Matematika fanini o`qitishning samaradorligini oshirishning bir usuli haqida | Новый Узбекистан: наука, образование и инновации

Matematika fanini o`qitishning samaradorligini oshirishning bir usuli haqida

  • Университет инноваций "Шёлковый путь"
  • Алмалыкский филиал Ташкентского государственного технического университета имени Ислама Каримова
CC BY f
19-22
1
Поделиться
Бекматов , Ш. ., & Абдуганиева, Ю. (2024). Matematika fanini o`qitishning samaradorligini oshirishning bir usuli haqida . Новый Узбекистан: наука, образование и инновации, 1(1), 19–22. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/new-uzbekistan/article/view/31764
Ш Бекматов , Университет инноваций "Шёлковый путь"
доцент кафедры экономики и прикладной математики, ф.-м. ф.н
Ю Абдуганиева, Алмалыкский филиал Ташкентского государственного технического университета имени Ислама Каримова
старший преподаватель
0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Geometrik masalalami yechishda vektor metodi so’ngi paytlarda yetakchi metodlardan biri hisoblanadi. Ushbu maqolada vektor metodning amaliy tadbiqlariga katta e'tibor qaratilgan.


background image

19

C.B. Алексеев. — СПб., 1994. — 55с.
7. Бердяев, H.A. О культуре /Н.А.Бердяев//Хрестоматия по культурологии / под ред. A.A.
Рудигина. - М.: Центр, 1998. - С.81-104.
8. Барышникова, Г.Б. К вопросу о технологии воспитания экологической культуры
учащихся младших классов /Г.Б. Барышникова. -М., 1998.-7 с.
9.

Xajievna, S. S. (2023). Kimyoni o'qitishda innovatsion yondashuvdan foydalanish.

Science

and innovation

,

2

(Special Issue 7), 114-117.

10.

Formanova, S. B. (2021). Application of Pedagogical Technologies to the Topics of the

Metals Department.

Annals of the Romanian Society for Cell Biology

, 5499-5509.

MATEMATIKA FANINI O`QITISHNING SAMARADORLIGINI OSHIRISHNING BIR

USULI HAQIDA

Bekmatov Sh - Ipak yo'li innovasiyalar universiteti iqtisodiyot va amaliy matematika kefedrasi

dotsenti, f.-m. f.n.

Abduganieva Yu - I.Karimov nomidagi TDTU Olmaliq filiali katta o'qituvchisi

Аnnotatsiya

: geometrik masalalarni yechishda vektor metodi soʼngi paytlarda yetakchi

metodlardan biri hisoblanadi. Ushbu maqolada vektor metodning amaliy tadbiqlariga katta
e'tibor qaratilgan.

Kalit soʼzlar:

geometrik masalalar, vektor metod, masalani vektor tilida ifodalash

Professional ta'limda matematika fanini o'qitishda masalalar yechishga katta e'tibor

qaratilishi va ular bilimlarining samaradorli(sifatli), asosan, o'quvchilarning masalalarni mustaqil
yechishiga qaratilishiga katta e'tibor berishi muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki ko'pchilik
abiturentlar streometriyaga oid masalalarni yechishga qiynalishadi.bunday masalalrni yechishda
vektorlar algebra metodini qo'llashi maqsadga muvofiq bo'ladi. Shu ma'noda streometriya
masalalarini yechish yoqasida aytilgan metodni tadbiq etilsa katta imkoniyatlarga ega bo'lamiz.

Geometrik masalalarni yechishning vektor metodi so'ngi paytlarda yetakchi metodlardan

biri hisoblanadi. U o'quvchilar va talabalar uchun egallanishi qiyin bo'lgan metodlardan biridir.
Bu holatni bartaraf etishning yo'llaridan biri vektorlar algebriyasi elementlaridan kerakli
darajadagi bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishi zarurdir.

Stereometrik masalalarni yechishda an'anaviy metodning qo'llanilishi bizni yetarlicha

qiyinchiliklarga olib keladi, ya'ni murakkab trigonometrik hisoblashlar, aniq geometrik yasashlar
va hisoblashlar bilan bog'liq bo'lib qolgan turli xil vaziyatlardir. Bunday vaziyatlardan chetlab
o'tishga vektorlar algebrasining qo'llanilishi katta imkoniyat yaratadi.

O'quvchilarni yuqorida takidlangan masalalarni yechishda, xususan nuqtalar to'plamini

topishga o'rgatish hamma vaqt ham o'qitish jarayonining eng muhim maqsadlaridan biri
hisoblanadi va shunday bo'lib qolmoqda.

Ta'kidlab o'tish zarurki, stereometrik masalalarni yechishda vektor metodning

tadbiqlariga va qo'llashga o'quvchilarning qiziqishi tanlangan mavzuning izohli dolzarbligining
takidlanishidir.

Geometrik masalalarni yechishda vektor metodining tadbiqlariga bag'ishlangan bir qator

ishlarni ([1],[2],[3],[4],[5],[6]) o'rganish ularda vektorlar algebrasining qo'llanishiga doir
masalalar juda ham kam sonli ekanligini ko'rsatadi.

Shuning uchun bu ilmiy uslubiy ishni bajarishdan maqsadimiz bu kamchiliklarni

to'ldirish va bu bilan bog'liq ba'zi bir mulohazalarimizni e'tiboringizga yetkazishdan iborat.

Odatda vektor metodni qo'llab yechiladigan aksariyat masalalar shartida foydalanish

lozim bo'lgan vektorlar oshkor holda ko'rsatilmagan bo'ladi. Shuning uchun bunday masalalarni
yechishda vektor algebriyasini qo'llash imkoniyatini yuzaga chiqarish uchun berilgan masala
shartini vektor tilida ifodalay olish malakasiga ega bo'lish juda muhim. Berilgan masala shartini
vektor tilida ifodalashni, bu masalaning vektor modeli deb qarash mumkin.


background image

20

Bizga ma'lum bo'lgan affin va metrik masalalarni vektorlar algebrasidan foydalanib

yechish mumkin. Shunga doir quyidagi masalalarni keltirishni lozim deb bildik.

Masala-1. Bitta tekislikda yotmadigan to'rtta A,B,C,D nuqtalar berilgan. AB va CD

kesmalar E va F nuqtalar bilan teng nisbatda bo'ling: AE * EB-DF:FC=k. AD, BC va EF to'g'ri
chiziqlar biror tekislikka parallel ekanligini isbotlang.

Yechish.

Masalaning sharti

va xulosasi affin

mazmunga ega: parallel kesmalar uzunliklarining nisbati,
uchta to’g’ri chiziqning bir tekislikka paralleligi – bular
affin tushunchlar. Masalaning sharti munosabat shaklida
yozamiz.

AD, BC va EF

to’g’ri chiziqlarnng biror tekislikka

paralleligini ko’rsatish uchun bu to’g’ri chiziqning

yo’naltiruvchi vektorlarning komplanar ekanligini ko’rsatish yetarli. Buning uchun fazoda
ixtiyoriy

O

nuqta olib,

𝑂𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝑂𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= k(

𝑂𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

),

𝑂𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= k(

𝑂𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

)

munosabatlarni, ularning birinchisidan ikkinchisini ayirib esa,

(

𝑂𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝑂𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

) + (

𝑂𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

) = k(

𝑂𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

) + k(

𝑂𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

-

𝑂𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

)

yoki

𝐸𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

+

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= k

𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+ k

𝐸𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

= k (

𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+

𝐸𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

)

vektor tenglikni hosil qilamiz. Bu tenglik soddalashtirilgandan so’ng
(

k + 1)

𝐹𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗

= k

∙ 𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗

+

𝐷𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

yoki

𝐹𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑘

𝑘+1

𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+

1

𝑘+1

𝐷𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

ko’rinishni oladi.

𝐹𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗

vektorning

𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐷𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

vektorlarga ko’ra bu yoyilmasi ularning komplanar

ekanligini anglatadi. Demak, yo’naltiruvchi vektorlari

𝐹𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗

,

𝐶𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐷𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

(yoki

𝐸𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

,

𝐵𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

)

vektorlar bo’lgan

𝐸𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

,

𝐵𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

to’g’ri chiziqlar biror tekislikka parallel ekan.

Ravshanki, masalani vektorlar algebrasini qo’llab ham yechish mumkin. Lekin keltirilgan

yechimdan uning soda usulda topilganligini ko’rsatadi. Masalaning sharti va xulosasi vektorlar
orqali sodda ifodalangan.

Masala – 2. ABC

𝐴

1

𝐵

1

𝐶

1

uchburchakli prizmaning

𝐴𝐴

1,

𝐵𝐵

1

𝐶𝐶

1

,

qirralarida mos ravishda

shunday D, E, F nuqtalar olinganki, ular

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

k

𝐴𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

1

,

𝐵𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= m

𝐵𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

1,

𝐶𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗

= n

𝐶𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

shartlarni qanoatlantiradi. Prizmaning A uchi va

𝐵𝐵

1

𝐶

1

𝐶

yoqining simmetriya markazi S nuqta

orqali o’tkazilgan

l

to’g’ri chiziq DEF tekislik bilan O nuqtada kesishadi.

x = AO:AS

nisbatini

toping.


Yechish. Masalada qaraladigan vektorlarni

𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

1

⃗⃗⃗

,

𝐴𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

,

𝐴𝐴

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

lar bilan belgilaymiz.

U holda

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=k

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

,

𝐴𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

+ m

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

,

𝐴𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

+ n

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

,

𝐴𝑆

⃗⃗⃗⃗⃗

=

1
2

(

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

+ 𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

+

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

),

𝐴𝑂

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑝𝐴𝑆

⃗⃗⃗⃗⃗

bo’ladi.

Bularga ko’ra esa

𝐷𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑒

1

⃗⃗⃗⃗⃗

+ (𝑚 − 𝑘)𝑒

3

,

⃗⃗⃗⃗⃗

𝐷𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

+ (𝑛 − 𝑘)𝑒

3,

⃗⃗⃗⃗⃗

𝐷𝑂

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝐴𝑂

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑝𝐴𝑆

⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑝
2

(

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

+ 𝑒

1

⃗⃗⃗⃗ )

+ (

𝑝
2

− 𝑘)𝑒

3.

⃗⃗⃗⃗⃗


background image

21

vektor tengliklarni hosil qilamiz. Ba uchun
vektorlar

komplanar

bo’lganligi

uchun

vektorlarning komplanarlik shartgiga ko’ra

𝐷𝑂,

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

𝐷𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐷𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

vektorlar yuqorida topilgan

ifodalarni qo’ysak,

𝑝
2

(𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

+

𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

) +

(

𝑝
2

− 𝑘)𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

= 𝑥

[

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

+

(

𝑚 − 𝑘

)

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗ ]

+ 𝑦

[

𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

+ (𝑛 − 𝑘)𝑒

3

⃗⃗⃗⃗ ]

bo’ladi. Lekin

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

, 𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

,

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

vektorlar komplanar

emas. Shuning uchun bu tenglilning chap va o’ng
tomonlaridagi

𝑒

1

⃗⃗⃗⃗

, 𝑒

2

⃗⃗⃗⃗

,

𝑒

3

⃗⃗⃗⃗

vektorlarga ko’ra

yoyilmalar teng (vektorning berilgan bazasiga
ko’ra yoyilmasining yagonalik xossasi) bo’ladi:

𝑝
2

= 𝑥,

𝑝
2

= 𝑦,

𝑝
2

− 𝑘 =

(

𝑚 − 𝑘

)

𝑥 +

(

𝑛 − 𝑘

)

𝑦.

Bu yerda

𝑝
2

− 𝑘 =

𝑝
2

(

𝑚 − 𝑘

)

+

𝑝
2

(

𝑛 − 𝑘

)

𝑦𝑜𝑘𝑖

𝑝
2

(

1 + 2𝑘 − 𝑚 − 𝑛

)

= 𝑘

ni topamiz. Agar bu yerda 1+2k – m - n

≠ 0

bo’lsa, O nuqta mavjud bo’lib, izlanayotgan nisbat

𝐴𝑂

𝐴𝑆

=

2𝑘

1+2𝑘−𝑚−𝑛

ga teng bo’ladi.

Bu yerda

k,m,n

larga tayin sonli qiymatlar berib va S nuqtaning

𝐵𝐵

1

𝐶

1

𝐶

yoqdagi

vaziyatni turlicha tanlab, turli xususiy hollarga kelinadi. DEF tekislik AS to’g’ri chiziqqa parallel
bo’lishi uchun

m + n = 2k + 1

shartning bajarilishi lozimligi ravshan. Xususiy hollarning biri

, k

= 0

va

m + n = 1

bo’lganda DEF tekislik AS to’g’ri chiziq orqali o’tadi.

Masala-3. Uchta bir tekislikda yotmaydigan yo’nalisgdosh

𝐴𝐴

1,

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

𝐵𝐵

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

, va

𝐶𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

kesmalar berilgan.

𝐵𝐶𝐴

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

,

𝐶𝐴𝐵

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐴𝐵𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

1

tekisliklarning xususiy O nuqtasi orqali berilgan kesmalarga parallel

l

to’g’ri chiziq o’tkazilgan. Bu to’g’ri chiziqlar ABC va

𝐴

1

, 𝐵

1

, 𝐶

1

tekisliklar bilan mosravishda D

va

𝐷

1

nuqtalarda kesishadi. Agar

𝐴𝐴

1

= 𝑎, 𝐵𝐵

1

= 𝑏 va 𝐶𝐶

1

= 𝑐

bo’lsa,

𝐷𝐷

1

kesmaning

uzunligini toping.

Yechish.

𝐴𝐴

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

yo’nalishfagi birlik vektorlar

𝑛

⃗⃗

bo’lsin.

Agar

𝐵𝐵

1

, 𝐶

1

, 𝐶

trapetsiya dioganallarining kesishish nuqtasi E bo’lsa,

𝐴𝐵𝐶

1

va 𝐴𝐶𝐵

1

tekisliklar AE to’g’ri chiziq bo’lab kesishadi. Bunda

𝐵𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑏
𝑐

𝐸𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

bo’lgani uchun,

𝐴𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑏
𝑐

(𝐴𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

− 𝐴𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

) bo’ldi. Bu yerda

𝐴𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑐∙𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+𝑏∙𝐴𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

𝑏+𝑐

ni topamiz.

Agar AE to’g’ri chiziqlar bilan

𝐵𝐶𝐴

1

tekislik F nuqtada kesishsa, u holda

𝐴𝐹

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑝 ∙ 𝐴𝐸

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

∙ 𝐴

1

𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝜇 ∙ 𝐴

1

𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

yoki

bo’ladi. Demak,

ekan. Masalaning shartiga ko’ra,

𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

, 𝐴𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗

va 𝑛

⃗⃗⃗

vektorlar komplanar emas. Shuning uchun so’ngi

tenglikdan

𝑝𝑐

𝑏+𝑐

= ,

𝑝𝑏

𝑏+𝑐

= 𝜇

,

𝑝𝑏𝑐

𝑏+𝑐

=

𝑎 − 𝜇𝑎

tenglamalarni, ulardan esa

p

𝑎(𝑏+𝑐)

𝑎𝑏+𝑏𝑐+𝑎𝑐

ni topamiz. Demak,

AF=

𝑎𝑐∙𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+𝑎𝑏∙𝐴𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗

+𝑎𝑏𝑐∙𝑛

⃗⃗

𝑎𝑏+𝑏𝑐+𝑎𝑐

ekan.

Bu yerdan va analogiyaga ko’ra

𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑎𝑐∙𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+𝑎𝑏∙𝐴𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗

𝑎𝑏+𝑏𝑐+𝑎𝑐

va

𝐴

1

𝐷

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

=

𝑎𝑐∙𝐴

1

𝐵

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+𝑎𝑏∙𝐴

1

𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

𝑎𝑏+𝑏𝑐+𝑎𝑐

lar hosil qilinadi. Bu yerda

𝐴

1

𝐵

1

= −𝑎𝑛

⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝐴𝐵

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝑏𝑛

⃗⃗⃗⃗⃗

va

𝐴

1

𝐶

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= −𝑎𝑛

⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝐴𝐶

⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝑐𝑛

⃗⃗⃗⃗

. 𝐴𝐷

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

va 𝐴

1

𝐷

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

vektorlarning topilgan ifodalarini

𝐷

1

𝐷

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑘 ∙ 𝑛

⃗⃗

=

𝐷𝐴

⃗⃗⃗⃗⃗⃗

+ 𝑎𝑛

⃗⃗

+ 𝐴

1

𝐷

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

tenglikka qo’yib va zarur hisoblashlarni bajarib,

𝐷𝐷

1

⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗

= 𝑘 =

2𝑎𝑏𝑐

𝑎𝑏+𝑏𝑐+𝑎𝑐

ni topamiz.


