ЗА СЧЕТ СМЕШАННОГО-КОМБИНИРОВАННОГО ПРИМЕНЕНИЯ ПСИХОАКТИВНЫХ ВЕЩЕСТВ МОДИФИКАЦИОННЫЙ СИНДРОМ ПРИОБРЕТЕННОЙ ЗАВИСИМОСТИ ПРИНЦИПЫ ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ: СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
78-86
110
129
Поделиться
Султанов, Ш., Бабаев, Ж., Гопурова, Г., & Оролова, Д. (2022). ЗА СЧЕТ СМЕШАННОГО-КОМБИНИРОВАННОГО ПРИМЕНЕНИЯ ПСИХОАКТИВНЫХ ВЕЩЕСТВ МОДИФИКАЦИОННЫЙ СИНДРОМ ПРИОБРЕТЕННОЙ ЗАВИСИМОСТИ ПРИНЦИПЫ ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ: СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ. Медицина и инновации, 1(4), 78–86. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/medicine_and_innovations/article/view/269
Ш Султанов, Ташкентский государственный стоматологический институт

Кафедра терапевтических дисциплин № 3

Ж Бабаев, Ташкентский государственный стоматологический институт

 

Кафедра терапевтических дисциплин № 3

Г Гопурова, Ташкентский государственный стоматологический институт

 

Кафедра терапевтических дисциплин № 3

Д Оролова, Ташкентский государственный стоматологический институт

Кафедра терапевтических дисциплин № 3

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Резюме: Представлены современные взгляды на классификацию, диагностику и лечебно-профилактические мероприятия синдрома зависимости, вызванного сочетанным употреблением нескольких психоактивных веществ (ПАВ). Описаны общие закономерности формирования и течения заболевания, паттерны употребления, вопросы лабораторной диагностики. Особое внимание уделено клинической диагностике наиболее часто встречающихся моделей употребления различных ПАВ. Для того чтобы составить и предложить читателю наиболее полную базу по доказательным стратегиям терапии различных вариантов полинаркомании, были изучены результаты тех исследований, которые включали пациентов, использующих более одного ПАВ не менее чем за 1 мес до начала лечения. Раздел, посвященный терапии, изложен в качестве клинических рекомендаций с учетом уровней достоверности доказательств и убедительности рекомендаций.

Похожие статьи


background image

78 

 

 

УДК: 615.214-616-008.11-084/085 

PSIXOAKTIV MODDALARNI ARALASH – KOMBINATSION QO’LLASH TUFAYLI 

YUZAGA KELGAN QARAMLILIK SINDROMINING MODIFIKATSION 

PROFILAKTIKASI VA DAVOLASH TAMOYILLARI: QIYOSIY TAHLILLAR 

Sh. X. SULTONOV., J.S. BABAYEV., G.F. GOPUROVA., D.A. O’ROLOVA. 

Toshkent davlat stomatologiya instituti,  

3 – son terapevtik yo’nalishdagi fanlar kafedrasi 

Резюме

:  Представлены  современные  взгляды  на  классификацию,  диагностику  и 

лечебно-профилактические  мероприятия  синдрома  зависимости,  вызванного  сочетанным 
употреблением  нескольких  психоактивных  веществ  (ПАВ).  Описаны  общие 
закономерности  формирования  и  течения  заболевания,  паттерны  употребления,  вопросы 
лабораторной диагностики. Особое внимание уделено клинической диагностике наиболее 
часто встречающихся моделей употребления различных ПАВ. Для того чтобы составить и 
предложить  читателю  наиболее  полную  базу  по  доказательным  стратегиям  терапии 
различных  вариантов  полинаркомании,  были  изучены  результаты  тех  исследований, 
которые включали пациентов, использующих более одного ПАВ не менее чем за 1 мес до 
начала  лечения.  Раздел,  посвященный  терапии,  изложен  в  качестве  клинических 
рекомендаций  с  учетом  уровней  достоверности  доказательств  и  убедительности 
рекомендаций. 

Ключевые  слова:  классификация,  диагностика,  психопатология,  полинаркомания, 

лечение,  профилактика  рецидивов,

 

расстройства,  связанные  с  употреблением 

психоактивных веществ. 

Summary:

 This article presents current views on the classification, diagnosis, treatment, 

and  prevention  of  drug  dependence  caused  by  the  co-use  of  several  psychoactive  substances 
(PASs). It describes the fundamental regularities of the development and course of the disease, the 
patterns of consumption, and the issues of laboratory diagnosis. Particular attention is paid to the 
clinical  diagnosis  of  the  most  common  patterns  of  use  of  various  PASs.  In  order  to  make  and 
propose  the  reader  the  most  complete  basis  for  evidencebased  strategies  for  the  treatment  of 
various variants of polydrug abuse, the authors studied the results of investigations that enrolled 
patients using more than one PAS at least 1 month before the start of treatment. The section on 
therapy is presented as clinical recommendations, taking into account the levels of evidence and 
the 

grades 

of 

recommendations. 

            Keywords:  classification,  diagnosis,  physiopathology,  polydrug  abuse,  treatment, 
prevention of recurrences, psychoactive

 

substance-related disorders. 

Psixoaktiv moddalar - bu iste'mol qilinayotganda ruhiy jarayonlarga, masalan, kognitiv va 

emotsional  – kayfiyat  sferaga ta'sir qilib,  qabul  qiluvchida dastlab yetarlicha kerakli effektlarni 
keltirib  chiqaradi  va  keyinchalik  suiste'mollik  va  qaramlikning  rivojlanishiga  olib  keladigan 
moddalar. 
Hozirgi  kunda  dunyoda  polinarkomaniya  o'sishining  kuchli  tendentsiyasi  kuzatilmoqda,  uning 
tarkibida  giyohvandlik  vositalari  va  retsept  bo'yicha  beriladigan  psixoaktiv  dori  vositalarini 
birgalikda ishlatish ustunlik qiladi [1]. Bu tendentsiya 2000 -yillarning boshidan boshlab, G'arbiy 
Yevropaning bir qator mamlakatlarida (Ispaniya, Frantsiya, Italiya, Gollandiya, Buyuk Britaniya) 
poligiyohvand moddalarni iste'mol qilishning ko'payishi haqida xabarlar chiqa boshlagandan so'ng 
aniq  sezila  boshladi,  shuningdek  morfin,  benzodiazepin  trankvilizatorlari  va  alkogol 
kombinatsiyasidan foydalanish natijasida vafot etganlar sonida ko’payish kuzatila boshlandi[2] .  
Xuddi shu holat Rossiyada ham kuzatilmoqda. So'nggi yillardagi epidemiologik ma'lumotlar shuni 
ko'rsatadiki,  polinarkomaniya holatlarining umumiy ko'rsatkichlari  (F19  - bir nechta psixoaktiv 
moddalar – PAM dan kelib chiqadigan ruhiy va xulq -atvor buzilishi) yildan -yilga barqaror o'sib 
bormoqda.  Shunday  qilib,  agar  biz  narkologik  kasalliklarning  tarkibini  ko'rib  chiqsak,  u  holda 


background image

79 

 

