137
Pochta aloqasi xizmatlarining yangi tuzilmasini shakllantirish “O‘zbekiston pochta” AJ
xizmatining sifati ko‘rsatkichlari va standartlarini Umumjahon pochta ittifoqi tomonidan ko‘zda
tutilgan pochta strategiyasining talablariga muvofiq olib borish uning asosiy vazifasidir.
O‘zbekiston Respublikasining pochta aloqasini rivojlantirish dasturida ishlab chiqarish
jarayonlarini avtomatlashtirish, aloqa xizmatlari bozorining yangi segmentlarini kiritish orqali
milliy operatorning pochta aloqasi tarmog‘ini rivojlantirish ko‘zda tutilgan.
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish yuqori intensiv texnologik jarayonlarni
ishlab chiqish va ular asosida odamning intensivi bevosita ishtirokisiz texnologik va yordamchi
jarayonlarni bajaruvchi yuqori unumli jihozlarni yaratilgan tadbirlar kompleksi tushuniladi.
Ishlab chiqarish jarayoni avtomatlashtirishdan avval doim mexanizatsiyalashtiriladi.
Avtomatlashtirishda joriy mexanizatsiya avtomatik boshqarish obyekti bo‘lib xizmat qiladi[3].
O‘zbekiston Respublikasida 2020–2024-yillarda pochta aloqasi sohasini rivojlantirish
konsepsiyasiga asosan Qoraqalpog‘iston Respublikasi va har bir viloyatdan 3 tadan tumanlar
namuna sifatida tanlab olinib, o‘sha tumanlarda pochta aloqasi xizmatlarini rivojlantirish
bo‘yicha alohida yo‘l xaritasini tasdiqlash ko‘zda tutilgan.
Ushbu qaror loyihasini tayyorlash jarayonida ilg‘or xorijiy davlatlarning pochta aloqasi
operatorlarining faoliyati o‘rganib chiqildi. O‘rganish natijasiga ko‘ra, ularning asosiy
yo‘nalishlari bu xat-xabarlar, tezkor pochta jo‘natmalar, onlayn xizmatlar va bank (moliya)
xizmatlari hisoblanishi aniqlandi.
Jumladan, AQShda 71 foiz, Belgiyada 68 foiz, Avstriyada 58 foiz, Buyuk Britaniyada 51
foiz daromadi pochta xizmatlaridan, Yaponiyada 79 foiz, Italiyada 78 foiz va Janubiy Koreyada
55 foiz daromadi moliyaviy xizmatlarni tashkil etadi. Yaponiya, Koreya, Xitoy, AQSh kabi
rivojlangan davlatlar va Rossiya hamda Qozog‘iston davlatlarida bank va sug‘urta xizmatlari
keng joriy etilgan[4].
Ilg‘or xorijiy tajribalarni inobatga olgan holda hamda zamonaviy axborot
texnologiyalarini va tizimlarni joriy qilish orqali O‘zbekiston pochtasi AJni rivojlantirishning
quyidagi 3 ta asosiy yo‘nalishlarini belgilab olish maqsadga muvofiq:
1. Yozma xat-xabar tashish va kurerlik xizmatlarini rivojlantirish;
2. Elektron tijorat bozoridagi faoliyatini rivojlantirish;
3. Moliyaviy xizmatlar bozoridagi faoliyatini rivojlantirish muhim hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. O‘zbekiston pochtasi” AJ 2024-yil biznes rejasi B-18
2.O‘zbekiston
Global
innovatsion
indeks
reytingida
93-o‘rinni
egalladi.
https://www.gazeta.uz/uz/2020/09/02/innovation-index/
3.Usmanov A.I. Tursunboyev N.I. Bobonazarov O‘.Q “Mexanizatsiyalashtirish va
avtomatlashtirish asoslari” O‘quv qo‘llanma. Toshkent 2007 B-11.
EKOLOGIK TASHKILOTLARDA PR MATNLARINING QO'LLANILISHI
Gulyamova Muxtabar Abdujabbarovna, O'zJOKU To'g'on va Qudrat Ernazarovlar nomidagi
Jamoatchilik bilan aloqalar kafedrasi katta o'qituvchisi
Annotatsiya:
Jamoatchilik bilan aloqalar (PR) jamoatchilik idrokini shakllantirish va atrof-muhit
muammolari bilan shug'ullanishni rivojlantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ushbu maqola atrof-
muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida PR matnlaridan foydalanishni o'rganadi, ularning
mazmuni, strategiyalari va manfaatdor tomonlar bilan muloqotga ta'sirini tahlil qiladi. PR va
atrof-muhit kommunikatsiyalarining nazariy asoslariga, shuningdek, empirik tadqiqotlarga
tayangan holda, ushbu maqola PR matnlari ekologik xabarlarni etkazish, yordamni safarbar
qilish va barqaror amaliyotlarni himoya qilish uchun qanday ishlatilishini o'rganadi. Bundan
138
tashqari, u atrof-muhitni himoya qilish kontekstida PR aloqasi bilan bog'liq muammolar va
imkoniyatlarni o'rganadi. Atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida PR matnlarining rolini
yoritib, ushbu tadqiqot atrof-muhit haqida xabardorlik va harakatlarni rag'batlantirish uchun
aloqa strategiyalarini chuqurroq tushunishga hissa qo'shishga qaratilgan.
Kalit so'zlar:
Jamoatchilik bilan aloqalar, Atrof-muhit tashkilotlari, PR matnlari,
Ekologik kommunikatsiya, Barqarorlik.
Atrof-muhit muammolarining kuchayishi sharoitida atrof-muhitni muhofaza qilish
tashkilotlarida samarali muloqot strategiyalariga bo'lgan ehtiyoj hech qachon bu qadar aniq
bo'lmagan. Jamoatchilikni idrok etish, manfaatdor tomonlarning ishtiroki va targ'ibot harakatlari
jarangdor va harakatga ilhomlantiruvchi xabarlarni etkazish qobiliyatiga bog'liq. Ushbu muloqot
harakatlarining boshida axborotni tarqatish, qo'llab-quvvatlashni safarbar qilish va ekologik
ongni rivojlantirishda asosiy omil bo'lgan Jamoatchilik bilan aloqalar (PR) matnlari yotadi.
Atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida PR matnlaridan foydalanish an'anaviy
press-relizlardan tortib zamonaviy ijtimoiy media kampaniyalarigacha bo'lgan muloqotga ko'p
qirrali yondashuvni qamrab oladi. Ushbu matnlar ilmiy topilmalar, tashkiliy tashabbuslar va
harakatga chaqiruvlarni etkazish, atrof-muhit himoyachilarining ovozini kuchaytirish va
barqarorlik yo'lidagi jamoaviy sa'y-harakatlarni kuchaytirish uchun vosita bo'lib xizmat qiladi.
Zamonaviy atrof-muhitga oid munozaraning murakkabliklari bilan tanishar ekanmiz, PR
matnlarining nuanslarini tushunish muhim ahamiyatga ega. Atrof-muhitni muhofaza qiluvchi
tashkilotlarga jozibali rivoyatlarni yaratishdan tortib raqamli platformalardan foydalanishgacha
bo‘lgan vazifa yuklatilgan: hamkorlikni rivojlantirish, hamkorlikni yo‘lga qo‘yish va
transformativ harakatlarni boshlash uchun aloqa kuchidan foydalanish. Ushbu tadqiqot orqali biz
ekologik kontekstda PR aloqasining gobelenini ochishga va uning atrof-muhitni boshqarish
kelajagini shakllantirishdagi rolini yoritishga harakat qilamiz.
PR matnlari atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida ajralmas vosita bo'lib,
axborotni tarqatish, yordamni safarbar qilish va barqaror amaliyotlarni targ'ib qilishda yordam
beradi. Ushbu matnlar keng doiradagi aloqa materiallarini, jumladan, press-relizlar, axborot
byulletenlari, ijtimoiy media xabarlari, hisobotlar va boshqalarni o'z ichiga oladi. Strategik ishlab
chiqish va tarqatish orqali PR matnlari jamoatchilik fikrini shakllantirishda, faollikni oshirishda
va atrof-muhitni muhofaza qilish va barqarorlik maqsadlariga erishishda harakat qilishda muhim
rol o'ynaydi.
Atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida PR matnlarining asosiy vazifalaridan biri
aholini dolzarb ekologik muammolar haqida xabardor qilish va o'qitishdir. Masalan, press-
relizlar atrof-muhitni muhofaza qilish harakatlari bilan bog'liq muhim o'zgarishlar, tadqiqot
natijalari yoki voqealarni e'lon qilish uchun ishlatiladi. Press-relizlar orqali aniq va o'z vaqtida
ma'lumot tarqatish orqali tashkilotlar xabardorlikni oshirishi va ommaviy axborot vositalarining
e'tiborini jalb qilishi mumkin, bu esa o'z xabarlarining qamrovini kengaytirishi mumkin.
Xuddi shunday, axborot byulletenlari manfaatdor tomonlar, tarafdorlar va keng
jamoatchilikka chuqur tushunchalar, yangilanishlar va ta'lim mazmunini yetkazib berish uchun
platforma bo'lib xizmat qiladi. Axborot byulletenlari orqali tashkilotlar tahlillarni taqdim etishi,
muvaffaqiyat hikoyalarini ta'kidlashi va oluvchilar o'rtasida hamjamiyat hissi va umumiy
maqsadlarni rivojlantirish uchun kelgusida ishtirok etish imkoniyatlarini taklif qilishi mumkin.
PR matnlari siyosatni o'zgartirishni targ'ib qilish va atrof-muhit tashabbuslarini
jamoatchilik tomonidan qo'llab-quvvatlashni safarbar qilishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Atrof-
muhitni muhofaza qilish tashkilotlari tomonidan tayyorlangan hisobotlar va nashrlar ko'pincha
siyosatchilar, manfaatdor tomonlar va jamoatchilikka qaratilgan tadqiqot natijalari, siyosat
tavsiyalari va harakatga chaqiriqlarni o'z ichiga oladi. Ushbu hujjatlarni tarqatish orqali
tashkilotlar qaror qabul qiluvchilarga ta'sir o'tkazishga, jamoatchilik nutqini shakllantirishga va
muhim ekologik muammolar bo'yicha harakatlarni kuchaytirishga intiladi.
139
Ijtimoiy media platformalari ham targ'ibot va safarbarlik uchun kuchli vosita bo'lib
xizmat qiladi. Atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari Twitter, Facebook va Instagram kabi
platformalardan jozibali hikoyalarni baham ko'rish, xabardorlikni oshirish va ularning
sabablarini qo'llab-quvvatlash uchun foydalanadilar. Tashkilotlar vizual jozibador kontent,
kampaniyalar va xeshteglar orqali tarafdorlarni safarbar qilishlari, ularning xabarlarini
kuchaytirishlari va mahalliy, milliy va global darajadagi o'zgarishlarga ta'sir qilishlari mumkin.
PR matnlari manfaatdor tomonlar bilan munosabatlarni o'rnatish, hamkorlikni
rivojlantirish va atrof-muhit muammolari atrofida hamjamiyat hissini rivojlantirishda muhim
ahamiyatga ega. Axborot byulletenlari, ijtimoiy media va boshqa kanallar orqali muntazam
muloqotni davom ettirish orqali tashkilotlar tarafdorlarini xabardor qilishlari, ishtirok etishlari va
harakatga undashlari mumkin.
Bundan tashqari, PR matnlari tashkilotlarga o'z qadriyatlari, yutuqlari va ta'sirini
namoyish qilish imkoniyatini beradi. Muvaffaqiyat hikoyalari, loyiha yangilanishlari va PR
materiallarida aks ettirilgan guvohliklar manfaatdor tomonlar o'rtasida ishonch va ishonchni
mustahkamlashga yordam beradi va tashkilotning atrof-muhitni boshqarish bo'yicha
majburiyatini mustahkamlaydi.
PR matnlari, shuningdek, ekologik maqsadlarga erishishga qaratilgan tashkiliy
tashabbuslar, sheriklik va hamkorlikni targ'ib qilish uchun ishlatiladi. Press-relizlar, ijtimoiy
media postlari va boshqa aloqa materiallari orqali tashkilotlar davlat idoralari, korporatsiyalar va
notijorat tashkilotlari kabi boshqa manfaatdor tomonlar bilan hamkorligini ta'kidlashlari
mumkin. Ushbu hamkorliklar nafaqat tashkilotning ta'siri va ta'sirini kuchaytiradi, balki
murakkab ekologik muammolarni hal qilish uchun zarur bo'lgan jamoaviy sa'y-harakatlarni
namoyish etadi.
Xulosa qilib aytganda, PR matnlari atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarida ko'p
qirrali rol o'ynaydi, axborot tarqatish, targ'ibot qilish, munosabatlarni o'rnatish va targ'ib qilish
uchun vosita bo'lib xizmat qiladi. Strategik jihatdan PR materiallarini ishlab chiqish va tarqatish
orqali tashkilotlar o'z xabarlarini samarali etkazishlari, qo'llab-quvvatlashni safarbar qilishlari va
yanada barqaror va ekologik ongli kelajak sari harakat qilishlari mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
Cornelissen, J. (2017). Corporate communication: A guide to theory and practice. Sage
Publications.
2.
Heath, R. L., & Ni, L. (2013). Public relations and social media: Deliberate or creative
strategic communication. Routledge.
3.
Lefebvre, R. C. (2013). Social marketing and social change: Strategies and tools for
improving health, well-being, and the environment. John Wiley & Sons.
4.
Molleda, J. C., & Moreno, Á. (2008). Public relations and the environmental movement: An
evolving relationship. Public Relations Review, 34(2), 169-176.
5.
Sriramesh, K. (2013). The global public relations handbook: Theory, research, and practice.
Routledge.
INNOVATSION TADBIKORLIKNI RIVOJLANTIRISH ORQALI BANDLIKNI
OSHIRISH
Ibragimova Shoxista Baxodir qizi.
Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universituti Jizzax Filiali
Annotatsiya:
Maqolada innovatsion tadbirkorlik sohasini rivojlantirish orqali aholining
ish bilan bandligini oshirish yo'nalishlari tadqiq etilgan.Innovatsion faoliyatni shaxsiy tadbirkor
sifatida amalga oshirishning afzalliklari va kamchiliklari yoritib berilgan, shu asosida
muallifning taklif va tavsiyalari ilgari surilgan.