ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
12
are analyzed and the auther proposed recommendation
for further improvement.
Key words
: legal expertise, rulemaking, normative,
analyzes, local government
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
концепцияси
.
–
Т
.:
Ўзбекистон
, 2010. – 24-
б
.
2.
Ахмедшаева
М
.
А
.
Ҳокимият
тизимида
ижро
ҳокимияти
. . –
Тошкент
,
ТДЮИ
, 2007. – 58
б
.;
3. “
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
тўғрисида
”
Қонун
1993
йил
2
сентябрдақабул
қилинган
4.
Қорақалпоғистон
Республикаси
Вазирлар
Кенгаши
,
вилоятлар
,
шаҳарлар
ва
туманлар
ҳокимликлари
аппаратларида
иш
юритиш
ва
ҳужжатлар
ижросини
назорат
қилишни
ташкил
этиш
бўйича
Йўриқнома
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимияти
ва
бошқарув
органларида
иш
юритиш
ва
ижро
назоратини
ташкил
этиш
бўйича
норматив
ҳужжатларни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
1999
йил
29
мартдаги
140-
сон
Қарорига
2-
илова
.
5.
Ильин
И
.
А
.
Теория
права
и
государства
/
Под
редакцией
и
предисловием
В
.
А
.
Томсинова
. –
М
.:
«
Зерцало
», 2003. –C.67.
6.
Леонтенков
А
.
В
.
Муниципальные
правовые
акты
в
системе
источников
российского
права
:
Автореф
.
дис
.
...
канд
.
юрид
.
наук
. –
Нижний
Новгород
, 2005. –
С
.9.
И
.
Рустамбеков
ТДЮУ
кафедра
мудири
,
ю
.
ф
.
н
.
ДОМЕН
НОМИ
ВА
ВЕБ
-
САЙТГА
БЎЛГАН
ҲУҚУҚЛАРНИНГ
ЎЗАРО
НИСБАТИГА
ДОИР
АЙРИМ
ҲУҚУҚИЙ
МАСАЛАЛАР
Маълумки
илмий
техника
тараққиёти
ҳуқуқий
майдонга
жиддий
таъсир
кўрсатмоқда
.
Бугунги
кунда
барчага
маълум
ва
тушунарли
бўлган
моддий
ҳуқуқий
майдон
билан
бир
қаторда
виртуал
ҳуқуқий
майдон
пайдо
бўлди
.
Виртуал
ҳуқуқий
майдонни
энг
асосий
намоён
бўлиш
шакли
бу
Интернет
тармоғи
ҳисобланади
.
Интернет
ҳам
шахсий
,
ҳам
тижорат
муносабатлари
амалга
оширилувчи
макондир
.
Мамлакатимиз
халқаро
ҳамжамиятнинг
бир
қисми
ва
жаҳон
иқтисодий
тизимининг
тенг
ҳуқуқли
иштирокчиси
сифатида
бугунги
кунда
Интернет
тармоғидан
ва
бошқа
виртуал
майдонлардан
самарали
фойдаланмоқда
.
Шу
муносабат
билан
,
Президентимиз
“
М
a
мл
a
к
a
тимизд
a
д
e
м
o
кр
a
тик
исл
o
ҳ
o
тл
a
рни
ян
a
д
a
чуқурл
a
штириш
в
a
фуқ
a
р
o
лик
ж
a
миятини
рив
o
жл
a
нтириш
К
o
нц
e
псияси
”
да
,
Интернет
тармоғидан
фойдаланиш
масалаларини
ҳуқуқий
таъминлашга
алоҳида
эътибор
қаратди
ва
мустақил
йўналиш
сифатида
аҳамиятини
таъкидлади
.
Интернет
тармоғида
иштирок
этувчи
субъектлар
ушбу
майдонда
бир
-
биридан
фарқланиши
,
ўзларининг
индивидуал
белгиларига
,
идентификация
қиёфасига
эга
бўлиши
талаб
этилади
.
Мана
шундагина
субъектлар
ўртасидаги
муносабатлар
муайян
ҳуқуқий
масъулият
асосида
амалга
оширилиши
мумкин
.
Аноним
иштирокчилар
ёки
қиёфасиз
субъектлар
билан
мустаҳкам
доимий
барқарор
муносабат
ўрнатиш
мумкин
эмас
.
Юқоридагилардан
келиб
чиққан
ҳолда
,
Интернет
тармоғида
вужудга
келувчи
муносабатларнинг
энг
дастлабки
асоси
сифатида
намоён
бўладиган
домен
номлари
ва
веб
-
сайтларнинг
ҳуқуқий
мақоми
ҳамда
уларга
бўлган
ҳуқуқларни
аниқлаштириш
масаласи
бугунги
кунда
ҳам
назарий
,
ҳам
амалий
жиҳатдан
ўта
долзарб
илмий
муаммолардан
ҳисобланади
.
Таъкидлаш
жоизки
,
Интернет
тармоғининг
мамлакатимизда
ҳам
,
чет
элда
ҳам
жадал
суръатларда
ривожланиши
узоқ
вақт
мобайнида
қонунчилик
билан
тартибга
солинмаган
шароитда
кечди
,
чунки
дастлаб
Интернет
тармоғи
фақат
нотижорат
хусусиятига
эга
бўлган
илмий
ахборотни
айирбошлаш
учун
мўлжалланган
алоқа
канали
хусусиятига
эга
эди
.
Кейинчалик
,
тармоқ
сезиларли
даражада
ўсгач
,
унда
тижорат
тузилмалари
ҳам
ўз
фаолиятини
бошлади
.
Бу
эса
кўплаб
янги
виртуал
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларни
вужудга
келтирди
.
Шу
ўринда
бундай
муносабатларнинг
дастлабкиси
домен
номлари
ва
веб
-
сайтлар
юзасидан
вужудга
кела
бошлади
.
Домен
номи
ва
веб
-
сайт
аслида
узвий
боғлиқ
бўлган
тушунчалар
ва
уларга
доир
муносабатлар
ҳам
ўзаро
боғлиқликка
эга
.
Интернет
тармоғининг
техник
ва
ҳуқуқий
масалалари
тўғрисида
маълумотга
эга
бўлмаган
оддий
фойдаланувчилар
мазкур
тушунчаларни
фарқламаслиги
мумкин
,
уларга
бўлган
ҳуқуқлар
бўйича
эса
умуман
тасаввурга
ҳам
эга
бўлмайди
.
Дастлаб
мазкур
тушунчаларни
ўзаро
фарқлаб
олмоқ
зарур
.
Ўзбекистон
Республикаси
миллий
қонун
-
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
13
ҳужжатларидан
келиб
чиққан
ҳолда
кўрсатиш
мумкинки
,
домен
номи
бу
–
ахборот
ресурсига
ёки
ахборот
тизимига
берилган
,
уларни
Интернет
жаҳон
ахборот
тармоғида
идентификациялаш
учун
хизмат
қиладиган
ноёб
ном
1
.
Веб
-
сайт
тушунчаси
миллий
қонун
ҳужжатларида
акс
этмаган
.
Веб
-
сайтга
доктринал
манбаларда
қуйидагича
таъриф
беришади
.
Веб
-
сайт
бу
– ...
Домен
номига
ҳам
доктринал
манбаларда
ҳар
хил
таърифлар
берилиши
кўзга
ташланади
.
Масалан
,
А
.
Серго
домен
номини
“
Интернет
халқаро
компьютер
тармоғидаги
ахборот
ресурсларини
индивидуаллаштиришга
хизмат
қилувчи
ноёб
шартли
белги
”
2
деб
таърифлайди
.
Ю
.
А
.
Яхин
домен
(
домен
номи
)
ни
“
телекоммуникация
тармоғида
ахборот
ресурси
фойдаланувчисининг
I
Р
-
адресга
DNS-
серверлар
тизими
орқали
ўз
-
ўзидан
йўналтирувчи
символли
адреси
”
3
сифатида
тавсифлайди
.
А
.
Андронов
домен
номи
деганда
,
домен
номлари
тизимига
кирувчи
ва
Интернет
тармоғидаги
ресурсни
идентификация
қилишга
хизмат
қилувчи
ноёб
белгили
номни
тушунади
4
.
Лекин
мазкур
таърифлар
домен
номининг
барча
функцияларини
акс
этмайди
ва
мазкур
тушунчани
изоҳлашда
қонун
-
чиқарувчи
каби
унинг
кўпроқ
техник
томонларига
эътибор
қаратади
.
Бизнинг
фикримизча
домен
номи
тушунчасини
,
унинг
ҳуқуқий
ҳимоясини
таъминлаш
ҳамда
барча
функцияларини
изоҳлаш
нуқтаи
назаридан
келиб
чиққан
ҳолда
таърифлаш
керак
,
бунда
қуйидаги
таърифни
таклиф
қилган
бўлар
эдик
: “
домен
номи
бу
Интернет
тармоғида
ахборот
ресурси
ёки
ахборот
тизимини
адресация
,
идентификация
ва
индивидуализация
қилиш
учун
хизмат
қиладиган
ноёб
ном
”
5
.
Ҳозирги
пайтда
домен
номлари
нафақат
тармоқ
ахборот
ресурсининг
(
сайтнинг
)
техник
ролини
,
балки
маълум
ишлаб
чиқарувчининг
маҳсулоти
ва
хизматларини
унинг
рақобатчиларининг
маҳсулотлари
ва
хизматлари
ичида
ажратиб
кўрсатувчи
маҳсулот
белгиси
ёки
хизмат
кўрсатиш
белгиси
билан
вазифалари
ўхшаш
бўлган
айнанлаштириш
воситаси
ролини
бажаради
6
.
Шуни
эътиборга
олиш
керакки
,
чиндан
ҳам
домен
номлари
юридик
шахсларнинг
маълум
товарларини
бошқа
юридик
шахслар
маълум
товарларидан
ажратиш
имконини
берувчи
белги
сифатида
намоён
бўлади
7
.
Домен
номларидан
фойдаланиш
ва
уларга
бўлган
ҳуқуқ
айнан
мутлақ
ҳуқуқ
деб
,
кўплаб
муаллифлар
1
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Телекоммуникациялар
тўғрисида
”
ги
Қонуни
20.08.1999;
Ўзбекистон
Алоқа
ва
ахборотлаштириш
агентлиги
бош
директорининг
2008
йил
26
майдаги
155-
сон
буйруғи
(
рўйхат
рақами
1830, 2008
йил
23
июнь
) (
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
,
2008
й
., 26-27-
сон
, 255-
модда
)
билан
тасдиқланган
«UZ»
доменидаги
домен
номларини
рўйхатдан
ўтказиш
ва
улардан
фойдаланиш
тартиби
тўғрисидаги
Низом
.
2
Серго
А
.
Доменное
имя
с
точки
зрения
права
//
И
.
С
.
Автор
-
ское
право
и
смежные
права
. –
М
., 2004.
№
12. –
С
. 48.
3
Яхин
Ю
.
А
.
Материалы
научной
Интернет
-
конференции
"
До
-
мен
и
доменное
имя
". http://www.internet-law.ru/
4
Андронов
А
.
Материалы
научной
Интернет
-
конференции
«
Домен
и
доменное
имя
». http://www.internet-law.ru/
5
Рустамбеков
И
.
Р
.
Домен
номларининг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
режими
. –
Т
., 2012.
6
Калятин
В
.
О
.
Интеллектуальная
собственность
(
Исключи
-
тельные
права
). –
М
., 2000. –
С
.380.
7
Немец
Ю
.
Новый
объект
права
интеллектуальной
собствен
-
ности
//
Хозяйство
и
право
. –
М
., 2001. –
№
5. –
С
.47.
томонидан
улар
индивидуаллаштириш
воситаларига
тенглаштирилиб
,
интеллектуал
мулк
объекти
сифатида
қаралади
.
Бу
нуқтаи
назарга
қўшилган
миллий
муаллифлардан
Д
.
Караходжаева
8
ва
Д
.
Огайларни
9
,
хорижий
муаллифлардан
А
.
Серго
10
,
В
.
Кравченко
11
,
В
.
Калятин
12
,
Ю
.
Немец
13
,
С
.
Петровский
14
,
А
.
Агеенко
15
,
В
.
Наумов
16
кабиларни
кўрсатиш
мумкин
.
Лекин
бошқа
муаллифлар
,
масалан
,
С
.
А
.
Бабкин
17
,
З
.
Ю
.
Милютин
18
,
В
.
И
.
Скиба
19
домен
номини
индивидуаллаштириш
воситаси
деб
тан
олмайдилар
,
улар
домен
номини
почта
манзили
ёки
телефон
рақамига
тенглаштиришади
.
Веб
-
сайтга
бўлган
ҳуқуқлар
ўз
навбатида
муаллифлик
ҳуқуқи
ҳамда
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурларга
бўлган
ҳуқуқ
доирасида
муҳофаза
қилинади
.
Демак
,
Интернетдаги
веб
-
сайтлар
айнан
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базасига
тенглаштирилади
,
чунки
худди
шу
кўрсатилган
объектлар
сингари
сайт
компьютернинг
махсус
дастур
тили
ёки
коди
орқали
ишланади
ва
Интернетда
жойлаштирилади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
1994
йил
6
майдаги
№
1060-XII “
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
химояси
тўғрисида
”
ги
Қонунида
белгиланган
“
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
”
ва
“
маълумотлар
базаси
”
тоифаларини
қиёслаш
зарур
.
Кўрсатилган
қонунга
мувофиқ
“
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
–
муайян
натижа
олиш
мақсадида
ЭҲМ
,
ЭҲМ
шохобчалари
ва
бошқа
компьютер
воситаларининг
ишлаши
учун
мўлжалланган
маълумотлар
ва
кўрсатмалар
мажмуидир
(1-
модда
),
бунда
“
маълумотлар
базаси
–
8
Караходжаева
Д
.
М
.
Проблемы
развития
и
совершенствова
-
ния
законодательства
о
праве
собственности
юридических
лиц
в
Республике
Узбекистан
:
Дис
. …
докт
.
юрид
.
наук
. –
Т
.,
2008.
9
Огай
Д
.
А
.
Проблемы
совершенствования
международно
-
правового
регулирования
средств
индивидуализации
:
Дис
.
…
канд
.
юрид
.
наук
. –
Т
., 2009.
10
Қаранг
:
Серго
А
.
Интернет
и
право
. –
М
., 2003;
Серго
А
.
Доменные
имена
. –
М
., 2006.
11
Кравченко
В
.
Домен
–
не
адрес
,
а
средство
индивидуализа
-
ции
//
ИС
.
Авторское
право
и
смежные
права
. 2001. –
№
2. –
С
.66-68.
12
Калятин
В
.
О
.
Является
ли
доменное
имя
объектом
права
?
//
Патентный
поверенный
. 2006. –
№
1. 2006. –
С
.18;
Калятин
В
.
О
.
Проблемы
конфликта
прав
на
доменные
имена
с
права
-
ми
на
иные
средства
индивидуализации
//
Юридический
мир
.
2001. –
№
5. –
С
.19-28;
Калятин
В
.
О
.
Будущее
системы
домен
-
ных
имен
//
Юридический
мир
. 2003. –
№
2;
Калятин
В
.
О
.
До
-
менные
имена
. –
М
.,
ИНИЦ
Роспатента
, 2002.
13
Немец
Ю
.
Л
.
Наименование
домена
в
Интернете
–
новый
объект
права
интеллектуальной
собственности
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2004. –
С
.11.
14
Петровский
С
.
В
.
Правовое
регулирование
оказания
Интернет
-
услуг
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2004.
15
Агеенко
А
.
А
.
Соотношение
прав
на
доменное
имя
товар
-
ный
знак
в
США
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2002. –
С
.8.
16
Наумов
В
.
Б
.
Право
и
Интернет
:
очерки
теории
и
практики
. –
М
., 2002. –
С
.160.
17
Бабкин
С
.
А
.
Интеллектуальная
собственность
в
глобальной
компьютерной
сети
Интернет
:
проблемы
гражданско
-
правового
регулирования
в
России
и
США
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
.,
2004. –
С
.12.
18
Милютин
З
.
Ю
.
Соотношение
доменных
имен
со
средствами
индивидуализации
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2005. –
С
.8.
19
Скиба
В
.
И
.
Гражданско
правовоые
вопросы
совершенство
-
вания
законодательства
об
атворском
праве
и
о
средствах
индивидуализации
субъектов
в
аспекте
глобальной
сети
Ин
-
тернет
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2002. –
С
.123.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
14
объектив
шаклда
ифодаланган
ҳамда
электрон
ҳисоблаш
машиналари
(
ЭҲМ
)
ёрдамида
топиш
ва
ишлов
бериш
мумкин
бўладиган
тарзда
бир
тизимга
солинган
маълумотлар
(
масалан
:
мақолалар
,
ҳисоб
-
китоблар
)
мажмуидир
1
.
Шу
ўринда
,
домен
номига
бўлган
ҳуқуқларни
веб
-
сайт
ҳамда
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурларга
бўлган
ҳуқуқлардан
фарқлаш
лозим
.
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурлар
–
бу
муайян
натижа
олиш
мақсадида
ЭҲМ
,
ЭҲМ
шохобчалари
ва
бошқа
компьютер
воситаларининг
ишлаши
учун
мўлжалланган
маълумотлар
ва
кўрсатмалар
мажмуи
2
.
Маълумотлар
базаси
–
объектив
шаклда
ифодаланган
ва
электрон
ҳисоблаш
машиналари
(
ЭҲМ
)
ёрдамида
топиш
ҳамда
ишлов
бериш
мумкин
бўладиган
тарзда
бир
тизимга
солинган
маълумотлар
(
мақолалар
,
ҳисоб
-
китоблар
ва
шу
кабилар
)
мажмуи
3
.
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларига
бўлган
ҳуқуқ
эгалари
–
муаллиф
,
унинг
меросхўрлари
,
шунингдек
,
қонун
ёки
шартнома
асосида
мутлақ
шахсий
ва
мулкий
ҳукуқларга
эга
бўлган
ҳар
қандай
жисмоний
ёки
юридик
шахслар
4
.
Кўриб
чиқилган
иккала
объект
,
яъни
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаси
ҳамда
Интернет
сайтлари
бевосита
муаллифлик
ҳуқуқи
объектлари
бўлиб
ҳисобланади
,
улар
айнан
муаллифлик
ҳуқуқига
тааллуқли
қонунчилик
билан
тартибга
солиб
борилади
.
Булардан
фарқли
равишда
домен
номи
муаллифлик
ҳуқуқи
объекти
эмас
,
балки
индивидуаллаштириш
воситаси
сифатида
намоён
бўлади
.
Лекин
айрим
муаллифларнинг
фикрича
,
домен
номига
бўлган
ҳуқуқ
мутлақ
ҳуқуқ
объекти
сифатида
қаралиши
мумкин
эмас
,
чунки
у
Интернетда
шахсларни
ва
улар
томонидан
ишлаб
чиқариладиган
товар
белгиси
,
кўрсатиладиган
хизматларни
эмас
,
балки
сайтни
белгилайди
,
кўрсатиб
беради
5
.
Бу
фикрга
тўлиқ
қўшилиш
қийин
,
чунки
домен
номи
сайтни
белгилаган
тақдирда
ҳам
,
ҳосила
ҳуқуқ
сифатида
намоён
бўлиб
,
у
орқали
олинадиган
ахборот
ресурсини
индивидуаллаштиради
.
Шу
ўринда
домен
номи
бевосита
унга
мурожаат
қилиш
орқали
олинадиган
ахборотни
ёки
маълумотлар
базасини
индивидуаллаштиради
.
Бу
эса
домен
номи
ўзида
1
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
химояси
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
1-
моддаси
(1994
йил
6-
май
).
N
1060-XII
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
. 1995.
№
12.
262-
модда
.
2
Ўзбекистон
Республикасининг
“
ЭҲМ
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
Қонуни
. 1994
йил
6-
май
. N 1060-XII. 1-
м
.
3
Ўша
жойда
.
4
Ўша
жойда
.
5
Бабкин
С
.
А
.
Интеллектуальная
собственность
в
глобальной
компьютерной
сети
«
Интернет
»:
проблемы
гражданско
-
правового
регулирования
в
России
и
США
:
диссертация
на
соискание
ученой
степени
кандидата
юридических
наук
. –
М
.,
2004. –
С
.12;
Милютин
З
.
Ю
.
Соотношение
доменных
имен
со
средствами
индивидуализации
:
диссертация
на
соискание
ученой
степени
кандидата
юридических
наук
. –
М
., 2005. –
С
.8;
Скибо
В
.
И
.
Гражданско
-
правовые
вопросы
совершен
-
ствования
законодательства
об
авторском
праве
и
о
сред
-
ствах
индивидуализации
субъектов
в
аспекте
глобальной
сети
Интернет
:
диссертация
на
соискание
ученой
степени
кандидата
юридических
наук
. –
М
., 2002. –
С
.123.
маълум
даражада
ҳосила
ҳуқуқни
мужассамлашини
кўрсатади
.
Бунда
,
Я
.
Б
.
Пискуновнинг
кўрсатишича
,
домен
номи
бевосита
ахборотни
,
билвосита
ушбу
ахборотни
жойлаштирувчи
шахсни
индивидуаллаштиради
6
.
Демак
,
домен
номига
бўлган
ҳуқуқ
ўз
навбатида
ҳосила
ҳуқуқ
,
яъни
домен
номи
орқали
маълум
бир
ахборотни
тақдим
қилиш
ҳуқуқи
бўлиб
ҳам
намоён
бўлади
.
Шу
билан
кўриниб
турибдики
,
ҳар
қандай
холатда
ҳам
домен
номида
индивидуаллаштириш
хусусияти
мавжуд
бўлади
.
Шу
ўринда
,
М
.
С
.
Азаровнинг
фикрига
қўшилиш
мумкин
,
унга
кўра
,
домен
номи
доимо
икки
функцияни
бажаради
,
бу
–
адресация
қилиш
ва
индивидуаллаштириш
7
.
Демак
,
юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
тўғридан
-
тўғри
ёки
қонун
аналогиясини
қўллаш
орқали
домен
номини
“
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қонундир
8
,
веб
-
сайтни
эса
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
9
ва
“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлари
тўғрисида
”
ги
10
қонунлар
билан
тартибга
солиш
мумкин
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
домен
номи
ва
веб
-
сайтга
доир
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солишни
такомиллаштиришда
қуйидагилар
муҳим
ҳисобланади
:
—
Интернет
компьютер
тармоғи
халқаро
аҳамиятга
молик
эканлигидан
келиб
чиқиб
,
қўйилган
муаммолар
ечими
халқаро
даражадаги
ҳужжатлар
қабул
қилиниши
ва
улар
асосида
миллий
қонунчиликлар
унификациялаш
;
—
кўриб
чиқилган
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солинишида
миллий
қонунчиликни
такомиллаштириш
,
бунда
бир
қатор
янги
қонунлар
қабул
қилиниши
,
бундай
қонунлар
сифатида
«
Интернет
-
хизматлар
кўрсатилишини
ҳуқуқий
тартибга
солиш
тўғрисида
», “
Ўзбекистон
миллий
Интернет
сегменти
тўғрисида
»
ва
«
Домен
номлари
тўғрисида
”
ги
қонунларнинг
ишлаб
чиқилиши
ва
қабул
қилиниши
;
—
домен
номи
ва
веб
-
сайтнинг
фуқаролик
ҳуқуқий
мақомини
аниқ
белгилаш
.
Аннотация
:
Мақолада
муаллиф
Интернет
тармоғидаги
муносабатлар
ривожланишини
кўрсатиб
,
6
Пискунов
Я
.
Б
.
Понятие
доменного
имени
и
возможности
юридической
защиты
от
киберсквоттинга
//
Материалы
V
Международная
конференция
"
Право
и
Интернет
:
теория
и
практика
". –
М
., – 2003.
7
Азаров
М
.
С
.
Формирование
правового
института
доменных
имен
как
один
из
аспектов
совершенствования
правовой
ос
-
новы
информационного
пространства
Российской
Федера
-
ции
:
Автореф
.
дис
. ...
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2010.
8
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қонуни
. (2001
йил
30
август
) //
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
. 2002.
№
5-
6. 148-
модда
.
9
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
химояси
тўғрисида
”
ги
Қонун
1994
йил
6-
май
,
№
1060-XII
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
. 1995.
№
12. 262-
модда
.
10
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
2006
йил
20
июль
,
№ЎРҚ
-42 //
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2006
й
., 28-29-
сон
, 260-
модда
; 2011
й
., 51-
сон
, 542-
модда
; 2013
й
., 1-
сон
, 1-
модда
; 41-
сон
, 543-
модда
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
15
мазкур
муносабатлар
таркибида
энг
дастлабкиси
домен
номи
ва
веб
-
сайтлар
доирасида
вужудга
келишини
баён
қилган
.
Муаллиф
домен
номлари
ва
веб
-
сайтларнинг
ҳуқуқий
тартибга
солиниши
ва
уларнинг
ўзаро
ўхшаш
ҳамда
фарқли
жиҳатларини
таҳлил
қилган
.
Мақола
якунида
муаллиф
мазкур
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солинишини
янада
такомиллаштириш
зарурати
мавжудлигини
кўрсатиб
ўтган
.
Калит
сўзлар
:
Интернет
,
домен
номи
,
веб
-
сайт
,
муаллифлик
ҳуқуқи
,
индивидуаллаштириш
воситаси
.
Аннотация
:
В
статье
автор
рассматривает
разви
-
тие
отношений
в
сети
Интернет
и
указывает
на
то
,
что
основные
отношения
в
сети
возникают
по
доменным
именам
и
веб
-
сайтам
.
Автор
анализирует
правовое
регулирование
доменных
имен
и
веб
-
сайтов
и
прово
-
дит
их
сравнительных
анализ
.
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
,
что
данные
отношения
требуют
дальнейшего
совершенствования
их
правового
регу
-
лирования
.
Ключевые
слова
:
Интернет
,
доменное
имя
,
веб
-
сайт
,
авторское
право
,
средство
индивидуализации
.
Annotation:
In the article the author considers devel-
opment of the relations on the Internet and specifies that
the main relations in a network arise on domain names
and websites. The author analyzes legal regulation of do-
main names and websites and carries out their compara-
tive analysis. In the conclusion the author comes to opin-
ion that these relations demand further improvement of
their legal regulation.
Key words:
Internet, domain name, website, copy-
right, means of an individualization.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Андронов
А
.
Материалы
научной
Интернет
-
конференции
«
Домен
и
доменное
имя
law.ru/
2.
Агеенко
А
.
А
.
Соотношение
прав
на
доменное
имя
то
-
варный
знак
в
США
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2002. –
С
.8.
3.
Азаров
М
.
С
.
Формирование
правового
института
до
-
менных
имен
как
один
из
аспектов
совершенствования
пра
-
вовой
основы
информационного
пространства
Российской
Федерации
:
Автореф
.
дис
. ...
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2010.
4.
Бабкин
С
.
А
.
Интеллектуальная
собственность
в
гло
-
бальной
компьютерной
сети
Интернет
:
проблемы
гражданско
-
правового
регулирования
в
России
и
США
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2004. –
С
.12.
5.
Калятин
В
.
О
.
Интеллектуальная
собственность
(
Исклю
-
чительные
права
). –
М
., 2000. –
С
.380.
6.
Калятин
В
.
О
.
Будущее
системы
доменных
имен
//
Юри
-
дический
мир
. 2003. –
№
2.
7.
Калятин
В
.
О
.
Является
ли
доменное
имя
объектом
права
? //
Патентный
поверенный
. 2006. –
№
1. 2006. –
С
.18.
8.
Калятин
В
.
О
.
Проблемы
конфликта
прав
на
доменные
имена
с
правами
на
иные
средства
индивидуализации
//
Юридический
мир
. 2001. –
№
5. –
С
.19-28.
9.
Кравченко
В
.
Домен
–
не
адрес
,
а
средство
индивидуа
-
лизации
//
ИС
.
Авторское
право
и
смежные
права
. 2001. –
№
2.
–
С
.66-68.
10.
Калятин
В
.
О
.
Доменные
имена
. –
М
.,
ИНИЦ
Роспатен
-
та
, 2002.
11.
Караходжаева
Д
.
М
.
Проблемы
развития
и
совершен
-
ствования
законодательства
о
праве
собственности
юриди
-
ческих
лиц
в
Республике
Узбекистан
:
Дис
. …
докт
.
юрид
.
наук
.
–
Т
., 2008.
12.
Милютин
З
.
Ю
.
Соотношение
доменных
имен
со
сред
-
ствами
индивидуализации
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
.,
2005. –
С
.8.
13.
Наумов
В
.
Б
.
Право
и
Интернет
:
очерки
теории
и
прак
-
тики
. –
М
., 2002. –
С
.160.
14.
Немец
Ю
.
Новый
объект
права
интеллектуальной
соб
-
ственности
//
Хозяйство
и
право
. –
М
., 2001. –
№
5. –
С
.47.
15.
Немец
Ю
.
Л
.
Наименование
домена
в
Интернете
–
но
-
вый
объект
права
интеллектуальной
собственности
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2004. –
С
.11.
16.
Огай
Д
.
А
.
Проблемы
совершенствования
междуна
-
родно
-
правового
регулирования
средств
индивидуализации
:
Дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
Т
., 2009.
17.
Петровский
С
.
В
.
Правовое
регулирование
оказания
Ин
-
тернет
-
услуг
:
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2004.
18.
Пискунов
Я
.
Б
.
Понятие
доменного
имени
и
возможно
-
сти
юридической
защиты
от
киберсквоттинга
//
Материалы
V
Международная
конференция
"
Право
и
Интернет
:
теория
и
практика
". –
М
., – 2003.
19.
Рустамбеков
И
.
Р
.
Домен
номларининг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
режими
. –
Т
., 2012.
20.
Серго
А
.
Доменное
имя
с
точки
зрения
права
//
И
.
С
.
Авторское
право
и
смежные
права
. –
М
., 2004. –
№
12. –
С
. 48.
21.
Серго
А
.
Интернет
и
право
. –
М
., 2003.
22.
Серго
А
.
Доменные
имена
. –
М
., 2006.
23.
Скиба
В
.
И
.
Гражданско
-
правовые
вопросы
совершен
-
ствования
законодательства
об
авторском
праве
и
о
сред
-
ствах
индивидуализации
субъектов
в
аспекте
глобальной
сети
Интернет
:
диссертация
на
соискание
ученой
степени
кандидата
юридических
наук
. –
М
., 2002. –
С
.123.
24.
Яхин
Ю
.
А
.
Материалы
научной
Интернет
-
конференции
"
Домен
и
доменное
имя
law.ru