26
DUNYONING TOP 1000 TALIGIGA KIRGAN OTMLARDA CHET
TILLARINI O'QITISHNING ZAMOMAVIY METOD VA
TEXNOLOGIYALARI.
Ilmiy rahbar: Is'hakovna Lobar Ibrakhimova
Talaba: Hasanova Marvarid
O'zDJTU 3-ingliz tili fakulteti 1-kurs talabasi.
Chet til o’qitish metodi - deyilganda chet til o"rgatishning amaliy,umumta"limiy,
tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlariga erishuvni ta"minlovchi muallim va
o'quvchi faoliyatining majmuasi tushuniladi. Metod atamasi “ta'lim usullari yig'indisi
” va “ta'limning yo'nalishi ” ma'nolarida qo'llaniladi. Birinchisi ta'lim nazariyasida
jarayon metodlar ma'nosida ishlatilsa,ikkinchi ma'noda uni o'qitish metodikasi
tarixiga oid asarlarda uchratishimiz mumkin. Masalan, chet til o"qitishning tarjima
metodi, tog'ri metod, ongli- qiyosiy metod, an'anaviy metod, intensiv metod va
boshqalar hisoblanadi.
Kembrijda chet tillari bo'yicha test tizimi qay darajada rivojlangan?
Linguaskill, BULATS, Kembrij ingliz tilini joylashtirish testi va yosh o'quvchilar
uchun ingliz tilini joylashtirish testi singari ko'p darajali testlar bir testda CEFRning
ko'p darajalarini qamrab oladi. Ular talabalarning aralash qobiliyatli guruhlari
darajasini aniqlash va ularni kerakli ingliz tilini o'rganish dasturlariga joylashtirish
yoki kerakli imtihonlarga kirish uchun ishlatiladi.
Cambridge Assessment English shuningdek IELTS testining ishlab chiqaruvchisi
hisoblanadi. Cambridge University Press bilan hamkorlikdagi Cambridge Exams
Publishing kompaniyasi o'quvchilarga test sinovlariga tayyorgarlik ko'rish va mashq
qilishda yordam berish uchun Kembrij brendi ostida IELTS manbalari va
materiallarini ishlab chiqaradi. IELTS xalqaro tashkilotlarning hamkorligi tomonidan
boshqariladi Britaniya Kengashi, Cambridge Assessment English va IDP Education.
Bull va Ma (2001) ma'lumotlariga ko'ra, texnologiya til uchun o'quvchilarga
resurslarni taklif qiladi. Harmer (2007) va Gench Iter (2015) ta'kidlaganlarki,
o'qituvchilar o'quvchilarni rag'batlantirishlari kerak. Muvaffaqiyatga erishish uchun
kompyuter texnologiyalaridan foydalanish orqali tegishli til faoliyatni topish
o'rganiladi. Klements va Sarama (2003) texnologik vositalardan foydalanishni e'lon
qiladilar. Materiallar o'quvchilar uchun foydali bo'lishi kerak. Harmer (2007) ga
ko'ra, kompyuterga asoslangan tildan foydalanish jarayoni o'quvchilarda
hamkorlikda ishlashni yaxshilaydi.Bundan tashqari, Tomlison (2009) va Gench lter
(2015) aytishicha, kompyuterga asoslangan faoliyatlar o'quvchilarga tezkor ma'lumot
va tegishli materiallar yetkazib beradi. Ular o'sha internet materiallaridan
foydalanishga o'quvchilarni undashdir. Bundan tashqari, Larsen-Friman va Anderson
(2011) texnologiya o'qitish resurslarini taqdim etadi va o'quvchilarga o'rganish
27
tajribasini olib kelishadi.Texnologiyani qo'llash orqali o'quvchilarga ko'plab haqiqiy
materiallar taqdim etilishi mumkin, til o‘rganishga undashi mumkin. Texnologiya har
doim o'qitish va ta'lim muhitining muhim qismi bo'lib kelgan. Bu o'qituvchilar
kasbining muhim qismi bo'lib, u orqali ular o'quvchilarni o'rganishlarini
osonlashtirish mumkin. O'qitish va o'qishda texnologiya haqida gapirganda,
"integratsiya" so'zi ishlatiladi. Texnologiya kundalik hayotimizning bir qismi
bo'lganligi sababli, integratsiya g'oyasini qayta ko'rib chiqish vaqti keldi.
Texnologiyani o'quv dasturiga kiritish va ta'limni qo'llab-quvvatlash uchun
texnologiyani o'qitishga kiritish maqsad qilib qo'yildi.Ya'ni, texnologiya o'rganish
tajribasining ajralmas qismiga aylanadi va texnologiya tufayli o'qitish uslubi
o'zgartirildi.
Tadqiqotchilar buni davom ettirdilar.Bu ikkalasini ham
qoniqtiradio'quvchilarning vizual va eshitish sezgilari. Lam va Lourens (2002) va
Pourhoseinga ko'ra Gilakjani (2017), texnologiya o'quvchilarga o'z o'quv jarayonini
sozlashda yordam beradi va ular buni qila oladilar o'qituvchilari taqdim eta
olmaydigan ko'plab ma'lumotlarga ega bo'lishlari mumkin.
Integratsiya texnologiyalaridan muvaffaqiyatli foydalanish sirlari.
1.
O'qituvchilar integratsiya strategiyalarini hisobga olgan holda texnologiya
rejasini amalga oshirishlari kerak.
2.
O'quvchilarning bilim olishini ta'minlash uchun kasbiy rivojlanishga alohida
e'tibor qaratish lozim va texnologiyaning afzalliklari bilan tanish bo'lmagan
o'qituvchilarning munosabatlarini o'zgartirish lozim.
3.
Texnologiya rejasi o'quv dasturlari standartlari bilan chambarchas bog'liq bo'lishi
kerak.O'qituvchilar kerak texnologiyalarni integratsiyalashganda qaysi ta'lim usuli
eng samarali ekanligini bilishi kerak.
4.
Kompyuter texnologiyasi o'quv faoliyatining ajralmas qismi bo'lib, u orqali
ko'nikmalar paydo bo'lishi uchun o‘quvchilarga topshirilishi kerak.
5.
Til o‘qituvchilari o‘z o‘quvchilarini tilni rivojlantirishda ko'nikma hosil qilishda
texnologiyadan foydalanishga undashlari kerak.
6.
Universitetlar texnologiyani o'qitish va o'qitish dasturlarining muhim qismi
sifatida ko'rishlari kerak.
7.
Texnologiya mutaxassislari undan dars berishda foydalanadigan o'qituvchilarga
qo'shimcha yordam ko'rsatishlari kerak. Ingliz tili kurslarida.
8.
O'qituvchilar kompyuter texnologiyalaridan foydalanishda o'z o'quvchilariga
namuna bo'lishi kerak (MEB, 2008; Pourhossein Gilakjani, & Sabouri, 2017).
9.
O‘qituvchilar texnologiyaga asoslangan dars materiallarini yaratishi kerak. Ushbu
materiallar faqat texnologiya masalalariga emas, balki o'qitish va o'rganishga e'tibor
qaratilishi kerak.
28
10.
O'qituvchilar texnologiyani o'quvchilarga yo'naltirilgan yo'llarini topishlari
kerak.
11.
O'qituvchilar o'z o'quvchilarining o'rganishida yo'l ko'rsatuvchi va yordamchi
sifatidagi rollarini bilishlari kerak.
12.
Texnologiyaning integratsiyalashuvini engillashtirish uchun, etarli darajada
qo'llab-quvvatlash va texnik yordam o'qituvchilar uchun taqdim etilishi kerak.
References:
1.
Ahmadi, M. R. (2017). The impact of motivation on reading
comprehension.
International
Journal
of
Research
in
English
Education.http://www.ijreeonline.com
2.
Alsaleem, B. I. A. (2014). The effect of “WhatsApp” electronic dialogue
journaling on improving writing vocabulary word choice and voice of EFL
undergraduate Saudi Students. Harvard: 21st Century Academic Forum
3.
Палуанова, Халифа Дарибаевна. "Экологик терминларнинг
деривационсемантик хусусиятлари (ўзбек, қорақалпоқ, инглиз ва рус тиллари
мисолида). Филол. фан. д-ри.(DS)... дисс. автореф." Тошкент.-2016 (2016).
4.
Палуанова, Х. Д. "Инглиз, ўзбек, рус ва қорақалпоқ тилларида
экологик терминларнинг деривацион-семантик принциплари. Филол. ф. док......
дис." (2016).
