Айланувчи барабанларда материалнинг тушиш баландлиги | Новый Узбекистан: наука, образование и инновации

Айланувчи барабанларда материалнинг тушиш баландлиги

CC BY f
10-13
3
Поделиться
Ахунбаев, А., & Қорабоев, Э. (2024). Айланувчи барабанларда материалнинг тушиш баландлиги . Новый Узбекистан: наука, образование и инновации, 1(1), 10–13. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/new-uzbekistan/article/view/31761
Адил Ахунбаев, Ферганский политехнический институт
т.ф.н., доцент
Элдорбек Қорабоев, Ферганский политехнический институт
аспирант
0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Бизга маълумки куритилаётган материал ни аппаратда бўлиш вақтини аниқлаш ва бунинг асосида қуритиш жараёнинг умумий ҳисоблаш учун куритгич орқали заррачаларнинг олдинга силжишини кетма-кет каскад цикллари оркали содир бўлади, бу ерда заррачанинг маълум бир циклдаги қар бир ҳаракати унинг барабан узунлиги бўйлаб ҳаракатланишига олиб келади ва ҳар бир циклдаги бу масофа куритгичнинг конструкцияси ва иш шароитларига боғлиқ бўлади. Заррача барабанда чексиз кўп йўллар билан ҳаракатлаганлиги сабабли, заррача ҳаракатини таҳлилини ўртача қийматлар учун оламиз.


background image

10

6. MT Borgstrom, MH Magnusson, et al. // Towards Nanowire Tandem Junction Solar Cells on
Silicon // IEEE J Photovolt 8(3): 733-740 (2018).
7. B.M. Kayes, H.A. Atwater, N.S. Lewis. // Comparison of the device physics principles of
planar andradial p-n-junction nanorod solar cells // J.Appl. Phys.,
vol.97, no. 11, p.114302, May2005.
8. Xiao Li, Xuezhe Yu, Haotian Zeng, Giorgos Boras, KaiShen, Yunyan Zhang, Jiang Wu,
Kwang Leong Choy, and Huiyun Liu // Optimizing GaAs nanowire-based visible-light
photodetectors // Citeas: Appl. Phys. Lett. 119, 053105(2021); DOI:10.1063/5.0059438.

АЙЛАНУВЧИ БАРАБАНЛАРДА МАТЕРИАЛНИНГ ТУШИШ БАЛАНДЛИГИ

т.ф.н., доцент Ахунбаев Адил Алимович, докторант Элдорбек Қорабоев

Фарғона политехника институти, Ўзбекистон

e.mail: axunbayev61@mail.ru

Аннотация:

Бизга маълумки

куритилаётган материални аппаратда бўлиш вақтини

аниқлаш ва бунинг асосида қуритиш жараёнинг умумий ҳисоблаш учун куритгич орқали
заррачаларнинг олдинга силжишини кетма-кет каскад цикллари орқали содир бўлади, бу
ерда заррачанинг маълум бир циклдаги ҳар бир ҳаракати унинг барабан узунлиги бўйлаб
ҳаракатланишига олиб келади ва ҳар бир циклдаги бу масофа қуритгичнинг
конструкцияси ва иш шароитларига боғлиқ бўлади. Заррача барабанда чексиз кўп йўллар
билан ҳаракатлаганлиги сабабли, заррача ҳаракатини таҳлилини ўртача қийматлар учун
оламиз.

Калит сўзлар:

Барабан, насадка, иситувчи агент, маҳсулот зарралари, контактли

усул, конвектив усул, коэффициент.

