61
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON (YOʻITJ)
IJTIMOIY ISH SOHASIDA AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH.
Yuldasheva Gulbahor Ibragimovna
FarDU, dotsent
Abdurahmonova Dilraboxon Kamoliddin qizi
FarDU, Ijtimoiy ish yo‘nalishi 1-kurs talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14709469
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi:13-yanvar 2025 yil
Ma’qullandi: 15-yanvar 2025 yil
Nashr qilindi: 16-yanvar 2025 yil
Mazkur maqolada ijtimoiy ish sohasida
axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish
muhokama etiladi.
axborot texnologiya, loyiha,
an’anaviy, zamonaviy texnologiya,
resurs, vosita
KIRISH
Yangilanayotgan O‘zbekiston sharoitida ilg‘or raqamli iqtisodiyot mexanizmi, ijtimoiy va
masofaviy, zamonaviy ilmiy yo‘nalishlar va texnologiyalarni yaratuvchi yosh kreativ (ijodiy)
fikrlovchi mutaxassis olimlarni tarbiyalash, ularni zamon talabiga javob beradigan ilmiy va
uslubiy g‘oyalar, loyihalar va tavsiyalar bilan qurollantirish muhim davlat darajasiga molik
ahamiyat kasb etmoqda.
Hozirgi kunda jamiyatning har bir sohalariga jadal kirib kelayotgan yo‘nalishlardan biri bu
axborot texnologiyalaridir. Ulardan foydalanishda Ijtimoiy ish hodimlari ham faollikni qo‘ldan
boy bermasliklari nafaqat zarur balki zamon talabi hamdir. Ijtimoiy ish ishlovchi xodim
kasbida pensiya va nafaqalar bilan ishlashda faollikni oshirish uchun ham axborot
texnalogiyalarni roli katta.
Ijtimoiy ish sohasida axborot texnologiyalaridan (AT) foydalanish ko‘plab qulay
imkoniyatlarni yaratadi. Ijtimoiy ish, jamiyatdagi muammolarni hal qilish, aholi turli
guruhlariga yordam ko‘rsatish, ularning huquq va manfaatlarini himoya qilishni maqsad
qiladi. Axborot texnologiyalari esa ijtimoiy ishning samaradorligini oshirish, ma’lumotlarni
to‘plash, tahlil qilish va taqdim etish jarayonlarini soddalashtirishda muhim rol o‘ynaydi.
ADABIYOTLAR SHARHI
Ijtimoiy ish sohasida zamonaviy texnologiyalarning qo‘llanilishi haqida amaliy ko‘rsatmalar
va tavsiyalar hodimlar uchun zarur hisoblanadi. Ijtimoiy ish faoliyatidagi masofaviy yordam
ko‘rsatishda, mobil ilovalarda, onlayn resurslarda rivojlanayotganligini ko‘rishimiz mumkin.[1]
Turli axborot texnologiyalari va dasturlarining ijtimoiy yordam ko‘rsatishda qanday yordam
berishi bir qator adabiyotlarda ham ko‘rib chiqilgan [2].
Ijtimoiy axborot - tarqatilishi bevosita yoki bilvosita foyda (daromad) olishni maqsad qilib
olmagan, nomuayyan shaxslar doirasiga yo‘naltirilgan hamda xayriya va sog‘liqni saqlash,
atrof-muhitni muhofaza qilish, energetika resurslarini saqlash, huquqbuzarliklar
profilaktikasi, aholini ijtimoiy himoya qilish va uning xavfsizligi, ma’naviyat va ma’rifat,
jamiyat va davlat manfaatlarini ta’minlash sohalarida ijtimoiy foydali maqsadlarga erishishga
qaratilgan axborot, shuningdek notijorat xususiyatidagi boshqa axborot [3]. Inson hayot
62
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON (YOʻITJ)
faoliyatida nafaqat kam ta’minlangan shaxslarga balki barcha jamiyat a’zolariga axborotlarni
yetkazishda axborot texnologiyalaridan unumli foydalaniladi.
Axborot texnologiyalarining inson hayotidagi o‘rni haqida yana bir nechta muhim jihatlariga
quyidagilarni misol qilishimiz mumkin:
1. Madaniyat va axborotlar almashinuvi
Axborot texnologiyalari insonlarning madaniyati va dunyoqarashini shakllantirishda katta rol
o‘ynaydi. Onlayn platformalar orqali insonlar turli xalqlar va ularning madaniyati, urf-odatlari
haqida ma’lumot olishlari, o‘rganishlari va o‘zaro aloqada bo‘lishlari mumkin. Ijtimoiy
tarmoqlar va media orqali global miqyosda axborotlar tez tarqaladi, bu esa odamlarni
yangiliklar, tadbirlar va boshqa ma’lumotlar bilan tezda tanishtiradi.
2. Xavfsizlik va shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish.
Axborot texnologiyalari yordamida shaxsiy ma’lumotlar va moliyaviy axborotlarni saqlash,
xavfsizligini ta’minlash imkoniyatlari mavjud. Internetda to‘lovlar, shaxsiy ma’lumotlar va
boshqa muhim ma’lumotlarni himoya qilish uchun shifrlash tizimlari, antivirus dasturlari va
boshqa xavfsizlik choralaridan foydalaniladi. Biroq, bu sohada xavf-xatarlar ham mavjud,
chunki kiberhujumlar va ma’lumotlarni o‘g‘irlash holatlari ko‘paymoqda.
3. Insonlarning kundalik hayoti va oddiy ishlar.
Axborot texnologiyalari odamlarning kundalik turmush tarzini yengillashtiradi. Masalan, uy-
ro‘zg‘or ishlarini avtomatlashtirish, oziq-ovqat mahsulotlarini onlayn sotib olish, bank
xizmatlaridan foydalanish, transport va yo‘llar haqida ma’lumotlar olish kabi kundalik ishlarni
tez va oson amalga oshirishda keng qo‘llaniladi.
TADQIQOT METODOLOGIYASI VA EMPIRIK TAHLIL
Ijtimoiy ish sohasida axborot texnologiyalarining roli har yili ortib bormoqda. Axborot
texnologiyalari ijtimoiy soha xodimlariga turli xizmatlarni samarali va tezkor tarzda
ko‘rsatishga imkon yaratadi, shu bilan birga mijozlar bilan muloqot qilish va ularning
ehtiyojlariga javob berishning yangi yo‘llarini taqdim etadi. Quyidagi yo‘nalishlar ijtimoiy ish
sohasida axborot texnologiyalarining qo‘llanilishiga misol bo'lishi mumkin:
1. Ma’lumotlarni boshqarish va tahlil qilish: Ijtimoiy soha xodimlariga mijozlarning
ma’lumotlarini (masalan, ijtimoiy yordam, salomatlik, ta’lim va boshqa xizmatlar) elektron
tizimlar orqali jamlash va tahlil qilish imkoniyatini beradi. Bu esa xizmat ko‘rsatishni yanada
yaxshilashga yordam beradi
2. Mijozlar bilan aloqa: Axborot texnologiyalari yordamida ijtimoiy ishchilar telefon, elektron
pochta, video konferensiyalar, ijtimoiy tarmoqlar kabi vositalar orqali mijozlari bilan bevosita
aloqada bo‘lishlari mumkin. Bu, ayniqsa, uzoq hududlarda yashovchi yoki muhtoj bo‘lgan
odamlar uchun qulaylik yaratadi.
3. Resurslarni taqdim etish va muammolarni hal qilish: Axborot texnologiyalari ijtimoiy
ishchilarga turli onlayn resurslarga, shu jumladan davlat xizmatlari, grantlar, yordam
dasturlari va psixologik maslahatlar bo‘yicha ma’lumotlarga kirish imkonini beradi.
4. Ta’lim va malaka oshirish: Ijtimoiy ishchilar uchun onlayn treninglar va kurslar orqali bilim
va ko‘nikmalarni yangilash imkoniyati mavjud. Bu esa ularning professional darajasini
oshirishga yordam beradi.
