52
TA'LIM TIZIMIDA INNOVATSION USULLAR: ILG‘OR TAJRIBALAR VA
ISTIQBOLLAR
Toshpo‘lotova Jasmina Nuriddin qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Matematika va Informatika yo‘nalishi talabasi
jasminatoshpulotova06@.com (97) 389-83-78
Ahmatov Rustam Ahmat o‘g‘li
Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14776637
Annotatsiya:
Maqolada zamonaviy ta'limda qo‘llanilayotgan ilg‘or pedagogik tajribalar,
interaktiv metodlar va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining o‘quvchilarning
o‘rganish jarayoniga ta'siri tahlil qilinadi. Shuningdek, ta'lim tizimini modernizatsiya qilish va
yangi usullarni samarali tatbiq etish uchun zarur bo‘lgan istiqbollar muhokama qilinadi.
Ushbu maqola ta'lim sifatini oshirish, o‘quvchilarning kreativ fikrlash qobiliyatini
rivojlantirish va o‘qituvchilarni zamonaviy pedagogik yondoshuvlar bilan tanishtirish
zarurligini ta'kidlaydi.
Аннотация
. В статье анализируется влияние передовых педагогических практик,
интерактивных
методов
и
информационно-коммуникационных
технологий,
используемых в современном образовании, на процесс обучения студентов. Также
будут обсуждаться перспективы, необходимые для модернизации системы
образования и эффективного внедрения новых методов. В статье подчеркивается
необходимость повышения качества образования, развития творческого мышления
учащихся, ознакомления учителей с современными педагогическими подходами.
Annotation
. The article analyzes the impact of advanced pedagogical practices,
interactive methods and information and communication technologies used in modern
education on the learning process of students. It also discusses the prospects for modernizing
the education system and effectively implementing new methods. This article emphasizes the
need to improve the quality of education, develop students' creative thinking skills, and
familiarize teachers with modern pedagogical approaches.
Kalit so‘zlar
. Ta'lim tizimi, innovatsion usullar, ilg‘or tajribalar, interaktiv metodlar,
axborot texnologiyalari, pedagogik yondashuvlar, ta'lim sifatini oshirish, raqamli ta'lim.
Ключевые слова
. Система образования, инновационные методы, передовой
опыт, интерактивные методы, информационные технологии, педагогические подходы,
повышение качества образования, цифровое образование.
Keywords
. Education system, innovative methods, best practices, interactive methods,
information technologies, pedagogical approaches, improving the quality of education, digital
education.
Respublikamiz taʼlim tizimida koʼplab islohatlar kadrlar tayyorlash sohasida taʼlim
turlari oʼrtasida aloqa va uzviylik taʼminlanishidagi kamchiliklarni bartaraf etishga xizmat
qilmoqda. Bugungi kunda kadrlar tayyorlash boʼyicha davlat siyosatida hududlarning ijtimoiy-
iqtisodiy oʼziga xosligi va talab hamda ehtiyojlarining toʼliq hisobga olinmasligi, mehnat
bozoridagi talab va taklifning chuqur oʼrganilmasligi natijasida kadrlarning hududlar
kesimidagi taqsimotida muvozanatning buzilishi bilan bogʼliq kamchiliklar kuzatildi. Bunga
53
ayrim hududlarda pedagog kadrlarga boʼlgan ehtiyojning yillar davomida qondirilmasligiga
sabab boʼlmoqda. Intellektual salohiyati yuqori boʼlgan mamlakatlar tajribasidan maʼlumki,
fan, taʼlim va ishlab chiqarish oʼrtasidagi uzviylik va aloqadorlik mustahkam yoʼlga qoʼyilsa, bu
yoʼnalishda malakali kadrlar tayyorlash, ularning bandligini taʼminlash hamda mamlakat
iqtisodiyotida tarkibiy oʼzgarish oshirish mumkin boʼladi. Аyniqsa uzluksiz taʼlim tizimini
rivojlantirishda yangi mexanizmlarning yaratilishi bugungi globallashuv jarayonlarining
hayotiy zaruratiga aylandi va bu oʼz navbatida taʼlim sifati samaradorligini oshirish, uni
modernizatsiya qilishni taqozo etadi. Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarining turmush tarzi
ta'sirining o‘quv jarayonining samaradorligiga ta'siri pedagogikada alohida ahamiyatga ega.