polinarkomaniya bilan kasallangan  bemorlarning ulushi 2013 yilda 8,3%ni, 2014 yilda - 10,6%ni, 
2015 yilda - 12,9%ni, 2016 yilda - 15,8%ni tashkil qilgan[3-5] . 
Polinarkomaniya ulushining ko'payishi narkologik kasalliklarining zamonaviy patomorfizmining 
asosiy  tendentsiyalaridan  biridir  [2].  Polinarkomaniya  paydo  bo'lishining  sabablari  turlicha: 
psixofaol moddaning uzoq muddat ishlatilishida paydo bo'ladigan eyforik ta'sirining kamayishi, 
bir necha psixofaol moddalarning dastlabki qabul qilinishi, boshqa psixofaol moddalarning vikar 
ishlatilishi va shu kabilar tez orada PAMga  qaramlilik sindromi shakllanishiga yordam beradi, 
oxir  -oqibat  o'zini  polinarkomaniya  sifatida  namoyon  qiladi.  Shuningdek  bu  yerda  shaxsning 
xususiyatlari va uning ta’sirga javob reaksiyasi bilan bog'liq boshqa sabablar ham bor. 
Yevropada  eng  ko'p  ishlatiladigan  giyohvandlik  moddallari  hozirda  geroinni  metadon, 
benzodiazepinlar  yoki  kokain,  nasha,  stimulyatorlar  bilan  birgalikda  ishlatish  (kokain  spirtli 
ichimliklar  yoki  stimulyatorlar  bilan  birgalikda)  [2].  Ispaniyalik  tadqiqotchilar    ma'lumotlariga 
ko'ra, bir nechta psixoaktiv moddalarni birgalikda ishlatadigan bemorlar  orasida quyidagi holat 
kuzatiladi:  kokain  va  opiatlarni  birgalikda  ishlatish  chastotasi  37%,  stimulyatorlar,  opiatlar  va 
benzodiazepinlar - 25,3%, opiatlar , kannabinoidlar va alkogol - 12, 9% va spirtning turli PAM lar 
bilan kombinatsiyasi 24,7% hollarda uchraydi [6]. 
Amerika Qo'shma Shtatlarida ham foydalanish tartibi Yevropadagi kabi: opioidlar bilan birgalikda 
ishlatiladigan  eng  keng  tarqalgan  psixofaol  moddalar  kannabinoidlar,  trankvilizatorlar  va 
stimulyatorlardir [7]. 
Rossiyada  opiy  guruhi  dori-darmonlarini  retsept  bo'yicha  beriladigan  dorilar  bilan 
(antixolinergiklar,  antikonvulsantlar),  opiy  guruhidagi  dori-darmonlarni  amfetamin  tipidagi 
psixostimulyatorlar bilan birgalikda ishlatish eng keng tarqalgan namunalaridir, shuningdek spirtli 
ichimliklarni opiy preparatlari bilan kombinatsiyasi ko’p uchraydi. 

Klinik tashxisni ham, davolanishni ham murakkablashtiruvchi omil - bu bir nechta PAMni 

birgalikda  ishlatadigan  bemorlar  orasida  psixiatrik  patologiyaning  tez  -tez  uchrab  turishidir. 
Masalan,  ilmiy  tadqiqotlar  shuni  ko'rsatdiki,  o'smirlik  davridagi  polinarkomanik  psixofaol 
moddalarni iste'mol qiladigan bemorlarda ko'pincha har xil turdagi  jamiyatga antisotsial xulq  – 
atvor buzilishi, balog'at yoshida diqqat yetishmasligi va giperfaollik sindromi, boshqa shaxsiyat 
buzilishlari, xavotirli va depressiv kasalliklar, endogen ruhiy kasalliklar (shizofreniya, shizotipik 
buzilish  va  boshqalar)  kuzatiladi  [8-10].    Shuningdek,  so'nggi  o'n  yillikda  o’tkazilgan 
metaanalizlar    ruhiy  kasalliklari  bo'lgan  bemorlar  orasida  psixofaol  moddalardan  foydalanish 
chastotasi  ortib  borayotgani  haqida  dalillar  mavjud,  va  aksincha,  epidemiologik  ma'lumotlarga 
ko'ra, shizofreniya va shizofreniya spektrining buzilishi (shizotipik buzilish, shizoaffektiv psixoz) 
alkogolga chalingan bemorlarning 9,6 %foizida va opioidga qaram  bemorlarning   9,4 %foizida 
aniqlanadi [11-13]. 
Polinarkomaniya masalasi, uni tasniflash, ularning soddaligiga qaramay, hali ham dunyo ilmida, 
munozaralarga  sabab  bo’lib  turibdi.  KXT  –  10  bo’yicha  "Giyohvand  moddalar  va  boshqa 
psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatish  natijasida  kelib  chiqadigan  ruhiy  va  xulq-atvor 
buzilishi" bo'limi (F19) yuqoridagi patologiyani tasnifini yoritib beradi xolos. Bu shifr quyidagi 
holatlarni kodlashi mumkin: 
1) bir nechta psixoaktiv moddalarga qaramlik sindromi (sinonimi: polinarkomaniya) - ishlatilgan 
psixofaol  moddalardan  har  biriga  qaramlik  sindromiga  xos  bo'lgan  diagnostika  mezonlari 
(patologik  xumor,  xumor  tutishi  sindromi,  tolerantlik  sindromi)  mavjud  bo'lganda  bir  vaqtning 
o'zida yoki navbat bilan ikki yoki undan ortiq psixoaktiv moddalarni ishlatishdan kelib chiqadigan 
kasallik   
2)  psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatishning  boshqa  shakllari  -  masalan,  psixoaktiv 
moddalarga, shu jumladan alkogolga qaramlik sindromida boshqa psixoaktiv moddani yoki o'ziga 
xos dori vositasini ishlatish bilan kuzatilganda. 

Polinarkomaniyada  bir  nechta  kombinatsiyalar  bo'lishi  mumkin,  ko'pincha  bir  nechta 

psixoaktiv  moddalarga  qaramlik  sindromini  aniq  tashxislashn  qiyin  (ya'ni,  polinarkomaniyani), 
ammo  terapevtik  taktika  uchun  qo’llanilish  usulini,  rivojlangan  sindrom  og’irlik  darajasini  va 
uning  mumkin  bo'lgan  variantlari  tushunish  kerak.  Ko'rinib  turibdiki,  amaliyotda  uchraydigan 


background image

80 

 

polinarkomaniya shakllari va kombinatsiyalari xilma-xilligi tufayli, bu bo'lim XKT-11 va DSM-
V tasniflash tizimlaridan olib tashlandi [14-15], agarda psixofaol moddalarni ishlatish bilan bog'liq 
har bir holatni alohida ko'rsatib o’tilganda edi, shifokor uchun bu ma’lumotlar to'g'ri, aniqroq va 
ma'lumotliroq  bo'lardi.  Ushbu  tasnifdagi  F19  sarlavhasi  "anabolik  steroidlar,  steroid  bo'lmagan 
yallig'lanishga qarshi dorilar, kortizol, antiparkinsoniy va antigistaminlar, azot oksidi, amil-, butil- 
yoki  izobutil-nitril.  ,  betel  yong'og'i,  kava,  katinonlar,  shuningdek  boshqa  noma'lum,  hali 
aniqlanmagan  moddalar  ”  kabi  boshqa  noma'lum  psixofaol  moddalarga  qaramlilik  sindromini 
ko'rib chiqishni taklif qiladi [15]. 
Yuzaga kelgan qaramlik sindromi bo'lgan bemorlar uchun davolashning  bemorlar salomatligini 
tiklashga 

