№ 4 (2025) UNIVERSAL XALQARO ILMIY JURNAL

Ushbu maqolada boshlang'ich sinf o‘qituvchilarining art-pedagogikani fanlararo integratsiyada qo‘llashning ahamiyati o‘rganilgan. Maqolada art-pedagogikaning zamonaviy ta'lim tizimida qanday o‘rin tutishi, o‘qituvchilar uchun metodologik yondashuvlar va fanlararo integratsiyaning pedagogik faoliyatdagi roli ko‘rib chiqilgan. Tadqiqotda boshlang'ich sinf o‘qituvchilari tomonidan san'at va ta'limning integratsiyalashuvi orqali o‘quvchilarning kognitiv va emotsional rivojlanishiga qanday ta'sir ko‘rsatishi tahlil qilingan. Tadqiqotda o‘quvchilarning ijodiy fikrlash, emotsional ko‘nikmalar va akademik muvaffaqiyatlarini oshirishda art-pedagogikaning ahamiyati belgilangan

О’zbeklar tо’y marosimlarini, gap-gashtaklarni, sayillarni, turli bayramlarni o’tkazishda o’ta tashkilotchi va ijodkor xalq sifatida shuhrat topgan. Dam olish, hordiq chiqarishni о’rniga qo’ygan xalq. O’zbek xalqining qadim-qadim zamonlarga borib taqaladigan musiqa merosi, xalq qo’shiqlari, xilma-xil janrlari hamda boy tasviriy vositalari bilan bizning kunlarimizda ham yangramoqda. Qo’shiqlarda xalqqa xos bo’lgan chechanlik, chapanilik, topqirlik, qaytmaslik kabi sifatlar ham aks etadi

Ushbu maqolada nok bargining xalq tabobatidagi ahamiyati hamda  O’zbekistonda yetishtirilgan Nashvati navli  nok barglari  tarkibidagi suvda eruvchan vitaminlar miqdorini Yaponiyaning Shimadzu kompaniyasida ishlab chiqarilgan LC-40 Nexera Lite yuqori samarali suyuqlik xromatografida aniqlash natijalari keltirilgan

Bu tadqiqotlar mavrak o’simligini farmasevtika va oziq-ovqat sanoatida innovatsion va effektiv tabiiy dori vositalari sifatida ishlatish imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladi

Ushbu maqolada tibbiyotning eng nozik sohalaridan biri bo’lgan pediatriya sohasida dori dozalash masalasini ekspert tizimi yordamida avtomatlashtirish masalasi muhokama qilingan. Sohada mavjud formulalar, dori dozalash turlari o’rganilib, produksion model asosida qurilgan algoritmlar orqali turli hisoblash usullari bo’yicha yechimlar taklif etadigan ekspert tizimi yaratilgan

Ushbu tadqiqot olma bog‘lariga ta’sir qiluvchi asosiy zararkunandalarni, ularning biologik xususiyatlari, rivojlanish tsikllari va ekologik ta’sirini keng qamrovli tahlil qiladi. Asosiy zararkunandalar, jumladan, olma qurti (Cydia pomonella), olma meva yemiri (Hoplocampa testudinea), yaproq yemiri (Phyllonorycter blancardella), olma shira (Aphis pomi) va olma kanasi (Tetranychus urticae) o‘rganiladi. Har bir zararkunandaning hayotiy tsikli, ko‘payish xususiyatlari va ekologik afzalliklari batafsil bayon etiladi, ularning mavsumiy faolligi va olma daraxtlariga yetkazadigan zarari ta’kidlanadi. Masalan, olma qurti yiliga 2-3 avlod beradi, lichinkalari tuproqda yoki po‘stloqda qishlaydi, olma shira esa issiq va nam sharoitda tez ko‘payadi. Tadqiqot biologik, kimyoviy va agrotehnik usullarni birlashtirgan integratsiyalashgan zararkunandalarga qarshi kurash strategiyalariga e’tibor qaratadi, bu olma yetishtirishdagi iqtisodiy yo‘qotishlarni kamaytirishga xizmat qiladi. Ushbu ish mo‘tadil agroekotizimlarda zararkunandalar dinamikasini tushunishga hissa qo‘shadi va barqaror bog‘dorchilik amaliyotlarini qo‘llab-quvvatlaydi.