Xususan, turli xil innovatsion jarayonlarning hayotiy davrlarini o‘rgangan pedagogik
innovatsiyalar sohasi mutaxassisi V.I.Zagvyazinskiy ta’kidlashicha yangilikni rivojlantirish
natijasida ijobiy natijalarga erishgan holda, o‘qituvchilar uni asossiz ravishda uni
universallashtirishga, uni pedagogik amaliyotning barcha sohalariga tatbiq etishga
intilayotganliklarini ta'kidlaydilar. Ko‘pincha muvaffaqiyatsizlik bilan tugaydi va umidsizlikka
olib keladi Bu moddiy ishlab chiqarish sohasidagi innovatsiyalar nazariyasidan olingan
innovatsiya genezisining tuzilishi. Ammo o‘quvchi yetarlicha rivojlangan tasavvurga ega
bo‘lsa, maktabdagi innovatsion jarayonlarga o‘tish juda qulay: g‘oyaning paydo bo‘lishi,
rivojlanishi, dizayn, ishlab chiqarish (ya'ni amaliy ishda o‘zlashtirish) boshqa odamlar
tomonidan foydalanish. Ta'lim tizimida innovatsion usullar ilgʻor tajribalar va istiqbollar
ta'lim sifatini oshirish, zamon talablariga javob beradigan bilim va ko‘nikmalarni
shakllantirishga yordam beradi. Bugungi kunda texnologiyalar, raqamli ta'lim resurslari va
interaktiv metodlar keng qo‘llanilmoqda. Masalan, onlayn ta'lim, masofaviy o‘qitish, o‘quv
materiallarining raqamli shakllari va virtual laboratoriyalar o‘quvchilarga yanada samarali
ta'lim olish imkoniyatini yaratadi. Shuningdek, tanqidiy fikrlash, kreativlik, hamkorlik va
muammoni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan interfaol va markazli
yondashuvlar ham keng tarqalmoqda. Innovatsion metodlar yordamida o‘quvchilar nafaqat
nazariy bilimlarni, balki amaliy tajribalarni ham o‘zlashtiradilar. Bularning barchasi,
o‘quvchilarga XXI asrning kompetensiyalarini rivojlantirishda yordam beradi. Kelajakda ta'lim
tizimida sun'iy intellekt, virtual reallik va kengaytirilgan reallik texnologiyalaridan keng
foydalanish istiqbolli bo‘lib, ular o‘quvchilarning o‘rganish jarayonini yanada
individualizatsiya qiladi va interaktiv tarzda yanada samarali ta'lim olish imkonini beradi. Shu
bilan birga, global ta'lim tarmoqlari va hamkorlik imkoniyatlari ta'limning o‘zgarishlariga
ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Ta'lim tizimida innovatsion usullar: ilgʻor tajribalar va istiqbollar
mavzusida tadqiqot o‘tkazishda quyidagi metodologiyalardan foydalanadi:
Adabiyotlarni tahlil qilish - tadqiqotning boshlang‘ich bosqichida, ta'lim tizimida
qo‘llanilayotgan innovatsion usullar, ilg‘or tajribalar va istiqbollar haqidagi ilmiy maqolalar,
kitoblar va tadqiqotlar tahlil qilinadi. Bu bosqichda turli davlatlardagi ta'lim tizimlaridagi
innovatsion yondashuvlar va metodologiyalar o‘rganiladi.
Kvantitativ metodlar (Survey, Anketalar, Statistik tahlil)- o‘qituvchilar, talaba va ta'lim
menejerlari o‘rtasida so‘rovlar va anketalar o‘tkazilishi mumkin. Anketalarda, innovatsion
usullarni qo‘llashning samaradorligi, ularning qabul qilinishi va ta'lim sifatiga ta'siri haqida
so‘rovlar beriladi. Olingan natijalar statistik tahlil yordamida o‘rganilib, innovatsion
yondashuvlarning samaradorligi aniqlanadi.
54
Qualitative Research(. Sifatli tadqiqotlar)- Intervyular va guruh muhokamalari (focus
groups) yordamida, innovatsion usullarni qo‘llagan ta'lim muassasalaridagi o‘qituvchilar va
talabalar fikrlari yig‘iladi. Bu metod orqali, ilg‘or tajribalar, ularning amaliyotdagi
samaradorligi va muammolarni hal qilish jarayonidagi qiyinchiliklar haqida chuqur tahlil olib
boriladi.
Eksperimental tadqiqotlar (Experimental Research) - ta'lim tizimida innovatsion
usullarni sinab ko‘rish uchun eksperimentlar tashkil etish mumkin. Masalan, ba'zi guruhlarda
yangi metodlar joriy etilib, ularning natijalari solishtiriladi. Bunda o‘quvchilarning bilim
darajasi, faollik va o‘rganish samaradorligi eksperiment davomida kuzatiladi.
Tahliliy metodlar (Content Analysis, Comparative Analysis) - Innovatsion usullarni
qo‘llash bo‘yicha turli mamlakatlar yoki mintaqalardagi ta'lim tizimlarini solishtirish. Ularning
muvaffaqiyatlari va kamchiliklarini tahlil qilib, istiqbollarni aniqlash va takliflar ishlab chiqish.
Tadqiqot metodologiyasi innovatsion usullarni ta'lim tizimida tatbiq etishning
samaradorligini o‘rganish va kelajak istiqbollarini aniqlashga yordam beradi. Bu metodlar
yordamida olingan natijalar nafaqat amaliyotga, balki ta'lim siyosatini shakllantirishga ham
xizmat qiladi. "Ta'lim tizimida innovatsion usullar: ilg‘or tajribalar va istiqbollar" mavzusidagi
maqolada ta'lim tizimining zamonaviy rivojlanishi va yangi usullarni tatbiq etishning
ahamiyati ko‘rib chiqilgan. Ilg‘or tajribalar sifatida o‘quvchilarning faol ishtiroki, interaktiv
metodlar, axborot texnologiyalaridan foydalanish va shaxsiylashtirilgan ta'lim usullari
ta'kidlanadi. Ushbu innovatsion yondoshuvlar ta'lim sifatini oshirish, o‘quvchilarning
qiziqishini uyg‘otish va ularning intellektual rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko‘rsatmoqda.
Maqolada istiqbollar sifatida o‘qituvchilarni yangi pedagogik texnologiyalar bilan tanishtirish,
ta'limni raqamlashtirish va global tajribalardan foydalanish zarurati ko‘rsatilgan. Shu bilan
birga, ta'lim tizimining mustahkam poydevorini yaratish uchun tizimli yondashuv va
zamonaviy o‘quv resurslariga e'tibor qaratish kerakligi ta'kidlanadi.
References:
1.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "Iqtisodiyotni raqamlashtirish
sharoitida iqtisodiy jarayonlar va moliyaviy munosabatlarning transformatsiyasi." Nashrlar
(2024): 38-41.
2.
Muhammadiyev, Alijon, and Shukurullo Aliqulov. "PROSPECTS OF USING COMPUTER
TECHNOLOGIES IN MODERN EDUCATION." Наука и технология в современном мире 3.3
(2024): 90-92.
3.
Musirmonov, Shohboz, and Jasmina Toshpo'lotova. "Moliya bozorini rivojlantirishda
yashil iqtisodiyotga o'tishining muammolari va yechimlari." Nashrlar (2024): 374-377.
4.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "SHAXSLARDA TAVAKKALCHILIK
BILAN BOG‘LIQ VIRTUAL O‘YINLARGA MOYILLIGINI PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI."
Universal xalqaro ilmiy jurnal 1.4 (2024): 776-777.
5.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "XXI ASR YOSHLARINING AXBOROT
PSIXOLOGIK XAFSIZLIGINI TA’MINLASH MASALALARI." Universal xalqaro ilmiy jurnal 1.4
(2024): 445-447.
6.
Toshpo‘lotova, Jasmina, and Yayra Musurmanova. "CURRENT ISSUES OF TEACHING
UZBEK AND RUSSIAN LANGUAGES IN THE PROCESS OF GLOBALIZATION." Models and
55
methods in modern science 3.6 (2024): 187-191.
7.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "TEXNIKA OLIY TA'LIM
MUASSASALARIDA XORIJIY TILLARNI O ‘QITISHNING DOLZARB MASALALARI." Прикладные
науки в современном мире: проблемы и решения 3.3 (2024): 10-12.
8.
Toshpo‘lotova, Jasmina, and Yayra Musurmanova. "TA’LIM TIZIMIGA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARNI JORIY ETISH VA INTEGRATSIYALASH MASALALARI." Общественные
науки в современном мире: теоретические и практические исследования 3.3 (2024): 46-
49.
9.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, A. (2024). TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH. PEDAGOGS, 50(2), 51-55.
10.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
11.
Muhammadiyev, Alijon, and Shukurullo Aliqulov. "PROSPECTS OF USING COMPUTER
TECHNOLOGIES IN MODERN EDUCATION." Наука и технология в современном мире 3.3
(2024): 90-92.
12.
Aliqulov, Shukurullo, Ziyavutdin Turayev, and Javlon Nishonov. "BOSHLANG‘ICH SINF
O‘QUVCHILARINING MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISHDA TIMSS XALQARO
BAHOLASH DASTURINING ROLI VA AHAMIYATI." Молодые ученые 2.10 (2024): 85-90.
13.
Fayzullo o‘g‘li, Shukurullo. "Aliqulov."." TA‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH." PEDAGOGS 50 (2024): 51-55.
14.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH USULLARI VA AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и практические
исследования 3.10 (2024): 39-41.
15.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Umida Nurmaxmatova, and Durdona Turayeva.
"INFORMATIKA VA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING TAʼLIM JARAYONIDAGI OʻRNI."
Science and innovation in the education system 3.4 (2024): 102-105.
16.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Durdona Turayeva. "GLOBAL
IQLIM O‘ZGARISHI SHAROITIDA EKOLOGIK BARQARORLIKNI SAQLASHNING ZAMONAVIY,
INNOVATSION USULLARI." Инновационные исследования в современном мире: теория и
практика 3.3 (2024): 103-106.