va 

mustahkamlashga 

qaratilgan 

protseduralar 

majmuasi 

tizimiga 

to'liq 

integratsiyalangan uchinchi darajali (modifikatsiya) profilaktika choralari eng muhim rol o'ynaydi. 
Shu  bilan  birga,  modifikatsion  profilaktika  va  davolash  jarayonining  asosiy  vazifalari 
(kasallikning  keyingi  rivojlanishining  oldini  olish,  zararli  oqibatlarini  kamaytirish, 
qaytalanishning  oldini  olish)  bir  -biriga  to'g'ri  keladi  va  aslida  bitta  jarayonning  bo'g'inlari  - 
davolash va reabilitatsiya hisoblanadi. 
Bir  nechta  psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatish  natijasida  yuzaga  keladigan 
polinarkomaniyalarni davolash masalalari murakkabligi va hali kam ilmiy o’rganilganligi tufayli 
dolzarb  bo'lib  qolmoqda.  Bugungi  kunga  kelib,  narkologik  bemorlarni  davolash  uchun  ko'plab 
zamonaviy, hatto istiqbolli tuyulgan dorilar ishlab chiqilgan hamda o'rganilgan. Biroq vaqt o'tishi 
bilan  narkologik  kasalliklarni  terapiyasi  uchun  tavsiya  qilingan  standartlar  va  davolash  usullari 
o’zgarib bormoqda, shu sababli yuqoridagi zamonaviy dorilar ham o’z dolzarbligini yo’qotmoqda 
[16]. Hozirgi vaqtda giyohvandlikka qarshi farmakologik davolash usullarining aksariyati, ko’p 
vaqt  talab  qilmoqda  va  o'rtacha  samaradorlikni  ko'rsatmoqda.  Shunday  qilib,  yangi  davolash 
strategiyasini  ishlab  chiqish,  shu  jumladan  yangi  dorilar,  ularning  kombinatsiyalarini  qo’llash 
orqali  ta’sir  samaradorligini  baholash  uchun  turli  xil  biomarkerlardan  foydalanish  hamon 
muhimdir  [17].    Agar  bemor  polinarkomaniyadan  aziyat  cheksa  yoki  bir  nechta  psixoaktiv 
moddalarni ishlatsa, bu holatda bir vaqtning o'zida yoki ketma -ket ishlatilgan har bir psixoaktiv 
moddaga bog'liq bo’lgan, o'z samaradorligini ko'rsatgan davolash usullarini qo'llashdan boshqa 
yo'l yo'q. 
Terapevtik taktikaning sifatini bir butun yaxlitlikda tushunish uchun, berilgan tavsiyalarda dalillar 
ishonchliligi darajasini baholash uchun reyting sxemalari qo'llaniladi. 

KLINIK  DIAGNOSTIKASI.

Bir  nechta  psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatish 

kasallikning umumiy klinik ko'rinishiga ta'sir qiladi hamda jiddiyroq tibbiy va ijtimoiy oqibatlarga 
olib keladi. Psixoaktiv moddalarni qo’llash tartibi jinsga, yoshga va ko'pincha ijtimoiy mavqega 
bog'liq. Bir psixoaktiv moddaga qaramlilik sharoitida, boshqa psixoaktiv moddalarga qaramlik tez 
shakllanadi. Bunday holatlarda kasallikning tashxislash belgisi bu psixoaktiv moddaga rivojlangan 
ruhiy qaramliliikdir - boshqa psixoaktiv moddaga patologik qaramlilik, avvalgisiga o'xshab aniq 
ifodalangan  bo’ladi.  Kasallik  dinamikasida  barqaror,  uzoq  muddatli  remissiyaning  shakllanishi 
qiyin va imkonsizdir. Bemorlarda psixoaktiv moddalarni qabul qilish doimiy bo'lib qoladi: bemor, 
qoida tariqasida, intoksikatsiyadan tashqarida yashay olmaydi. 
Spirtli ichimliklar va opioidlarni birgalikda qo'llash klinik amaliyotda keng tarqalgan. Ko'pincha, 
opioidlarning birinchi marotaba qo’llanilishii abstinent (xumor tutishi) sindromini yengillashtirish 
maqsadida  amalga  oshiriladi  va  bu  -  "vikar  foydalanish"  deb  ataladi.  Yana  bir  keng  tarqalgan 
variant  –  remissiya  paytida  psixoaktiv  moddalardan  foydalanish.  Patologik  ishtiyoqning 
kuchayishi zamirida, masalan, opioidlar uchun, bemor spirtli ichimliklar kabi boshqa psixoaktiv 
moddalarni qabul qilib, bu ishtiyoqni qondirishga harakat qiladi. 
Alkogol va kokainni yoki boshqa psixostimulyatorlarni birgalikda ishlatish. Kokain yoki boshqa 
psixostimulyatorlarga  qaram  bo'lgan  bemorlar  ko'pincha  kasallik  paytida  spirtli  ichimliklarni 
iste'mol  qilishga  o'tishadi.  Bu  bemorlarda  kokain  yoki  boshqa  psixostimulyatorlarning  “bekor 
qilish”  sindromini  “yumshatish”  ga  urinishlar  bilan  bog’liq.  Kokain  va  alkogoldan  birgalikda 
foydalanish  Yevropa  mamlakatlari  va  Qo'shma  Shtatlar  uchun  ko'proq  xosdir:  giyohvandlikka 
chalinganlarning 50-90 foizida alkogolga qaramlik tashxisini qo'yish mumkin [18].  Rossiyada va 


background image

81 

 

MDH  davlatlarida  kokainga  qaramlilik  unchalik  keng  tarqalgan  emas,  lekin  alkogolli  bemorlar 
tomonidan psixostimulyatorlardan foydalanish klinik amaliyotda juda keng tarqalgan [19-20]. 
Zamonaviy  narkologiyada  obemorlar  orasida  pioidlar  va  psixostimulyatorlardan  (kokain, 
amfetaminlar) birgalikda foydalanish keng tarqalgan variant hisoblanadi. Opioidga moyil bo'lgan 
bemorlar, yangicha va o’zgacha hissiyotlar izlab, ikkita dori ta'sirini boshdan kechirishni xohlagan 
holda  ("belanchak"  deb  ataladigan)  yoki  opiyni  abstinent  sindromi  jarayonini  yengillashtirish 
maqsadida, psixostimulyatorlardan foydalanishni boshlaydilar [2].  

Spirtli  ichimliklar  va  uyqu  tabletkalari,  tinchlantiruvchi  vositalarni  birgalikda  ishlatish. 

Alkogolizmga chalingan bemorlarda gipnoz-sedativ dorilarga qaramlilikni rivojlanishining asosiy 
sabablari  intoksikatsion  eyforiyani  kuchaytirish  istagi  yoki  spirtli  ichimliklarni  abstinent 
sindromini yumshatishdir. 
Opioidlar  va  gipnotik-sedativlarni  birgalikda  qo'llash.  Opioidlarga  qaramlik  shakllangan 
bemorlarda  gipnoz-sedativ  dorilarni  birgalikda  ishlatishga  o'tishning  sababi,  opiatlarni  alohida 
qabul  qilingan  holda  eyforiyani  kuchaytirishdir.  Birinchi  sinovlarda  tinchlantiruvchi-
gipnotiklarning  qo'shilishi  nafaqat  eyforiyani  yengillashtirishga,  balki  opioidlarning  dozasini 
kamaytirishga ham imkon beradi [2]. 
Kannabinoidlar, sintetik kannabinoidlar ("ziravorlar") va boshqa sirt faol  moddalarni birgalikda 
ishlatish. 