Кимё ва турдош корхоналарда кенг қўлланиладиган қуритиш барабанларининг

бошқа аппаратлардан афзаллиги: уларнинг конструктив тузилиши соддалиги,
автоматлаштириш осонлиги ва нисбатан орзонлиги ҳисобланади. Барабанли қуритгич
горизонтга нисбатан қия жойлашиб айланади ва унинг бир томонидан нам материал
юкланиб, иккинчи томонидан қуритилаётган маҳсулот чиқарилади. Жараён учун зарур
бўлган иссиқлик миқдори қарама-қарши ёки паралел йўналтирилган иссиқ ҳаво орқали
берилади. Иситувчи ҳаво билан қуритилувчи моддани контактини яхшилаш учун
цилиндрик барабан ичига турли шаклдаги насадкалар ўрнатилган Барабан айланганда
махсулот зарраларини насадкалар барабан ички девори бўйича юқорига олиб чиқадилар
ва маълум баландликдан қаттиқ зарралар ёмғири сифатида иссиқ ҳаво оқими ичига сочиб
берилади. Иссиқлик алмашинуви жараёнининг асосий қисми шу қаттиқ зарраларнинг
иссиқ ҳаво оқими ичидан ўтиш даврида конвектив усулда амалга оширилади[1-2].
Шунинг учун, насадкалар материални қанчалар даражада теккис ва барабан кўндаланг
кесим юзаси бўйича равон сочиб бериши ва заррачаларнинг иссиқ ҳаво оқимида бўлиш
вақти тадқиқ қилинаётган қуритиш жараёнинг интенсивлигини белгилаб беради[3].

Тадқиқотчилар томонидан, қуритилаётган заррачаларнинг иссиқ ҳаво оқимида

бўлиш вақти айланувчи барабан ичидаги материал ҳаракати насадка конструкцияси ва
барабаннинг иш режимидаги параметрларига боғлиқ эканлиги таъкидланган.
Материалнинг барабан ичидаги ҳаракати жуда мураккаб бўлиб, зарра насадканинг ўзида
сирпаниб, думалаб аралашиб харакатланса, насадкадан сочилганда зарралар бир бири
билан урилиб ва харакатланаётган ҳаво оқими билан тўқнашиш оқибатида нотекис
харакат қилади. Бундан сўнг насадкадан сочилиб тушаётган зарралар барабан остида
думалаб аралашиб ҳаракатланаётган материал қатлами билан тўқнашади [4].

Барабан насадкасининг учидан унинг пастки қисмидаги материал қатламгача

бўлган масофа заррачаларнинг тушиш баландлиги бўлиб, бу масофа насадканингнинг
бурчак ҳолатига боғлиқ бўлади.


background image

11

Материал заррачалари насадканинг турли бурчак позицияларидан тушганлиги

сабабли, тушиш баландликлари хар хил бўлади. Заррачалар қатлами учун насадка учидан
тушиш баландлигини қуйидаги тенглама билан топиш мумкин:

2

2

0

0

cos

q

Y

R

X

Y

(1)

Бу ерда: α- қуритгичнинг қиялиги,

R

0

- насадка учининг айланиш радиуси

, R

-барабан

радиуси ва мос равишда

0

0

cos( )

X

R

,

0

0

s

( )

Y

R

in

.

Насадка учидан барабан тагига ўртача узунлиги қуритгичнинг конструкцияси,

насадка турлари, шунингдек заррачаларнинг хусусиятлари билан белгиланади ва P. G.
GLIKIN таклиф қилинган тенглама билан ҳисобланиши мумкин [6]:

(0)

0

0

s ( )

(0) cos

V

q

D

Y

in

dV

V

(2)

Бу ерда:

D

0

-қуритгичнинг самарали диаметри, яъни насадканинг учи билан ҳосил

қилинган доиранинг диаметри,

V=L×S

-бу насадкадаги материалнинг ҳажми.

Қуритгичдаги заррачаларнинг тушишининг ўртача узунлигини ҳисоблашнинг яна

бир усулини KELLI таклиф қилган тенгламадан фойдаланади:

0

'

cos

q

R

k D

Y

H

(3)

Тенгламадаги '

k

коэффициенти насадка геометрияси ва модда параметрларига

боғлиқ бўлиб, тажрибалар натижасида '

k

=0,57÷0,91 оралиқда аниқланган.

