TUTUN GAZLARINING ZARARLI TARKIBIY QISMLARINI KAMAYTIRISH VA USHLASH USULLARI

Аннотация

Fizikaviy va kimyoviy absorbsiya - erituvchi yordamida chiqindi gaz oqimidan komponentlarni ajratib olishni o‘z ichiga oladi. Odatda, erituvchi sifatida suv yoki organik erituvchilar ishlatiladi. Absorbtsiya va kimyosorbsiya usullari odatda nam usullar deb ataladi. Ushbu usullarning asosiy afzalliklari ko‘p miqdorda chiqindi gazlarni tozalashda iqtisodiy samaradorlik va uzluksiz texnologik jarayonlarni amalga oshirish imkoniyatini o‘z ichiga oladi. Kamchiliklar qatorida shuni ta’kidlash kerakki, tozalashdan so‘ng chiqindi gazlarning harorati sezilarli darajada pasayadi (atmosferada qoldiq gazlarning yomon tarqalishiga olib keladi), shuningdek, uskunaning kattaligi, suyuq purkagich tizimini yaratish zarurati va katta miqdordagi chiqindilar (loy) hosil bo‘lishi.

Тип источника: Журналы
Годы охвата с 2022
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.
Поделиться
Muradov, S. (2025). TUTUN GAZLARINING ZARARLI TARKIBIY QISMLARINI KAMAYTIRISH VA USHLASH USULLARI. Современная наука и исследования, 4(1), 358–377. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/59674
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Fizikaviy va kimyoviy absorbsiya - erituvchi yordamida chiqindi gaz oqimidan komponentlarni ajratib olishni o‘z ichiga oladi. Odatda, erituvchi sifatida suv yoki organik erituvchilar ishlatiladi. Absorbtsiya va kimyosorbsiya usullari odatda nam usullar deb ataladi. Ushbu usullarning asosiy afzalliklari ko‘p miqdorda chiqindi gazlarni tozalashda iqtisodiy samaradorlik va uzluksiz texnologik jarayonlarni amalga oshirish imkoniyatini o‘z ichiga oladi. Kamchiliklar qatorida shuni ta’kidlash kerakki, tozalashdan so‘ng chiqindi gazlarning harorati sezilarli darajada pasayadi (atmosferada qoldiq gazlarning yomon tarqalishiga olib keladi), shuningdek, uskunaning kattaligi, suyuq purkagich tizimini yaratish zarurati va katta miqdordagi chiqindilar (loy) hosil bo‘lishi.


background image


Yanvar, 2025-Yil

358

TUTUN GAZLARINING ZARARLI TARKIBIY QISMLARINI KAMAYTIRISH VA

USHLASH USULLARI

Muradov Sirojiddin Husan o‘g‘li

Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi kafedrasi

o‘qituvchisi.

O‘zbekiston. Qarshi.

sirojiddinmuradov0@gmail.com

KIRISH. Bu usullar gaz chiqindilarini zararsizlantirish, ifloslantiruvchi moddalarni gazdan

ajratish yoki zararsiz holatga aylantirishni anglatadi. Tutun gazlaridagi zararli aralashmalar
kontsentratsiyasini kamaytirishga quyidagi usullar orqali erishish mumkin.

Fizikaviy va kimyoviy absorbsiya -

erituvchi yordamida chiqindi gaz oqimidan

komponentlarni ajratib olishni o‘z ichiga oladi. Odatda, erituvchi sifatida suv yoki organik
erituvchilar ishlatiladi. Absorbtsiya va kimyosorbsiya usullari odatda nam usullar deb ataladi.

Ushbu usullarning asosiy afzalliklari ko‘p miqdorda chiqindi gazlarni tozalashda iqtisodiy

samaradorlik va uzluksiz texnologik jarayonlarni amalga oshirish imkoniyatini o‘z ichiga oladi.

Kamchiliklar qatorida shuni ta’kidlash kerakki, tozalashdan so‘ng chiqindi gazlarning

harorati sezilarli darajada pasayadi (atmosferada qoldiq gazlarning yomon tarqalishiga olib
keladi), shuningdek, uskunaning kattaligi, suyuq purkagich tizimini yaratish zarurati va katta
miqdordagi chiqindilar (loy) hosil bo‘lishi.

Fizik yutilish va kimyoviy yutilish o‘rtasidagi asosiy farq shundaki, fizik yutilishda

erituvchi gaz bilan kimyoviy reaksiyaga kirmaydi. Kimyoviy yutilish holatida esa gaz
komponentlari va eritmada bo‘lgan kimyosorbent o‘rtasida kimyoviy reaksiya sodir bo‘ladi.

Absorbentni tanlashda undagi ekstraksiyalangan komponentning eruvchanligini, uning

harorat va bosimga bog‘liqligini hisobga olish kerak. Kimyoviy absorbsiya qilish uchun
uskunalarning asosiy turlari nasadkali minoralar, ko‘pikli, barbataj skrubberlar va purkagichlardir.

Adsorbsiya -

chiqindi gaz tarkibiy qismlarini g‘ovakli adsorbentlar - faol uglerodlar,

alyumogellar, silikagellar, seolitlar va ion almashinuvchilar tomonidan so‘rilishi tufayli olib
tashlash. Fizikaviy adsorbsiya molekulalararo tortishish kuchlari ta’sirida gaz molekulalarining
qattiq jism yuzasiga “yopishishi” jarayoniga asoslanadi. Kimyosorbtsiya adsorbat va
adsorbsiyalangan moddaning kimyoviy o‘zaro ta’siriga asoslanadi. Fizikaviy adsorbsiyadan farqli
o‘laroq, bu jarayon qaytarilmasdir.

Termik usullari

- to‘g‘ridan-to‘g‘ri yonish, gaz oqimlaridan, birinchi navbatda, organik

kelib chiqadigan yonuvchi komponentlarni yo‘q qilish uchun ishlatiladi. Ushbu usuldan
foydalanish cheklangan, chunki gazlarning yonishi (masalan, fosfor, galogenlar, oltingugurt
bo‘lganlar) dastlabki gaz tashlamasidan ko‘p marta zaharliroq bo‘lgan xavfli moddalarni (xavfli
havo ifloslantiruvchi moddalar) hosil qiladi. Termik oksidlanish chiqindi gazlarida yetarli
miqdorda kislorod bo‘lmaganda yuqori haroratga ega bo‘lgan yoki yonuvchan aralashmalar
kontsentratsiyasi juda past bo‘lgan va o‘z-o‘zidan olov holati ta’minlanmagan hollarda
qo‘llaniladi.

Katalitik usullar

- turli katalizatorlar yordamida chiqindi gazdagi komponentlarning

katalitik oksidlanishini o‘z ichiga oladi.


background image


Yanvar, 2025-Yil

359

Ushbu usulning afzalliklari, termal oksidlanishdan farqli o‘laroq, birinchidan, jarayonning

qisqa davom etishi, ikkinchidan, reaktsiyani boshlash uchun talab qilinadigan past haroratdir.

Biologik (biokimyoviy) usullar

- gaz oqimlaridan zaharli moddalarni suvli faza -

mikroorganizmlarning yashash muhiti tomonidan so‘rilishiga asoslanadi, keyinchalik ular
so‘rilgan moddalarni buzadi. Ushbu usullar doimiy tarkibdagi chiqindi gazlarni tozalash uchun
qo‘llaniladi. Biokimyoviy gazni tozalash apparatlariga biofiltrlar va bioskrubberlar kiradi
(absorbent sifatida faollashtirilgan loy ishlatiladi).

Zarrachalar tashlamasini nazorat qilish usullari

Gazni tozalash qurilmalarining samaradorligi ko‘p jihatdan ushlangan kulning fizik-

kimyoviy xususiyatlariga (zichligi, zarracha hajmining taqsimlanishi, elektr qarshiligi
(elektrostatik cho‘ktirgichlar uchun)), yopishqoqligi va kul kollektoriga kiradigan tutun
gazlarining xususiyatlariga bog‘liq. Inersial (mexanik) kul yig‘uvchilar orasida siklonlar eng ko‘p
qo‘llaniladi, bu yerda qattiq zarrachalarning cho‘kishi oqimning aylanish harakati paytida
markazdan qochma kuchlar tufayli sodir bo‘ladi. Sanoat issiqlik energetikasida, metallurgiyada,
neft va gaz sanoatida, yog‘ochni qayta ishlashda siklon chang yig‘uvchilar orasida pardali, vorteks,
reflektor inertial va aylanadigan chang yig‘uvchilar ishlatiladi.

Pardali chang yig‘uvchilar:

Bu chang yig‘uvchilar gaz oqimining yo‘nalishini o‘zgartirish

va markazdan qochma kuchlarni yaratish uchun pichoqlar yoki panjurlardan foydalanadilar. Qattiq
zarralar markazdan qochma kuch ta’sirida joylashadi va keyin oqimdan chiqariladi. Pardali chang
yig‘uvchilar gaz oqimlaridan katta zarralarni olib tashlashda samarali.

Vorteksli chang yig‘uvchilar:

Vorteks chang yig‘uvchilari qattiq zarralarni gazlardan

ajratish uchun markazdan qochma kuchlardan foydalanadilar. Ular vorteksli gaz oqimini hosil
qiladi, bu esa og‘ir zarralarni chang yig‘uvchining devorlariga joylashishiga olib keladi.

Reflektor inertial chang yig‘uvchi:

Bu chang yig‘uvchilar zarrachalarni ushlash uchun aks

ettirish printsipidan foydalanadilar. Gaz oqimi maxsus mo‘ljallangan kameralar orqali
yo‘naltiriladi, bu yerda oqim yo‘nalishi va uning tezligi o‘zgaradi, bu esa chang yig‘uvchining
devorlariga qattiq zarrachalarning cho‘kishiga olib keladi.

Aylanadigan chang yig‘uvchilar:

Bu qurilmalar gaz oqimidan zarrachalarni olish uchun

aylanishdan foydalanadi. Gaz oqimi qurilmaga markazdan qochma kuch yordamida kiritiladi, bu
esa qattiq zarralarni chang yig‘uvchining devorlariga joylashishiga olib keladi.

Qattiq zarrachalarni (kul kollektorlari) ushlash uchun ishlatiladigan asbob-uskunalar va

ular ushlaydigan zarracha o‘lchamlari diapazoni 2.9-jadvalda va 2.5-2.9-rasmlarda ko‘rsatilgan.

Qattiq zarrachalarni yig‘ish uchun asboblarning xususiyatlari

2.9-jadval

Qurilmalar

Xususiyatlari

afzalliklari

kamchiliklar

Nam kul yig‘uvchilar

Gazni tozalash darajasi—

95—97%. Ixcham, barqaror

ishlash

Absorbent suvining to‘g‘ri

sifatini ta’minlash

Quruq inersial kul

kollektorlari

Ishonchli va ishlatish uchun

qulay

Ularni qo‘llash doirasi,

ayniqsa, mayda zarralar

uchun nisbatan past


background image


Yanvar, 2025-Yil

360

samaradorlik bilan

cheklangan

Elektrostatik cho‘ktirgichlar

Samaradorlik 99-99,5%

bo‘lishi mumkin

Tozalash darajasi kul va

chiqindi gazlarning fizik-

kimyoviy xususiyatlari,

shuningdek, bu gazlarning

tezligi va harorati bilan

belgilanadi. Qattiq zarra-

chalarning elektrodlarga

yopishishi

Filtrlar (tola, mato yoki

yeng, donador)

Yuqori darajadagi toza-lash -

99,9% gacha

Katta o‘lchamlar va ishning

murakkabligi (qayta tiklash

zarurati)

2.5-rasm. To‘xtatilgan zarrachalarni ushlash uchun asboblar


background image


Yanvar, 2025-Yil

361

2.6-rasm. Siklon kul yig‘uvchilar:

a—siklonning sxematik diagrammasi; b - “Energougol” tipidagi akkumulyator siklonining

elementi; 1-changli gazning kirish trubkasi; 2— siklon elementi; 3 - quvur plitalari; 4—tozalangan
gazni chiqarish trubkasi

2.7-rasm. Nam kul yig‘uvchilar:

a— markazdan qochma skrubber (1—changli gazni kiritish trubkasi; 2—kul kollektor

korpusi; 3—purkagichlar; 4—tozalangan gaz chiqishi; 5—bunker);

b— Venturi koagulatorli kul kollektori (1—changli gazning kirish trubkasi; 2—

purkagichlar orqali suv taʼminoti; 3, 4, 5 — konfuzor, gorlovina va Venturi koagulatorining
diffuzori; 6— tuman yoki tomchini tozalash vositasi)

Konfuzor -

bu gaz oqimining kesimi torayadigan quvur yoki kanalning tor qismi. Bu gaz

oqimining tezlashishini hosil qiladi va koagulatorning bo‘yniga kirishdan oldin uning bosimini
pasaytiradi.

Gorlovina -

konfuzorning eng tor qismi bo‘lib, u yerda gaz oqimining ko‘ndalang

kesimining eng katta torayishi sodir bo‘ladi. Bu gaz tezligining tezlashishiga va bosimning
pasayishiga olib keladi.

Diffuzor -

gaz oqimining kesishishi kengayadigan bo‘yin bog‘dan keyin quvur yoki

kanalning bir qismidir. Diffuzor gaz tezligini sekinlashtirish va uning bosimini oshirish uchun
xizmat qiladi.


background image


Yanvar, 2025-Yil

362

2.8-rasm. UG tipidagi elektrostatik cho‘ktirgich (Birlashtirilgan gorizontal):

1 - ramka; 2 - yig‘uvchi elektrod; 3 - korona elektrod; 4 - toj elektrodlarini silkitish

mexanizmi; 5 - yig‘uvchi elektrodlarni silkitish mexanizmi; 6 - gaz taqsimlash tarmog‘i; 7 - kul
idishi; 8 – izolyator

Ho‘l kul yig‘uvchining eng oddiy turi markazdan qochma skrubberdir. Uning quruq

inersial kul kollektoridan asosiy farqi ichki devorda oqadigan suv plyonkasi mavjudligidir.

Kul chiqindilarini changdan bostirishning eng keng tarqalgan usuli bu ularning yuzasini

namlash (sochish orqali) va saqlash (tuproqning o‘simlik qatlamini to‘ldirish, o‘tloq o‘tlari
aralashmasini ekish, mineral o‘g‘itlar bilan o‘g‘itlash va yopiq o‘t qoplami hosil bo‘lgunga qadar
ikki yil davomida sug‘orish orqali).

2.9-rasm. Elektrostatik cho‘ktirgichning ishlash printsipi:

1 – yig‘uvchi elektrod; 2 - korona elektrod; 3 - kul zarralari;

4 - elektr maydoni; 5 – cho‘kma kul qatlami; 6 - zaryadlangan kul

Agar kul bo‘lagini suv bilan to‘ldirishning iloji bo‘lmasa (cho‘ktiruvchi suv sathining

ko‘tarilishi, kulning sirtining katta qismini suv bilan qoplash), u import qilingan tuproq bilan
to‘ldiriladi. Masalan: Rossiyada kul va shlak chiqindilarini utilizatsiya qilish yillik chiqindilarning
10 foizini tashkil qiladi: kislotali tuproqlarni ohaklash, beton va eritmalarga qo‘shimchalar, beton
kabi turli xil qurilish materiallarini ishlab chiqarishda foydalanish, shu jumladan beton, alumina
keramizi, igna g‘ovakli shag‘al, shlak bloklari va boshqalar.

Oltingugurt oksidlaridan himoya qilish.

Tutun gazlarini SO

2

dan tozalash usullari

oltingugurtni turli birikmalar tomonidan tanlab singdirilishiga asoslangan. Eng keng tarqalgan
oltingugurtdan tozalash usullari: nam ohaktosh (ohak), nam quruq, siklik magnezit, siklik ammiak,
quruq ohaktosh (qo‘shimcha).

Ular oltingugurt oksidlarini bog‘lash uchun quyidagi reagentlardan foydalanishga

asoslangan: ohaktosh CaCO

3

(kaltsiy karbonat), ohak Ca(OH)

2

kaltsiy oksidi gidrati (2.9-jadval).

Oltingugurtni bostirish samaradorligi 80% dan 90% gacha, “ho‘l” usullar uchun xarajatlar farqi
(shu jumladan operatsion xarajatlar) taxminan 20%.

Amaldagi usullar natijasida quyidagi mahsulotlar hosil bo‘ladi: suyultirilgan oltingugurt

dioksidi, ammoniy sulfat, magniy sulfat kristallari, kaltsiy sulfat. Eng oddiy va minimal sarmoya
talab qiladigan quruq ohaktosh usuli hisoblanadi.




background image


Yanvar, 2025-Yil

363

SO

2

dan chiqindi gazlarni tozalash usullarining xususiyatlari

2.10-jadval

Usullar

Reaksiyalar

Tozalash

darajasi

Quruq ohaktosh

CaCO

t

3

→CaO + CO

2

CaO+SO

2

+1/2O

2

→CaSO

4

98 %

Ammiakli

SO

2

+2NH

3

+H

2

O=(NH

4

)

2

SO

3

SO

2

+(NH

4

)

2

SO

3

+H

2

O=2NH

4

HSO

3

90 %

Magnezit

MgO+SO

2

+ 6Н

2

О= MgSO

3

2

О

95-96 %


Elektr stansiyalarida oltingugurtni yo‘qotish moslamalarining o‘ziga xos xususiyatlari

ularning keng ko‘lamini o‘z ichiga oladi. Oltingugurt yig‘ish zavodlari egallagan maydon asosiy
elektr stantsiyalari maydoni bilan taqqoslanadi. Oltingugurtni qayta ishlash zavodlarining ishlashi
katta miqdordagi reaktivlarni (ohaktosh, ohak, ammiak va boshqalar) iste’mol qilish va tegishli
miqdorda oltingugurtni qayta ishlash chiqindilarining shakllanishi bilan bog‘liq bo‘lib, ular ham
tijorat qiymatiga ega bo‘lishi mumkin (masalan, Elektr stantsiyalarining chiqindi gazlaridan 1
tonna oltingugurt oksidini olish uchun 1,8 tonna ohaktosh kerak). Chiqindi gazlarini oltingugurt
dioksididan tozalash 0,5-2,5 % miqdorida iqtisodiy jihatdan foydalidir.

Azot oksidlaridan himoya qilish.

Azot oksidi miqdorini kamaytirishning optimal usulini

tanlashga qozon quvvati va yoqilg‘i turi (gazsimon, suyuq, qattiq) ta’sir qiladi.

Gazlarni NO

x

dan kimyoviy tozalash usullari mavjud:

1.

Oksidlanish jarayoni - azot oksidining dioksidga oksidlanishiga, so‘ngra turli changni

yutish moddalar yordamida so‘rilishiga asoslangan;

2.

Qaytarilish jarayoni - katalizatorlar yordamida azot oksidini azot va kislorodga qaytarishga

asoslangan;

3.

Sorbsiya jarayoni - azot oksidlarini turli sorbentlar (masalan, seolitlar, torf, koks,

ishqorlarning suvdagi eritmalari va boshqalar) tomonidan singdirilishiga asoslangan.

Ammiak va karbamid (karbamid) yordamida kamaytirish usullari eng istiqbolli hisoblanadi:

4NO + 4NH

3

+ O

2

→4N

2

+ 6H

2

O;

6NO + 8NH

3

→7N

2

+ 12H

2

O.

Qattiq yoqilg‘ini suyuqlashtirilgan qatlamli qozonlarda yoqish, shuningdek, yoqilg‘ini

gazlashtirish va bug‘-gaz qurilmalarini qo‘llash orqali sezilarli yaxshilanishga erishish mumkin
(bunda azot oksidi miqdori 80-90% ga kamayishi mumkin).

Elektr stantsiyasining chiqindi gazlaridan azot oksidi chiqindilarini kamaytirish,

shuningdek, bosqichma-bosqich yonish, yonish zonasiga chiqindi gazlarini qayta aylantirish, havo
kam miqdorda yoqilg‘ini yoqish, yangi turdagi gorelkalarni yaratish va turli xil tuzilmaviy
yechimlar kabi operatsion va tizimli chora-tadbirlar orqali erishiladi.

Elektr stansiyalarining chiqindi gazlaridan azot oksidi chiqindilarini kamaytirish ham rejim

va loyihaviy chora-tadbirlar bilan ta’minlanadi: ikki bosqichli yonish, chiqindi gazlarni yonish
zonasiga qayta aylantirish, yoqilg‘ining kichik ortiqcha havo bilan yonishi, yangi turdagi
garelkalarni ishlab chiqish va yonish qurilmalari uchun turli dizayn yechimlari.

Atmosferada zararli moddalarning tarqalishi OND-86 hujjati bilan tartibga solinadi, unda

zararli moddalarning atmosfera havosida tarqalishini hisoblash bo‘yicha ko‘rsatmalar mavjud.


background image


Yanvar, 2025-Yil

364

Issiqlik elektr stantsiyalari va qozonxonalarni loyihalash va ishlatishda zararli

moddalarning atmosfera havosidagi kontsentratsiyasi ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyadan
(REM) oshmasligini ta’minlash kerak. Chiqindilarni chiqarish manbadan tarqalishi (tarqalishi)
natijasida atmosferadagi zararli moddalarning kontsentratsiyasi fakeldan uzoqlashganda
kamayadi. Ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishiga ta’sir qiluvchi omillarga quyidagilar kiradi:
1) tashlama manbasining xususiyatlari (fakelning balandligi va uning chiqishi diametri); 2)
chiqarilgan gaz-havo aralashmasining xususiyatlari (chiqarilish hajmi, gaz harorati va zararli
moddalar kontsentratsiyasi); 3) tashlama zonasidagi meteorologik va geografik sharoitlar.

Meteorologik sharoitlarning ta’siri tashlamaning sovuq yoki issiq bo‘lishiga va ular yuqori

yoki past qatlamlardan kelib chiqishiga qarab o‘zgaradi. Manba yaqinida, past yoki ayniqsa
tartibsiz chiqindilar bo‘lmaganda, ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasi past bo‘ladi.

Quvurdan ma’lum masofada ko‘tariladi va maksimal darajaga yetadi. Tashlama manbai

qanchalik baland bo‘lsa, ifloslantiruvchi moddalar yer yuzasiga yetib borgunga qadar atmosferada
shunchalik ko‘p tarqaladi. Konsentratsiya odatda quvur balandligi 10 dan 40 gacha bo‘lgan
masofada eng yuqori qiymatga yetadi. Sanoat zonalarida havoning ifloslanishi tartibsiz chiqindilar
tufayli ko‘tarilishi mumkin. Atmosferaning tarqalish qobiliyati harorat va shamol tezligining
vertikal taqsimlanishiga bog‘liq. Harorat balandlik bilan pasayganda, kuchli turbulent almashinuv
uchun sharoitlar yaratiladi. Yozda, kunduzi, yer yuzasi yaqinida sezilarli kontsentratsiyalar
kuzatiladi, vaqt o‘tishi bilan sezilarli o‘zgarishlar bo‘lishi mumkin. Agar harorat yer yuzasiga
yaqin balandlikda oshsa (harorat inversiyasi), ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishi zaiflashadi.

Yer darajasida kuchli va uzoq muddatli inversiya holatlarida, ayniqsa past va tartibsiz

chiqindilar bilan ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasi sezilarli darajada oshishi mumkin.

Yuqori inversiyalar bilan yer darajasidagi konsentratsiyalar inversiya qatlamining pastki

chegarasiga nisbatan ifloslanish manbasining balandligiga bog‘liq. Agar manba inversiya
qatlamidan yuqori bo‘lsa, ifloslantiruvchi moddalar yer yuzasiga oz miqdorda yetib boradi. Agar
manba inversiya qatlami ostida bo‘lsa, ifloslantiruvchi moddalarning asosiy qismi Yer yuzasiga
yaqin joyda to‘plangan.

Harorat inversiyasi -

bu meteorologik hodisa bo‘lib, unda Yer yuzasiga yaqin havo

harorati atmosferaning yuqori qatlamlariga qaraganda yuqoriroq bo‘ladi. Odatda, havo harorati

Yer yuzasidan kosmosga termal nurlanish tufayli balandlik bilan kamayadi. Biroq,

inversiya paytida issiq havo Yer yuzasiga yaqin, sovuq havo esa yuqorida qoladi. Bu atmosferada
havoning vertikal aylanishiga va ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishiga to‘sqinlik qiladigan
barqaror sharoitlar yaratadi, bu esa ifloslantiruvchi moddalarning sirtda to‘planishiga va havo
sifatining yomonlashishiga olib keladi. Haroratning inversiyasi turli xil meteorologik sharoitlarda,
masalan, tiniq va shamolsiz tunlarda yoki sovuq havo massalari issiq sirt ustida harakat qilganda
sodir bo‘lishi mumkin.

Baland tashlama manbalari atrofida shamol kuchsiz bo‘lgan hududlarda yer darajasidagi

konsentratsiyalar shleyfning ko‘tarilishi va ifloslantiruvchi moddalarning yuqoriga ko‘tarilishi
tufayli kamayadi. Plumning ko‘tarilishi issiq tashlama uchun ayniqsa muhimdir. Kuchli shamollar
bilan ifloslantiruvchi moddalarning dastlabki ko‘tarilishi kamayadi, ammo ifloslantiruvchi
moddalarni

sezilarli

masofalarga

tashish

tezligi

oshadi.

Maksimal

ifloslantiruvchi

kontsentratsiyalar odatda xavfli tezlik deb ataladigan ma’lum bir shamol tezligida kuzatiladi.


background image


Yanvar, 2025-Yil

365

Xavfli shamol tezligi tashlama parametrlariga bog‘liq. Chiqindi gazlari va atrofdagi havo

o‘rtasidagi yuqori harorat farqlari bo‘lgan kuchli tashlama manbalari uchun, masalan, issiqlik
elektr stantsiyalari uchun u 5 dan 7 m/s gacha.

Kimyoviy korxonalar kabi nisbatan kichik tashlama hajmlari va past gaz haroratiga ega

bo‘lgan manbalar uchun u 1-2 m/s ga yaqin. Shamol yo‘nalishining o‘zgaruvchanligi gorizontal
dispersiyani kuchaytiradi, bu esa yer darajasidagi kontsentratsiyalarning pasayishiga olib keladi.

Quyosh nurlanishi atmosferada fotokimyoviy reaktsiyalarni keltirib chiqaradi va turli xil

ikkilamchi mahsulotlarning paydo bo‘lishiga olib keladi, ular ko‘pincha manbalardan to‘g‘ridan-
to‘g‘ri chiqariladigan moddalarga qaraganda ko‘proq toksik xususiyatlarga ega.

Masalan, atmosferadagi bunday reaksiyalar vaqtida oltingugurt dioksidi oksidlanishga

uchrab, sulfat aerozollarini hosil qiladi. Fotokimyoviy ta’sir natijasida toza quyoshli kunlarda
ifloslangan havoda fotokimyoviy smog hosil bo‘ladi.

Tumanli sharoitlarda ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasi sezilarli darajada oshishi

mumkin. Smoglar tuman bilan bog‘liq bo‘lib, uning davomida zararli ifloslantiruvchi
moddalarning yuqori konsentratsiyasi uzoq vaqt davomida saqlanib qoladi.

Shaharlarda ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishiga turli omillar ta’sir ko‘rsatadi, shu

jumladan ko‘chalar tartibi, ularning kengligi, yo‘nalishi, bino balandligi, yashil maydonlarning
mavjudligi va tabiati, suv havzalari, shuningdek, havo oqimiga turli shakllardagi sirt to‘siqlarining
shakllanishi.

Bu omillar ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishiga ta’sir qiluvchi o‘ziga xos

meteorologik sharoitlarning paydo bo‘lishiga olib keladi.

Atmosferadagi ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishini hisoblashda quyidagilarni

hisobga olish kerak:

1.

Yer sathida havoning ifloslanish xavfini (balandligi 2 metrgacha) aniqlash uchun ushbu

moddalarning eng yuqori kontsentratsiyasi eng noqulay meteorologik sharoitlarga mos keladigan
belgilangan nuqtada (sanoat maydonchasida yoki turar-joy hududida) hisoblanadi.

2.

Hisob-kitoblar o‘rtacha 20 daqiqalik interval bilan bog‘liq eng yuqori konsentratsiyalarni

aniqlash uchun ishlatiladi.

Sanoat maydonchasidagi yer sathi atmosferasining belgilangan nuqtasida har bir zararli

moddaning ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyasi (C

m

) C

m

≤0,3 REM

ish.zona

shartiga mos kelishi

kerak; turar joylar uchun, C

m

≤ REM

atm.havo

(REM

atm.havo

– REM atmosfera havosi).

3.

Aholisi 200 000 dan ortiq bo‘lgan shaharlarning kurortlari, sanatoriylari, dam olish uylari

va rekreatsion zonalari joylashgan hududlarda zararli moddalarning yer darajasidagi maksimal
kontsentratsiyasi atmosfera havosidagi (REM

atm.havo

) 0,8 martadan oshmasligi kerak.

4.

Agar atmosferaga chiqarilgan zararli moddalar to‘liq yoki qisman ko‘proq zaharli

birikmalarga aylansa, hisob-kitoblarda hosil bo‘lgan moddalarni hisobga olish kerak.


background image


Yanvar, 2025-Yil

366

2.10-rasm. Yuqori darajadagi uyushgan tashlama manbasidan atmosferadagi

ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasining o‘zgarishi

H

min

- tashlama manbasining balandligi, m; 1 - tartibsiz ifloslanish maydoni;

2 - fakeldan ko‘tarilish zonasi (ifloslovchi moddalarning past konsentratsiyasi);
3 - zararli moddalarning maksimal miqdori fakel 10-49 metr balandlikda masofaga

tarqaladigan tutun zonasi (bu zona turar-joy qurilishidan tashqarida);

4 - ifloslanishni kamaytirish zonasi.

XULOSA.

Atmosfera havzasini himoya qilishga bo‘lgan talabning ortib borishi, qolgan hamma narsa

bir xil bo‘lsa, balandroq fakelni talab qiladi. Biroq, baland bo‘yli fakellarni qurish atmosferani
muhofaza qilishning faol yo‘nalishi sifatida tan olinmaydi, chunki u ifloslantiruvchi moddalarni
sezilarli masofalarga tarqatadi. Atmosferaga ifloslantiruvchi moddalar chiqindilarini maksimal
darajada kamaytirish imkonini beruvchi usullarga ustuvorlik beriladi. Eng samarali yondashuv
chiqindisiz texnologik jarayonlarni yaratish, samarali gazni tozalash tizimlarini ishlab chiqish va
joriy etishni o‘z ichiga oladi.

Tozalash deganda biz sanoat manbasidan chiqadigan ifloslantiruvchi moddalarni gazdan

ajratish yoki zararsiz holatga aylantirishni tushunamiz.

Issiqlik elektr stansiyalari (IES) quvvati va chiqindi gazlar hajmining ortishi bilan

atmosferaga chiqayotgan ifloslantiruvchi moddalar miqdori ortib bormoqda. Binobarin, atmosfera
havosining sifatini saqlab qolish uchun fakel balandligini oshirish va yanada samarali tozalash
tizimlarini joriy etish zarur bo‘ladi. Bu atrof-muhitni muhofaza qilish obyektlariga mutlaq va
xususiy kapital qo‘yilmalarning ko‘payishiga olib keladi.

REFERENCES

1.

Эшмухамедов Л. М. МЕРОПРИЯТИЯ ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ БЕЗОПАСНОСТИ
ГИДРОТЕХНИЧЕСКИХ СООРУЖЕНИЙ //Проблемы науки. – 2023. – №. 1 (75). –
С. 18-27.

2.

Eshmukhamedov L. M. IMPROVING THE SYSTEM OF PUBLIC ADMINISTRATION
IN THE FIELD OF PREVENTION AND LIMITATION OF EMERGENCY
SITUATIONS //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 9.


background image


Yanvar, 2025-Yil

367

3.

Maxmayusufovich E. L. ORGANIZE LABOR PROTECTION IN ENTERPRISES
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 11.

4.

Maxmayusufovich E. L., Farxodovich S. S. MUHITNING PSIXOLOGIK OMILLARI VA
BAXTSIZ HODISALARNING ASOSIY PSIXOLOGIK SABABLARI //PEDAGOGS. –
2023. – Т. 46. – №. 1. – С. 32-36.

5.

Eshmuhamedov L. M. KTZM BILAN ISHLAYDIGAN SANOAT TARMOQLARIDA
AVARIYA OQIBATLARI TAXLILI //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С.
221-229.

6.

Эшмухамедов Л. ҲАЁТ ФАОЛИЯТ ХАВФСИЗЛИГИ ТАЪЛИМ ЙЎНАЛИШИ
БЎЙИЧА ОЛИЙ МАЛАКАЛИ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ МИЛЛИЙ МОДЕЛИ
//Interpretation and researches. – 2024.

7.

Эшмухамедов Л. М. ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ //ВЕСТНИК НАУКИ И
ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. – С. 24-27.

8.

Эшмухамидов Л. М. ТЕХНОСФЕРНАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ ЧЕЛОВЕКА В
СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 6.

9.

Eshmuhamedov L. M. 21-ASR PEDAGOGIKASI: O ‘QITISHNING INNOVATSION
USULLARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14
SPECIAL. – С. 372-376.

10.

Эшмухамедов Л. М. Совершенствование системы государственного управления в
области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций //Вестник науки и
образования. – 2022. – №. 6-2 (126). – С. 24-27.

11.

Эшмухамедов Л. М. Охрана труда на предприятии //МОЛОДЕЖЬ. НАУКА.
БУДУЩЕЕ. – 2022. – С. 160-164.

12.

Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М. ЧЕТ ЭЛ ОЛИЙ ЎҚУВ ЮРТЛАРИДА ТАЪЛИМ
СИФАТИНИ БАҲОЛАШ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND
TEACHING. – 2022. – Т. 1. – №. 6. – С. 68-76.

13.

Maxmayusufovich E. L. PRIMARY CONCEPTS ABOUT EARTHQUAKES AND
THEM ENSURING THE SAFETY OF THE PUBLIC WHEN IT HAPPENS
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 10.

14.

Muradov S., Xujaqulov A., Eshmuxamedov L. ORGANIZING TRAINING ON THE
CAUSES OF EMERGENCY SITUATIONS, CHARACTERISTICS AND ACTION AT
THE FOCUS OF INJURY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
247-264.

15.

Eshmuxamedov L. M. et al. LABOR PROTECTION IMPROVE WORKING
CONDITIONS, INCREASE EMPLOYEES’PRODUCTIVITY, IMPLEMENTATION
OF REST REGIME //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3
SPECIAL. – С. 1161-1166.

16.

Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М., Ашурова Л. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ
РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ:
Рахимов Октябр Дусткабилович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
“Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси профессори Эшмухамедов Латиф
Маҳмаюсуфович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат


background image


Yanvar, 2025-Yil

368

муҳофазаси” кафедраси ассистенти Ашурова Лайло, Қарши муҳандислик-
иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти
//Образование

и инновационные исследования международный научно-

методический журнал. – 2022. – №. 6.

17.

Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023.
– С. 1152-1157.

18.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF
HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE
TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

19.

Авезова Г. С. Алкоголга қарамлик ва унинг профилактикасига тизимли ёндашув
//Тиббиётда янги кун-Илмий рефератив, маънавий–маърифий журнал.–2020. – 2020.
– Т. 4. – №. 32. – С. 69-72.

20.

Авезова Г. Уч ёшгача болалар саломатлиги шаклланишининг тиббий–ижтимоий
қирралари. – 2012.

21.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic
Arthritis in Children. – 2023.

22.

Kh S. B. et al. Assessment of the quality of life of patients with type 2 diabetes mellitus
with diabetic foot syndrome after reconstructive surgery //Texas Journal of Medical
Science. – 2022. – Т. 15. – С. 6-8.

23.

Авезова Г. С. Анализ причин смертности детей раннего возраста в Ташкенте
//Международный журнал научной педиатрии. – 2022. – №. 6. – С. 26-33.

24.

Ибрагимов А., Авезова Г. С. Медицинская и социальная значимость проблемы
поясничного остеохондроза //Young scientists' and mentors' non-standart congress. –
2017. – С. 151-153.

25.

Авезова Г. С., Исраилова Х. Ю. Особенности заболеваемости детей первого года
жизни в городе Ташкенте //European research. – 2017. – №. 2 (25). – С. 101-102.

26.

Авезова Г. С., Хайдарова З. Т. Анализ результатов медицинского осмотра лиц,
вступающих в брак //Молодой ученый. – 2015. – №. 22. – С. 233-235.

27.

Авезова Г. С. Особенности заболеваемости детей первых трех лет жизни в г.
Ташкент //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 44. – №. 1.1. – С. 187-191.

28.

Seidalieva L. D., Avezova G. S. Comparative assessment of div indicators for highly
qualified athletes specializing in cyclic sports //Texas Journal of Medical Science. – 2024.
– Т. 29. – С. 39-42.

29.

Азизова Ф. Л., Авезова Г. С. Особенности динамики заболеваемости детей
воспитывающихся в специализированных школах–интернатах //Academic research in
educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 237-243.

30.

Маматкулов Б., Абдурахимов Б. А. A SYSTEMATIC APPROACH TO MANAGING
THE HEALTH AND RISK FACTORS OF MINING INDUSTRY WORKERS //Новый
день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 211-213.

31.

Маматкулов Б. и др. THE IMPACT OF FACTORS OF PRODUCTION ON THE
HEALTH OF WORKERS IN THE MINING INDUSTRY //Новый день в медицине. –
2019. – №. 4. – С. 191-194.


background image


Yanvar, 2025-Yil

369

32.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Адылов Ш. К. Врожденные пороки развития у детей
и основные пути их профилактики //Современная медицина: новые подходы и
актуальные исследования. – 2017. – С. 75-78.

33.

Каримова Б. Н., Отажонов И. О., Авезова Г. С. УРАТЛИ НЕФРОПАТИЯСИ БОР
ТЕЗ-ТЕЗ КАСАЛЛАНУВЧИ БОЛАЛАР ВА УЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ
ХАРАКТЕРИСТИКАСИ. – 2024.

34.

Anikeeva N. A. et al. DILATED CARDIOMYOPATHY AGAINST THE
BACKGROUND OF CENTRONUCLEAR MYOPATHY TYPE 5 IN AN 8-YEAR-OLD
CHILD: A CLINICAL CASE. – 2024.

35.

Ганиев А. Г., Авезова Г. С., Хабибуллоева Б. Р. КАЧЕСТВЕННОЕ
ИССЛЕДОВАНИЕ МАТЕРЕЙ ДЕТЕЙ С АТОПИЧЕСКИМ ДЕРМАТИТОМ:
ЭМОЦИОНАЛЬНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ ПОСЛЕДСТВИЯ. – 2024.

36.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. BOLALARDA O ‘TKIR
BRONXIOLITNING DIFFERENSIAL-DIAGNOSTIK MEZONLARI. – 2024.

37.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. KO ‘KRAK YOSHDAGI
BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLIT RIVOJLANISHINING ETIOPATOGENEZI,
KLINIKASI VA DAVOSINI O ‘RGANISHGA ZAMONAVIY YONDOSHUVLAR. –
2024.

38.

Авезова Г. С. и др. ЭФФЕКТИВНОСТЬ «АДАПТИВНОЙ ФИЗКУЛЬТУРЫ» В
ЛЕЧЕНИИ ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКОЙ ПАТОЛОГИЕЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ. –
2024.

39.

Расулова Л. Т. и др. ОЦЕНКА ЦИТОХИМИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У
НОВОРОЖДЕННЫХ ДЕТЕЙ. – 2024.

40.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ
ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО
АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

41.

Бобомуратов

Т.

А.

и

др.

ОЗИҚЛАНТИРИШ

ТУРЛАРИ

БИЛАН

ФАРҚЛАНАДИГАН БОЛАЛАРНИНГ ПСИХОФИЗИОЛОГИК РИВОЖЛАНИШИ
ВА УЛАРНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ. – 2024.

42.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ
РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

43.

Бобомуратов Т. А. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ И СОПУТСТВУЮЩАЯ
ПАТОЛОГИЯ

ПРИ

ГЕМОРРАГИЧЕСКИХ

ВАСКУЛИТАХ

У

ДЕТЕЙ.

РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ. – 2024.

44.

Azizova F. L. et al. INNOVATSION PEDAGOGIK USULLARNI JORIY ETISH
ORQALI TALABALAR BILIM, MALAKA, KO ‘NIKMALARINI OSHIRISH. – 2024.

45.

Сагдуллаева М. А., Исламов С. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТГАН
ҲОМИЛАДОРЛИК: ТАРҚАЛГАНЛИГИ, ЭТИОЛОГИЯСИ ВА ПАТОГЕНЕЗИ. –
2024.

46.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

47.

Авезова Г. С. ГЕМОРРАГИК ВАСКУЛИТЛИ БОЛАЛАРДА ГЕМОСТАЗ
ТИЗИМИНИНГ ЎЗГАРИШИ. – 2023.

48.

Shagazatova B. X. et al. Rekonstruktiv jarrohlik aralashuvlardan so'ng diabetik tovon
sindromi bo'lgan 2-tur diabet bilan og'rigan bemorlarning hayot sifatini baholash. – 2023.


background image


Yanvar, 2025-Yil

370

49.

Шагазатова Б. Х. и др. Патофизиология гипоталамо-гипофизарной системы после
облучения краниальной области. – 2023.

50.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у
детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

51.

Хайдарова М. Х., Авезова Г. С. Adolescent health and factors lifestyle Khaydarova M.,
Avezova G. 2 (Republic of Uzbekistan) Здоровье подростков и факторы образа жизни
//Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific
review», Вальцев СВ. – С. 106.

52.

Ahmedov M. et al. Addressing the challenges of improving the quality of primary care for
Chronic Heart Failure in Uzbekistan: a qualitative study.

53.

Маматкуло Б., Авезова Г. Бир ёшгача бўлган болалар ўлимининг хавф омиллари
//Журнал проблемы биологии и медицины. – 2011. – №. 3 (66). – С. 96-99.

54.

Авезова Г. С., Азимов Р. И., Гуломова Н. Р. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И ОБРАЗ ЖИЗНИ
УЧАЩИХСЯ КОЛЛЕДЖЕЙ (по материалам г. Ташкента) //Университетская наука:
взгляд в будущее. – 2016. – С. 111.

55.

Abdullaeva M. New mechanisms for regulating external labor migration in Uzbekistan
[Электронный ресурс].

56.

Abdullaeva M. Urban development in sustainable future concept //Sustainable Future &
Good Governance: Conceptual Approaches. – 2019. – С. 3.

57.

Абдуллаева М. Приоритеты Внешней Политики Узбекистана: Сотрудничество С
Арабскими Монархиями Залива //Central Asian Journal of Social Sciences and History.
– 2023. – Т. 4. – №. 9. – С. 6-10.

58.

Абдуллаева

М.

ОСОБЕННОСТИ

НАЦИОНАЛЬНЫХ

МОДЕЛЕЙ

МОДЕРНИЗАЦИИ В АРАБСКИХ МОНАРХИЯХ ЗАЛИВА //Gospodarka i
Innowacje. – 2023. – Т. 38. – С. 78-84.

59.

Abdullaeva M. Specific characteristics of world globalization //Humanities and Social
Sciences in Europe: Achievements and Perspectives, 1st International symposium. – 2013.
– С. 338-342.

60.

Rakhimov O. et al. Analysis of developmental education models in the ecological
education system in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т.
458. – С. 06020.

61.

Astanakulov K. et al. Mini crusher-shredder for farms //E3S Web of Conferences. – EDP
Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04038.

62.

Мamatov F. et al. Potato digger with a digging workpart of the" Paraplaw" type //E3S Web
of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 365. – С. 04021.

63.

Azizov S. A. LOGISTIKANING RIVOJLANISH BOSQICHLARI //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 15. – С. 504-509.

64.

Azizov

S.

A.

et

al.

LOGISTIK

TIZIMLAR

FAOLIYATINI

MUVOFIQLASHTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3 SPECIAL. – С. 1194-1197.

65.

Azizov S. A. et al. MOTOR MOYLARI–AVTOTRANSPORT VOSITALARIGA QO
‘YILADIGAN TALABLARNI TA’MINLASHDA ENG MUHIM OMIL //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 1133-1136.


background image


Yanvar, 2025-Yil

371

66.

Kichkinayev M., Azizov S. A. AVTOMOBILLAR EKSPLUATATSIYASIDA MOTOR
MOYLARINING AHAMIYATI VA ULARNI TANLASH //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 614-617.

67.

Azizov S. A. METHOD OF CREATING A STUDENT PORTFOLIO IN THE HIGHER
EDUCATION SYSTEM AND POSSIBILITIES OF PRACTICAL APPLICATION
//GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С. 85-91.

68.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISHLAB CHIQARISHDA XAVFLI VA ZARARLI
OMILLAR //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1030-1043.

69.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MAMLAKAT BARQAROR RIVOJLANISHIDA
SANOAT XAVFSIZLIGI AHAMIYATI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3.
– №. 12. – С. 972-984.

70.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ZAMONAVIY SANOATDA TEXNOGEN
XAVFLARNI MODELLASHTIRISH //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. –
№. 12. – С. 1059-1072.

71.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MEHNAT UNUMDORLIGINI BAHOLASH
METODIKASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1073-1085.

72.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. XAVFLARNI BARTARAF ETISHDA ASOSIY
VOSITASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1044-1058.

73.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOT OBYEKTLARIDA XAVFSIZLIK
MODELI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 944-956.

74.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOAT OBYEKTLARIDA XAVFSIZLIKNI
TA’MINLASHGA QARATIGAN NORMATIV-HUQUQIY HUJJATLAR MAZMUN
VA MOHIYATI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1000-1014.

75.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOAT OBYEKTLARIDA MEHNAT
MUHOFAZASINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH ASOSLARI //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1015-1029.

76.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. XAVFSIZ TEXNOLOGIYALAR VA ISHLAB
CHIQARISH VOSITALARINI YARATISHDA OBYEKTLARNING IQTISODIY
MANFAATDORLIGI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 985-
999.

77.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHDA
IQTISODIY SAMARADORLIGINI BAHOLASH METODIKASI //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1086-1100.

78.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TAVAKKAL NAZARIYASINING ASOSIY
QOIDALARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 957-971.

79.

Azizov S. A. METHOD OF CREATING A STUDENT PORTFOLIO IN THE HIGHER
EDUCATION SYSTEM AND POSSIBILITIES OF PRACTICAL APPLICATION
//GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С. 85-91.

80.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. Noan’anaviy va qayta tiklanuvchi energiya
manbalari //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 30-43.

81.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TOG ‘KON SANOATINING ATROF-MUHITGA
TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 146-162.

82.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. O ‘ZBEKISTONNING XOM ASHYO BA’ZASI
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 132-145.


background image


Yanvar, 2025-Yil

372

83.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. YER OSTI BOYLIKLARIDAN OQILONA
FOYDALANISH VA YAROQSIZ YERLARNI QAYTA TIKLASH //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 163-177.

84.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORTNING INSONLARGA VA
ATROF MUHITGA TA’SIRI. AVTOTRANSPORTDA QO ‘LLANILADIGAN
ZAHARLI UGLEROD TARKIBLI YOQILG ‘ILARNING QISQARTIRILISHI //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 89-102.

85.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MASHINASOZLIK SANOATI VA UNING
ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. –
С. 194-209.

86.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. DENGIZ TRANSPORTLARI VA AVIATSIYA
TRANSPORTLARINING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research.
– 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 117-131.

87.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORTLAR UCHUN MUQOBIL
YOQILG ‘ILAR //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 103-116.

88.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. BIOSFERA BARQARORLIGI, UNING
IFLOSLANISH SABABLARI VA CHEGARALARI //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 241-255.

89.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MUHANDISLIK EKOLOGIYASI FANINING
MAQSADI VA VAZIFASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С.
226-240.

90.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISSIQLIQ ENERGETIKASI VA UNING ATROF-
MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 317-
330.

91.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISSIQLIK ELEKTR STANSIYALARIDAN
CHIQAYOTGAN

OQOVA

SUVLAR

TA’SIRIDA

SUV

HAVZALARINI

IFLOSLANISHINI OLDINI OLISH CHORA TADBIRLARI //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1-15.

92.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. KARBONAT ANGIDRID CHIQINDILARINING
KAMAYISHI TADBIRLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. –
С. 302-316.

93.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. QURILISH MATERIALLARI VA ULARNING
ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. –
С. 210-225.

94.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ENERGETIKA SOHASINING EKOLOGIK
MUAMMOLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 286-305.

95.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ATROF-MUHITGA ANTROPOGEN
TA’SIRLARINING GLOBAL OQIBATLARI //Modern Science and Research. – 2024. –
Т. 3. – №. 12. – С. 270-285.

96.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORT VOSITALARINING
ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. –
С. 59-73.

97.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ATMOSFERA HAVOSINING ANTROPOGEN
IFLOSLANISHINING ASOSIY MANBALARI //Modern Science and Research. – 2024.
– Т. 3. – №. 12. – С. 256-269.


background image


Yanvar, 2025-Yil

373

98.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. GIDROENERGETIKA VA UNING ATROF-
MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 16-29.

99.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TRANSPORT KOMMUNIKASIYALARINING
ATOROF MUHITGA VA INSONLARGA TA’SIRI //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 74-88.

100.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. KIMYO VA NEFT KIMYO SANOATI VA
ULARNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т.
3. – №. 12. – С. 178-193.

101.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. OKEAN VA DENGIZDAN OLINADIGAIN
ENERGIYA, GEOTERMAL ENERGIYALAR, SHAMOL BIOENERGIYA VA
VODOROD ENERGIYASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С.
44-58.

102.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Роль исключительного грудного
вскармливания в становлении познавательного развития и психосоциальной
адаптации детей в обществе //Молодой ученый. – 2014. – №. 18. – С. 149-153.

103.

Sultanova N. S. Dynamics of indices of physical development of children with different
kinds of rearing //Europaische Fachhochschule. – 2014. – №. 6. – С. 20-21.

104.

Мухамедова Х. Т., Султанова Н. С. Роль исключительного грудного вскармливания
в развитии познавательных способностей детей //Медицинские новости. – 2015. – №.
11 (254). – С. 72-74.

105.

Sobirovna S. N. Some peculiarities of physical development of children depending on
applied care methodology //European science review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

106.

Sultanova N. Aggregate subgradient smoothing methods for large scale nonsmooth
nonconvex optimisation and applications //Bulletin of the Australian Mathematical
Society. – 2015. – Т. 91. – №. 3. – С. 523-524.

107.

Султанова

Н.

С.,

Камалов

З.

С.

АНАЛИЗ

ПОКАЗАТЕЛЕЙ

ИММУНОЛОГИЧЕСКОГО СТАТУСА ДЕТЕЙ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ ВИДА
ВСКАРМЛИВАНИЯ И ПРИНЦИПОВ УХОДА В ДИНАМИКЕ //Журнал
теоретической и клинической медицины. – 2016. – №. 3. – С. 81-83.

108.

Alikulova D. et al. Factors Contributing to the Development of Bronchial Asthma //Young
Scientist USA. – 2016. – С. 113-116.

109.

Avezova G., Agataeva K. ANALYSIS OF RESULTS MEDICAL EXAMINATION OF
PERSONS ENTERING IN TO MARRIAGE //Интернаука. – 2019. – №. 45-2. – С. 61-
62.

110.

Kuliev O. A., Bobomuratov T. A. EPIDEMIOLOGY OF HELMINTHOSIS IN
CHILDREN WITH ANEMIA //Toshkent tibbiyot akademiyasi axborotnomasi. – 2019. –
№. 1. – С. 144-146.

111.

Султанова Н. С. МЕТАБОЛИЧЕСКИЕ НАРУШЕНИЯ РАЗЛИЧНЫХ ВИДОВ
ВСКАРМЛИВАНИЯ

В

ПОДРОСТКОВОМ

ПЕРИОДЕ

//ЖУРНАЛ

РЕПРОДУКТИВНОГО

ЗДОРОВЬЯ

И

УРО-НЕФРОЛОГИЧЕСКИХ

ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2020. – Т. 1. – №. 3.

112.

Kasimova D. A. et al. Medical-social aspects of child disability //International Journal of
Psychosocial Rehabilitation. – 2020. – Т. 24. – №. 4. – С. 2116-2121.

113.

Tuychev L. N. et al. DEVELOPMENT OF TECHNOLOGY FOR THE FORMATION
AND ASSESSMENT OF PERSONAL CHARACTERISTICS AND EDUCATIONAL


background image


Yanvar, 2025-Yil

374

MORAL

EDUCATION

OF

STUDENTS

OF

HIGHER

EDUCATIONAL

INSTITUTIONS //Toshkent tibbiyot akademiyasi axborotnomasi. – 2020. – №. 1. – С. 13-
16.

114.

СУЛТАНОВА Н. С., БАКИРОВА М. А., САМАДОВ А. БОБОМУРАТОВ ТА
//ПЕРИОДИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ НАУЧНЫХ ТРУДОВ 2021. – 2021. – С. 37.

115.

Бобомуратов Т. А., Сабировна C. Н. Effects of Long Term Breastfeeding on
Development and Health of Children. – 2021.

116.

Бобомуратов Т., Шарипова Д., Султанова Н. Особенности реабилитации детей С
COVID-19 //Медицина и инновации. – 2022. – Т. 2. – №. 1.

117.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного
ревматоидного

артрита

у

детей

//ЖУРНАЛ

ГЕПАТО-

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

118.

Маллаев Ш. Ш. и др. Лечение ювенильного ревматоидного артрита методом
хронотерапии ингибиторами ЦОГ-2. – 2022.

119.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей :
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

120.

Mamatqulov B. M., Avezova G. S. Методы, средства и формы личностно-
ориентированного образования в высшей школе. – 2022.

121.

Султанова Н. С. О размерности полной группы движений кокасательного
расслоения со связностью горизонтального лифта //Дифференциальная геометрия
многообразий фигур. – 2002. – №. 33. – С. 104-107.

122.

Мухамадиева С. М., Султанова Н. С., Ходжимурадова Д. А. Особенности
клинических

проявлений

климактерического

синдрома

у

женщин

с

йоддефицитными состояниями //Доклады Академии наук Республики Таджикистан.
– 2007. – Т. 50. – №. 7. – С. 639-643.

123.

Султанова Н. С., Пулатова А. П., Рустамова М. С. Гормональный статус женщин с
климактерическим синдромом в сочетании с йоддефицитными заболеваниями
//Здравоохранение Таджикистана. – 2009. – №. 3. – С. 40-44.

124.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного
грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на
соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской
академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

125.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного
грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на
соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской
академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

126.

Султанова Н. С. Обоснование необходимости исключительного грудного
вскармливания в развитии познавательных способностей детей //Молодой ученый.
– 2014. – №. 10. – С. 87-90.

127.

Султанова Н. С., Бобомуратов Т. А., Камалов З. С. Сравнительный анализ
иммунологических показателей у детей в разные периоды жизни. – 2021.

128.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и
оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. –
С. 180-187.


background image


Yanvar, 2025-Yil

375

129.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного
идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023.
– №. 1. – С. 71-74.

130.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624
VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA
Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of
juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №.
7. – С. 135-140.

131.

Sultanova N. S. Some peculiarities of physical development of children depending on
applied care methodology //European Science Review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

132.

Султанова Н. С. Влияние вида вскармливания на иммунологический статус детей
//Рос. аллергол. журн. – 2016. – Т. 2. – №. 3. – С. 37-38.

133.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic. – 2022.

134.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

135.

Султанова Н. С. Анализ пищевого поведения у детей школьного возраста в
зависимости от вида вскармливания и принципов ухода (с применением методики
DEBQ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 165-170.

136.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic
Arthritis in Children. – 2023.

137.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and
optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т.
4. – С. 2181-1385.

138.

Султанова Н. С., Камалов З. С. Частота аллергических заболеваний у детей в
зависимости от видов вскармливания и принципов ухода //Российский
аллергологический журнал. – 2016. – №. 3. – С. 38-39.

139.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF
HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE
TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

140.

Бобомуратов Т. А. и др. РОЛЬ ГЕНЕТИЧЕСКОГО ПОЛИМОРФИЗМА PAI-1 В
ТЯЖЕЛОМ ТЕЧЕНИИ ВНЕБОЛЬНИЧНОЙ ПНЕВМОНИИ. – 2024.

141.

Бобомуратов Т. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ЮВЕНИЛЬНОГО
ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

142.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ
РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

143.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ
ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО
АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

144.

Маллаев Ш. Ш., Файзиев Н. Н., Мухторов М. Г. ОПТИМИЗАЦИЯ ЛЕЧЕНИЯ
ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА БИОЛОГИЧЕСКИМИ
ПРЕПАРАТАМИ. – 2024.

145.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Эгамбердиев С. Б. ЭФФЕКТИВНОСТЬ
ИММУНОДЕПРЕССАНТОВ

В

ЛЕЧЕНИИ

ЮВЕНИЛЬНОГО

ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

146.

Маллаев Ш. Ш. Эффективность хронотерапии нимесулидом в лечении ювенильного
ревматоидного артрита //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 46. – №. 3.4. – С. 593-597.


background image


Yanvar, 2025-Yil

376

147.

Шомурадова Ш. Ш., Алимов А. В. Лекарственное поражение печени при
ювенильном ревматоидном артрите //Экспериментальная и клиническая
гастроэнтерология. – 2016. – №. 7 (131). – С. 38-42.

148.

Бобомуротов Т. А., Каримова Н. А., Турсунбаев А. К. Течение коронавирусной
инфекции у детей. – 2022.

149.

Каримжанов И. А., Мадаминова М. Ш., Динмухаммадиева Д. Р. Клинико-
лабораторные особенности течения ювенильного идиопатического артрита у детей :
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

150.

Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛИШ
МУАММОСИГА

ЗАМОНАВИЙ

ҚАРАШ

//ЖУРНАЛ

ГЕПАТО-

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-3.

151.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного
идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023.
– №. 1. – С. 71-74.

152.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного
идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023.
– №. 1. – С. 71-74.

153.

Юсупова Г. А. и др. Дисбиоз кишечника в генезе иммунной недостаточности у детей,
больных рецидивирующим бронхитом //Academic research in educational sciences. –
2023. – №. 1. – С. 151-159.

154.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и
оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. –
С. 180-187.

155.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624
VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA
Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of
juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №.
7. – С. 135-140.

156.

Алимов А. В., Маллаев Ш. Ш. Clinic-laboratory manifestation of juvenile rheumatoid
arthritis //Евраазийский вестник педиатрии. – Т. 3.

157.

Mallaev S. S., Alimov A. V. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its
optimization of treatment //Journal" Pediatrics. – №. 2. – С. 200-203.

158.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

159.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic
Arthritis in Children. – 2023.

160.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения коронавирусной инфекции
у детей (обзор литературы) //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ
ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

161.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and
optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т.
4. – С. 2181-1385.

162.

Matlubov M. M. et al. Optimization of anesthesiological assistance in women with arterial
hypertension in hysterectomy //Достижения науки и образования. – 2020. – №. 5. – С.
82-86.


background image


Yanvar, 2025-Yil

377

163.

Sh M. S., Alimov A. V. The functional state of the adrenal glands in children with juvenile
rheumatoid arthritis //Collection of articles based on the materials of the XXXI
International Scientific and Practical Conference. – №. 1. – С. 28.

164.

Sh M. S., Alimov A. V. New approaches to the treatment of juvenile rheumatoid arthritis
//Collection of articles based on the materials of the XXXI International Scientific and
Practical Conference. – №. 2. – С. 62.

165.

Mallaev S. S. AV Alimov Comparative efficacy of traditional therapy and chronotherapy
in the treatment of juvenile rheumatoid arthritis //New day in medicine. – 2020. – Т. 1. –
№. 1-S. – С. 258-262.

166.

Sh M. S. Modern features of the course of clinical variants of juvenile rheumatoid arthritis
//Interuniversity Scientific Congress" Higher School: Scientific Research" Moscow. –
2020. – С. 64-65.

167.

Sh M. S. Substantiation of the chronopharmacological approach to the treatment of diffuse
connective tissue diseases in children //Interuniversity Scientific Congress" Higher School:
Scientific Research" Moscow. – 2020. – С. 66-67.

168.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF
HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE
TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

169.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. Новые подходы к лечению ювенильного
ревматоидного артрита //ИННОВАЦИОННЫЕ ПОДХОДЫ В СОВРЕМЕННОЙ
НАУКЕ. – 2020. – С. 18-22.

Библиографические ссылки

Эшмухамедов Л. М. МЕРОПРИЯТИЯ ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ БЕЗОПАСНОСТИ ГИДРОТЕХНИЧЕСКИХ СООРУЖЕНИЙ //Проблемы науки. – 2023. – №. 1 (75). – С. 18-27.

Eshmukhamedov L. M. IMPROVING THE SYSTEM OF PUBLIC ADMINISTRATION IN THE FIELD OF PREVENTION AND LIMITATION OF EMERGENCY SITUATIONS //International journal of advanced research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 9.

Maxmayusufovich E. L. ORGANIZE LABOR PROTECTION IN ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.

Maxmayusufovich E. L., Farxodovich S. S. MUHITNING PSIXOLOGIK OMILLARI VA BAXTSIZ HODISALARNING ASOSIY PSIXOLOGIK SABABLARI //PEDAGOGS. – 2023. – Т. 46. – №. 1. – С. 32-36.

Eshmuhamedov L. M. KTZM BILAN ISHLAYDIGAN SANOAT TARMOQLARIDA AVARIYA OQIBATLARI TAXLILI //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С. 221-229.

Эшмухамедов Л. ҲАЁТ ФАОЛИЯТ ХАВФСИЗЛИГИ ТАЪЛИМ ЙЎНАЛИШИ БЎЙИЧА ОЛИЙ МАЛАКАЛИ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ МИЛЛИЙ МОДЕЛИ //Interpretation and researches. – 2024.

Эшмухамедов Л. М. ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ //ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. – С. 24-27.

Эшмухамидов Л. М. ТЕХНОСФЕРНАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ ЧЕЛОВЕКА В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ //International journal of advanced research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 6.

Eshmuhamedov L. M. 21-ASR PEDAGOGIKASI: O ‘QITISHNING INNOVATSION USULLARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14 SPECIAL. – С. 372-376.

Эшмухамедов Л. М. Совершенствование системы государственного управления в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций //Вестник науки и образования. – 2022. – №. 6-2 (126). – С. 24-27.

Эшмухамедов Л. М. Охрана труда на предприятии //МОЛОДЕЖЬ. НАУКА. БУДУЩЕЕ. – 2022. – С. 160-164.

Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М. ЧЕТ ЭЛ ОЛИЙ ЎҚУВ ЮРТЛАРИДА ТАЪЛИМ СИФАТИНИ БАҲОЛАШ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING. – 2022. – Т. 1. – №. 6. – С. 68-76.

Maxmayusufovich E. L. PRIMARY CONCEPTS ABOUT EARTHQUAKES AND THEM ENSURING THE SAFETY OF THE PUBLIC WHEN IT HAPPENS //International journal of advanced research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 10.

Muradov S., Xujaqulov A., Eshmuxamedov L. ORGANIZING TRAINING ON THE CAUSES OF EMERGENCY SITUATIONS, CHARACTERISTICS AND ACTION AT THE FOCUS OF INJURY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 247-264.

Eshmuxamedov L. M. et al. LABOR PROTECTION IMPROVE WORKING CONDITIONS, INCREASE EMPLOYEES’PRODUCTIVITY, IMPLEMENTATION OF REST REGIME //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3 SPECIAL. – С. 1161-1166.

Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М., Ашурова Л. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ: Рахимов Октябр Дусткабилович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси профессори Эшмухамедов Латиф Маҳмаюсуфович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти Ашурова Лайло, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти //Образование и инновационные исследования международный научно-методический журнал. – 2022. – №. 6.

Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023. – С. 1152-1157.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

Авезова Г. С. Алкоголга қарамлик ва унинг профилактикасига тизимли ёндашув //Тиббиётда янги кун-Илмий рефератив, маънавий–маърифий журнал.–2020. – 2020. – Т. 4. – №. 32. – С. 69-72.

Авезова Г. Уч ёшгача болалар саломатлиги шаклланишининг тиббий–ижтимоий қирралари. – 2012.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic Arthritis in Children. – 2023.

Kh S. B. et al. Assessment of the quality of life of patients with type 2 diabetes mellitus with diabetic foot syndrome after reconstructive surgery //Texas Journal of Medical Science. – 2022. – Т. 15. – С. 6-8.

Авезова Г. С. Анализ причин смертности детей раннего возраста в Ташкенте //Международный журнал научной педиатрии. – 2022. – №. 6. – С. 26-33.

Ибрагимов А., Авезова Г. С. Медицинская и социальная значимость проблемы поясничного остеохондроза //Young scientists' and mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 151-153.

Авезова Г. С., Исраилова Х. Ю. Особенности заболеваемости детей первого года жизни в городе Ташкенте //European research. – 2017. – №. 2 (25). – С. 101-102.

Авезова Г. С., Хайдарова З. Т. Анализ результатов медицинского осмотра лиц, вступающих в брак //Молодой ученый. – 2015. – №. 22. – С. 233-235.

Авезова Г. С. Особенности заболеваемости детей первых трех лет жизни в г. Ташкент //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 44. – №. 1.1. – С. 187-191.

Seidalieva L. D., Avezova G. S. Comparative assessment of body indicators for highly qualified athletes specializing in cyclic sports //Texas Journal of Medical Science. – 2024. – Т. 29. – С. 39-42.

Азизова Ф. Л., Авезова Г. С. Особенности динамики заболеваемости детей воспитывающихся в специализированных школах–интернатах //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 237-243.

Маматкулов Б., Абдурахимов Б. А. A SYSTEMATIC APPROACH TO MANAGING THE HEALTH AND RISK FACTORS OF MINING INDUSTRY WORKERS //Новый день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 211-213.

Маматкулов Б. и др. THE IMPACT OF FACTORS OF PRODUCTION ON THE HEALTH OF WORKERS IN THE MINING INDUSTRY //Новый день в медицине. – 2019. – №. 4. – С. 191-194.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Адылов Ш. К. Врожденные пороки развития у детей и основные пути их профилактики //Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2017. – С. 75-78.

Каримова Б. Н., Отажонов И. О., Авезова Г. С. УРАТЛИ НЕФРОПАТИЯСИ БОР ТЕЗ-ТЕЗ КАСАЛЛАНУВЧИ БОЛАЛАР ВА УЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ ХАРАКТЕРИСТИКАСИ. – 2024.

Anikeeva N. A. et al. DILATED CARDIOMYOPATHY AGAINST THE BACKGROUND OF CENTRONUCLEAR MYOPATHY TYPE 5 IN AN 8-YEAR-OLD CHILD: A CLINICAL CASE. – 2024.

Ганиев А. Г., Авезова Г. С., Хабибуллоева Б. Р. КАЧЕСТВЕННОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ МАТЕРЕЙ ДЕТЕЙ С АТОПИЧЕСКИМ ДЕРМАТИТОМ: ЭМОЦИОНАЛЬНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ ПОСЛЕДСТВИЯ. – 2024.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLITNING DIFFERENSIAL-DIAGNOSTIK MEZONLARI. – 2024.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. KO ‘KRAK YOSHDAGI BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLIT RIVOJLANISHINING ETIOPATOGENEZI, KLINIKASI VA DAVOSINI O ‘RGANISHGA ZAMONAVIY YONDOSHUVLAR. – 2024.

Авезова Г. С. и др. ЭФФЕКТИВНОСТЬ «АДАПТИВНОЙ ФИЗКУЛЬТУРЫ» В ЛЕЧЕНИИ ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКОЙ ПАТОЛОГИЕЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ. – 2024.

Расулова Л. Т. и др. ОЦЕНКА ЦИТОХИМИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У НОВОРОЖДЕННЫХ ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ОЗИҚЛАНТИРИШ ТУРЛАРИ БИЛАН ФАРҚЛАНАДИГАН БОЛАЛАРНИНГ ПСИХОФИЗИОЛОГИК РИВОЖЛАНИШИ ВА УЛАРНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ И СОПУТСТВУЮЩАЯ ПАТОЛОГИЯ ПРИ ГЕМОРРАГИЧЕСКИХ ВАСКУЛИТАХ У ДЕТЕЙ. РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ. – 2024.

Azizova F. L. et al. INNOVATSION PEDAGOGIK USULLARNI JORIY ETISH ORQALI TALABALAR BILIM, MALAKA, KO ‘NIKMALARINI OSHIRISH. – 2024.

Сагдуллаева М. А., Исламов С. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТГАН ҲОМИЛАДОРЛИК: ТАРҚАЛГАНЛИГИ, ЭТИОЛОГИЯСИ ВА ПАТОГЕНЕЗИ. – 2024.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

Авезова Г. С. ГЕМОРРАГИК ВАСКУЛИТЛИ БОЛАЛАРДА ГЕМОСТАЗ ТИЗИМИНИНГ ЎЗГАРИШИ. – 2023.

Shagazatova B. X. et al. Rekonstruktiv jarrohlik aralashuvlardan so'ng diabetik tovon sindromi bo'lgan 2-tur diabet bilan og'rigan bemorlarning hayot sifatini baholash. – 2023.

Шагазатова Б. Х. и др. Патофизиология гипоталамо-гипофизарной системы после облучения краниальной области. – 2023.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

Хайдарова М. Х., Авезова Г. С. Adolescent health and factors lifestyle Khaydarova M., Avezova G. 2 (Republic of Uzbekistan) Здоровье подростков и факторы образа жизни //Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – С. 106.

Ahmedov M. et al. Addressing the challenges of improving the quality of primary care for Chronic Heart Failure in Uzbekistan: a qualitative study.

Маматкуло Б., Авезова Г. Бир ёшгача бўлган болалар ўлимининг хавф омиллари //Журнал проблемы биологии и медицины. – 2011. – №. 3 (66). – С. 96-99.

Авезова Г. С., Азимов Р. И., Гуломова Н. Р. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И ОБРАЗ ЖИЗНИ УЧАЩИХСЯ КОЛЛЕДЖЕЙ (по материалам г. Ташкента) //Университетская наука: взгляд в будущее. – 2016. – С. 111.

Abdullaeva M. New mechanisms for regulating external labor migration in Uzbekistan [Электронный ресурс].

Abdullaeva M. Urban development in sustainable future concept //Sustainable Future & Good Governance: Conceptual Approaches. – 2019. – С. 3.

Абдуллаева М. Приоритеты Внешней Политики Узбекистана: Сотрудничество С Арабскими Монархиями Залива //Central Asian Journal of Social Sciences and History. – 2023. – Т. 4. – №. 9. – С. 6-10.

Абдуллаева М. ОСОБЕННОСТИ НАЦИОНАЛЬНЫХ МОДЕЛЕЙ МОДЕРНИЗАЦИИ В АРАБСКИХ МОНАРХИЯХ ЗАЛИВА //Gospodarka i Innowacje. – 2023. – Т. 38. – С. 78-84.

Abdullaeva M. Specific characteristics of world globalization //Humanities and Social Sciences in Europe: Achievements and Perspectives, 1st International symposium. – 2013. – С. 338-342.

Rakhimov O. et al. Analysis of developmental education models in the ecological education system in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 458. – С. 06020.

Astanakulov K. et al. Mini crusher-shredder for farms //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04038.

Мamatov F. et al. Potato digger with a digging workpart of the" Paraplaw" type //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 365. – С. 04021.

Azizov S. A. LOGISTIKANING RIVOJLANISH BOSQICHLARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 15. – С. 504-509.

Azizov S. A. et al. LOGISTIK TIZIMLAR FAOLIYATINI MUVOFIQLASHTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3 SPECIAL. – С. 1194-1197.

Azizov S. A. et al. MOTOR MOYLARI–AVTOTRANSPORT VOSITALARIGA QO ‘YILADIGAN TALABLARNI TA’MINLASHDA ENG MUHIM OMIL //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 1133-1136.

Kichkinayev M., Azizov S. A. AVTOMOBILLAR EKSPLUATATSIYASIDA MOTOR MOYLARINING AHAMIYATI VA ULARNI TANLASH //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 614-617.

Azizov S. A. METHOD OF CREATING A STUDENT PORTFOLIO IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM AND POSSIBILITIES OF PRACTICAL APPLICATION //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С. 85-91.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISHLAB CHIQARISHDA XAVFLI VA ZARARLI OMILLAR //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1030-1043.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MAMLAKAT BARQAROR RIVOJLANISHIDA SANOAT XAVFSIZLIGI AHAMIYATI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 972-984.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ZAMONAVIY SANOATDA TEXNOGEN XAVFLARNI MODELLASHTIRISH //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1059-1072.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MEHNAT UNUMDORLIGINI BAHOLASH METODIKASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1073-1085.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. XAVFLARNI BARTARAF ETISHDA ASOSIY VOSITASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1044-1058.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOT OBYEKTLARIDA XAVFSIZLIK MODELI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 944-956.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOAT OBYEKTLARIDA XAVFSIZLIKNI TA’MINLASHGA QARATIGAN NORMATIV-HUQUQIY HUJJATLAR MAZMUN VA MOHIYATI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1000-1014.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. SANOAT OBYEKTLARIDA MEHNAT MUHOFAZASINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH ASOSLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1015-1029.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. XAVFSIZ TEXNOLOGIYALAR VA ISHLAB CHIQARISH VOSITALARINI YARATISHDA OBYEKTLARNING IQTISODIY MANFAATDORLIGI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 985-999.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHDA IQTISODIY SAMARADORLIGINI BAHOLASH METODIKASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1086-1100.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TAVAKKAL NAZARIYASINING ASOSIY QOIDALARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 957-971.

Azizov S. A. METHOD OF CREATING A STUDENT PORTFOLIO IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM AND POSSIBILITIES OF PRACTICAL APPLICATION //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 35. – С. 85-91.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. Noan’anaviy va qayta tiklanuvchi energiya manbalari //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 30-43.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TOG ‘KON SANOATINING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 146-162.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. O ‘ZBEKISTONNING XOM ASHYO BA’ZASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 132-145.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. YER OSTI BOYLIKLARIDAN OQILONA FOYDALANISH VA YAROQSIZ YERLARNI QAYTA TIKLASH //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 163-177.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORTNING INSONLARGA VA ATROF MUHITGA TA’SIRI. AVTOTRANSPORTDA QO ‘LLANILADIGAN ZAHARLI UGLEROD TARKIBLI YOQILG ‘ILARNING QISQARTIRILISHI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 89-102.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MASHINASOZLIK SANOATI VA UNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 194-209.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. DENGIZ TRANSPORTLARI VA AVIATSIYA TRANSPORTLARINING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 117-131.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORTLAR UCHUN MUQOBIL YOQILG ‘ILAR //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 103-116.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. BIOSFERA BARQARORLIGI, UNING IFLOSLANISH SABABLARI VA CHEGARALARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 241-255.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. MUHANDISLIK EKOLOGIYASI FANINING MAQSADI VA VAZIFASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 226-240.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISSIQLIQ ENERGETIKASI VA UNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 317-330.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ISSIQLIK ELEKTR STANSIYALARIDAN CHIQAYOTGAN OQOVA SUVLAR TA’SIRIDA SUV HAVZALARINI IFLOSLANISHINI OLDINI OLISH CHORA TADBIRLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 1-15.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. KARBONAT ANGIDRID CHIQINDILARINING KAMAYISHI TADBIRLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 302-316.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. QURILISH MATERIALLARI VA ULARNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 210-225.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ENERGETIKA SOHASINING EKOLOGIK MUAMMOLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 286-305.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ATROF-MUHITGA ANTROPOGEN TA’SIRLARINING GLOBAL OQIBATLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 270-285.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. AVTOTRANSPORT VOSITALARINING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 59-73.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. ATMOSFERA HAVOSINING ANTROPOGEN IFLOSLANISHINING ASOSIY MANBALARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 256-269.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. GIDROENERGETIKA VA UNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 16-29.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. TRANSPORT KOMMUNIKASIYALARINING ATOROF MUHITGA VA INSONLARGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 74-88.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. KIMYO VA NEFT KIMYO SANOATI VA ULARNING ATROF-MUHITGA TA’SIRI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 178-193.

Azizov S., Siddiqova M., Muradov S. OKEAN VA DENGIZDAN OLINADIGAIN ENERGIYA, GEOTERMAL ENERGIYALAR, SHAMOL BIOENERGIYA VA VODOROD ENERGIYASI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 12. – С. 44-58.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Роль исключительного грудного вскармливания в становлении познавательного развития и психосоциальной адаптации детей в обществе //Молодой ученый. – 2014. – №. 18. – С. 149-153.

Sultanova N. S. Dynamics of indices of physical development of children with different kinds of rearing //Europaische Fachhochschule. – 2014. – №. 6. – С. 20-21.

Мухамедова Х. Т., Султанова Н. С. Роль исключительного грудного вскармливания в развитии познавательных способностей детей //Медицинские новости. – 2015. – №. 11 (254). – С. 72-74.

Sobirovna S. N. Some peculiarities of physical development of children depending on applied care methodology //European science review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

Sultanova N. Aggregate subgradient smoothing methods for large scale nonsmooth nonconvex optimisation and applications //Bulletin of the Australian Mathematical Society. – 2015. – Т. 91. – №. 3. – С. 523-524.

Султанова Н. С., Камалов З. С. АНАЛИЗ ПОКАЗАТЕЛЕЙ ИММУНОЛОГИЧЕСКОГО СТАТУСА ДЕТЕЙ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ ВИДА ВСКАРМЛИВАНИЯ И ПРИНЦИПОВ УХОДА В ДИНАМИКЕ //Журнал теоретической и клинической медицины. – 2016. – №. 3. – С. 81-83.

Alikulova D. et al. Factors Contributing to the Development of Bronchial Asthma //Young Scientist USA. – 2016. – С. 113-116.

Avezova G., Agataeva K. ANALYSIS OF RESULTS MEDICAL EXAMINATION OF PERSONS ENTERING IN TO MARRIAGE //Интернаука. – 2019. – №. 45-2. – С. 61-62.

Kuliev O. A., Bobomuratov T. A. EPIDEMIOLOGY OF HELMINTHOSIS IN CHILDREN WITH ANEMIA //Toshkent tibbiyot akademiyasi axborotnomasi. – 2019. – №. 1. – С. 144-146.

Султанова Н. С. МЕТАБОЛИЧЕСКИЕ НАРУШЕНИЯ РАЗЛИЧНЫХ ВИДОВ ВСКАРМЛИВАНИЯ В ПОДРОСТКОВОМ ПЕРИОДЕ //ЖУРНАЛ РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ И УРО-НЕФРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2020. – Т. 1. – №. 3.

Kasimova D. A. et al. Medical-social aspects of child disability //International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – 2020. – Т. 24. – №. 4. – С. 2116-2121.

Tuychev L. N. et al. DEVELOPMENT OF TECHNOLOGY FOR THE FORMATION AND ASSESSMENT OF PERSONAL CHARACTERISTICS AND EDUCATIONAL MORAL EDUCATION OF STUDENTS OF HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS //Toshkent tibbiyot akademiyasi axborotnomasi. – 2020. – №. 1. – С. 13-16.

СУЛТАНОВА Н. С., БАКИРОВА М. А., САМАДОВ А. БОБОМУРАТОВ ТА //ПЕРИОДИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ НАУЧНЫХ ТРУДОВ 2021. – 2021. – С. 37.

Бобомуратов Т. А., Сабировна C. Н. Effects of Long Term Breastfeeding on Development and Health of Children. – 2021.

Бобомуратов Т., Шарипова Д., Султанова Н. Особенности реабилитации детей С COVID-19 //Медицина и инновации. – 2022. – Т. 2. – №. 1.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного ревматоидного артрита у детей //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

Маллаев Ш. Ш. и др. Лечение ювенильного ревматоидного артрита методом хронотерапии ингибиторами ЦОГ-2. – 2022.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Mamatqulov B. M., Avezova G. S. Методы, средства и формы личностно-ориентированного образования в высшей школе. – 2022.

Султанова Н. С. О размерности полной группы движений кокасательного расслоения со связностью горизонтального лифта //Дифференциальная геометрия многообразий фигур. – 2002. – №. 33. – С. 104-107.

Мухамадиева С. М., Султанова Н. С., Ходжимурадова Д. А. Особенности клинических проявлений климактерического синдрома у женщин с йоддефицитными состояниями //Доклады Академии наук Республики Таджикистан. – 2007. – Т. 50. – №. 7. – С. 639-643.

Султанова Н. С., Пулатова А. П., Рустамова М. С. Гормональный статус женщин с климактерическим синдромом в сочетании с йоддефицитными заболеваниями //Здравоохранение Таджикистана. – 2009. – №. 3. – С. 40-44.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

Султанова Н. С. Обоснование необходимости исключительного грудного вскармливания в развитии познавательных способностей детей //Молодой ученый. – 2014. – №. 10. – С. 87-90.

Султанова Н. С., Бобомуратов Т. А., Камалов З. С. Сравнительный анализ иммунологических показателей у детей в разные периоды жизни. – 2021.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 180-187.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 71-74.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624 VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С. 135-140.

Sultanova N. S. Some peculiarities of physical development of children depending on applied care methodology //European Science Review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

Султанова Н. С. Влияние вида вскармливания на иммунологический статус детей //Рос. аллергол. журн. – 2016. – Т. 2. – №. 3. – С. 37-38.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic. – 2022.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

Султанова Н. С. Анализ пищевого поведения у детей школьного возраста в зависимости от вида вскармливания и принципов ухода (с применением методики DEBQ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 165-170.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic Arthritis in Children. – 2023.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т. 4. – С. 2181-1385.

Султанова Н. С., Камалов З. С. Частота аллергических заболеваний у детей в зависимости от видов вскармливания и принципов ухода //Российский аллергологический журнал. – 2016. – №. 3. – С. 38-39.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

Бобомуратов Т. А. и др. РОЛЬ ГЕНЕТИЧЕСКОГО ПОЛИМОРФИЗМА PAI-1 В ТЯЖЕЛОМ ТЕЧЕНИИ ВНЕБОЛЬНИЧНОЙ ПНЕВМОНИИ. – 2024.

Бобомуратов Т. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Файзиев Н. Н., Мухторов М. Г. ОПТИМИЗАЦИЯ ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА БИОЛОГИЧЕСКИМИ ПРЕПАРАТАМИ. – 2024.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Эгамбердиев С. Б. ЭФФЕКТИВНОСТЬ ИММУНОДЕПРЕССАНТОВ В ЛЕЧЕНИИ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш. Эффективность хронотерапии нимесулидом в лечении ювенильного ревматоидного артрита //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 46. – №. 3.4. – С. 593-597.

Шомурадова Ш. Ш., Алимов А. В. Лекарственное поражение печени при ювенильном ревматоидном артрите //Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология. – 2016. – №. 7 (131). – С. 38-42.

Бобомуротов Т. А., Каримова Н. А., Турсунбаев А. К. Течение коронавирусной инфекции у детей. – 2022.

Каримжанов И. А., Мадаминова М. Ш., Динмухаммадиева Д. Р. Клинико-лабораторные особенности течения ювенильного идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛИШ МУАММОСИГА ЗАМОНАВИЙ ҚАРАШ //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-3.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 71-74.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 71-74.

Юсупова Г. А. и др. Дисбиоз кишечника в генезе иммунной недостаточности у детей, больных рецидивирующим бронхитом //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 151-159.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 180-187.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624 VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С. 135-140.

Алимов А. В., Маллаев Ш. Ш. Clinic-laboratory manifestation of juvenile rheumatoid arthritis //Евраазийский вестник педиатрии. – Т. 3.

Mallaev S. S., Alimov A. V. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its optimization of treatment //Journal" Pediatrics. – №. 2. – С. 200-203.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic Arthritis in Children. – 2023.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения коронавирусной инфекции у детей (обзор литературы) //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т. 4. – С. 2181-1385.

Matlubov M. M. et al. Optimization of anesthesiological assistance in women with arterial hypertension in hysterectomy //Достижения науки и образования. – 2020. – №. 5. – С. 82-86.

Sh M. S., Alimov A. V. The functional state of the adrenal glands in children with juvenile rheumatoid arthritis //Collection of articles based on the materials of the XXXI International Scientific and Practical Conference. – №. 1. – С. 28.

Sh M. S., Alimov A. V. New approaches to the treatment of juvenile rheumatoid arthritis //Collection of articles based on the materials of the XXXI International Scientific and Practical Conference. – №. 2. – С. 62.

Mallaev S. S. AV Alimov Comparative efficacy of traditional therapy and chronotherapy in the treatment of juvenile rheumatoid arthritis //New day in medicine. – 2020. – Т. 1. – №. 1-S. – С. 258-262.

Sh M. S. Modern features of the course of clinical variants of juvenile rheumatoid arthritis //Interuniversity Scientific Congress" Higher School: Scientific Research" Moscow. – 2020. – С. 64-65.

Sh M. S. Substantiation of the chronopharmacological approach to the treatment of diffuse connective tissue diseases in children //Interuniversity Scientific Congress" Higher School: Scientific Research" Moscow. – 2020. – С. 66-67.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. Новые подходы к лечению ювенильного ревматоидного артрита //ИННОВАЦИОННЫЕ ПОДХОДЫ В СОВРЕМЕННОЙ НАУКЕ. – 2020. – С. 18-22.