88
INFORMATIKA O'QITISH METODIKASI FAN SIFATIDA TARIXI
Norqulova Go’zal Bobomurod qizi
SHDPI MI 4-kurs talabasi,
Yaxiyaxonova Muxiba Maxmudjonovna
SHDPI Informatika kafedrasi katta o’qituvchisi
Negmatova Sevinch Ergash qizi
Qarshi davlat texnika universiteti 3-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16571433
Annotatsiya.
Mazkur maqola informatika o'qitish metodikasining fan sifatida rivojlanish
tarixi tahlil qilish, mavzuga oid o'zgarishlari va yangiliklarini o'rganishga qaratilgan.
Informatikaning o'qitilishi, avvalo, nazariy bilimlardan amaliy ko'nikmalarga o'tish jarayonida
o'zgarishlarni ko'rsatadi. Maqolada metodikaning rivojlanish bosqichlari, interaktiv va
texnologik metodlarning joriy etilishi, shuningdek, informatika o'qituvchilari va o'quvchilar
uchun yuzaga keladigan qiyinchiliklar va imkoniyatlar muhokama qilinadi.
Kalit so'z:
Informatika, o'qitish metodikasi, tarixi, pedagogika, texnologiyalar,
innovatsiyalar, dasturlash, interaktiv metodlar, ta'lim, o'quvchilar.
Annotation.
This article is aimed at analyzing the history of the development of the
methodology of teaching informatics as a science, focusing on its changes and innovations. The
teaching of informatics primarily demonstrates changes in the transition from theoretical
knowledge to practical skills. The article discusses the stages of the methodology's
development, the introduction of interactive and technological methods, as well as the
challenges and opportunities faced by informatics teachers and students.
Keywords:
Informatics, teaching methodology, history, pedagogy, technologies,
innovations, programming, interactive methods, education, students.
KIRISH.
Informatika o'qitish metodikasi zamonaviy ta'lim tizimlarining muhim va ajralmas
qismiga aylangan, axborot texnologiyalarining rivojlanishi bilan uzviy bog'liq bo'lgan fan
sohalaridan biridir. O'qitish metodikasi o'zida fan yoki predmetni o'quvchilarga samarali
yetkazishning nazariy va amaliy asoslarini, pedagogik uslublar va yondashuvlarni o'z ichiga
oladi. Informatika o'qitish metodikasi, o'z navbatida, informatika fanining o'quvchilarga
qanday qilib eng samarali tarzda o'rgatilishini belgilaydigan qo'llanmalar, texnik vositalar va
innovatsion pedagogik metodlardan foydalanishni talab qiladi. Informatika o'qitish
metodikasining tarixi esa, axborot texnologiyalarining rivojlanish jarayonida ta'lim tizimining
yangi talablari asosida doimiy ravishda yangilanib borgan.
Informatika o'qitish metodikasi fani, dastlab, 20-asrning 70-80-yillarida, kompyuter
texnologiyalarining ommalashishi va ta'lim tizimlarida informatika fanining kiritilishi bilan
shakllana boshladi. Kompyuterlar dastlab ilmiy-tadqiqot ishlarida, keyinchalik esa, ta'lim
sohasida qo'llanila boshlagan. Informatikani o'rgatish, dastlab, faqat oliy o'quv yurtlarida
mavjud bo'lsa, 1980-yillardan boshlab, umumiy o'rta ta'limda ham informatika fani joriy etila
boshlandi. Bu esa, o'z navbatida, yangi metodik yondashuvlarning, interaktiv
texnologiyalarning va yangi o'quv materiallarining ishlab chiqilishini talab qildi.
Informatika o'qitish metodikasi sohasida olib borilgan ilmiy izlanishlar, dunyoning turli
burchaklarida o'qituvchilarning yangi pedagogik metodlarni ishlab chiqish va informatika
fanini samarali o'rgatish maqsadida amalga oshirilgan tadqiqotlar orqali rivojlanib bormoqda.
Ushbu sohada mavjud bo'lgan xorijiy va o'zbek manbalar, metodik yondashuvlarning
89
o'zgarishini, innovatsion texnologiyalarni joriy etishning samaradorligini tahlil qilishga imkon
beradi.
Mavzu yuzasidan adabiyotlar tahlili.
Informatika o’qitish metodikasi fan sifatida
o’rganish global va mahalliy miqyosda keng o’rganilgan.
Tadqiqotchilar informatika o’qitish metodikasi fan sifatida o o'rganish o’quv jarayonining
samaradorligini oshirishini ta’kidlaydilar.
Amerikalik olim David H. Jonassen informatika ta'limining metodik asoslari va kompyuter
texnologiyalarining ta'lim jarayonidagi o'rni haqida o’rganib,
"
Kompyuterlardan nafaqat
ma'lumotni saqlash yoki olish moslamalari kabi fikrlash va muammolarni hal qilishni qo'llab-
quvvatlash uchun vositalar sifatida foydalanish kerak."
, - deb ta`kidlab o’tgan. Uning fikriga
ko’ra, raqamli ta`lim o'quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish hamda ta`lim
samaradorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. [1]
Shuningdek, Papert o’zi olib borgan tadqiqotlarida natijasida, informatika o'qitish
metodikasining rivojlanishiga katta hissa qo'shadigan bir qator g'oyalar ilgari surgan. U o’zining
"Mindstorms" asarida
"Kompyuterlarning roli bolalarni o'qish jarayonida o'qish jarayonida
ijodkorlik va muammolarni hal qilish qobiliyatini oshiradi"
, - degan fikrlarni ta`kidlab o’tgan. [2]
Shu jumladan, o’zbek olimi Raximov ilmiy ishilari natijasida, informatika o'qitish
metodikasida yangicha pedagogik yondashuvlar va interaktiv o'quv texnologiyalarining
qo'llanilishi va uning ta`lim sohasidagi ahamiyati borasida
"Zamonaviy ta'lim metodikasi
informatika fanini o'qitishda yangi interaktiv yondashuvlar va kompyuter texnologiyalarining
qo'llanilishini ta'minlaydi"
, - degan xulosaga kelgan. [4]
Shodiyev ham
informatika o'qitish jarayonida zamonaviy o'quv materiallari, interaktiv
texnologiyalar va kompyuter dasturlari asosida ta'limni samarali tashkil etishning metodik
jihatlarini o'rganib, "Informatika o'qitish metodikasi" asarida quyidagi fikrlarni aytib o’tgan:
"Informatika o'qitish metodikasi o'quvchilarni nafaqat kompyuter texnologiyalariga, balki
muammolarni tahlil qilish va mantiqiy qarorlar qabul qilishga ham o'rgatishga qaratilgan."
[3]
Metodlar.
Informatika o'qitish metodikasi fani tarixi o’rganishda quyidagi interfaol
metodlar bilan ishlashni tavsiya etamiz:
Tarixiy-metodologik tahlil metodi.
Bu metod yordamida informatika o'qitish
metodikasining rivojlanish jarayoni tahlil qilinadi. Tarixiy-metodologik tahlil metodida o'quv
dasturlaridagi, pedagogik uslublardagi va o'qitish texnologiyalaridagi o'zgarishlar o'rganiladi.
Ushbu metod o'qitish usullarining qanday qilib shakllanganini va ularda qanday metodologik
yondashuvlar qo'llanilganini ko'rib chiqadi. Bu metod yordamida metodikaning tarixiy asoslari
va uning bugungi kunda qanday takomillashganligi haqida xulosa chiqarish mumkin.
Taqqoslash metodi
. Taqoslash metodi yordamida, o'zbek va xorijiy adabiyotlar, o'quv
dasturlari va metodikalarini solishtirish mumkin. Bu metod informatika o'qitish
metodikasining qanday farqlanishlarini va o'zaro ta'sirini o'rganish imkonini beradi. Misol
uchun, o'zbek va xorijiy ta'lim tizimlaridagi informatika metodikasi o'rtasidagi farqlar va
o'xshashliklar tahlil qilinadi. Bu metodda o'zbek pedagogikasi va global ta'lim tajribalari
o'rtasidagi farqni aniqlash ham mumkin.