background image

22

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati

1. Годман Э.Г., Скопей 3.А. "Решение геометрических задач аналитическим методом"
Просвещение 1979
2. Гусев Г.А., Хан Д.А."Методика решения геометрических задач с помощью векторов"
мат.в шк. журнал №3 1978
3. Глейзер Г.Д. "Повышение эффективности обучения математики в школе" Просвещение
1989
4. Гусев В.А. "Преподавание геометрии в 6-8классах" Просвещение 1979
5. Saybullayeva H.M. "GEOMETRIYA"Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari
uchun,O`qituvchi 2007
6. Василевских А.Б. "Обучение решению задач" Минск. Вышейшая школа 1979.

IN THE FLORA OF JIZZAKH REGION, THE BIOECOLOGICAL

CHARACTERISTICS OF

ASTRAGALUS

L. SPECIES.

Shakhnoza Doniyorova

doctoral student at Jizzakh state pedagogical university

E-mail:

shakhnozadoniyorova750@gmail.com

Abstract:

This article provides information about species belonging to the

Astragalus

L.

family distributed in Jizzakh region.

Key words:

Molguzar ridge, endemic, Astragalus L, vital form, rare species.

Jizzakh region is considered a significant administrative area located in the central part of

the Republic of Uzbekistan, situated between the Syr Darya and Zarafshan rivers from a
physical-geographical perspective. Its terrain is characterized by ruggedness, deserts, and arid
landscapes. The region encompasses the southeastern part of the Kyzylkum Desert, the eastern
portion of the Aydar-Arnasay river system, the eastern slopes of the Nurata Range, and the arid
expanses leading to the foothills of the Molguzar and Turkestan mountain ranges.

This region harbors numerous endemic species, rare species facing the risk of extinction,

and a diverse array of plant species of global economic importance. The flora of the Jizzakh
region comprises 105 families, 613 genera, and 1965 species of plants. Specifically, 51 species
of plants are included in the Red Book of the Republic of Uzbekistan.

Among the prominent genera in the flora of the Jizzakh region, the

Astragalus

L. genus

holds the foremost position with 107 species (5.45%) in terms of the range of species.

The Astragalus L. genus accounts for 61.4% of the plant species found in the Pomir-Oloy

mountains. When compared to the local floras of other mountainous regions in Central Asia, this
particular indicator demonstrates a significantly high level. Within the floral richness of the
Molguzar mountain range, astragalus species constitute 70 types, accounting for 5.58%, while in
the Surkhan state reserve, 30 species represent 4.03% [3]. Similarly, in the Nurata state reserve,
37 species make up 4.7% [6], and in the Zamin state reserve, 62 species represent 5.2% [2].

When analyzing the astragali found in the Jizzakh region according to their life form, it is

possible to observe that out of 70 types are perennial, 20 types are annual, 9 types are shrubs, and
8 types consist of semishrubs species.

1-diagram.

The floristic distribution of

Astragalus

L. species found in the Jizzakh region is

classified according to their life forms

Библиографические ссылки

Годман Э.Г., Скопей З.А. "Решение геометрических задач аналитическим методом" Просвещение 1979

Гусев Г.А., Хан Д.А."Методика решения геометрических задач с помощью векторов" мат.в шк. журнал №3 1978

Глейзер Г.Д. "Повышение эффективности обучения математики в школе" Просвещение 1989

Гусев В.А. "Преподавание геометрии в 6-8классах" Просвещение 1979

Saybullayeva Н.М. "GEOMETRIYA"Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun,O’qituvchi 2007

Василевских А.Б. "Обучение решению задач" Минск. Вышейшая школа 1979.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов