91
PSIXOLOGIK TRENINGLAR
Maxmudjonova Shaxnoza
Shaxnoza3808@gmail.com Telefon:88 189 38 08
Toshkent Amaliy Fanlar Universiteti “Pedagogika” fakulteti 3-bosqich talabasi
Akbaraliyeva Asila
Ilmiy rahbar: Toshkent Amaliy Fanlar Universiteti
Psixologiya kafedrasi o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14666252
Annotatsiya.
Mazkur maqolada psixologik treninglarning mohiyati, turlari, metodlari va
ularning insonlarning shaxsiy rivojlanishi, ruhiy holatini yaxshilash va ijtimoiy ko‘nikmalarni
rivojlantirishdagi ahamiyati yoritilgan. Psixologik treninglar stressni boshqarish, o‘zini anglash,
jamoada ishlash va emotsional intellektni rivojlantirish kabi ko‘plab sohalarda samarali
qo‘llaniladi. Maqolada turli trening turlari (stressni boshqarish, o‘zini anglash, ijtimoiy
ko‘nikmalarni rivojlantirish, liderlik va boshqalar) va ularning metodlari, shuningdek, rolli
o‘yinlar, suhbat va muhokama usullari kabi trening texnikalari ko‘rib chiqilgan. Psixologik
treninglarning asosiy foydalari, jumladan, stressni kamaytirish, o‘zini anglashni rivojlantirish va
maqsadlar sari rag‘batlantirish ta'kidlangan.
Kalit so’zlar:
Psixologik treninglar, stressni boshqarish, o‘zini anglash, ijtimoiy ko‘nikmalar,
emotsional intellekt, liderlik, shaxsiy rivojlanish, motivatsiya, jamoada ishlash, psixologik
metodlar, rolli o‘yinlar, vizualizatsiya, o‘z-o‘zini rag‘batlantirish, suhbat va muhokama.
Kirish
Psixologik treninglar insonlarning ruhiy va ijtimoiy salomatligini yaxshilash, o‘zining ichki
potentsialini kashf etish, maqsadlarga erishishda ko‘maklashish va stressni boshqarish kabi
maqsadlarni ko‘zlagan psixologik mashg‘ulotlardir. Bugungi kunda psixologik treninglar nafaqat
shaxsiy rivojlanishga, balki jamoada ishlash, liderlik ko‘nikmalarini oshirish va ijtimoiy
munosabatlarni yaxshilashda ham katta ahamiyat kasb etadi. Odamlar o‘zlarining ruhiy holatini
yaxshilash, yangi maqsadlarga erishish va kundalik hayotdagi stressni kamaytirish uchun
psixologik treninglardan foydalanishadi.
Psixologik treninglar insonlarni o‘zgarishlarga tayyorlashda, stressni boshqarish va
emotsional intellektni rivojlantirishda samarali vosita hisoblanadi. Shuningdek, ular o‘z-o‘zini
anglash, o‘zgarishlarga moslashuvchanlik, ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish, o‘zini
rag‘batlantirish va maqsadlar sari qadam tashlash kabi masalalarda yordam beradi. Treninglar
turli metodlar va texnikalarga asoslanadi, ular ishtirokchilarga amaliy ko‘nikmalarni o‘rgatadi va
ularga kundalik hayotda o‘zgarishlar kiritish imkoniyatini beradi.
Psixologik treninglar, shuningdek, jamoaviy ishni yaxshilash, hissiy intellektni oshirish,
o‘zaro munosabatlarda muammolarni hal qilish va ishonchni mustahkamlashga yordam beradi.
Shu bilan birga, ular stressni boshqarish va o‘zini boshqarish ko‘nikmalarini rivojlantirishga
yordam beradi. Treninglar yordamida shaxslar o‘zlarining ichki potentsialini to‘liq ochib, yanada
muvaffaqiyatli, baxtli va sog‘lom hayot kechirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
Ushbu maqolada psixologik treninglarning mohiyati, turlari va ularning psixologik
farovonlikka qo‘shadigan hissasi haqida batafsil ma'lumot beriladi. Treninglarning samarali
o‘tkazilishi va ularning turli sohalarda qo‘llanilishi, nafaqat individual rivojlanish, balki
jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikka ham ijobiy ta'sir ko‘rsatadi.
92
Psixologik treninglar insonning shaxsiy rivojlanishiga, ruhiy salomatligini yaxshilashga va
ijtimoiy ko‘nikmalarini oshirishga qaratilgan maxsus mashg‘ulotlar majmuasidir. Ushbu
treninglarning maqsadi shaxslarning o‘z-o‘zini anglashini, o‘zgarishlarga tayyorligini va stressni
boshqarish qobiliyatlarini rivojlantirishdir. Psixologik treninglar ko‘plab turlarga bo‘linib, har biri
o‘ziga xos metodlar va texnikalarga asoslanadi.
Psixologik treninglarning turlari: Psixologik treninglar bir nechta turlarga bo‘linadi va har
bir turi o‘zining maqsadi va metodlariga ega. Quyida psixologik treninglarning eng keng tarqalgan
turlari haqida ma'lumot beramiz:
a. Stressni boshqarish treninglari: Stressni boshqarish treninglari insonning stressga bo‘lgan
reaktsiyalarini boshqarish va uni engish uchun maxsus metodlarni o‘rgatadi. Ushbu treninglar,
asosan, stressni kamaytirish, shaxsning emotsional holatini normallashtirish va samarali qaror
qabul qilishni o‘rganishga qaratilgan. Stressni boshqarish texnikalari yordamida ishtirokchilar
o‘zlarining psixologik holatini yaxshilash va stressni boshqarishning samarali usullarini
o‘rganadilar.
b. O‘zini anglash va o‘z-o‘zini rag‘batlantirish treninglari:O‘zini anglash treninglari insonning
ichki salohiyatini ochishga, o‘zining kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi. Bu
treninglarda ishtirokchilar o‘zlarini yaxshiroq tushunishga va o‘z maqsadlariga erishish uchun
zarur bo‘lgan qadamlarni belgilashga o‘rgatadilar. O‘z-o‘zini rag‘batlantirish esa, o‘zining ichki
motivatsiyasini kuchaytirish va muvaffaqiyatlarga erishishda yordam beradi.
c. Ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish treninglari:Ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish
treninglari insonning boshqalar bilan muloqot qilish, jamoada ishlash va o‘zini ijtimoiy
vaziyatlarda qanday tutish haqida o‘rgatadi. Bu treninglar insonning ijtimoiy masalalarga qanday
munosabatda bo‘lishini o‘zgartirishga yordam beradi, shuningdek, jamoada ishlashni, o‘z fikrini
aniq ifodalashni va muloqotda samarali bo‘lishni o‘rgatadi.
d. Emotsional intellektni rivojlantirish treninglari: Emotsional intellektni rivojlantirish
treninglari insonlarning o‘z his-tuyg‘ularini boshqarish, boshqalarning his-tuyg‘ularini tushunish
va emotsional vaziyatlarda to‘g‘ri qarorlar qabul qilishni o‘rganishga qaratilgan. Ushbu treninglar,
shuningdek, hissiy barqarorlikni oshirish va o‘z-o‘zini boshqarish qobiliyatlarini rivojlantirishga
yordam beradi.
Psixologik treninglarning metodlari:
Psixologik treninglar turli metodlar va texnikalarga
asoslanadi. Har bir metod o‘ziga xos yondashuvni talab qiladi va o‘quvchilarga psixologik
ko‘nikmalarni rivojlantirishda yordam beradi. Quyida psixologik treninglar uchun qo‘llaniladigan
asosiy metodlar keltirilgan:
a. Suhbat va muhokama usuli: Suhbat va muhokama — bu treninglarning asosiy
metodlaridan biri. Trening davomida psixolog ishtirokchilar bilan suhbat qurib, ularning
psixologik holatini aniqlaydi, shuningdek, muammolarni hal qilish uchun turli metodlarni
muhokama qiladi. Suhbat va muhokama metodlari shaxsiy fikrlarni ochib berishga, muammolarni
hal qilishga va o‘zgarishlarga tayyor bo‘lishga yordam beradi.
b. Rolli o‘yinlar:Rolli o‘yinlar treningda ishtirokchilarga turli rollarda bo‘lishni o‘rgatadi. Ular
o‘zini yangi vaziyatda qanday tutishni, qanday qarorlar qabul qilishni va boshqalarga qanday ta'sir
qilishni o‘rganadilar. Rolli o‘yinlar odamlarning yangi vaziyatlarga moslashish qobiliyatini
oshirishga yordam beradi.
93
c. Vizualizatsiya: Vizualizatsiya — bu tasavvur qilish texnikasi bo‘lib, ishtirokchilar o‘zlarini
ma'lum bir vaziyatda tasavvur qilib, qanday harakat qilishlarini ko‘rib chiqadilar. Ushbu metod
stressni kamaytirish, maqsadlarni amalga oshirish va o‘zini rag‘batlantirishda yordam beradi.
d. Yozish va rejalashtirish texnikasi: Yozish texnikasi yordamida ishtirokchilar o‘z his-
tuyg‘ularini va maqsadlarini yozib, o‘z fikrlarini tartibga soladilar. Bu metod, o‘z-o‘zini anglash va
o‘zgarishlarga tayyorlikni oshirish uchun samarali usul hisoblanadi.
Psixologik treninglarning foydalari:
Psixologik treninglar turli sohalarda muhim
ahamiyatga ega bo‘lib, insonlarning ruhiy va ijtimoiy salomatligini yaxshilashga yordam beradi.
Treninglarning asosiy foydalari quyidagilardir:
Stressni kamaytirish: Stressni boshqarish treninglari yordamida ishtirokchilar stressni
kamaytirishning samarali usullarini o‘rganadilar.
O‘zini anglash: O‘zini anglash treninglari insonning ichki kuchlarini ochishga, o‘ziga
ishonchni oshirishga yordam beradi.
Ijtimoiy ko‘nikmalar: Jamoada ishlash, muloqot qilish va boshqalar bilan samarali
munosabatda bo‘lish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
Emotsional barqarorlik: Emotsional intellektni rivojlantirish orqali, ishtirokchilar o‘z his-
tuyg‘ularini boshqarishni o‘rganadilar.
Motivatsiya va maqsadga erishish: O‘z-o‘zini rag‘batlantirish va maqsadlarga erishish uchun
kerakli psixologik ko‘nikmalarni oshiradi.
Psixologik treninglarning amaliy qo‘llanilishi:
Psixologik treninglar turli sohalarda
qo‘llaniladi. Ular ta'lim, biznes, sport, sog‘liqni saqlash va boshqa ko‘plab sohalarda samarali
ishlatilmoqda. Treninglar yordamida shaxslar o‘zlarini rivojlantirish, stressni boshqarish, jamoa
bilan ishlash va hissiy holatini yaxshilash imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
Xulosa
Psixologik treninglar insonlarning ruhiy salomatligini yaxshilash, ichki salohiyatini ochish
va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu treninglar yordamida
shaxslar stressni boshqarishni, o‘zini anglashni, emotsional intellektini rivojlantirishni va
jamoada samarali ishlashni o‘rganadilar. Psixologik treninglarning turlari va metodlari keng
qamrovli bo‘lib, har bir training turi o‘zining aniq maqsadi va usullariga ega. Stressni boshqarish,
o‘zini anglash, ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish, emotsional intellektni oshirish kabi sohalarda
treninglar samarali qo‘llanilmoqda.
Bundan tashqari, treninglar insonlarning motivatsiyasini oshirish, maqsad sari yo‘l olish va
o‘zgarishlarga tayyor bo‘lishda yordam beradi. Psixologik treninglarning samarali o‘tkazilishi
ishtirokchilarga ichki o‘zgarishlarni amalga oshirish, o‘zlarini yaxshiroq tushunish va professional
yoki shaxsiy hayotda muvaffaqiyatlarga erishish imkoniyatini beradi.
Shu bilan birga, psixologik treninglar nafaqat individual rivojlanish uchun, balki jamiyatda
ijtimoiy barqarorlikni ta'minlash, jamoalarda samarali ishni tashkil etish va ijtimoiy
munosabatlarni yaxshilashda ham muhim vosita hisoblanadi. Ular insonlarning ichki
imkoniyatlarini ochishga yordam berib, ularga yanada muvaffaqiyatli va baxtli hayot kechirish
imkonini yaratadi.
References:
1.
Xolmatov, D. (2020). Psixologik treninglar va ularning inson rivojlanishidagi o‘rni. Toshkent:
94
O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi.
2.
Tashkent, R. (2021). Stressni boshqarish va psixologik metodlar. Toshkent: Ma'naviyat va
ma'rifat nashriyoti.
3.
Abdullayev, S. (2019). O‘zini anglash va emotsional intellekt. Toshkent: O‘zbekiston ilmiy-
ommaviy nashriyoti.