Ushbu tadqiqot olma bog‘lariga ta’sir qiluvchi asosiy zararkunandalarni, ularning biologik xususiyatlari, rivojlanish tsikllari va ekologik ta’sirini keng qamrovli tahlil qiladi. Asosiy zararkunandalar, jumladan, olma qurti (Cydia pomonella), olma meva yemiri (Hoplocampa testudinea), yaproq yemiri (Phyllonorycter blancardella), olma shira (Aphis pomi) va olma kanasi (Tetranychus urticae) o‘rganiladi. Har bir zararkunandaning hayotiy tsikli, ko‘payish xususiyatlari va ekologik afzalliklari batafsil bayon etiladi, ularning mavsumiy faolligi va olma daraxtlariga yetkazadigan zarari ta’kidlanadi. Masalan, olma qurti yiliga 2-3 avlod beradi, lichinkalari tuproqda yoki po‘stloqda qishlaydi, olma shira esa issiq va nam sharoitda tez ko‘payadi. Tadqiqot biologik, kimyoviy va agrotehnik usullarni birlashtirgan integratsiyalashgan zararkunandalarga qarshi kurash strategiyalariga e’tibor qaratadi, bu olma yetishtirishdagi iqtisodiy yo‘qotishlarni kamaytirishga xizmat qiladi. Ushbu ish mo‘tadil agroekotizimlarda zararkunandalar dinamikasini tushunishga hissa qo‘shadi va barqaror bog‘dorchilik amaliyotlarini qo‘llab-quvvatlaydi.

Ushbu maqola nok daraxtiga zarar yetkazuvchi hasharotlarning turlari, ularning biologik xususiyatlari va agrosenozga ta’sirini o‘rganadi. Asosiy e’tibor O‘zbekiston sharoitida nok plantatsiyalarida keng tarqalgan zararkunandalarga, jumladan, nok yemg‘ich (Cydia pomonella), nok qurtlari (Phyllonorycter blancardella) va shira turlari (Aphididae) kabi hasharotlarga qaratilgan. Maqolada zararkunandalar tomonidan yetkazilgan iqtisodiy yo‘qotishlar tahlil qilinadi va ularning tarqalishiga ta’sir qiluvchi ekologik omillar ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, zararkunandalarga qarshi integratsiyalashgan kurash chorolari, xususan, biologik (foydali hasharotlardan foydalanish), kimyoviy (pestisidlarning maqbul dozalari) va agroteknik (ekin aylanishi, sanitariya choraları) usullar batafsil muhokama qilinadi. Tadqiqotda zararkunandalarga qarshi samarali kurash strategiyalarini ishlab chiqish uchun zamonaviy monitoring texnologiyalari va ekologik jihatdan xavfsiz usullarni qo‘llashning ahamiyati ta’kidlanadi. Maqola O‘zbekistonning meva yetishtirish sohasidagi mutaxassislar, fermerlar va tadqiqotchilar uchun amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, barqaror qishloq xo‘jaligi amaliyotlarini rivojlantirishga xizmat qiladi.

Ushbu maqolada xalqaro iqtisodiy integratsiya jarayonlaridagi ishtirokini kuchaytirish va tartibga solish muammolari, valyuta kurslari va O’zbekiston valyuta siyosatining o’ziga xos xususiyatlari tahlil qilingan va Valyutamoliya munosabatlarining rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotiga ta’sirini samarali foydalanish bo’yicha takliflar berilgan

Bu maqolada mahalliy budjetni ularning daromadlari istiqbolini prognozlash va rejalashtirish hududlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini mahalliy byudjetlar ta’siridan kelib chiqqan holda daromadlar bazasini oshirish, ularni shakllantirishning samarali yo‘llarini izlanishda topish, shuningdek, bu muammoni hal etish byudjeti ularning daromadlarini shakllantirish va daromadlar ritmini ta’minlashda, samarali tartibga solish usullaridan amaliyotda keng qo‘llash va mahalliy byudjetlar daromadlarini ro‘yxatga olish, keyingi davrda ularning daromadlarini ko‘paytirishning oldini olish. olib, mahalliy byudjetning moliyaviy barqarorligini ta'minlasa, ikkinchi o'rinda viloyatdan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishda muhim ahamiyatga ega bo'lgan kasb-hunar o'sishi muammolari va yechimlari keltiriladi.

Ma’lumki, 2030 yilga qadar Xalq ta’limini rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlangan. Mazkur hujjatning birinchi bandida PISA xalqaro tadqiqotida O‘zbekistonning ishtirokini ta’minlash va 2030 yilga borib, kuchli 30 talikka kirishga erishish maqsadli yo‘nalishda belgilangan. Ya’ni,  ta’lim tizimi uchun strategik vazifa belgilab berilgan.

Bugungi kunda dunyodagi rivojlangan mamlakatlarda  ta’lim sifatini oshirish, xalqaro baholash jarayonlarida munosib qatnashish masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi ham xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik ko‘rishga yo‘naltirilgan PISA, TIMSS, PIRLS xalqaro baholash dasturlari doirasidagi topshiriqlar bilan ishlash ko‘nikmasini shakllantirish borasida qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda.

Ushbu maqolada qadimgi Yunon-Rim falsafiy maktablarining shakllanishi, asosiy vakillari va g‘oyalari tahlil qilinadi. Har bir maktabning tarixiy-ijtimoiy sharoiti, o‘ziga xos yondashuvlari va zamonaviy falsafaga ta’siri ko‘rib chiqiladi. Qadimgi davr falsafasi bugungi fikrlash madaniyatiga asos bo‘lib xizmat qilgan muhim intellektual meros sifatida talqin etiladi

Maqolaning maqsadi g’o’zaning mahalliy navlarini (oq tolali) tabiiy rangli tola navlari bilan chatishtirganda F1 duragaylarida tola uzunligi va tola chiqimining irsiylanishi aniqlashdan iborat. Tola uzunligining irsiylanishi oraliq irsiylanish mexanizmi orqali amalga oshishi aniqlandi. Birinchi avlod duragaylari tolasining chiqimi va uzunligi bu belgining to'liq tabiati haqida hali tasavvur bermaydi. Umuman olganda, deyarli barcha duragay kombinatsiyalar belgilar uchun o'rtacha ko'rsatkichlarga ega edi. Ammo har ikki jihatdan navlar va duragaylar o'zgaruvchanlikni namoyon qildi. Geterogenlik, ayniqsa, tola uzunligi bo'yicha sezilarli. Shuni ta'kidlash kerakki, rangli tolali navlarning tola uzunligi yuqori qiymatga ega emas. Ammo, shunga qaramay, olingan duragaylar ijobiy ko'rsatkichlarga ega bo’ldi va bu xususiyat kamdan-kam hollarda oraliq irsiylanishini ko'rsatadi, asosan birinchi avlod uchun belgi ko’rsatkichi bir xil emas.

Ushbu maqolada biznes jarayonlarini tashkil etish dolzarb masalalari, loyiha boshqaruvida biznes jarayonlarining o‘rni, biznes jarayonlarini o‘ziga xos xususiyatlari va ularning bosqichlari hamda loyiha boshqaruvining bosqichlarining o‘ziga xos xususiyatlarini haqida to‘xtalib o‘tgan.

Ushbu maqolada pedagoglar orasida eng keng tarqalgan dolzarb masalalardan biri haqida so‘z yuritilgan. Ya’ni, pedagoglarning ish va shaxsiy hayotidagi o‘zaro muvozanatni saqlab, ham ishda, ham oilada ideal obrazda  faoliyat olib borishga harakat qilishi va ba’zi bir to‘siqlar sababli stressga berilishi haqida qisqacha yortilgan

Harakat qobiliyatlari-insonning har qanday mushak faoliyatining talablariga javob beradigan psixofizik va morfologik xususiyatlarning kombinatsiyasidir. Insonning harakat qobiliyatini jismoniy fazilatlar, namoyon bo'lish shaklini e’sa  harakat ko'nikmalari tashkil e’tadi. Biomekekanikada 5 ta asosiy jismoniy fazilatlar farqlanadi: chaqqonlik, tezlik, chidamlilik, e’giluvchanlik va kuch

Maqola ixtisoslashtirilgan maktablarda kimyo fanini o‘qitishda murakkab masala va mashqlar ishlash metodlarini takomillashtirishga bag‘ishlangan. Unda o‘quvchilarning muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun zamonaviy pedagogik yondashuvlar, raqamli vositalar va interfaol usullar tahlil qilinadi. O‘zbekiston ta’lim tizimi kontekstida o‘qituvchilarning malakasini oshirish, o‘quv jarayonini shaxsiylashtirish va o‘quvchilarning motivatsiyasini oshirishga qaratilgan strategiyalar ko‘rib chiqiladi. Maqola kimyo o‘qitishda samarali metodlarni joriy etish orqali o‘quvchilarning ilmiy fikrlash va analitik qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi

Ushbu maqolada muhandislik psixologiyasi fani vazifalari, muhandislik psixologiyasining texnika universitetlarida o’qitilish maqsadi haqida so’z yuritiladi. Muhandislik psixologiyasining an’anaviy, tadqiqot metodlari bo’yicha qisqacha ma’lumotlar ham mavjud. Hozirda ta’limda qo’llaniladigan ba’zi ta’lim metodlarning texnika universitetlarida tadbiq qilishdagi bir necha misollar keltirilgan. Zamonaviy metodlardan interaktiv va sun’iy intellekt yordamidagi ta’limning afzalliklari talabalarning kasbiy qobiliyatlarini namoyon qilish, rivojlantirishda muhim rol o’ynaydi. Inson-texnika tizimi texnika talabalariga kelajakda o’z kasbga egallashi va faol olib borishga yordam beradi.Chunki texnika universitetlarning aksariyat soha yo’nalishlari texnika bilan ishlashni talab qiladi. Bu esa o’z navbatida har bir xodim yoki mutaxassis texnika bilan ishlay olishi, ya’ni texnika bilan inson o’rtasidagi munosabatlarni, har ikkala subyektning funksiyalari, o’rnini bilish muhimdir. Ushbu fan ana shunday muammolarni, ya’ni, inson-texnika tizimini o’rgatadi.

Sun’iy intellektning muhandislik psixologiyasi fanini o’qitishda qo’llash, ushbu fanni o’zlashtirish samarasi yuqori bo’lishini, talabalarning mavzularni tez tushunishga yordam beradi. Ko’plab sohalarda sun’iy intellektda ishlash oson,ma’lumotlarni tahlil qilib ko’rsatish foydalanish qulay, natijasi yuqoriligi bilan ajralib turadi. Shunga yarasha talablar ham oshgan.

Ushbu maqolada Oʻzbekistonda faoliyat ko’rsatayotgan nobank kredit tashkilotlari, ularning o’ziga xos xususiyatlari hamda bugungi kunda respublikamizda faoliyat olib borayotgan nobank kredit tashkilotlarining statistik ma’lumotlari tahlil qilingan

This article aims to shed light on current issues in leadership psychology and find solutions to them. It also analyzes the characteristics of successful leaders and their responsibilities.

Ushbu maqola o‘smirlarda axborot olish madaniyatini rivojlantirishda interfaol ta’lim resurslari va multimedia vositalarining pedagogik-psixologik jihatlarini tahlil qiladi. Tadqiqotda multimedia vositalari va interfaol metodlarning o‘quvchilarning motivatsiyasi, axborot olish madaniyati va kreativ fikrlash ko‘nikmalariga ta’siri o‘rganilib, ularning ta’lim jarayonidagi samaradorligi asosli ravishda ko‘rsatilgan. Tadqiqot natijalari o‘quvchilarning axborotni qayta ishlash va mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishda multimedia va interfaol metodlarning ahamiyatini tasdiqlaydi

Mazkur maqola kichik maktab yoshidagi inklyuziv bolalarning motivlarini shakllantirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalar va psixologik yondashuvlarning ahamiyatini o‘rganadi. Maktabda inkluziv ta’limni amalga oshirishda, o‘quvchilarning motivatsiyasi va ehtiyojlarini inobatga olgan holda pedagogik metodlarning ahamiyati yoritilgan. Maqolada inklyuziv ta’limning asosiy tamoyillari, zamonaviy pedagogik texnologiyalar va psixologik yondashuvlarning motivatsion jarayonlardagi roli tahlil qilinadi. Tadqiqotlar natijalariga asoslanib, inklyuziv ta’limda motivatsiyani shakllantirish uchun samarali uslublar va takliflar keltirilgan

Mazkur maqola kichik maktab yoshidagi inklyuziv bolalarning motivlarini shakllantirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalar va psixologik yondashuvlarning ahamiyatini o‘rganadi. Maktabda inkluziv ta’limni amalga oshirishda, o‘quvchilarning motivatsiyasi va ehtiyojlarini inobatga olgan holda pedagogik metodlarning ahamiyati yoritilgan. Maqolada inklyuziv ta’limning asosiy tamoyillari, zamonaviy pedagogik texnologiyalar va psixologik yondashuvlarning motivatsion jarayonlardagi roli tahlil qilinadi. Tadqiqotlar natijalariga asoslanib, inklyuziv ta’limda motivatsiyani shakllantirish uchun samarali uslublar va takliflar keltirilgan

maqolada ijtimoiy kapitalni jamiyatning barqaror rivojlanishiga ta'siri va uning oʻsish manbalari koʻrib chiqiladi. Uning resurs sifatida dualistik tabiati va jamiyatning institusional muhiti, shuningdek, inson kapitali bilan aloqasi koʻrib chiqiladi

Toshkentning ta'lim xizmatlari bozori soʻnggi yillarda jadal sur'atlar bilan oʻsib bormoqda va mintaqaning inson kapitalini shakllantirishda muhim rol oʻynamoqda