5. Onlayn yordam va qo‘llab-quvvatlash: Yangi axborot texnologiyalari orqali, masalan, onlayn
maslahatlar, virtual psixologik yordam, yordam guruhlari va boshqalar orqali ijtimoiy yordam
ko‘rsatilishi mumkin.
6. Ijtimoiy tarmoqlar va jamoat ishlari: Ijtimoiy tarmoqlarni qo‘llash ijtimoiy ishchilarga
ijtimoiy masalalarga e’tibor qaratish, odamlarga ta’lim berish, ruhiy yordam ko‘rsatish va
jamiyatda ijobiy o‘zgarishlar qilish imkonini beradi.
Axborot texnologiyalari (AT) ijtimoiy ish sohasida muhim o‘rin tutadi va uning rivojlanishi
ijtimoiy ishchilar, mijozlar va jamiyat uchun ko‘plab imkoniyatlarni yaratadi. Quyidagi
jihatlarni ko‘rib chiqish mumkin:
63
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON (YOʻITJ)
1. Ma’lumotlar va resurslarni boshqarish: Axborot texnologiyalari ijtimoiy ish sohasida
ma'lumotlar va resurslarni samarali boshqarishda yordam beradi. Ijtimoiy ishchilarga
mijozlar haqidagi ma'lumotlarni tizimli ravishda saqlash va ularga osonlik bilan kirish
imkonini beradi. Bu esa samarali rejalashtirish, monitoring va mijozlarga xizmat ko‘rsatishda
yordam beradi.
2. Tarmoq va aloqa: Ijtimoiy ishchilarga onlayn platformalar orqali mijozlar bilan bevosita
aloqa o‘rnatish, maslahatlar berish va yordam ko‘rsatish imkonini yaratadi. Masofaviy ishlash,
videokonferensiyalar, elektron pochta va boshqa vositalar ijtimoiy ishchilarning geografik
cheklovlardan qat’iy nazar mijozlarga xizmat ko‘rsatishda yordam beradi.
3. Ma’lumotlar tahlili: Axborot texnologiyalari ijtimoiy ishchilarga mijozlar bilan bog‘liq
muammolarni tahlil qilish, statistik ma’lumotlar yaratish va ularni qarorlar qabul qilishda
ishlatish imkonini beradi. Bu, masalan, ijtimoiy xizmatlar va siyosatlarni yaxshilash uchun
muhimdir.
XULOSA VA MUNOZARA
Axborot texnologiyalarining ijtimoiy ish sohasida foydalanilishi ijtimoiy xizmatlarning sifatini
oshirishga, mijozlarga yanada yaxshiroq yordam ko‘rsatishga va ijtimoiy muammolarni
samarali hal etishga, aholining quyi qatlami va nogironligi bo‘lgan shaxslarga masofaviy
xizmatlarni yo‘lga qo‘yishda samarali yordam beradi.
Har bir soha vakillariga kompyuter va zamonaviy axborot texnologiyalari zarur bo‘lganidek,
ijtimoiy soha vakillariga ham ushbu texnologiyalarning barchasi kerak va zarurdir.
ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.
Melinda L.H. “The Use of technology in Social Work: A Comprehensive Guide” (2020)
2.
Brigid H. Brody. “Social Work: An Emprovering Profession” (2016) .
3.
Yuldasheva, G. (2023). Ta’limda axborot texnologiyalari. 1-qism. Darslik.
–
Farg‘ona-
307b
4.
Yuldasheva, G., V.
Sharopova . “Inson'” ijtimoiy xizmatlar markazlarida AKT dan
foydalanishning ahamiyati. International Journal of Scientific Researchs. Volume 5, ISSUE 2.
2024-yil. 292-293b.
5.
Yuldasheva, G., N.
Teshaboyeva. Ijtimoiy ish sohasida axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan foydalanish. Gospodarka i Innowacje. Volume 47. 2024-yil. 304-307 b.
6.
Yuldasheva G., D.
A’zamxujayeva. Ijtimoiy ishda boshqaruv hujjatlarni
elektronlashtirish.
Международная конференция академических наук. 2024-yil. 200-
203 b
