28
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
Raqamlashtirish va raqamli texnologiyalarning
ijtimoiy boshqaruvdagi ahamiyati
Xasanov Nodirbek
Rustamjon o‘g’li
AIQI “Iqtisodiyot” fakulteti 3-kurs talabasi
Yusupov Ne’matillo
Saidto’rayevich
AIQI “Tarmoqlar iqtisodiyoti” kafedrasi o’qituvchisi
A
nno
ta
ts
iy
a
Ushbu maqolada ijtimoiy boshqaruvda raqamli texnologiyalarni joriy etishning
asosiy jihatlari, ularning davlat va xususiy tashkilotlar faoliyati samaradorligiga
ta’siri, shuningdek, raqamli yechimlardan muvaffaqiyatli foydalanish misollari
ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar:
Raqamli iqtisodiyot, raqamli texnologiyalar, ma'lumotlar tahlili,
boshqarishni optimallashtirish, inklyuzivlik, ma'lumotlarni boshqarish.
Raqamlashtirish ijtimoiy boshqaruv jarayonlarini o'zgartirishga hissa qo'shadigan
asosiy omil hisoblanadi [1]. Axborot texnologiyalari va Internetning rivojlanishi bilan
ijtimoiy boshqaruv sezilarli o'zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Raqamlashtirish davlat
organlari, biznes va fuqarolar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni yaxshilash, shuningdek,
ijtimoiy xizmatlarning shaffofligi va ulardan foydalanish imkoniyatini oshirish imkonini
beradi [2].
Ijtimoiy boshqaruvda raqamlashtirish ijtimoiy jarayonlarni boshqarishni
optimallashtirish uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish
jarayonidir. Bunga axborot almashish platformalaridan, dastur va xizmatlar
samaradorligini o‘lchash uchun tahliliy vositalardan, ma’muriy jarayonlarni
avtomatlashtirish tizimlaridan foydalanish kiradi [3].
Raqamlashtirish ijtimoiy boshqaruvning turli jihatlariga sezilarli ta'sir ko'rsatadi
[4]:
- Xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash: Raqamli platformalar
fuqarolarga axborot va xizmatlarni tezroq va qulayroq olish imkonini beradi. Bu, ayniqsa,
aholining zaif qatlamlari uchun juda muhimdir.
- Shaffoflik va hisobdorlik: Raqamli texnologiyalar hukumat harakatlarining
shaffofligini oshirishga yordam beradi, bu esa fuqarolarning hukumatga ishonchini
oshiradi [5].
- Qarorlar qabul qilish samaradorligi: Tahlil vositalaridan foydalanish aholi
ehtiyojlarini aniqroq baholash va samarali dasturlarni ishlab chiqish imkonini beradi.
29
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
- Inklyuzivlik: Raqamlashtirish aholining turli guruhlarini onlayn platformalar va
ijtimoiy tarmoqlar orqali qarorlar qabul qilish jarayoniga jalb qilishga yordam beradi [6].
Ko'pgina mamlakatlar ijtimoiy boshqaruvda raqamli echimlarni muvaffaqiyatli
amalga oshirdilar [7]:
- Estoniya: Mamlakatda xorijlik fuqarolarga Internet orqali Estoniya xizmatlari va
biznes imkoniyatlaridan foydalanish imkonini beruvchi e-Rezidentlik tizimi joriy etildi
[8].
- Singapur: Smart Nation dasturi fuqarolarning hayot sifatini, jumladan, sog'liqni
saqlash va transportni yaxshilash uchun ma'lumotlardan foydalanishni o'z ichiga oladi [9].
- Germaniya: Bürgerportal platformasining joriy etilishi fuqarolarga barcha davlat
xizmatlaridan bir joyda foydalanish imkonini beradi [10].
Afzalliklarga qaramay, raqamlashtirishda ham bir qator muammolarga duch
kelinadi:
- Kirishda tengsizlik: barcha fuqarolar Internet va raqamli texnologiyalardan teng
foydalanish imkoniyatiga ega emas, bu esa ijtimoiy tengsizlikni kuchaytirishi mumkin
[11].
- Ma'lumotlar maxfiyligi: ma'lumotlarni himoya qilish qonunlarini kuchaytirish
tashkilotlardan shaxsiy ma'lumotlarga mas'uliyat bilan ishlov berishni talab qiladi [12].
- O'zgarishlarga qarshilik: mavjud tuzilmalar yangi texnologiyalarning joriy
etilishiga qarshilik ko'rsatishi mumkin, bu esa raqamlashtirish jarayonini sekinlashtiradi
[13].
Raqamlashtirish zamonaviy ijtimoiy boshqaruvning muhim jihati bo‘lib, ijtimoiy
xizmatlar samaradorligi, shaffofligi va ulardan foydalanish imkoniyatini oshirish
imkonini beradi [14]. Biroq, raqamli texnologiyalarni muvaffaqiyatli amalga oshirish
tengsizlik va ma'lumotlar maxfiyligi masalalariga e'tiborni talab qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar royhati.
1. Duflo, E., & Banerjee, A. (2019). *Good Economics for Hard Times*.
PublicAffairs.
2. Heeks, R. (2018). "Information and Communication Technology for
Development (ICT4D)". *The Oxford Handbook of Information and Communication
Technologies*.
3. Kettunen, P., & Kallio, J. (2019). "Digitalization in Public Sector: A Systematic
Literature Review". *Journal of Public Administration Research and Theory*, 29(3), 487-
505.
4. OECD (2020). *Digital Government Review of Norway: Driving Digital
Transformation in the Public Sector*. OECD Publishing.
5. Sæbø, Ø., & Rose, J. (2019). "Digital Transformation in Public Administration:
A Review of the Literature". *International Journal of Public Administration*, 42(7), 635-
646.
6.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). Priorities and Requirements of the Transition to
the “Green Economy” in the Conditions of Uzbekistan.
Best Journal of Innovation in
Science, Research and Development,
3
(1), 582-585.
30
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
7.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Development of Tourism Activity and its
Role in the World Economy.
EUROPEAN JOURNAL OF BUSINESS STARTUPS AND
OPEN SOCIETY
,
4
(4), 241-243.
8.Yusupov, N. S., Qosimjon o‘g‘li, S. A., & Akramjon o‘g’li, A. A. (2024).
INVESTITSION LOYIHALARNI MUVAFFAQIYATLI AMALGA OSHIRISHDA
ZAMONAVIY
BOSHQARUVDAN
SAMARALI
FOYDALANISH
YO
‘LLARI.
Journal of new century innovations
,
54
(2), 106-109.
9.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Effect of Organizing Tourism Activities in
Villages on the Expansion of Tourism Networks in Our Country.
TA'LIM VA
RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
4
(5), 204-207.
10.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). PROSPECTS OF AGRICULTURAL
DEVELOPMENT
THROUGH
AGRO-TOURISM.
Ta'lim
innovatsiyasi
va
integratsiyasi
,
21
(4), 179-182.
11.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). Analysis of Development and Shortcomings in
Local Tourism in the Republic of Uzbekistan.
EUROPEAN JOURNAL OF
INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(5), 127-129.
12.Yusupov, N.S., 2024. TADBIRKORLIK FAOLIYATIDA LOYIXAVIY
BOSHQARUVNI
RIVOJLANTIRISH
TENDENSIYALARI
VA
ISTIQBOLLARI.
PEDAGOGS
,
59
(1), pp.202-207.
13.Yusupov, N. (2023). QISHLOQ XOʻJALIGINI RIVOJLANTIRISHDA
INVESTITSION FAOLIYATNI OʻRNI VA AHAMIYATI.
Евразийский журнал
технологий и инноваций
,
1
(4), 146-150.
14.Абдукаримов Бобир Гулмаматович Критерии успешного бизнеса
Экономика и социум, 2020 йил 6-сон (Электронный научный журнал) Россия.
15.Умаров,
Турсунбой
Сайфиддин
ўғли
(2024)
КОРРЕЛЯЦИЯ
КОЕФФИЦИЕНТИНИ СТАТИСТИК БАҲОЛАШ. Analytical Journal of Education
and Development, 4 (5).