Ko'pchilikka 

ma'lum 

bo'lgan 

giyohvandlik 

variantlarining 

shakllanishi 

kannabinoidlarning  birinchi  marotaba  qabul  qilishdan  boshlanadi.  Kannabinoidlarga  qaramlik 
anchadan beri shakllanib kelganligi sababli, kannabinoidlardan foydalanish zararlari yoki ularga 
qaramlilik  allaqachon  shakllanganligini  aniqlash  qiyin.  Sintetik  kannabinoidlar  “ziravorlar” 
chekish  yoshlar  orasida  keng  tarqalgan.  Sintetik  kannabinoidlarga  qaramlikning  shakllanishi, 
odatda, PAMga qaramlilik sindromining shakllanishining umumiy qonuniyatlariga mos keladi. 

Laboratoriya diagnostikasi.

Hozirgi vaqtda diagnostik maqsadlarda spirtli ichimliklarni 

iste'mol  qilishning  quyidagi  biomarkerlaridan  foydalaniladi:  aspartat  aminotransferaza  (AST), 
alanin  aminotransferaza  (ALT),  gamma-glutamil  transferaza  (gamma-HT),  o'rtacha  eritrotsitlar 
miqdori (MCV) va uglevod -defitsitar transferrin (UDT, CDT). ), AcT /AlT nisbati va MCV [2,19-
24]. 

 
PSIXOAKTIV  MODDALARNI  IMMUNOFERMENT  ANALIZ  USULI  YORDAMIDA 
ANIQLASH 

1 – jadval 

Psixoaktiv modda 
 

IFA orqali PAMni aniqlash muudati davomiyligi 

mfetaminlar  
 
Fensikloidlar  
 
Kannabioidlar  
 
 
 
 
 
 
Benzodiazepinlar  
 
 
Kokain  
 
Opioidlar 
 

2 – 3 kun  
 
7 – 14 kun davomida 
 
Qabul qilish xarakteriga ko’ra: 

-

 

birinchi marta qabul qilganda – 3 – 4 kun ichida 

-

 

haftasiga uzilish bilan 3 – 4 mahal qabul qilganda – 5 – 7 kun 

-

 

sistematik qabul qilganda – 10 – 15 kun davomida 

-

 

 

 qisqa muddat ta’sir etuvchilari – 3 kun gacha 
 uzoq ta’sir etuvchilari – 30 kungacha 
 
epizodik qabul qilinganda 2 – 3 kungacha 
sistematik qabul qilinganda 8 kungacha 

 

2 – 3 kungacha 


background image

82 

 

Boshqa  psixoaktiv  moddalarni  laboratoriya  diagnostikasida  ikkita  asosiy  test  turi  qo'llaniladi: 
immunologik tahlil (IFA) va xromatografiya (gaz xromatografiyasi (GC), mass  -spektrometriya 
(MS)  yoki  yuqori  samarali  suyuq  xromatografiya  (HPLC)).  IFA  oddiy  skrining  usuli  sifatida 
soddaligi va arzonligi tufayli ishlatiladi, xromatografiya usuli esa murakkab diagnostik holatlarda, 
IFA natijalarini tasdiqlash va yuqori aniqlikdagi natijalarni olish uchun ishlatiladi [21,25-27]. Har 
bir psixoaktiv moddaning siydikda IFA usuli bilan aniqlanish muddati bor [21,26-27] (1 -jadval). 

 

FARMAKOLOGIK  DAVOLASH  TAMOYILLARI. 

PAM  ga  qaramlilik  sindromi 

retsidivlanuvchi  xarakterga  ega  bo'lgan  surunkali  kasallik  bo'lgani  uchun,  davolanish 
muvaffaqiyatning  kaliti  uzoq  muddat  tayanch  terapiyani  olib  borish  va  jarayonga  nisbatan 
individual yondoshish hisoblanadi. 
Psixoaktiv moddalarga patologik qaramlilik sindromini bartaraf etish - muammoni hal qilishning 
eng qiyin va muammoli tomonidir. Bu tizimli murakkab sindrom bo’lib o’z ichiga affektiv, xulq 
– atvor, vegetative, irodaviy sustlik va ba’zan hissiyot buzlishlarini o’z ichiga oladi. Kasallikning 
ushbu  strukturasi  miyaning  ko'plab  neyrotransmitter  tizimlari  ishtirok  etadigan  (adrenergik, 
dopaminerjik,  serotoninerjik,  endogen  opiatlar  va  glutamat  retseptorlari  tizimi  va  ehtimol 
boshqalar) murakkab patogenezdan iborat ekanligini ko'rsatadi. Bu narkotik moddalarning ba’zi 
turlarini, shu jumladan psixotroplarni qo'llash zarurligini taqozo qiladi. Kasallikning patogenezi 
haqidagi to'plangan ma'lumotlar, shuningdek, giyohvandlik va alkogolizm bilan og'rigan bemorlar 
bilan  bo'lgan  amaliy  tajriba  asosida  ishonch  bilan  aytishimiz  mumkinki,  antidepressantlar, 
antipsixotiklar,  antikonvulsantlarni  individual  -  differensial  va  to'g'ri  ishlatish  barqaror  va  uzoq 
muddatli  remissiyani  yuzaga  kelishtiradi  [2].  Narkologik  patologiyani  davolashda,  klinik 
tadqiqotlari davom  etayotganiga qaramay, turli guruhga mansub psixotrop dori vositalari klinik 
amaliyotda muvaffaqiyatli qo'llanilmoqda [2,28-30] 
Spirtli ichimliklar va opioidlarni birgalikda ishlatilganda yuzaga keladigan qaramlilik sindromini 
davolash, opioidlarni qo'llash natijasida kelib chiqqan qaramlik sindromini davolash taktikasi bilan 
amalga  oshirish  tavsiya  etiladi[2,30-31].“Bekor  qilish”  sindromi  bartaraf  etilgach,  uzoq  ta'sir 
qiluvchi  opioid  retseptorlari  blokatorlari  -  naltreksonni  buyurish  tavsiya  etiladi  [28,32-44]. 
Opioidlar  va  spirtli  ichimliklarni  birgalikda  ishlatish  natijasida  kelib  chiqadiganqaramlilik 
sindromi uchun disulfiram tavsiya etiladi [2,30-31] 

Alkogol  va  kokainni,  boshqa  psixostimulyatorlarni  birgalikda  ishlatilish  holati.  Aralash 

abstinent sindromini bartaraf etish uchun alkogol  – abstinent sindromini bartaraf etish davolash 
protokoli  qo'llaniladi.  Abstinensiyadan  keying  buzilishlar  va  remissiya  bosqichida,  birinchidan, 
disulfiram  tayinlanishi,  ikkinchidan,  disulfiram  va  naltreksondan  birgalikda  foydalanish 
tasdiqlangan bo’lib, samarali klinik amaliyotlar mavjud [45-47]. 
Opioidlar va psixostimulyatorlardan (kokain, amfetaminlar) birgalikda qo’llanilishinig davolash 
taktikasi. Chet el amaliyotida (Yevropa mamlakatlari, AQSh, Kanada va boshqalar) opioidlar va 
psixostimulyatorlarni birgalikda ishlatadigan bemorlarga opioid retseptorlari agonistlari bilan bir 
qatorda to'g'ridan -to'g'ri kokain ishlatiladi [30]. Disulfiramni kuniga 250 mg dozada almashtirib 
qo’llash terapevtik taktikasidan foydalanish kokain iste'molining sezilarli  kamayishini  ko'rsatdi 
[48].  Bugungi  kunda  kokainga  qarshi  vaksinadan  foydalanish  inarkologik  terapiyada  istiqbolli 
davolash metodikasi sifatida ko'riladi [49]. 
Opioidlar va psixostimulyatorlardan xaotik tarzda foydalanilganda, opiyli abstinent sindromining 
terapiyasini  davolashning  muxim  bir  qismi  deb  bilish  kerak.  “Chiqib  ketish”  sindromi  bartaraf 
etilgandan  so'ng,  opioid  retseptorlari  blokatorlari,  disulfiram  yoki  ularning  kombinatsiyasi 
buyuriladi [2]. 
Spirtli ichimliklar va uyqu tabletkalari, tinchlantiruvchi vositalarni birgalikda ishlatish qramliligini 
davolash. Ushbu holatlarning  aksariyatida davolanish  muammolari detoksikatsiya bilan bog'liq. 
Uyqu  chaqiruvchi  va  tinchlantiruvchi  dorilarning  dozalariga  qarab,  dozani  bosqichma  -bosqich 
kamaytirish  bilan  trankvilizatorlar  yordamida  individual  terapevtik  rejim  tanlanadi.  Muqobil 
davolash rejimi - karbamazepin yoki valproat kislota preparatlarini qo'llash hisoblanadi.  


background image

83 

 

Opioidlar va gipnotik-sedativlarni birgalikda qo'llash tufayli yuzga kelgan qaramlilikni davolash. 
Ko'p  hollarda  davolashdagi  qiyinchiliklar  detoksikatsiya  bilan  bog'liq.  Qiyosiy  tadqiqotlar 
natijalari shuni ko'rsatdiki, kompleks davolash detoksikatsiya samaradorligini oshiradi, xususan, 
asosiy terapiya  rejimlariga karbamazepin  qo'shiladi  [30]. Abstinensiyadan keyingi bosqichlarda 
opioid bilan bog'liq giyohvandlikni davolash protokollari qo'llaniladi. 
Har  xil  psixoaktiv  moddalar  va  kannabinoidlardan  birgalikda  foydalanish.  Hozirgacha 
kannabinoidlarga qaramlik uchun maxsus terapiya yo'qligi sababli, davolanish boshqa psixoaktiv 
moddalarga mos keladigan protokollarga muvofiq amalga oshiriladi. 

XULOSA.

Bir vaqtning o'zida bir nechta psixoaktiv moddalarni qo'llash kasallikning klinik 

ko'rinishini  og'irlashtiradi,  bu  esa  differentsial  diagnostik  qiyinchiliklarni  keltirib  chiqaradi. 
Dalillarga  asoslangan  klinik  ko'rsatmalar  -  remissiya  sifatini  yaxshilash  va  har  xil  turdagi 
psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatganda  bemorlarda  residivlarning  oldini  olish,  psixiatr-
narkologlar tomonidan keng foydalanishga mo'ljallangan.  
PAM  tarkibini  siydikning  birlamchi  skriningida  IFA  o'tkazish  tavsiya  etiladi,  IFA  musbat 
natijalarini GC / MS yoki HPLC bilan tasdiqlash tavsiya etiladi [21,26-27]. 
Tez  -tez  ishlatiladigan  psixoaktiv  moddalarni  aniqlash  uchun  opioidlar  panelini  kengaytirish 
tavsiya etiladi: fentanil, gidrokodon, metadon, oksikodon, buprenorfin, tramadol [21,26-27]. 
Bir  nechta  psixoaktiv  moddalarni  birgalikda  ishlatganda,  har  bir  PAMga  bog'liq  holda 
samaradorligini  ko'rsatgan  davolash  usullari  (yoki  protokollari)  qo'llaniladi;  ular  bir  vaqtning 
o'zida yoki ketma -ket qo'llaniladi [2,30]. 
Giyohvandlik  sindromini  davolashda  antidepressantlar,  antikonvülsantlar,  antipsixotiklar, 
nootropiklar  kabi  qo'shimcha  farmakoterapevtik  vositalarni  qo'llashni  individual  tarzda  ko'rib 
chiqish tavsiya etiladi [2,30]. 
Abstinent sindromi to'xtatilgandan keyin opioidlar va spirtli ichimliklarni birgalikda ishlatganda, 
uzoq  ta'sir  etuvchi  opioid  retseptorlari  blokatorlarini  –  naltrekson,  disulfiram  buyurish  tavsiya 
etiladi, yoki naltrekson + disulfiram bilan birgalikda tavsiya etiladi [30,35,36]. 
Psixostimulyatorlar  va  spirtli  ichimliklarni  birgalikda  ishlatganda,  disulfiram  yoki  naltreksonni 
disulfiram bilan birgalikda buyurish tavsiya etiladi [45,46,47]. 
Psixostimulyatorlar va opioidlarni birgalikda qo'llash bilan disulfiram yoki naltreksonni disulfiram 
bilan birgalikda buyurish tavsiya etiladi [2,48]. 
 

Литература/References / Adabiyotlar: 

1. UNODC, World drug report 2013. United Nations Office on Drugs andCrime. New York: United 

Nations; 2013. 151 p. ISBN: 978-92-1-056168-6.https://doi.org/10.1111/dar.12110 

2. Наркология: национальное руководство. Национальное руководство. Под ред. Иванца Н.Н., 

Анохиной И.П., Винниковой М.А. 2-е изд., перераб. и доп. М. 2016;944 

3.  Киржанова  В.В.,  Григорова  Н.И.,  Сидорюк  О.В.  Основные  показатели  деятельности 

наркологической  службы  в  Российской  Федерации  в  2013–  2014  годах  Статистический 
сборник. М. 2015;142.  

4.  Киржанова  В.В.,  Григорова  Н.И.,  Киржанов  В.Н.,  Сидорюк  О.В.  Основные  показатели 

деятельности  наркологической  службы  в  Российской  Федерации  в  2014—2015  годах. 
Статистический сборник. М. 2016;182. 

5.  Киржанова  В.В.,  Григорова  Н.И.,  Киржанов  В.Н.,  Сидорюк  О.В.  Основные  показатели 

деятельности  наркологической  службы  в  Российской  Федерации  в  2015—2016  годах. 
Статистический сборник. М. 2017;183. 

6. Fernandez-Calderon D, Fernandez F, Ruis-Curado S, et al. Profiles of substance use disorders in 

patients of therapeutic communities: link to social, medical and psychiatric characteristics. Drug 
Alcohol Depend. 2015 Apr;149:31-39. 


background image

84 

 

7.  Fong  C,  Mautusow  H,  et  al.  Characteristics  of  non-opioid  substance  misusers  among  patients 

enrolling in opioid treatment programs: a latent classanalysis. J Addict Dis. 2015;34(2-3):141-
150. 

8. Kokkevi A, Kanavou E, Richardson C, et.al. Polydrug use by European adolescents in the context 

of other problem behaviors. J Nordic studies on alcohol and drugs. 2014 Oct;21(4). Accessed 
25.11.2017. https://doi.org/article/747bb81476a44101b2891af082b894d2 

9. Fatseas M, Herrmic H, Serre F, et al. Addiction severity pattern associated with adult and childhood 

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in patients with addictions. Psychiatry Res. 
2016 Dec 30;246:656-662. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2016.10.071 

10. Mueller TI, Goldenberg IM, Gordon AL, et al. Benzodiazepine use in anxiety disordered patients 

with and without a history of alcoholism. Journal of Clinical Psychiatry. 1996;57(2):83-89. 

11.  Frisher  M,  Crome  I,  Martino  O,  Croft  P.  Assessing  the  impact  of  cannabis  use  on  trends  in 

diagnosed schizophrenia in the United Kingdom from 1996 to 2005. Schizophr Res. 2005.  

12. Wilk JE, West JC, Narrow WE, Rae DS, Regier DA. Access to psychiatrists in the public sector 

and 

in 

managed 

health 

plans. 

Psychiatr 

Serv. 

2005 

Apr;56(4):408-410. 

https://doi.org/10.1176/appi.ps.56.4.408 

13.  Чащина  О.А.  Распространенность,  клиническая  динамика  и  профилактика  синдрома 

зависимости  от  психоактивных  веществ  у  лиц  с  коморбидными  психическими 
расстройствами: Дис.канд.мед.наук. Томск. 2011;265.  

14. Classifications. Accessed 25.11.2017 http://www.who.int/classifications/icd/revision/en/ 
15.  Diagnostic  and  statistical  manual  of  mental  disorders.  5th  ed.  2.  Mental  Disorders  — 

classification. 3. Mental Disorders—diagnosis. WM 15. 

16.  Shactzberg  AE,  Cole  JO,  Debattista  C.  Manual  of  clinical  psychopharmacology.  American 

Psychiatric Publishing Inc. 2014;744. 

17.  Quednow  BB,  Herdener  M.  Human  pharmacology  for  addiction  medicine:  from  evidence  to 

clinicalrecommendations.ProgBrainRes.2016;224:227-250 
https://doi.org/10.1016/bs.pbr.2015.07.017 

18.  Lacoste  J,  Pedrera-Melgire  M,  Charles-Nicolas  A,  Ballon  N.  Cocaine  and  alcohol:  a  risky 

association. Accessed 25.11.2017. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19631491 

19.Alcoholism 

Workup. 

Laboratory 

Studies. 

Accessed 

25.11.2017. 

http://emedicine.medscape.com/article/285913-workup#c6 

20. Muñiz-Hernández S, Velázquez-Fernández J B, Díaz-Chávez J, LópezSánchez R C, Hernández J 

A, et al. Alcoholism: common and oxidative damage biomarkers. J Clin Toxicol. 2014;7:S7-006. 
Accessed 25.11.2017 http://dx.doi.org/10.4172/2161-0495.S7-006 

21.  Standridge  JB,  Adams  SM,  Zotos  AP.  Urine  drug  screening:  a  valuable  office  procedure. 

American Family Physician. 2010 Mar 1;81(5):635-640. 

22.  Hannuksela  ML,  Liisanantti  MK,  Nissinen  AE,  Savolainen  MJ.  Biochemical  markers  of 

alcoholism. Clin Chem Lab Med. 2007;45(8):953-961. https://doi.org/10.1515/CCLM.2007.190 

23. Niemelã O. Biomarcers in alcoholism. Clin Chim Acta. 2007 Feb;377(1- 2):39-49. 
24.  Substance  Abuse  and  Mental  Health  Services  Administration.  Center  for  Substance  Abuse 

Treatment. The role of biomarkers in the Treatment of Alcohol Use Disorders. US Department 
of Health and Human Services. 2006 September. Accessed 25.11.2017. http: //kap.samsha.gov/ 

25. Jaffe AJ. Naltrexone, relapse prevention, and supportive therapy with alcoholics: an analysis of 

patient treatment matching. J Consult Clin Psychol. 1996;64:1044-1053. 

26. Moeller KE, Lee KC, Kissack JC. Urine drug screening: practical guide for clinicians [published 

correction appears in Mayo Clin Proc. Mayo Clin Proc. 2008;83(7):851;2008;83(1):66-76. 

27. US  Department  of Health and Human Services. Substance  Abuse and Mental Health Services 

Administration  Division  of  Workplace  Programs.  Urine  specimen  collection  handbook  for 
federal agency workplace drug testing programs. November 2004. Accessed 25.11.2017.  

 28.  Крупицкий  Е.М.  Двойное  слепое  рандомизированное  контролируе-  мое  плацебо-

исследование эффективности применения налтрексона и флуоксетина для стабилизации 


background image

85 

 

ремиссий  у  больных  героиновой  наркоманией.  Обозрение  психиатрии  и  медицинской 
психологии им. В.М. Бехтерева. (Наркология). 2009;1:28-36.  

29.  Krupitsky  EM,  et  al.  Naltrexone  with  or  without  fluoxetine  for  preventing  relapse  to  heroin 

addiction in St. Petersburg, Russia. Journal of substance abuse treatment. 2006;31:319-328. 

30. Lingford-Hughes AR, Welch S, Peters L, Nutt DJ, et al. BAP updated guidelines: evidence-based 

guidelines for the pharmacological management of substance abuse, harmful use, addiction and 
comorbidity: 

recommendations 

from 

BAP. 

Accessed 

25.11.2017. 

http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0269881112444324 

31. Гофман А.Г. Клиническая наркология. М. 2003;199-202.  
32.  Крупицкий  Е.М.  Двойное  слепое  рандомизированное  плацебо-кон-  тролируемое 

исследование  эффективности  налтрексона  для  стабили-  зации  ремиссий  у  больных 
героиновой наркоманией. Ученые записки СПбГМУ им. акад. И.П. Павлова. 2003;10:2:23-
30. 

33.  Крупицкий  Е.М.  Двойное  слепое  рандомизированное  плацебо-  контролируемое 

исследование  эффективности  налтрексона  для  стабилизации  ремиссий  у  больных 
героиновой наркоманией. Вопросы наркологии. 2005;3:24-35.  

34.  Крупицкий  Е.М.,  Блохина  Е.А.  Применение  пролонгированных  форм  налтрексона  для 

лечения зависимости от опиатов. Вопросы наркологии. 2010;4:32-43 

35. Brewer C, Krupitsky E. Antagonists for the treatment of opioid dependence. In: Interventions for 

addiction: comprehensive addictive behaviors and disorders. Elsevier inc. San Diego: Academic 
press. 2013;427-438. 

36.  Krupitsky  E,  Zvartau  E,  Woody  G.  Use  of  different  drug  formulations  of  opioid  antagonist 

(naltrexone) to treat opioid dependence in Russia. Textbook of addiction treatment: international 
perspectives. Eds. el-Guebaly N, Carrà G, Galanter M. Springer-Verlag. 2015;521-530. ISBN: 
978-88-470-5321-2 (Print), 978-88-470-5322-9 (Online). 

37. Krupitsky EM. A double-blind, placebo-controlled clinical trial of naltrexone for heroin addiction 

and  HIV  risk  reduction  in  Russia.  NIDA  satellite  sessions  with  the  XIV  international  AIDS 
conference. Barcelona, Spain, 2002 July 7-11;86-89. 

38. Krupitsky EM. Naltrexone for heroin dependence treatment in St. Petersburg, Russia. Journal of 

substance abuse treatment. 2004;26:285-294. 

39. Krupitsky E. Addiction treatment in Russia. Lancet. 2010 Oct 2;376(9747): 1145. PubMed PMID: 

20888988. Comment on: Lancet. 2010 Jul 3;376 (9734):13-14. 

40.  Krupitsky  EM.  Prevention  of  suicide  by  naltrexone  in  a  recently  detoxified  heroin  addict. 

European addiction research. 2001;7(2):87-88. 

41. Иванец Н.Н., Анохина И.П., Винникова М.А. Новая пролонгированная форма налтрексона 

—  «продетоксон,  таблетки  для  имплантации»  в  комплексной  терапии  больных  с 
зависимостью от опиатов. Вопросы наркологии. 2005;3:3-13 

42.  Иванец  Н.Н.,  Винникова  М.А.  Опыт  применения  вивитрола  (налтрексон  длительного 

действия) в зарубежной практике. Вопросы наркологии. 2008;6:73-85.  