Sosial va pedagogik yondashuv metodi.
Bu metod informatika o'qitish metodikasining
jamiyatdagi o'rni va pedagogik yondashuvlar asosida amalga oshiriladi. Ushbu metodda
informatika o'qitish metodikasining jamiyatning rivojlanishiga qanday ta'sir ko'rsatganligi
90
o'rganiladi. Pedagogik yondashuvlarni asosiy e'tibor bilan o'rganish orqali, informatika fanini
ta'limda qanday samarali o'rgatish mumkinligini ko'rib chiqish mumkin.
Tajriba va amaliyotga asoslangan metod.
Tajriba va amaliyotga asoslangan metod
informatika o'qitish metodikasini amaliyotda qo'llash va o'qitish usullarining samaradorligini
o'rganishga yordam beradi. Ushbu metod yordamida informatika o'qitish metodikasining
amaliy misollarini tahlil qilish, o'qitish jarayonida foydalanilgan texnologiyalar va uslublarni
baholash mumkin. Misollar sifatida, darslarda qo'llaniladigan interaktiv vositalar, dasturlash
tillari yoki ta'lim platformalaridagi o'zgarishlar ko'rib chiqiladi.
Tadqiqot va eksperiment metodi.
Tadqiqot va eksperiment metodi orqali informatika
o'qitish metodikasining samaradorligini o'rganish mumkin. Ushbu metodda pedagogik tajriba
o'tkazish, yangi metodlarni sinovdan o'tkazish va ularning o'quvchilarga qanday ta'sir
ko'rsatishini aniqlash muhimdir. Eksperiment asosida o'quvchilarning bilim olishdagi
o'zgarishlarni kuzatish va metodning samaradorligini baholash mumkin.
Kritisizm metodi.
Kritisizm metodi yordamida, informatika o'qitish metodikasining
kamchiliklarini va ularni bartaraf etish yo'llarini aniqlash mumkin. Bu metodda, o'qitish
metodikasidagi zaif tomonlar, noto'g'ri yoki samarali bo'lmagan yondashuvlar tahlil qilinadi.
Ushbu metod o'qituvchilarga va ta'lim tizimiga yangi, samarali metodlarni taklif etishga yordam
beradi.
Sistemali yondashuv metodi.
Sistemali yondashuv metodi yordamida informatika
o'qitish metodikasini bir butun tizim sifatida ko'rib chiqish mumkin. Bu metodda ta'lim
jarayoni, metodikalar, texnologiyalar va o'quvchilarni o'rgatishning samaradorligi bir-biri bilan
uzviy bog'lanishi ko'rib chiqiladi. Ushbu metod orqali, informatika o'qitish metodikasining
barcha tarkibiy qismlarini va ularning o'zaro aloqalarini tahlil qilish mumkin.
Natijalar.
Informatika o'qitish metodikasi sohasida so'nggi yillarda amalga oshirilgan
yangiliklar ta'lim tizimining zamonaviy talablariga javob beradigan yangi pedagogik
yondashuvlarni o'z ichiga oladi. Bu yangiliklar, bir tomondan, ta'lim jarayonini samarali tashkil
etishga yordam berib, boshqa tomondan esa o'quvchilarning informatika bo'yicha bilimlarini
chuqurlashtirishga xizmat qiladi. Quyida informatika o'qitish metodikasidagi so'nggi
yangiliklar haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
1. Sun'iy intellekt va o'quvchilarga individual yondashuv.
Zamonaviy informatika
o'qitish metodikasida sun'iy intellekt (SI) texnologiyalarining joriy etilishi o'quvchilarning
o'quv jarayonini optimallashtirishga imkon yaratadi. Sun'iy intellekt tizimlari, masalan, aqlli
repetitorlar yoki virtual o'qituvchilar, o'quvchilarning o'quv faoliyatini kuzatib boradi, ularning
kuchli va zaif tomonlarini aniqlaydi va shaxsiylashtirilgan o'quv rejalarini yaratadi. Bu tizimlar
o'quvchilarga o'z sur'atida o'rganish imkoniyatini beradi va o'qituvchining har bir o'quvchi
bilan alohida ishlashga bo'lgan ehtiyojini kamaytiradi. O'quvchilarning dasturlashdagi
xatolarini tahlil qiladigan va ularni tuzatish bo'yicha tavsiyalar beradigan sun'iy intellekt
asosidagi tizimlar bugungi informatika o'qitish metodikasining ajralmas qismiga aylanmoqda.
Bu yondashuv o'quvchilarga dasturlash bo'yicha yanada samarali va individual tarzda bilim
olish imkoniyatini taqdim etadi.
2. Interaktiv ta'lim texnologiyalari va onlayn ta'lim platformalarining rolining
kengayishi.
Informatika o'qitish metodikasida interaktiv ta'lim texnologiyalarining keng
qo'llanilishi ta'lim sifatini oshirishga yordam beradi. O'quvchilar uchun interaktiv darslar,
onlayn mashg'ulotlar, virtual laboratoriyalar va dasturlashni amaliyotda o'rganish
91
imkoniyatlari taqdim etilmoqda. Bu metodlarning asosiy maqsadi – o'quvchilarga nafaqat
nazariy bilimlar, balki real hayotdagi amaliy ko'nikmalarni ham o'rgatishdir.
Misol sifatida,
Scratch
,
Code.org
,
Khan Academy
kabi onlayn ta'lim platformalarini
ko'rsatish mumkin. Bu platformalarda o'quvchilar o'zlashtirgan bilimlarini amaliyotda qo'llab,
dasturlash, algoritmlar, mantiqiy fikrlash kabi ko'nikmalarni rivojlantirishadi.
3. O'yinlashgan o'qitish (Gamification).
O'yinlashgan o'qitish metodikasi informatika
o'qitishda yangiliklardan biridir. Bu yondashuvda o'quvchilarga o'qitish jarayonida o'yin
elementlari qo'shiladi, masalan, ballar yig'ish, darajalar o'tish, o'yinlar orqali muammolarni hal
qilish. O'yinlashgan o'qitish usuli o'quvchilarga o'rganishni yanada qiziqarli va interaktiv
tarzda taqdim etadi. Dasturlash asoslarini o'rgatishda o'yinlar va interaktiv vazifalar qo'llash
o'quvchilarning motivatsiyasini oshiradi va ularni ilmiy ishlarga yanada qiziqtiradi.
Misol sifatida "Minecraft" o'yinida o'quvchilar kodlash, dasturlash va muammolarni hal
qilish ko'nikmalarini o'rganadilar. Bu kabi o'yinlar nafaqat nazariy bilimlarni o'rgatish, balki
amaliy mashg'ulotlar orqali fikrlashni rivojlantirishga yordam beradi.
4. Proyekt asosida o'qitish (Project-Based Learning).
Proyekt asosida o'qitish
metodikasi informatika fanini o'qitishda samarali yondashuvlardan biri hisoblanadi. Ushbu
metodda o'quvchilarga real hayotdagi muammolarni hal qilish uchun proyektlar taqdim etiladi.
O'quvchilar ushbu proyektlar yordamida dasturlash, tizimlar yaratish, algoritmlar tuzish va
mantiqiy fikrlash ko'nikmalarini o'rganadilar.
Misol sifatida O'quvchilar birgalikda mobil ilovalar ishlab chiqish yoki veb-saytlar
yaratish orqali o'z ko'nikmalarini amaliyotda sinovdan o'tkazadilar. Bu metod nafaqat
informatika faniga, balki boshqa sohalarga ham integratsiyalangan yondashuvlarni
rivojlantiradi.
5. Bulutli texnologiyalar (Cloud Computing) va dasturlash ta'limi.
Bulutli
texnologiyalar informatika o'qitish metodikasida yangi imkoniyatlarni yaratadi. O'quvchilar
onlayn platformalarda o'z kodlarini yaratib, ularni saqlash va ishlatish imkoniyatiga ega
bo'lishadi. Bulutli texnologiyalar o'qituvchilarga darslarni oson boshqarish, o'quvchilarning
ishlari bo'yicha tezkor tahlil va baholashni amalga oshirish imkonini beradi.
Misol sifatida Google Classroom va boshqa bulutli ta'lim platformalari orqali o'qituvchilar
o'z o'quvchilari bilan o'zaro aloqalarni mustahkamlaydi, o'quvchilarga onlayn topshiriqlarni
bajarish va ular ustida ishlash imkonini yaratadi. Bulutli texnologiyalar o'quvchilarga ko'plab
resurslardan foydalanish va o'qish uchun yanada qulay muhit yaratadi.
6. Kodlashni erta o'qitish (Early Coding Education).
Kodlashni dastlabki sinflardan
o'rgatish metodikasi ham informatika o'qitishning yangi yondashuvlaridan biridir.
O'quvchilarni dasturlash bilan erta tanishtirish, ularning mantiqiy fikrlash va muammolarni hal
qilish ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu metod yosh bolalarga algoritmik
fikrlashni o'rgatish, ularni analitik fikrlashga va tizimli yondashuvga undaydi.
Misol sifatida
Scratch
va
Blockly
kabi vizual dasturlash tillari bolalar uchun o'rgatishda
ishlatiladi. Ushbu tizimlar orqali bolalar oddiy algoritmlar yaratish, kodlashni o'rganish va
o'zlarining dasturini ishlab chiqish imkoniyatiga ega bo'lishadi.
Muhokama.
Informatika o'qitish metodikasi, fan sifatida shakllanganligi va rivojlanish
jarayoni ta'lim tizimining o'zgarishlari va global pedagogik yondashuvlarning ta'sirida yuzaga
keldi. Ushbu metodika, asosan, kompyuter texnologiyalarining va informatika fanining
jamiyatda rivojlanishi bilan birga shakllanib, o'quvchilarga zamonaviy bilim va ko'nikmalarni
92
berishni maqsad qilgan. Shu bilan birga, informatika o'qitish metodikasining tarixi va uning
rivojlanishiga qarab, ta'lim tizimining o'zi ham o'zgarib bordi.
Informatika fanining o'qitilishi, dastlab faqat ma'lum bir guruhdagi mutaxassislar va
texnik ishchilar uchun mo'ljallangan bo'lsa, hozirda bu fan umumiy o'rta ta'lim tizimiga keng
joriy etilgan. Informatikaning ta'lim tizimiga kiritilishi o'qituvchilardan o'z bilim va uslublarini
yangilashni, ta'lim jarayonini texnologik asoslarga qo'llashni talab qiladi. Shu sababli,
informatika o'qitish metodikasining shakllanishi ta'lim jarayonida texnologiyalar, pedagogika,
psixologiya va boshqa fanlarning integratsiyasini taqozo etadi.
Informatika o'qitish metodikasining tarixida bir qator yutuqlarni ko'rish mumkin.
Xususan, informatikaning dastlabki yillarda o'qitilishi asosan nazariy tushunchalarga
qaratilgan bo'lsa, bugungi kunda metodika ko'proq amaliyotga, interaktiv darslarga va sun'iy
intellekt asosidagi tizimlarga asoslanmoqda. Boshqa fanlar kabi informatika ham o'qitishning
ilg'or metodlari va texnologiyalari yordamida, o'quvchilarga nafaqat nazariy bilimlar, balki
amaliy ko'nikmalarni ham berishga xizmat qilmoqda.
Shu bilan birga, informatika o'qitish metodikasining rivojlanishi nafaqat ta'lim tizimi,
balki jamiyatning umumiy texnologik savodxonligini oshirishga ham katta ta'sir ko'rsatdi.
