ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
411
ZIG'IR URUG'INI QAYTA ISHLASH NATIJASIDA MAHSULOTLAR OLISH
Donayev Husniddin Tursunmuratovich
Ziyodullayeva Nafisa Baxtiyor qizi
Elmurodov Sardor Shuxrat o'g'li
Denov tadbirkorlik va pedagokika instituti 1-bosqich talabalari.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14868906
Annotatsiya.
Muallif ushbu maqolada tobora rivojlanib borayotgan butun dunyoda katta
muammolarga sabab bo'layotgan sog'lom oziq ovqat yetishtirish, raqobatbardosh mahsulot ishlab
chiqarishning foydali jihatlarini o'rganish maqsad qilib olingan. Buning natijasida zig'ir urug'ini
qayta ishlash natijasida sog'lom mahsulotlar olish maqsad qilib olingan.
Kalit so'zlar:
Zig'ir, linola, zig'ir yog'i, SOD faolligi, omega 3, plastifikator, sertlestric,
to'yingan kislota, stearin kislota, solin, oltin zig'ir urug'lar, distillash, oleyk kislota.
OBTAINING PRODUCTS AS A RESULT OF PROCESSING LINSEED
Abstract.
In this article, the author aims to study the beneficial aspects of healthy food
production and competitive product production, which are causing major problems in the
developing world. As a result, the goal is to obtain healthy products from flaxseed processing.
Key words:
Flax, linola, linseed oil, sod activity, omega 3, plasticizer, sertlestric, saturated
acid, stearic acid, soline, golden linseed, distillation, oleic acid.
ПОЛУЧЕНИЕ ПРОДУКЦИИ В РЕЗУЛЬТАТЕ ПЕРЕРАБОТКИ ЛЬНЯНОГО
СЕМЕНИ
Аннотация.
В этой статье автор стремится изучить полезные аспекты
производства здоровой пищи и производства конкурентоспособной продукции, которые
вызывают серьезные проблемы в развивающихся странах. В результате цель состоит в
том, чтобы получить полезные продукты от переработки льняного семени.
Ключвы слова:
Лен, линола, льняное масло, активность СОД, омега-3,
пластификатор, сертлестрик, насыщенная кислота, стеариновая кислота, солин, золотое
льняное семя, дистилляция, олеиновая кислота.
Kirish.
Zig‘ir (Linum usitatissimum) insoniyat tomonidan qadimdan yetishtirilgan eng qadimgi
o‘simliklardan biridir. Uning kelib chiqishi va yetishtirish tarixi ming yillar oldin boshlanib,
asosan Osiyo, Yaqin Sharq va O‘rta Yer dengizi mintaqalarida rivojlangan.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
412
Zig‘irning paydo bo‘lishi va qadimgi sivilizatsiyalardagi roli juda beqiyosdir. Eng qadimgi
dalillar: Zig‘ir yetishtirish bo‘yicha eng qadimgi arxeologik topilmalar miloddan avvalgi 8-6 ming
yilliklarga tegishli bo‘lib, ular Yaqin Sharq, xususan, Mesopotamiya va Misr hududlarida
aniqlangan. Misrda foydalanilishi: Qadimgi misrliklar zig‘ir tolasidan matolar ishlab chiqarganlar.
Fir’avnlar davrida zig‘ir matolari eng yuqori sifatli deb hisoblangan va hatto mumiyalash
jarayonida ishlatilgan. Mesopotamiyada yetishtirish: Shumer va Bobilliklar zig‘ir yog‘idan oziq-
ovqat, dori-darmon va lampalar uchun yoqilg‘i sifatida foydalanganlar. Yevropa va Osiyoda
tarqalishi: Miloddan avvalgi 2000-yillarga kelib zig‘ir Yunoniston, Rim va Hindistonga ham
tarqalgan. Rimliklar uni kiyim-kechak va tibbiyotda keng qo‘llaganlar. Zamonaviy davrda
zig‘irning ahamiyati bugungi kunda zig‘ir qishloq xo‘jaligi va sanoatda muhim mahsulot
hisoblanadi. Uning tolasi matolar, ip-gazlamalar ishlab chiqarishda, yog‘i esa sog‘lom ovqatlanish
va kosmetika mahsulotlarida ishlatiladi. Zig‘ir urug‘lari yuqori ozuqaviy qiymati tufayli parhez va
tibbiyot sohalarida ham ommalashgan. Shunday qilib, zig‘ir insoniyat madaniyati va turmush
tarzida ming yillardan buyon foydalanib kelmoqdalar.
Zigir urug'idan zigir yog'i ishlab chiqarishning qo'shimcha mahsuloti bo'lganligi uchun,
chorva uchun ozuqa sifatida ishlatiladi. Zig'ir urug'lari ikkita asosiy navda / rangda uchraydi:
jigarrang yoki sariq (oltin zig'ir urug'lar). Ushbu asosiy navlarning aksariyat turlari o'xshash
ozuqaviy xususiyatlarga ega va teng miqdordagi qisqa zanjirli omega-3 yog' kislotalariga ega.
Solin (savdo nomi"Linola'") deb ataladigan sariq zigir uruglari jigarrang zigir urugiga
o'xshash moy profliga ega va ikkalasi ham omega-3 (alfa-inolenik kislota (ALA), xususan) juda
yuqori). Zigir urug'ari zigir urug' yoki zigir yogi deb nomlanuvchi o'simlk moyini ishlab chiqaradi,
bu eng qadimgi tijorat moylaridan biridir. Bu oziq-ovqat yogi bo'ib, ekspeller bilan presslash va
ba'zan erituvchi ekstraktsiyasi bilan olinadi, Zigir urugi yogi, shuningdek, zigir yogi yoki zigir
yogi (quyish mumkin bo'lgan
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
413
Zigir urugini ikki presslash jarayoni, usuli:
1. Issiq presslash usuli:
Bu yog 'ekinlarini yuqori haroratda qovurish yoki buglashdan keyin jismoniy press!ash
orqalishlab chiqarilgan yog'ga ishora qiladi. Bu an'anaviy presslash jarayoni bo'lib, yog
unumdorligi yuqori.
2. Sovuq presslash usuli.
Zigir urugi yogi past harorat sharoitida jismoniy mashinaning katta bosimi bilan olinadigan
osimlik moyidir, shuning uchun u sovuq presslash usuli deb ataladi. Yugori haroratda qovurish
yoki bug'lashning an'anaviy jarayonidan o'tmaydi, shuning uchun neft hali ham
deformatsiyalanmagan holda taqsimlanadi. Protein hujayralarida u zigir urug'ining oziga xos
tarkibiy qismlariga (linolenik kislota kabi turli xil ozuqa moddalariga) juda boy.
2, lkki xil presslash usulining afzalliklari va kamchiliklari
(1) Sovuq presslash usuli
Sovug presslangan moy ishlal chiqarish jarayoni:
Zigir urugini yigish va saralash - zigir urua'lari _ iflosliklarni tozalash _ qobiqdan tozalash
- maydalash - past harortlar presslash - zigir yogini bosish - qopol filtrlash - nozik filtrlash - past
haroratli kristallanish va kristallanish - past harorati filtrlash - sovuq presslangan zigir moyi
Sovuq presslash jarayonining xususiyatlari:
1. Yuqori haroratli presslashda yog'lar va shakarlarning parchalanishi va oqsillarning
denatüratsiyasi natijasida yuzaga keladigan zararli moddalardan saqlaning
2. Yuqori haroratdan kelilb chiqqan zigir moyining qorayishidan va pasta hidining
fenomenidan saqlaning
3. Kop filtorlashdan song, kimyoviy moddalarning faol moddalar blilan to'g'ridantogri
aloqa qiishiga va issiq presslashjarayonida sulfat kislota degumming, kaustiksoda kislotasizlanishi
va faollashtirilgan gilrangsizlanishi natijasida yuzaga keladiganikkilamchi ifloslanishdan qoching.
4. Yuqori harorati distillash vadeodorizatsiyadan saq|laning. yuqoriharoratning zigir
yogidagi kop toyinmaganyog 'kislotasini --linolenik kislotaga Zararetkazishini samarali oldini
oling, tabily va to'iqozuqa moddalarini samarali ushlab turing vainson tanasi uchun osonroq
soriladi va ozuqamoddalarini to'ldirishAfzalliklari. Zigir urug'idagi deyarli barchaozuqa moddalari
saqlanib qoladi, tami tetiklantiruvchi va yog'llemas. kopto'yinmagan yogli kislotalarning tarkibi
boy.
(2) lssiq presslash usuli
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
414
Issiq press! angan zigir yogini ishlal chiqarish jarayoni. Zigir urugini yigish, saralash - zigir
urugini tozalash _ iflosliklarni tozalash chig'anoqlash 1 maydalash 1 qovurish zigir urugini bosish
- xom moyni bosish qopol fltrlash - filtrlash - egumming yuvish I suvsizlantiish rangsizlantirish
deodorizatsiya - issiq presslangan zigir urugi
Issiq presslash jarayonining xarakteristikasi:
1.Yog hosildorligini oshirishi, yog'ning tamini yaxshilashi va xushbo'yligi nisbatan kuchli
bo'lishi mumkin
2.Peroksidlar va bazi zararli moddalarni ishlab chiqarish uchun yuqori haroratlioksidlovchi
polimerizatsiya, parchalanish va ayrim turlarning ozuqa moddalarini yo'q qilish oson.
3.Yuqori harorat oqsilning denatüratsiyasiga olilb keladi, bu zigir yogidagi kop
to'yinmagan yogli kislotalarning tarkibini sezilarli darajada kamaytradi va hatto trans yogli
kislotalarni ishlab chiqaradi.
4.Yogning tashqi ko'rinishi va rangi va yogning ichki sifatiga tasir qiluvchi zigir urugi,
fosfolipidlar, erkin yog kislotalari va boshqalar kabi ko'plab iflosliklar mavjud.
Afzalliklari: Zig'ir urug'i yog'i boy va yumshoq tamga ega va yuqori yog' hosildorligiga
ega.
Kamchilikgi: urug'larni yuqori haroratda qovurish yog'dagi faol moddalar miqdorini
kamaytiradi va oqsilning denatüratsiyasiga olib keladi,
Issiq teglar: zigir yogi ishlab chiqarish liniyasi, Xitoy,ishlalb chiqaruvchilar, etkazib
beruvchilar, zavod, sotib olish, arzon.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
415
Funktsiya:
Yurak-qon tomir va serebrovaskulyar kasalliklarning oldini olish. Qon yog'ini kamaytiring.
Zig'ir urugi yogidagi alfa-linolenik kislota trombotsitlar membranasining suyuqligini
yaxshilash va trombotsitlar yuzasi retseptorlarini ko'paytirish orqali trombozning oldini olishda
samarali. Alfa-linolenik kislota metabolitlari qon lipidlari almashinuviga tartibga soluvchi ta'sir
ko'rsatadi, shuning uchun qon lipidlarini kamaytiradi va aterosklerozning oldini oladi. Qarishga
qarshiYoshi bilan superoksid dismutaza (SOD) zaiflashadi. Zigir urug'i yogidagi-linolenik kislota
SOD faoligini yaxshilashi, erkin radikallarning shakllanishiga qarshi turishi va qarishni
kechiktirishda rol o'ynashi mumkin. Ko'zlar uchun ko'zning hujayradan tashqari gangliyalari,
DHA ga boy. Alfa-linolenik kislota metaboliti DHA ko'rish qobiliyatini yaxshilashi va ko'zni
himoya qilishi mumkin, Antiallergik ALA allergik reaktsiyalar paydo bo'lishini kamaytirishi va
allergik reaktsiyalar va yallig'lanishni oldini olishi mumkin.
Kosmetika
Ommaviy zig'ir urug'i yog'i turli xil yog'li kislotalarni o'z ichiga oladi, teriga juda yaxshi
yaqinlik va o'tkazuvchanlikka ega va teri tomonidan osongina so'riladi, Zararlangan terini tiklash
va teri hujayralari membranalarining normal ishlashi va tuzilishini saqlash uchun ishlatiladi, Teri
yuzasida nafas oladigan suv saqlovchi plyonka hosil qilishi mumkin, terining namligini
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
416
yo'qotishini kamaytiradi Evropa, Shimoliy Amerika va boshqa mintaqalarda zig'ir yog'i terini
parvarish qilish va sochni parvarish qilish mahsulotlari, jumladan, namlovchi krem, shampun,
konditsioner, mus va boshqa shu kabi o'nlab mahsulotlarning asosi sifatida foydalaniladi.
Zig'ir urug'i yog'i, shuningdek, zig'r yogi yoki zigir yog'i (quyish mumkin bolgan shaklda)
sifatida ham tanilgan zigir osimligining quritilgan, pishgan urug'idan olingan rangsiz sarg'ish moy
(Linum usitatissimum). Yog 'bosish yoli bilan olinadi, ba'zan esa erituvchi bilan ekstraktsiya
qilinadi. Zigir urugi yogi qurituvchi yog'dir, yani u qattiq shaklga polimerlanishi mumkin. Polimer
hosil qiluvchi xususiyatlariga kora, zigir moyi mustaqil ravishda yoki boshqa yogar, gatronlar yoki
erituvchilar bilan aralashtirib, emdiruvchi, qurituvchi yog'li qoplama yoki yog'ochni pardozlashda
lak, yogli bo'yoqlarda pigment bog'lovchi sifatida ishlatilishi mumkin. plastifikator va sertlestirici
makunlarda va linoleum ishlab chiqarishda. So'nggi bir necha o'n yilliklarda zigir urug'i yogidan
foydalanish pasayib ketdi, chunki sintetikakid qatronlari mavjud bolib, ular xuddishunday
ishlaydi, lekin sarg'ishga qarshi turadi. Zigir urug'i yog'i a-linolenik kislota(omega-3 yog'kislotasi)
manbai sifatidaoziq-ovqat qo'shimchasi sifatida talabqlinadigan oziq-ovqat yogidir.
Evropaning bazi joylarida u an'anaviyravishda kartoshka va kvark bilan iste'mol qilinadi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
417
U ozining samimiy ta'miva kvarkning yumshoq ta'mini yaxshilashqobiliyati tufayl noziklik
sifatida qabulqilinadi.
Quyidagi 2-jadvalda non va qandolat mahsulotlariga zig'ir uni qo'shi tayyorlashning
tavsifari ilmiy manbaalardan tahlil qilingan holatda keltirib o' tilgan
CH; H3CCH3 Zig'ir urug' yogi boshqa yog'lar kabi triglitseriddir. Zigir urugi yogi
havodagi kislorod bilan oziga xos reaktsiyaga ega bo'lgan a-linolenik kislotaning juda katta
miqdori bilan ajralib turadi. Xususan, odatdagi zig'ir yog'idagi yog' kislotalari quyidagi turlarga
ega: Uch marta to'yinmagan a-linolenikkislota (51,9-55,2%), To'yingan kislotalar palmitk kislota
(taxminan 7%) va stearin kislotasi (3,4-4,6%)bir to'yinmagan oleyk kislotasi (18,5-22,6%)Ikki
marta to'yinmagan linoleik kislota(14,2-17%).
Xulosa:
Polimerlar turli sohalarda foydali bo‘lsa-da, ularning noto‘g‘ri ishlatilishi yoki qayta
ishlanmasligi atrof-muhit va inson salomatligiga katta zarar yetkazishi mumkin. Shuning uchun
ularni ekologik xavfsiz materiallar bilan almashtirish, qayta ishlash va ehtiyotkorlik bilan ishlatish
muhimdir. Biz yoshlar eng birinchi navbatda hozirgi kunda tabiatimizni asrab-avaylamog'imiz
kerak. Buning uchun barcha polimer chiqindilarni qayta ishlashga topshirishimiz kerak. Agar
polimer chiqindilardan qayta ishlashni yaxshi yo'laga qo'ysak tabiatimizga juda katta foyda bergan
bo'lamiz. Polimerlarni qayta ishlash natijasida mamlakatimiz iqtisodiyotiga ham katta foyda
keltiramiz.
REFERENCES
1.
Ansorena, D., & Astiasarán, 1. (2004). The use of linseed oil improves nutritional quality of
the lipid fraction of dry-fermented sausages. Food Chemistry, 87, 69-74,
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
418
2.
E Bhise, S. Kaur, A. & Aggarwal, (2014) Development of protein enriched noodles using
texturized defatted meal from sunflower, flaxseed and soybean. Journal of Food Science and
Technology, 52, 5882-5889
3.
Goh. K. K. T. Ye. A.. & Dale, N. (2006). Characterisation of ice cream containing flaxseed
oil. Intemational Journal of Food Science and Technology 41. 946-953,
4.
Goyal, A., Sharma, V., Upadhyay, N., Gill, ., & Sihag, M. (2014). Flax and
5.
OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil.
6.
Anorganik kimyo asoslari. Toshkent "O'zbekiston" nashriyoti 2003 yil.
7.
Yog'lar fizikasi va kimyosi : darslik / M.A.Askarov, I.S.Rafikov, D.O.Abdusamatova. -
Toshkent: "Excellant Polygraphy.
8.
A. Fransik Organik kimyo kitobi. Virjiniya Universiteti "To'rtinchi" nashriyot 2012
9.
“Fan va texnologiya”, 2018-yil Toshkent nashriyoti.
10.
Shriver va Atkins, noorganik kimyo darsligi.
11.
Askarov M. A., Jalilov A. T, Sintez ionogennixpolimerov,
12.
T., 1978; lsmoilov I Jalllov A. T.Askarov M. A., Ximic,
13.
T, 1993; Maxsumov A. S, lsmoilov I,I, Polimernie soli: sintez, svoystvaprimeneniye, T.,
2002 Isroil lsmoilov.1
