485
УДК: 616.714.1-071.3] – 616.7:681.784 (575.1)
“HEYWITT” БЎЙИЧА ЎЗБЕК ПОПУЛЯЦИЯСИ ВАКИЛЛАРИНИНГ
ЦЕФАЛОМЕТРИК КЎРСАТГИЧЛАРИ
Муртазаев С.С., Қўчқарова М.Қ.
Тошкент давлат стоматология институти, доцент ва ассистент,Ўзбекистон,
Saidmurodtma@mail.ru
ЦЕФАЛОМЕТРИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ УЗБЕКИСКОЙ ПОПУЛЯЦИИ ПО “
HEYWITT”.
Муртазаев С.С., Кучкарова М.К.
Ташкентский государственный стоматологический институт, доцент и
ассистент, Узбекистан. Saidmurodtma@mail.ru
Аннотация.
18-30 ёшгача булган 71 та(40та эркак ва 31та аёллар) Ўзбек популяциясининг
нормал физиологик прикусли вакилларида фронтал телерентгенограммасининг “Heywitt”
бўйича цефалометрик кўрсатгичлари аникланди. Цефалометрик кўрсатгияларни аниклашда
автор таклиф қилган краниофациал триангуляция комплексидан фойдаландик. Бу комплекс
ёрдамида юз-жағ сохасининг симметриклигини бахолашда, трансверзал анамалияларни
ташхислашда ва даволашда қўлланилади.
Калит сўзлар: Цефалограмма,ТРГ, Heywitt.
Мавзунинг долзарблиги .
Трансверзал йўналишдаги анамалиялар ташхислашда фронтал
проекциядаги телерентгенограмманинг ўрни жуда катта ахамиятга эга. Фронтал
телерентгенограмма –( Pasterior-anterior cephalometry ) бўйича кўплаб авторлар –Rickets,
Grayson, Heywitt, Grummons бошқалар изланишлар олиб боришган. Дастлаб, фронтал
телерентгенограмма нимага асосланганлиги ҳақида қисқача маълумот бериб ўтишни лозим
топдик.
Фронтал ТРГ
-
Калла ,юз-жағ суякларининг тўлиқ фронтал йўналишдаги рентген
тасвири бўлиб,юз суякларининг симметриклиги ҳақида тулиқ маълумот беради. Яъни ўнг ва
чап томонларининг симметриклигини солиштирма тахлилидир. Юз Биз ушбу
текширувимизда А.B
.
Heywitt усулига асосланиб,ўзбек популяцияси вакилларида теширувлар
олиб бордик. Heywitt фронтал ТРГ да ўзига хос учбурчаклар уйғунлигини яратган бўлиб,уни
“краниофациал комплекснинг триангуляцияси” деб атаган.[/////]
Текширувнинг мақсади:
Ўзбек популяциясининг нормал физиологик прикусли
вакилларида фронтал телерентгенограммасининг “Heywitt” бўйича цефалометрик
кўрсатгичлари аниқлаш ва трансверзал анамалияси мавжуд беморлар диагностикасида
қўллаш.
Материал ва усуллар:текширув ҳаммаси бўлиб 71 та (40 эркак ва 31та аёл) физиологик
прикусли ўзбек популяциясининг вакилларида олиб борилди. Уларда
“Heywitt” бўйича
фронтал телерентгенограммасининг цефалометрик кўрсатгичлари аникланди.
Юз қисмларини ўнг ва чап томонда маълум қисмларга ажратиб, уларда учбурчаклар ҳосил
қилинади ва ўнг-чап томонларнинг симметриклигини таққослаймиз.( Схематик расм 1).
486
Бу бўлимда фронтал проекциядаги ТРГда калла-юз комплекси учбурчаклар ёрдамида
ажратилади ва “краниофациал триангуляцияси” ҳосил бўлади.
“Heywitt” бўйича
краниофациал триангуляциясида учбурчакларнинг аниқ кўрсаткичли
меъёри қабул қилинмаган, аммо ўнг ва чап томондаги учбурчакларнинг бурчаклари бир-
бирига таққосланади.
Краниофациал триангуляциясини қуйидаги асосий соҳаларга ажратилади (Расм 2 ).
А-калла (краниал) асос. (cranial base-CB)
B-юқори жағнинг латерал соҳаси – lateral max.region-LMR
487
С-юқори жағнинг юқориги соҳаси – uppermaxillary region-UMR
D-юқори жағнинг медиал соҳаси – middle maxillary region-MMR
E-юқори жағнинг пастки соҳаси – lower maxillary region-LMR
F-дентал соҳа – dental region-DR
G-мандибуляр соҳа – mandibular region-MR
Юқорида келтирилган соҳаларнинг чегаралари:
A)
Cranial base – Cg дан Co нинг энг юқориги чуққи нуқтаси ва Co.нинг медиал чўққиси
орасидаги масофа Cg-UpCo-MesCo
B)
Lateral maxillary region – Cg.дан Mastoideus чўққисига ва J нуқталаридан ҳосил бўлган
учбурчаклар
C)
Upper maxillary region – Cg.дан ANS.га ва J.га чизиқлар тортилади ва ўзаро
туташтирилиб учбурчак ҳосил қилинади.
D)
Middle maxillary region – ANS.дан J ва UpM.га чизиқлар ўтказилиб, туташтирилади ва
учбурчаклар ҳосил қилинади.
E)
Lower maxillary region – ANS.дан UpM.га ва A нуқталар чизиқлар тортилади ва
туташтирилади. Учбурчак ҳосил қилинади.
F)
Dental region – Up.M.дан Up.L.га ва A нуқталарига чизиқлар тортилиб туташтирилади
ва учбурчак ҳосил қилинади.
G)
Mandibulary region – Co.нинг энг чўққисидан Me ва Ag нуқталарига чизиқ тортилади,
туташтирилади ва учбурчак ҳосил қилинади.
Натижалар ва уларнинг мухокамаси.
Текширилаётган физиологик прикусли ўзбек популяцияси вакилларининг фронтал
телерентгенограммаларида “Heywitt” бўйича
юқорида санаб ўтилган краниофациал
триангуляцияси учбурчакларнинг цефалометрик кўрсатгичлар аникланди ва
жадваллаштирилди. (1-жадвал).
1-жадвал. Ўзбек популяцияси вакилларида Craniofacial триангул яция
ўлчамларининг натижалари.
1-жадвалдан кўриниб турибдики, физиологик прикусли ўзбек популяцияси вакилларининг
фронтал телерентгенограммаларида “А” соҳасининг учбурчакларидаги бурчакларининг
ўлчовлари деярли бир ҳил .“В”- соҳасида эркакларда сезиларли даражада пастроқ,аммо
аёлларнинг кўрсатгичларида деярли фарқ аниқланмади. “С”- соҳасида иккала жинс
Эркак
Аёл
Ўртача
Р
L
R
L
R
A
6.3±0.12
6.5±0.12
6,5±0,16
6,6±0,18
6.7±0.8
<0,01.
B
14.0±0.49
13.9±0.50
16,2±0,68
16,0±0,80
17,2±1.1
<0,01
C
27.3±0.35
27.7±0.41
27,4±0,40
27,3±0,38
30.2±1.2
<0,05
D
56.4±0.81
56.8±0.72
43,7±0,91
43,2±0,83
57.4±0.8
>0,05
E
42.1±0.46
41.7±0.50
31,7±0,91
32,1±0,83
44.3±0.71
>0,05
F
29.4±0.86
28.04±1.08
32,1±0,96
31,7±1,14
33.4±1.2
>0,01
G 118.0±0.69
115.9±2.79
121,0±1,23
122,1±1,16 125±1.18
>0,05
488
вакилларида ҳам таққосланаётган гуруҳ вакилларига нисбатан бироз тафовут аниқланди. “D”-
соҳасида биз текшираётган гуруҳ вакилларида иккала жинс вакилларининг натижаларида
ўзаро солиштирилганда сезиларли даражада фарқ аниқланди ва таққосланаётган гуруҳ
вакилларига нисбатан олганимизда эркакларнинг “Middle maxillary” соҳасининг ўлчамлари
деярли бир ҳил эканлиги маълум бўлди. “Е”- соҳаси кўрсатгичларига эътибор берадиган
бўлсак,эркаклардаги “Lower maxillary” соҳасидан олинган натижалар таққосланаётган гуруҳ
вакилларинки билан деярли бир хил(Р),аммо аёлларники сезиларли даражада фарқ қилиши
жадвалдан кўриниб турибди. “F”- соҳаси кўрсатгичларини тахлил қиладиган бўлсак,
текшираётган гуруҳимиз вакилларидан аёлларники нормага бироз яқин , аммо эркакларнинг
F cоҳасининг кўрсатгичлари сезиларли даражада фарқ қилади(Р). “G”- соҳасининг
кўрсатгичларининг натижаларига кўра “Mandibulary” соҳасининг бурчаги иккала жинс
вакилларида ҳам ўзаро ва таққосланаётган гуруҳ вакилларида ҳам тафовутни кўришимиз
мумкин.
Демак, биз текширув олиб бораётган физиологик прикусли ўзбек популяцияси
вакилларида ўнг ва чап томон ўлчовлари тенг. Аммо эркаклар ва аёлларнинг цефалометрик
кўрсатгичларида бироз тафовут аниқланди. Бунинг сабабини эркакларда аёлларга нисбатан
тананинг бошқа қисм суяклари каби юз қисми ҳам кенг,йўғон ва йирикроқ эканлиги ўз
исботини топди.
ХУЛОСА.
1.Ўзбек популяцияси физиологик прикусли вакилларининг “Heywitt” бўйича
фронтал
телерентгенограммасининг цефалометрик кўрсатгичлари аниқланди
2.Краниофациал учбурчаклар симметриклигини ортодонтия ва ортогнатик хирургия
йўналишидаги диагностикасида жуда муҳим аҳамиятга эга, айнан қайси соҳада
носимметриклик аниқланса, ўша соҳадаги муаммолар бартараф қилинади.
Адабиётлар
:
1.Posnick JC. Principles and Practice of Orthognathic Surgery: Elsevier Health Sciences. 2013.
2. Sarver DM. Esthetic orthodontics and orthognathic surgery: Mosby Incorporated; 1998.
3. Ordobazari M, Al-Hosseini AAN, Zafarmand AH. A novel approach for craniofacial symmetry
evaluation: Using the midsagittal Reference line drawn from “Crista Gali” with NHP
technique. Novelty in Biomedicine. 2013;1:48-53.
4. Argyropoulos E, Sassouni V. Comparison of the dentofacial patterns for native Greek and
American-Caucasian adolescents. 1989;95: 238-249.
5. Proffit WR, Fields Jr HW, Sarver DM. Contemporary orthodontics: Elsevier Health Sciences;
2014.
6. Athanasiou A, Van der Meij A. Posteroanterior (frontal) cephalometry. Orthodontic
cephalometry London: Mosby-Wolfe. 1995;141-61.
7. Davoody PR, Sassouni V. Dentofacial pattern differences between Iranians and American
Caucasians. American journal of orthodontics. 1978;73:667-75.
8. Hamdan AM, Rock WP .Cephalometric norms in an Arabic population. 2001;28: 297-300.