Бизнинг ўтказган тажрибаларимизда материалнинг насадкадан тушиш бурчаги ва

тушиш узунлиги насадкадаги материал миқдорига ҳам боғлиқлигини кўрсатди. Насадка
материал билан ортиқча тўлдирилганда материалнинг сочилиш бурчаги кичик
қийматларда бошланиб, насадка материалдан тўлиқ бўшагунича давом этади. Аксинча,
материал билан кам тўлдирилганда материалнинг сочилиш бурчаги катта қийматларда
бошланиб, насадка материалдан тўлиқ бўшагунича давом этади. Шунинг учун, материал
сочилишининг ўртача бурчак қийматининг тахминий қиймати қуйидаги тенглама билан
аниқлаймиз:

(0)

0

( )

(0)

V

dV

V

(4)

Бу холда, эркин тушиш траекторияси бўйича ҳаракатланаётган заррачанинг тушиш

вақтини қуйидаги тенглама билан ҳисоблаш мумкин:

2

q

q

Y

t

g

(5)

ва ўртача тушиш вақти қуйидаги тенглама билан ҳисоблаймиз:

2

q

q

Y

t

g

(6)

Заррачани ўртача тушиш тезлигини қуйидаги тенглама билан ҳисоблаймиз:

2

q

q

gY

v

(7)

Насадканинг учидан тушган заррачаларнинг бисиб ўтган масофава вақти ҳисоблаш

учун юқоридаги келтирилган тенглама билан фарқ қилади. Бунинг сабаби, бу
тенгламаларда оқимлар йўналиши, заррачаларга таъсир қилувчи ҳаво қаршилигини
ҳисобга олинмайди.


background image

12

Қуритгич орқали заррачаларнинг олдинга силжиши кетма-кет каскад цикллари

орқали содир бўлади, бу ерда заррачанинг маълум бир циклдаги ҳар бир ҳаракати унинг
барабан узунлиги бўйлаб ҳаракатланишига олиб келади ва ҳар бир циклдаги бу масофа
қуритгичнинг конструкцияси ва иш шароитларига боғлиқ бўлади. Заррача барабанда
чексиз кўп йўллар билан ҳаракатлаганлиги сабабли, заррача ҳаракатини таҳлилини ўртача
қийматлар учун оламиз. Ҳар бир цикл вақтини материални ўртача тушиш
бурчагидантушган йўли бўйича ҳисоблаганда, қуритгичнинг ички айланаси узунлигини
барабан айланиш тезлигига нисбатини билан ўртача тушиш вақти йиғиндисига тенг деб
оламиз. Бу холда, материалнинг ҳар бир циклда бўлишининг ўртача вақтни қуйидаги
тенглама билан ҳисоблаймиз:

ц

q

R

R

R

t

t

N

(8)

Барабан қуритгичларини лойиҳалашда аппаратни юқлаш даражасини оптимал

диапазоннини аниқлаш муҳим ҳисобланади. Кўпчилик тадқиқотчиларнининг ва инженер
техник ходимларнинг тавсиясига кўра барабаннинг юкланиш даражаси 10-15%
белгиланади. Бундан ташқари, заррачалар барабан ичида бўлиш вақтни ҳам аниқлаш
керак. Шу мақсадда адабиётда барабан қуритгич ичидаги заррачаларнинг силжиши
моделини тавсифлаш ва заррачаларнинг ўртача яшаш вақтини башорат қилиш учун
тенгламаларни таклиф қилиш учун бир нечта тадқиқотлар нашр этилган.

Айланадиган қуритгичда нам материал ва иссиқ газ ўртасида масса алмашинуви

жараёнидан ташқари, ушбу материал барабаннинг бир учидан иккинчи учига
ҳаракатланиб, аппарат материал ташувчиси сифатида ҳам хизмат қилади. Айланадиган
қуритгичдаги заррачаларни ҳаракатинини таҳлил қилганимизда бу барабан ичидаги
ҳаракатларнинг мураккаб комбинацияси сифатида кўрамиз. Материалнинг иссиқ ҳаво
билан контакти асосан заррачалар ҳаво оқимига сочиб берилган вақтида юз беради.
Колган, 90-95% вақт заррачалар барабан остки қисмида ёки насадкаларда зич қатлам
сифатида жойлашади ва иссиқ ҳаво билан деярли таъсирланмайди. Заррачанинг харакати
асосан 4 харакат холатининг бирида бўлади. Бу харакатлар:

1)

Қуритигич қиялиги таъсирида гравитацион харакат,

2)

Насадкадан тушаётган заррачага ҳаво оқимининг таъсири,

3)

Заррачаларнинг бир бири билан тўқнашиб харакатланиши,

4)

Зарачанинг

барабан

айланиши

туфайли

барабан

бўйича

ҳаракатланиши.

Оқимни моделлаштиришда ҳаво фазасидаги тезлик параллел газ оқими учун (1) ва

(2) йиғиндисига ва улар орасидаги қарама-қарши оқим учун уларнинг фарқга тенг. Зич
фазадаги материалнинг тезлиги (3) ва (4) бирикмасидан иборат. Охирги иккита
компонентни назарий жиҳатдан ҳисоблаш жуда мураккаб ва шунинг учун ҳар бир турдаги
материал учун экспериментал равишда олинади.

Юқоридагиларни умумлаштирган ҳолда кўрамизки, барабанли қуритгичда

материалларни қуритишни интенсивлаш, барабанли қуритгич насадкаларидан тушаётган
материал пардасининг юзасига боғлиқ. Бунда материал билан тўлдириш унумдорлиги,
барабаннинг қиялик бурчаги, унинг айланиш тезлиги ва қуритувчи агент тезлигини
танлашни эътиборга олиш зарур. Қуритилаётган материални аппаратда бўлиш вақтини
аниқлаш ва бунинг асосида қуритиш жараёнинг умумий ҳисоблаш учун юқорида
келтирилган тенгламалардан фойдаланиш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Kemp, I. C., Comparison of Particles Motion Correlations For Cascading Rotary Dryers,
Proceedings of the 14th International Drying Symposium (IDS), São Paulo, Brazil, B, 790-797
(2004).
2. Тожиев Р.Ж., Ахунбаев А.А., Миршарипов Р.Х. Анализ процесса сушки минеральных
удобрений в барабанном аппарате // Universum: технические науки. 2021. №8-1 (89). URL:


background image

13

https://cyberleninka.ru/article/n/analiz-protsessa-sushki-mineralnyh-udobreniy-v-barabannom-
apparate.
3. Ахунбаев А.А. Қуритиш барабанида материалнинг ҳаракат параметрлари. Науч.-техн.
Журнал ФерПИ Фергана 2022 Том 26. №2, 92-99 стр.
4. Алтухов А.В. Методология совершенствования и расчета барабанных сушильных
агрегатов. Дисс.... д.т.н.- Шымкент.: 1999. 298 с.
5. Юнин В.А., Захаров А.М., Кузнецов Н.Н., & Зыков А.В. (2020). Процесс сушки
измельченного растительного материала в барабанной сушилке. Известия
Нижневолжского агроуниверситетского комплекса: наука и высшее профессиональное
образование, (1 (57)), 335-349.
6. GLIKIN, P. G. “Transport of Solids Through Flighted Rotation Drums”. Trans IchemE, v 56,
p. 120-126, 1978.

QUDUQLARNI BURG’ILASHDA AVARIYA HOLATLARINI BARTARAF

ETISHNING TEXNIK USULLARI VA BURG’ILASH SAMARADORLIGIGA TA’SIRI

Allanazarov Bayrambay Rustemovich

Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti tayanch doktoranti Navoiy davlat

konchilik va texnologiyalar universiteti

info@nsumt.uz

Annotatsiya:

Konchilik korxonalarida burg’ilash jarayonlarini amalga oshirishda yuzaga

kelishi mumkin bo’lgan avariya holatlarining kelib chiqish sabablari va avariya holatlarini
bartaraf etish haqidagi asosiy ma’lumotlar keltirib o’tilgan. Shuningdek, hozirgi kunga kelib
burg’ilanayotgan quduqlarda avariya holatini bartaraf etishning zamonaviy texnik usullari va
avariya holatining burg’ilash samaradorligiga ta’siri haqida ma’lumotlar berilgan.

Kalit so‘zlar:

Konchilik korxonalari,burg’ilash jarayonlari, quduqlar, avariya holatlari,

bosim, harorat, quvurlar, quvurtutqichlar, magnitli frezerlar.

Hozirgi kunga kelib O’zbekiston Respublikasidagi neft va gaz quduqlarini hosil qiluvchi

konchilik korxonalarida zamonaviy burg‘ilash jarayonlarining texnik sharoiti har xil geologik
sxemalarda rejalashtirish maqsadga muvofiqdir. Konchilik korxonalarida burg’ilanayotgan
quduqlarni chuqurligi oshishi bilan qatlamlarning statik bosimini va qatlam ichidagi haroratini
kо‘tarilishi jarayonlarini hosil qilingan burg’ilangan quduqlarda avariya holatlarini keltirib
chiqarishi mumkin. Avariya holatlari asosan burg’ilangan quduqlarga tushirilgan quvurlar
qatlamlar orasida siqilib qolishi, burg’ilangan quduqlarga tushirilgan quvurlarda neft, gaz,
kondensat, turli xil gazlar aralashmasi, turli xil tuproq zarrachalarining og’irligi ortib ketishi yoki
quvur ichiga tiqilib qolishi kabi jarayonlar yuzaga keltiradi [1]. Burg’ilangan quduqlarda
yemiruvchi muhitning darajasi, burg‘ilash eritmasi tuzilmasining buzilishi, burg’ilanayotgan
quduqlarda о‘zgaruvchan qatlam qalinligi va quduq konstruksiyasining noto’g’ri sxemasi
tuzilganligi orqali hosil qilingan quduqlarda avariyalar sodir bo’lishi ehtimoli juda yuqori
bo’ladi. Konchilik korxonalarida burg‘ilash tizmasining pastki qismining chuqurlikga qarab
davom etishi orqali konchilik korxonalarida burg’ilash jarayonlari murakkab holga kelishi
kuzatiladi. Shu sababli ham ko’pchilik konchilik korxonalarida burg’ilash jarayonlarida yuzaga
keladigan avariya holatlarini bartaraf etishning bir qancha sinalgan usullardan foydalanish
nazarda tutilgan. Burg’ilanayotgan quduqlarning chuqurligi ortishi bilan quvurlarning qisilib
qolish holatlarining oldini olish va avariya kelib chiqqan holatda bartaraf etish choralarini ko’rish
lozim. Konchilik korxonalarida burg’ilash jarayonlarida quvurlarning qisilib qolish holati –
asosan burg’ilanayotgan quduqlarning qurilish sxemasida va uni ishlatishda oldindan kо‘rib
bо‘lmaydigan jarayonlarda quvur tizmasi yo’nalishining yoki burg’ilanayotgan quduqlarda
asboblarini harakatining tо‘xtab qolishi kabi holatlarda sodir bo’ladi [2]. Ayrim burg’ilangan
quduqlarda avariya holati yuzaga kelganda maksimal kuch yuklanganda ham tiklash mumkin
emasligi amaliy ma’lumotlarda o’z tasdig’ini topgan. Afsuski, ayrim holatlarda burg’ilanayotgan

Библиографические ссылки

Kemp, I. C., Comparison of Particles Motion Correlations For Cascading Rotary Dryers, Proceedings of the 14th International Drying Symposium (IDS), Sao Paulo, Brazil, B, 790-797 (2004).

Тожисв Р.Ж., Ахунбасв A.A., Миршарипов P.X. Анализ процесса сушки минеральных удобрений в барабанном аппарате // Universum: технические науки. 2021. №8-1 (89). URL:https://cyberleninka.ru/article/n/analiz-protsessa-sushki-mineralnyh-udobreniy-v-barabannom-apparate.

Ахунбаев A.A. Қуритиш барабанида материалнинг ҳаракат параметрлари. Науч.-техн. Журнал ФерПИ Фергана 2022 Том 26. №2, 92-99 стр.

Алтухов А.В. Методология совершенствования и расчета барабанных сушильных агрегатов. Дисс.... д.т.н.- Шымкент.: 1999. 298 с.

Юнин В.А., Захаров А.М., Кузнецов Н.Н., & Зыков А.В. (2020). Процесс сушки измельченного растительного материала в барабанной сушилке. Известия Нижневолжского агроуниверситетского комплекса: наука и высшее профессиональное образование, (1 (57)), 335-349.

GLIKIN, Р. G. “Transport of Solids Through Flighted Rotation Drums”. Trans IchemE, v 56, p. 120-126, 1978.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов