiyachilar va ota-onalar axloqiy-estetik tarbiyaning ahamiyatini tushunsalar ham, uni
amaliyotda samarali qo‘llashda qiyinchiliklarga duch kelmoqdalar. Bu esa ta’lim jarayonida
innovatsion metodlarni keng joriy qilish va tarbiyachilar malakasini oshirish zarurligini
ko‘rsatadi.
Xulosa
Aksiologik yondashuv asosida maktabgacha yoshdagi bolalar uchun axloqiy-estetik
tarbiyani shakllantirish ta’lim jarayonining ajralmas qismi bo‘lishi lozim. Bu yondashuv
bolalarning axloqiy va estetik rivojlanishiga samarali ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqot natijalari shuni
ko‘rsatdiki, maxsus ishlab chiqilgan mashg‘ulotlar va innovatsion metodlardan foydalangan
holda ta’lim jarayonini tashkil qilish bolalarning nafaqat axloqiy va estetik qarashlarini
rivojlantirishga, balki ularni kelajakda ongli va madaniyatli shaxs sifatida shakllantirishga ham
xizmat qiladi. Kelajakda ushbu yo‘nalishda yana chuqur tadqiqotlar olib borish, yangi usullarni
joriy qilish va ota-onalar hamda tarbiyachilar uchun maxsus dasturlar ishlab chiqish lozim
Foydalanilgan adabiyotlar
1.Abdullayev.J Pedagogik psixologiya.- Toshkent; Fan, 2018.
2.Nishonova.S Maktabgacha ta’lim pedagogikasi.- Toshkent ; Sharq 2020
3.O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi. "Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida axloqiy-
estetik tarbiya bo‘yicha metodik tavsiyalar". – Тoshkent, 2023.
4. Dewey, J. Democracy and Education. – New York: Macmillan, 1916.
5. Vygotsky, L.S. Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. –
Harvard University Press, 1978.
6. UNESCO. Early Childhood Care and Education: A Global Perspective. – Paris: UNESCO
Publishing, 2021.
7.Xoshimov. U. Bola tarbiyasida qadryatlarning o’rni. – Тoshkent: Mehnat, 2019.
8. Tursunov.U. Maktabgacha ta’limda estetik tarbiya –Toshkent: Fan va texnologiyalar 2021
9. Nazarov.A. Aksiologiya,Qadriyatlar falsafasi. – Тoshkent: Fan, 2017.
10. Ma’murov.U.O’qituvchi va tarbiyachi uchun metodik qo’llanma. – Тoshkent: Yangi asr
avlodi, 2020.