43. Minozzi S, Amato L, Vecchi S. Oral naltrexone maintenance treatment for opioid dependence. 

Cochrane Database Syst Rev 2011;4:CD001333. Accessed 25.11.2017. 

44.  NICE  —  National  Institute  for  Health  and  Clinical  Excellence  (2007d)  Naltrexone  for  the 

management of opioid dependence: NICE technology appraisal guidance 115. London: National 
Institute for Health and Clinical Excellence. Accessed 25.11.2017. 

45. Carroll KM, Nich C, Ball SA. Treatment of cocaine and alcohol dependence with psychotherapy 

and disulfiram. Addiction. 1998;93:713-728. 


background image

86 

 

46. Baker JR, Jatlow P, McCance-Katz EF. Disulfiram effects on responses to Intravenous cocaine 

administration. Drug Alcohol Depend. 2007;87:202- 209. 

47. Pettinati HM, Kampman KM, Lynch KG. A double blind, placebo-controlled trial that combines 

disulfiram  and  naltrexone  for  treating  co-occurring  cocaine  and  alcohol  dependence.  Addict 
Behav. 2008a;33:651-667. 

48.  Petrakis  IL,  Carroll  KM,  Nich  C,  et  al.  Disulfiram  treatment  for  cocaine  dependence  in 

methadone-maintained opioid addicts. Addiction. 2000; 95:219-228. 

49. Martell BA, Orson  FM,  Poling J. Cocaine vaccine for the treatment  of cocaine dependence in 

methadone-maintained  patients:  a  randomized,  double-blind,  placebo-controlled  efficacy  trial. 
Arch Gen Psychiatry. 2009;66:1116-1123 

 
 

UDC: 614.253.5:613.6.06  

MANIFESTATIONS OF BURNOUT SYNDROME IN LISTENERS OF NURSING 

ADVANCED 

TRAINING COURSES 

1

Khaydarov N.K., 

2

Ramanova D.Yu., 

2

Usmanbekova G.K. 

Tashkent state dental institute 

 

1

MD, Head of the Department of Nervous Diseases and Physiotherapy (TSDI) 

2

Assistant of the Department of advanced training of secondary medical personnel (TSDI) 

3

Head of the Department of Advanced Training of secondary medical workers (TSDI) 

 

ABSTRACT 

Over  the  years,  the  number  of  nurses  suffering  from  burnout  has  increased,  possibly 

negatively affecting patient care, the work environment, and staff shortages. This article is devoted 
to  the  problem  of  development  of  burnout  syndrome  in  nursing  staff. The authors  analyzed  the 
literature data on the topic chosen by the authors, studied the history of  this phenomenon, risk 
factors, identified the causes, and studied preventive measures of mental stress in nurses to prevent 
clinical manifestations and development of the syndrome.  

The purpose of the study: to identify the main problems associated with burnout in nurses, 

to develop preventive measures. 

Research  methods:  logical  and  psychological  analysis  of  the  literature  on  the  problem 

under  study,  sociological  survey,  statistical  analysis,  methods  of  psychological  support.  The 
sample consisted of online participants of professional development courses, i.e. nurses (36) from 
various medical institutions.  

Results: it was found that 58.3% of nurses suffer from emotional exhaustion, which creates 

certain obstacles when they do their housework after work. 61.1% of respondents suffered from 
insomnia due to work-related problems,  which in turn,  caused drowsiness in  nurses during  the 
next working day, preventing them from fully and actively engaged in their activities. 66.6% of 
workers complained of headaches, neck and shoulder pains.  

Conclusion: Emotional states such as fatigue, weakness, nervousness can lead to BS and 

to  a  decrease  in  the  professional  motivation  of  nurses.  Occupational  stress  factors  led  to  the 
development of health problems. From the presence of such bad habits as Smoking and excessive 
coffee  consumption,  it  can  be  concluded  that  nurses  do  not  lead  a  healthy  lifestyle  and  have  a 
tendency to burnout syndrome.  

 
 

ПРОЯВЛЕНИЯ СИНДРОМА ЭМОЦИОНАЛЬНОГО ВЫГОРАНИЯ У 

СЛУШАТЕЛЕЙ КУРСОВ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ МЕДИЦИНСКИХ 

СЕСТЕР 

Библиографические ссылки

UNODC, World drug report 2013. United Nations Office on Drugs andCrime. New York: United

Nations; 2013. 151 p. ISBN: 978-92-1-056168-6.https://doi.org/l 0.111 l/dar.12110

Наркология: национальное руководство. Национальное руководство. Под рсд. Иванца Н.Н.,

Анохиной И.П., Винниковой М.А. 2-е изд., перераб. и доп. М. 2016;944

Киржанова В.В., Григорова Н.И., Сидорюк О.В. Основные показатели деятельности

наркологической службы в Российской Федерации в 2013- 2014 годах Статистический сборник. М. 2015; 142.

Киржанова В.В., Григорова Н.И., Киржанов В.Н., Сидорюк О.В. Основные показатели

деятельности наркологической службы в Российской Федерации в 2014—2015 годах. Статистический сборник. М. 2016; 182.

Киржанова В.В., Григорова Н.И., Киржанов В.Н., Сидорюк О.В. Основные показатели

деятельности наркологической службы в Российской Федерации в 2015—2016 годах. Статистический сборник. М. 2017; 183.

Fernandez-Calderon D, Fernandez F, Ruis-Curado S, et al. Profiles of substance use disorders in

patients of therapeutic communities: link to social, medical and psychiatric characteristics. Drug Alcohol Depend. 2015 Apr; 149:31-39.

Fong C, Mautusow H, et al. Characteristics of non-opioid substance misusers among patients

enrolling in opioid treatment programs: a latent classanalysis. J Addict Dis. 2015;34(2-3): 141 -150.

Kokkcvi A, Kanavou E, Richardson C, ct.al. Polydrug use by European adolescents in the context

of other problem behaviors. J Nordic studies on alcohol and drugs. 2014 Oct;21(4). Accessed 25.11.2017. https://doi.org/article/747bb81476a44101Ь2891 aft)82b894d2

Fatseas M, Herrmic H, Serre F, et al. Addiction severity pattern associated with adult and childhood

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in patients with addictions. Psychiatry Res. 2016 Dec 30;246:656-662. https://doi.Org/10.1016/j.psychrcs.2016.10.071

Mueller TI, Goldenberg IM, Gordon AL, et al. Benzodiazepine use in anxiety disordered patients with and without a history of alcoholism. Journal of Clinical Psychiatry. 1996;57(2):83-89.

Frisher M, Crome I, Martino O, Croft P. Assessing the impact of cannabis use on trends in diagnosed schizophrenia in the United Kingdom from 1996 to 2005. Schizophr Res. 2005.

Wilk JE, West JC, Narrow WE, Rae DS, Rcgier DA. Access to psychiatrists in the public sector

and in managed health plans. Psychiatr Serv. 2005 Apr;56(4):408-410.

https://doi.org/10.! 176/appi.ps.56.4.408

Чащина О.А. Распространенность, клиническая динамика и профилактика синдрома зависимости от психоактивных веществ у лиц с коморбидными психическими расстройствами: Дис.канд.мед.наук. Томск. 2011;265.

Classifications. Accessed 25.11.2017 http://www.who.int/classifications/icd/revision/en/

Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th cd. 2. Mental Disorders -classification. 3. Mental Disorders—diagnosis. WM 15.

Shactzberg AE, Cole JO, Debattista C. Manual of clinical psychopharmacology. American Psychiatric Publishing Inc. 2014;744.

Quednow BB, Herdener M. Human pharmacology for addiction medicine: from evidence to clinicalrccommcndations.ProgBrainRcs.2016;224:227-250

https://d0i.0rg/l 0.1016/bs.pbr.2015.07.017

Lacoste J, Pedrcra-Melgire M, Charles-Nicolas A, Ballon N. Cocaine and alcohol: a risky association. Accessed 25.11.2017. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19631491

Alcoholism Workup. Laboratory Studies. Accessed 25.11.2017.

http://cmcdicinc.mcdscapc.com/articlc/285913-workup#c6

Muniz-Hernandez S, Velazquez-Fernandez J B, Diaz-Chavez J, LopezSanchez R C, Hernandez J A, ct al. Alcoholism: common and oxidative damage biomarkers. J Clin Toxicol. 2014;7:S7-006. Accessed 25.11.2017 http://dx.doi.org/10.4172/2161-0495.S7-006

Standridge JB, Adams SM, Zotos AP. Urine drug screening: a valuable office procedure. American Family Physician. 2010 Mar l;81(5):635-640.

Hannuksela ML, Liisanantti MK, Nissinen AE, Savolainen MJ. Biochemical markers of alcoholism. Clin Chcm Lab Med. 2007;45(8):953-961. https://doi.org/I0.1515/CCLM.2007.190

Niemela O. Biomarcers in alcoholism. Clin Chim Acta. 2007 Feb;377(l- 2):39-49.

Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Center for Substance Abuse Treatment. The role of biomarkers in the Treatment of Alcohol Use Disorders. US Department of Health and Human Services. 2006 September. Accessed 25.11.2017. http: //kap.samsha.gov/

Jaffe AJ. Naltrexone, relapse prevention, and supportive therapy with alcoholics: an analysis of patient treatment matching. J Consult Clin Psychol. 1996;64:1044-1053.

Moeller KE, Lee КС, Kissack JC. Urine drug screening: practical guide for clinicians [published correction appears in Mayo Clin Proc. Mayo Clin Proc. 2008;83(7):851;2008;83(l):66-76.

US Department of Health and Human Services. Substance Abuse and Mental Health Services Administration Division of Workplace Programs. Urine specimen collection handbook for federal agency workplace ding testing programs. November 2004. Accessed 25.11.2017.

Крупицкий E.M. Двойное слепое рандомизированное контролируе- мое плацебо-исследование эффективности применения налтрексона и флуоксетина для стабилизацииремиссий у больных героиновой наркоманией. Обозрение психиатрии и медицинской психологии им. В.М. Бехтерева. (Наркология). 2009;1:28-36.

Krupitsky ЕМ, et al. Naltrexone with or without fluoxetine for preventing relapse to heroin addiction in St. Petersburg, Russia. Journal of substance abuse treatment. 2006;31:319-328.

Lingford-Hughes AR, Welch S, Peters L, Nutt DJ, et al. BAP updated guidelines: evidence-based

guidelines for the pharmacological management of substance abuse, harmful use, addiction and comorbidity: recommendations from BAP. Accessed 25.11.2017.

http://jounials.sagepub.eom/doi/full/10.l 177/0269881112444324

Гофман А.Г. Клиническая наркология. M. 2003; 199-202.

Крупицкий Е.М. Двойное слепое рандомизированное плацебо-кон- тролируемое исследование эффективности налтрексона для стабили- зации ремиссий у больных героиновой наркоманией. Ученые записки СПбГМУ им. акад. И.П. Павлова. 2003; 10:2:23-30.

Крупицкий Е.М. Двойное слепое рандомизированное плацебо- контролируемое исследование эффективности налтрексона для стабилизации ремиссий у больных героиновой наркоманией. Вопросы наркологии. 2005;3:24-35.

Крупицкий Е.М., Блохина Е.А. Применение пролонгированных форм налтрексона .тля лечения зависимости от опиатов. Вопросы наркологии. 2010;4:32-43

Brewer С, Krupitsky Е. Antagonists for the treatment of opioid dependence. In: Interventions for addiction: comprehensive addictive behaviors and disorders. Elsevier inc. San Diego: Academic press. 2013;427-438.

Krupitsky E, Zvartau E, Woody G. Use of different drug formulations of opioid antagonist (naltrexone) to treat opioid dependence in Russia. Textbook of addiction treatment: international perspectives. Eds. cl-Gucbaly N, Carra G, Galanter M. Springer-Vcrlag. 2015;521-530. ISBN: 978-88-470-5321-2 (Print), 978-88-470-5322-9 (Online).

Krupitsky EM. A double-blind, placebo-controlled clinical trial of naltrexone for heroin addiction and HIV risk reduction in Russia. NIDA satellite sessions with the XIV international AIDS conference. Barcelona, Spain, 2002 July 7-11;86-89.

Krupitsky EM. Naltrexone for heroin dependence treatment in St. Petersburg, Russia. Journal of substance abuse treatment. 2004;26:285-294.

Krupitsky E. Addiction treatment in Russia. Lancet. 2010 Oct 2;376(9747): 1145. PubMcd PMID: 20888988. Comment on: Lancet. 2010 Jul 3;376 (9734):13-14.

Krupitsky EM. Prevention of suicide by naltrexone in a recently detoxified heroin addict. European addiction research. 2001;7(2):87-88.

Иванец H.H., Анохина И.11., Винникова M.A. Новая пролонгированная форма налтрексона — «продстоксон, таблетки для имплантации» в комплексной терапии больных с зависимостью от опиатов. Вопросы наркологии. 2005;3:3-13

Иванец Н.Н., Винникова М.А. Опыт применения вивитрола (налтрексон длительного действия) в зарубежной практике. Вопросы наркологии. 2008;6:73-85.

Minozzi S, Amato L, Vecchi S. Oral naltrexone maintenance treatment for opioid dependence. Cochrane Database Syst Rev 201 l;4:CD00!333. Accessed 25.11.2017.

Minozzi S, Amato L, Vecchi S. Oral naltrexone maintenance treatment tor opioid dependence. Cochrane Database Syst Rev 201 l;4:CD001333. Accessed 25.11.2017.

NICE — National Institute for Health and Clinical Excellence (2007d) Naltrexone for the management of opioid dependence: NICE technology appraisal guidance 115. London: National Institute for Health and Clinical Excellence. Accessed 25.11.2017.

Carroll KM, Nich C, Ball SA. Treatment of cocaine and alcohol dependence with psychotherapy and disulfiram. Addiction. 1998;93:713-728.

Baker JR, Jatlow P, McCance-Katz EF. Disulfiram effects on responses to Intravenous cocaine administration. Drug Alcohol Depend. 2007;87:202- 209.

Pettinati HM, Kampman KM, Lynch KG. Л double blind, placebo-controlled trial that combines disulfiram and naltrexone for treating co-occurring cocaine and alcohol dependence. Addict Behav. 2008a;33:651-667.

Petrakis IL, Carroll KM, Nich C, et al. Disulfiram treatment for cocaine dependence in mcthadonc-maintaincd opioid addicts. Addiction. 2000; 95:219-228.

Martell BA, Orson FM, Poling J. Cocaine vaccine for the treatment of cocaine dependence in mcthadonc-maintained patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled efficacy trial. Arch Gen Psychiatry. 2009;66:l 116-1123

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов