YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
76
MFY XODIMLARINING O‘ZARO HAMKORLIKDAGI FAOLIYATINI
SHAKLLANISHIDA INDIVIDUAL PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARNING O‘RNI
Charos Umarova Nuridinovna
Osiyo xalqaro universiteti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.14630802
Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlarining o‘zaro hamkorlikdagi faoliyatini shakllanishida
individual psixologik xususiyatlar muhim rol o‘ynaydi. Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari
mahallada turli ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy muammolarni hal qilishda ishtirok etadilar,
shuning uchun ularning o‘zaro hamkorligi samarali bo‘lishi uchun psixologik jihatlar katta
ahamiyatga ega. Bu jarayonni tahlil qilganda, mahalla fuqaro yig‘ini xodimlariga zarur bo’lgan
bir qator psixologik omillarni ko‘rsatish mumkin. Chunonchi, bu jarayonda empatiya va hissiy
intellekt muhim hisoblanadi. mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘rtasida empatiya, ya'ni bir-
birining his-tuyg‘ularini tushunish va ularga hurmat ko‘rsatish, o‘zaro hamkorlikni
rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Empatiya yordamida xodimlar o‘zaro tushunish va
qo‘llab-quvvatlashni rivojlantiradilar. Bu, o‘z navbatida, ish muhitini qulaylashtiradi va
jamoaning samarali faoliyatini ta'minlaydi. Empatiya va hissiy intellekt bir-biriga yaqin
tushunchalar bo‘lib, bir kishi boshqalar bilan yaxshi aloqalar o‘rnatish, boshqalar his-
tuyg‘ulariga mos javob berish va o‘z his-tuyg‘ularini anglab, ularni boshqarish qobiliyatini
oshiradi. Bu qobiliyatlar ijtimoiy hayotda va ishda muvaffaqiyatli hamkorlikni ta'minlashda
muhimdir[1].
Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari faoliyatiga qo‘yiladigan talablar mahsuldorligi ekanligi
ko‘p hollarda ijtimoiy-psixologik kompetentlikka bog‘liqdir. Bu esa mahalla fuqaro yig‘ini
xodimlarini o‘zini anglashga imkon beradi. Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlarining ijtimoiy-
psixologik kompetentligi shakllanganligi emotsional - irodaviy sohasining psixologik
rivojlanishidagi nuqsonlarni tuzatishga, bilish faoliyatini faollashuviga, ko‘nikma va
malakalarni
shakllanishiga,
atrofdagilar
bilan
o‘zining
ijtimoiy
rollarining
identifikatsiyalashuvini va ijtimoiy muhitda ijtimoiy timsol hamda mustaqil o‘zaro
ta’sirlashuvini tuzatishga ko‘maklashish bilan ahamiyatlidir. Kommunikatsiya ko‘nikmalari
ham
xodimlarning samarali kommunikatsiya ko‘nikmalari (tinglash, o‘z fikrlarini aniq
ifodalash) muhimdir. Agar biror xodim yaxshi tinglovchi bo‘lsa va o‘z fikrlarini aniq ifodalay
olsa, bu ularning o‘zaro ish yuritishda to‘siqlarni yengib o‘tishiga yordam beradi. Shuningdek,
ijobiy va ochiq muloqot o‘zaro ishonchni oshiradi, bu esa samarali hamkorlikni ta'minlaydi[2].
Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari uchun psixologiyaning roli juda ham muhim ekanligi
tan olinsada, bu tizimida faoliyat ko‘rsatayotgan xodimlarning kasbiy va shaxsiy
kompetenligining shakllanishi juda sekin sur’atlarda yuz bermoqda. Aksariyat mahalla fuqaro
yig‘ini xodimlari asosiy e’tiborni maishiy muammolar va ularni yechimiga e’tibor qaratgan
holda fuqaroning o‘ziga xos individual-tipologik xususiyatlari, muomala doirasi, shaxslararo
munosabatlar xarakteriga ega shaxs sifatida qaramaydilar. Bu esa fuqarolarda norozilik, va
noto‘g‘ri xulosalarga kelishga sabab bo‘ladi. Xususan,
s
haxsiy motivatsiya va maqsadlar har
bir xodimning o‘zaro hamkorligiga ta'sir qiladi. Agar mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari
o‘zlarining shaxsiy maqsadlarini tashkilotning umumiy maqsadlariga muvofiqlashtira olishsa,
ularning ishlari samarali bo‘ladi. Shaxsiy muvaffaqiyatga erishish uchun ishlash istagi,
ko‘pincha jamoaning umumiy maqsadlariga erishishda ham ijobiy ta'sir ko‘rsatadi[3].
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
77
Hozirgi kun mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘z qarashlari shakllangan, keng fikrga ega,
ijodkor, qobiliyatli, egallagan bilimlarini hayotga tadbiq eta oladigan davr talabiga mos
yashaydigan, mehnat qiladigan, madaniyatli, odob-axloqli, odamgarchilik xususiyatlarga ega
bo‘lgan, ijtimoiy-psixologik kompetentlikka ega bo‘lishi lozim. Shu o’rinda liderlik
xususiyatlari
mahalla fuqaro yig‘ini xodim psixologik xususiyat hisoblanadi. Mahalla fuqaro
yig‘ini xodimlarida liderlik qobiliyatlari bo‘lgan shaxslar jamoaning faoliyatiga muhim ta'sir
ko‘rsatishi mumkin. Agar jamoada faol va ishonchli liderlar mavjud bo‘lsa, bu boshqa
xodimlarga motivatsiya beradi va hamkorlikni samarali tashkil qilishga yordam beradi[4].
Liderlik qobiliyatlariga ega shaxslar mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘rtasida
hamkorlikni kuchaytirish, motivatsiyani oshirish va jamoaning umumiy samaradorligini
yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Yaxshi liderlar jamoaning ehtiyojlarini tushunib, ularga yo‘l
ko‘rsatib, muvaffaqiyatli ishlashlarini ta'minlashlari kerak.
Stressga qarshi turish va muammolarni hal qilish ham har qanday ijtimoiy tashkilotda
singari mahalla fuqaro yig‘inida ham muhim omillardan biri bo’lib, bu yerda ham turli
muammolar yuzaga keladi. Xodimlarning stressga qarshi turish va muammolarni samarali hal
qilish qobiliyati o‘zaro hamkorlikni ta'minlashda ahamiyatli bo‘ladi. Agar xodimlar psixologik
barqarorlikka ega bo‘lsa, ular har qanday qiyinchiliklarni yengib o‘tishga qodir bo‘ladilar va
bu jamoaviy ishlarga ijobiy ta'sir qiladi[5]. Stressga qarshi turish va muammolarni hal qilish
har qanday tashkilotda, ayniqsa mahalla fuqaro yig‘inida juda muhim ahamiyatga ega.
Xodimlar o‘rtasida psixologik barqarorlik va kuchli stressga qarshi turish qobiliyatining
mavjudligi jamoaning samarali ishlashini ta'minlaydi. Agar xodimlar stressni boshqarish,
emotsional barqarorlikni saqlash va muammolarni yechishda sog‘lom yondashuvlarni
qo‘llasa, bu tashkilotda umumiy ish jarayonini yaxshilashga olib keladi.
Mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘rtasida kollektiv qaror qabul qilish jarayonida
individual psixologik xususiyatlar, masalan, odamlarning ijtimoiy javobgarligi, tenglikni
saqlashga bo‘lgan istak va boshqalar, muhim o‘rin tutadi. Agar xodimlar o‘zaro hurmat va
hamjihatlikni saqlasalar, birgalikda qaror qabul qilish jarayoni samarali bo‘ladi[6]. Kollektiv
qaror qabul qilish jarayoni mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘rtasida o‘zaro hamkorlik va
psixologik barqarorlikni ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Bu jarayonning samarali
bo‘lishi uchun individual psixologik xususiyatlar, shuningdek, ijtimoiy javobgarlik va tenglikni
saqlashga bo‘lgan istak kabi omillar katta rol o‘ynaydi. Shuningdek,
s
haxsiy farqliliklar h
a
r bir
xodimning shaxsiy xususiyatlari, masalan, temperament, introversiya yoki ekstroversiya,
o‘zaro hamkorlikda farqli tarzda namoyon bo‘lishi mumkin. Shaxslarning turli xil xususiyatlari
ularning ishga bo‘lgan yondashuvini va jamoada qanday ishlashini ta'sir qiladi. Boshqalar
bilan ishlashda shaxslarning individual yondashuvlari muhim rol o‘ynaydi[7]. Shaxsiy
farqliliklar jamoada ishlash jarayonini ancha rang-barang qiladi. Agar xodimlarning individual
xususiyatlari va ishga bo‘lgan yondashuvlari to‘g‘ri boshqarilsa, jamoa o‘zaro hamkorlikni va
samaradorlikni oshirishda muvaffaqiyatli bo‘ladi.
Shaxsiyatlarning farqlari nafaqat qiyinchiliklarni, balki yangi imkoniyatlarni ham
yaratadi, va bu orqali jamoaning ishlash jarayoni yanada boyib boradi. Ish jarayonida mahalla
fuqaro yig‘ini xodimlarning kreativligi va yangi fikrlarni ilgari surish qobiliyati o‘zaro
hamkorlikni rivojlantirishga katta hissa qo‘shadi. Kreativlik masalalarga yangicha
yondashuvni taklif etishi va yangi yechimlar topishda yordam beradi, bu esa jamoaning
muvaffaqiyatiga olib keladi[8].
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
78
Xulosa qilib aytganda, mahalla fuqaro yig‘ini xodimlari o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikning
muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun individual psixologik xususiyatlarning ahamiyati juda katta. Har
bir xodimning psixologik salohiyati va ijtimoiy ko‘nikmalari jamoaning umumiy
samaradorligini va ish faoliyatini shakllantirishga katta muhim rol o‘ynaydi. Shu nuqtai
nazardan kelib mahalliy davlat boshqaruvining quyi bug‘ini bo‘lgan mahalla fuqaro yig‘ini
xodimlarning o‘zaro hamkorlikdagi faoliyatida psixologik xususiyatlarni hisob olish tizimni
samarali ishlashida mihim jihat hisoblanadi.
References:
1.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam
Books.
2.
Brownell, J. (2012). Listening: Attitudes, Principles, and Skills. Pearson Higher Ed.
3.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The "What" and "Why" of Goal Pursuits: Human Needs
and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
4.
Bass, B. M. (1990). Bass & Stogdill's Handbook of Leadership: Theory, Research, and
Managerial Applications. Free Press.
5.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer Publishing
Company.
6.
Tajfel, H., & Turner, J. C. (1979). An Integrative Theory of Intergroup Conflict. The Social
Psychology of Intergroup Relations, 33-47.
7.
Musayeva, S. I., & Mengliyeva, S. S. (2022). Kursantlarning madaniyatlararo
rivojlantirish.
8.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Normal Personality Assessment in Clinical Practice:
The NEO Personality Inventory. Psychological Assessment, 4(1), 5-13.
9.
Amabile, T. M. (1996). Creativity in Context: Update to the Social Psychology of
Creativity. Westview Press.