Kompyuter texnologiyalarining ta'lim tizimiga keng joriy etilishi, ta'limning global darajada
amalga oshirilishiga imkon berdi. Masalan, onlayn ta'lim platformalarining rivojlanishi va
butun dunyo bo'ylab masofaviy ta'lim imkoniyatlarining kengayishi, informatika o'qitish
metodikasining yangi bosqichini boshlab berdi. Bu esa, o'quvchilarga bilim olishda yanada
erkinlik va moslashuvchanlik yaratdi.
Biroq, informatika o'qitish metodikasining rivojlanishi ba'zi muammolarni ham yuzaga
keltiradi. Dasturlash tillarini o'rgatish va informatika faniga bo'lgan qiziqishni oshirish uchun
ko'plab interaktiv metodlar va texnologiyalar joriy etilgan bo'lsa-da, ularning barcha
o'quvchilarga birdek mos kelishi ko'p hollarda qiyin. Ba'zi o'quvchilar uchun yuqori darajadagi
texnik bilimlar va dasturlash tillari murakkab bo'lishi mumkin, bu esa o'qitish jarayonini
qiyinlashtiradi. Shu bilan birga, o'qituvchilarning informatika fanidagi yangi metodlarni
o'zlashtirishga vaqt ajratish zarurati ham ta'lim sifatiga ta'sir ko'rsatadi.
Bundan tashqari, informatika o'qitish metodikasidagi o'zgarishlar, yangi pedagogik
yondashuvlarning, texnologik innovatsiyalar va o'qitish strategiyalarining doimiy
yangilanishini talab qiladi. Shuning uchun, ta'lim tizimi yangilanishi bilan birga, informatika
o'qituvchilari ham o'z bilim va ko'nikmalarini yangilab borishlari zarur. O'qituvchilarning
doimiy ravishda yangi metodlarni o'rganishlari, darslarni interaktiv va samarali o'tkazishlari,
shuningdek, o'quvchilarga motivatsiya berish, ularning ilg'or fikrlashini rag'batlantirish kabi
masalalar informatika o'qitish metodikasining eng muhim qirralaridan biri bo'lib qoladi.
Xulosa.
Informatika o'qitish metodikasi, fan sifatida shakllanganligi va rivojlanish
jarayoni ta'lim tizimining global talablariga mos keladigan yangi yondashuvlarni taqdim etadi.
Ushbu metodika, o'quvchilarga informatika bo'yicha nafaqat nazariy bilimlar, balki amaliy
ko'nikmalarni ham berishga xizmat qiladi. Yangi pedagogik metodlar, sun'iy intellekt va
interaktiv texnologiyalar yordamida o'qitish jarayoni samarali va qiziqarli bo'lib, o'quvchilarga
o'z sur'atida bilim olish imkoniyatini yaratadi.
Informatika o'qitish metodikasining rivojlanishi, kompyuter texnologiyalarining
o'qitishdagi o'rnini mustahkamlashga, o'quvchilarning muammolarni hal qilish ko'nikmalarini
rivojlantirishga xizmat qilmoqda. Shu bilan birga, informatika o'qitish metodikasida yuzaga
93
keladigan muammolar, o'qituvchilarning yangi metodlarni o'zlashtirish zarurati va
o'quvchilarga individual yondashuvni ta'minlashni taqozo etadi. Xulosa qilib aytganda,
informatika o'qitish metodikasi ta'lim jarayonini yanada samarali, interaktiv va
texnologiyalarga asoslangan qilib, o'quvchilarning informatika faniga bo'lgan qiziqishini
oshiradi va ularning ilmiy va amaliy ko'nikmalarini yanada rivojlantiradi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Jo’rayeva, Feruza, and Aziza Normataova. "KATTA MA’LUMOTLAR (BIG DATA) UCHUN
DBMS TIZIMLARI."
Инновационные исследования в современном мире: теория и
практика
3.14 (2024): 31-35.
2.
Berdiyeva, Gulnoza. "O’ZBEKISTON ELEKTRON SAVDO TIZIMIDA MUAMMOLAR VA
TAKLIFLAR."
Science and innovation in the education system
3 (2024): 16-22.
3.
Berdiyeva, Gulnoza. "RAQAMLI IQTISODIYOTNING MAQSAD VA VAZIFALARI VA UNING
O'ZBEKISTONDA RIVOJLANISHI."
Педагогика и психология в современном мире:
теоретические и практические исследования
3 (2024): 11-14.
4.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, A. (2024). TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI QO
‘LLASH.
PEDAGOGS
,
50
(2), 51-55.
5.
Aliqulov, Shukurullo, Ziyavutdin Turayev, and Javlon Nishonov. "BOSHLANG ‘ICH SINF O
‘QUVCHILARINING MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISHDA TIMSS XALQARO BAHOLASH
DASTURINING ROLI VA AHAMIYATI."
Молодые ученые
2.10 (2024): 85-90.
6.
Fayzullo o‘g‘li, Shukurullo. "Aliqulov."."
TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH." PEDAGOGS
50 (2024): 51-55.
7.
Qodirov, Farrux, Muxlisa Mavlonova, and Sevinch Negmatova. "YASHIL IQTISODIYOT
SHAROITIDA QAYTA TIKLANUVCHI ENERGIYA MANBALARIDAN FOYDALANISHNING
AFZALLIKLARI."
Общественные науки в современном мире: теоретические и
практические исследования
3 (2024): 13-15.
8.
Otabekov, Akbar, and Sevinch Negmatova. "EFFECTIVENESS OF ARTIFICIAL
INTELLIGENCE ALGORITHMS IN CYBERSECURITY."
Инновационные исследования в
науке
4.5 (2025): 50-52.
9.
Qodirov, Farrux, Baxtiniso Boqiyeva, and Sevinch Negmatova. "TCP/IP PROTOKOLLAR
STEKI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA."
Молодые ученые
3.7 (2025): 128-132.
10.
Qodirov, Farrux, Yulduz Ahmedova, and Sevinch Negmatova. "KOMPYUTER
TARMOQLARINING ASOSIY ELEMENTLARI."
Молодые ученые
3.7 (2025): 133-137.
11.
Qodirov, Farrux, Dilmurod Abdullayev, and Sevinch Negmatova. "KOMPYUTER
TARMOQLARINING STANDART TEXNOLOGIYALARI."
Молодые ученые
3.7 (2025): 146-151.
12.
Qodirov, Farrux, Dilmurod Abdullayev, and Sevinch Negmatova. "ELEKTRON TIJORAT (E-
COMMERCE)."
Наука и технология в современном мире
4.5 (2025): 66-70.
13.
Qodirov, Farrux, Iqbol Abdimurodova, and Sevinch Negmatova. "ELЕKTRОN HUJJАT
АLMАSHISH TIZIMLАRI."
Наука и технология в современном мире
4.5 (2025): 71-74.
14.
Qodirov, Farrux, Gulsevar Keldiyorova, and Sevinch Negmatova. "BULUTLI
TEXNOLOGIYALARNING
XUSUSIYATLARI,
AFZALLIKLARI
VA
KAMCHILIKLARI."
Естественные науки в современном мире: теоретические и
94
практические исследования
4.3 (2025): 58-62.
15.
Hayitmurodov, Ilhom, and Sevinch Negmatova. "BULUTLI HISOBLASHLAR VA ULARNING
ASOSIY TUSHUNCHALARI. BULUTLI SAQLASH MODELLARI."
Естественные науки в
современном мире: теоретические и практические исследования
4.3 (2025): 68-73.
16.
Qodirov, Farrux, Jasmina Murodulloyeva, and Sevinch Negmatova. "SMART
TEXNOLOGIYALARNI QO’LLASH VOSITALARI."
Естественные науки в современном мире:
теоретические и практические исследования
4.3 (2025): 63-67.
17.
Qodirov, Farrux, and Asila Xolmurodova. "SMART TEXNALOGIYALAR VA AQLLI
QURILMALAR."
Наука и инновация
3.7 (2025): 138-144.
18.
Nurmaxmatova, Umida, and Sevinch Negmatova. "BLOKCHAYEN TEXNOLOGIYASINING
ISHLASH PRINSIPLARI."
Молодые ученые
3.7 (2025): 60-63.
