Евклид формуласининг геометрияси

CC BY f
375-376
13
4
Поделиться
Файзуллаев, М., & Мусурмонов, Ж. (2022). Евклид формуласининг геометрияси. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 375–376. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5108
Мусобек Файзуллаев, Ўзбекистон Миллий университети Жиззах филиали

Факультетлараро кафедраси стажѐр-ўқитувчиси

Жавохир Мусурмонов, Ўзбекистон Миллий университетининг Жиззах филиали (Қозон федерал университети)

талабаси 

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Мазкур мақолада таълим жараѐнида иқтидорли ўқувчилар билан ишлашда қўшимча материал сифатида келтириб ўтиш мумкин бўлган маълумотлар берилган бўлиб, ўқитувчилар ва келгусида математика фани ўкитувчиси бўлишни истаган талабалар ўқиш ва касбий фаолиятида фойдаланиши мумкин.


background image

375

4. Пшеничный Б.Н. Выпуклый анализ и экстремальные задачи. –М.: Наука, 1980. –

320 с.

5. Половинкин Е.С. Многозначный анализ и дифференциальные включения. –М.:

Физматлит, 2015.–524 с.

6. Отакулов С. Задачи управления ансамблем траекторий дифференциальных

включений. Монография. Lambert Academic Publishing, 2019. –144 с.

7. Otakulov S., Rahimov B. Sh. About the property of controllability an ensamble of

trajectories of differential inclusion. International Enjineering Journal for Research &
Development(IEJRD). Vol.5, issue 4, 2020. pp.1-9.

8. Otakulov S.,Haydarov T.T. The nonsmooth control problem for dinamic system with

parameter under conditions of incomplete initial date. International Conference On Innovation
Perspectives, Psychology and Social Studiees(ICIPPCS-2020), may 11-12 2020. International
Enjineering

Journal

for

Research

&

Development(IEJRD).pp.211-214.

DOI:

https://doi.org/10.17605/OSF.10/BN39W

9. Otakulov S., Haydarov T.T.,

Sobirova G. D. The minimax optimal control problem for

dynamic system with parameter and under conditions of indeterminacy. International Conference
on Digital Society, Innovations &Integrations of Life in New Centuru, Januar 2021.
International Enjineering Journal for Research & Development(IEJRD), ICDSIIL-21 Issue. pp.
279-282. DOI: 10.17605/OSF.10/HCNB3.

ЕВКЛИД ФОРМУЛАСИНИНГ ГЕОМЕТРИЯСИ

Файзуллаев Мусобек Турсункул ўғли

ЎзМУ Жиззах филиали ―Факультетлараро‖ кафедраси стажѐр-ўқитувчиси

Мусурмонов Жавоҳир Алмамат ўғли

ЎзМУ Жиззах филиали (КФУ) талабаси

Аннотация:

Мазкур мақолада таълим жараѐнида иқтидорли ўқувчилар билан

ишлашда қўшимча материал сифатида келтириб ўтиш мумкин бўлган маълумотлар
берилган бўлиб, ўқитувчилар ва келгусида математика фани ўкитувчиси бўлишни
истаган талабалар ўқиш ва касбий фаолиятида фойдаланиши мумкин.

Калит сўзлар:

Евклид формуласи, Пифагор учликлари, рационал нуқтали

координаталар, рационал сонлар.

Давлатимиз умумтаълим мактабларида сўнги йилларда аниқ фанларни

чуқурлаштириб ўргатишга катта ахамият берилмоқда. Бунга мисол сифатида Ўзбекистон
Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стротегиясда ―Информатика,
математика, кимѐ, биология, каби муҳим ва талаб юқори бўган фанларни
чуқурлаштирилган тарзда ўрганиш‖ муҳим вазифалар сифатида белгилангани мисол
сифатида келтиришимиз мумкин[1].

Умумтаълим мактабларида дарс самарадорлигини ошириш мақсадида улкан ишлар

олиб борилмокда. Бугунги ахборотлашган жамият шароитида таълим олиш, юқори
тезликда маълумотларга эга бўлиш, бундан бир неча йил олдинги вақтларга қараганда
бирмунча онсонлашди. Бугунги кун ўқувчилари замонавий ахборот технологияларидан
фойдаланишда ўзларидан олдинги авлод вакилларига нисбатан кўпроқ ва самаралироқ
фойдаланишмоқда. Ўқувчилар ўзларини қизиқтирган саволларга бир зумда жавоб
топишмоқдалар. Бу ҳолат албатта ижобий ҳолат хисобланади. Шу билан бирга
ўқитувчиларнинг ўз устида кўпроқ ишлашига ундайди.

Ушбу мақолада биз 8 – синф геометрия курсида ўтиладиган ―Пифагор теоремаси‖

мавзусини ўтиш жараѐнида, тўгаракларда, ноананавий дарсларни олиб бориш жараѐнида
ўқитувчиларга қўшимча материал сифатида фойдаланиши мумкин бўлган маълумотлар
келтириб ўтмоқчимиз.


background image

376

Пифогор учлиги учун Евклид формуласи:

mn

a

2

;

2

2

n

m

b

;

2

2

n

m

c

,

бу бирлик айланада рационал координатали нуқталар маъносида қарайлик.

2

2

2

c

b

a

дан

1

2

2

c

b

c

a

Геометрик нуқтаи назардан қараганда

c

a

x

;

c

b

y

координатали нуқта

1

2

2

y

x

бирлик айланада ѐтади. Бу тенгламада

y

x

,

лар рационал сонлардир. Аксинча

бирлик айланадаги рационал координатали нуқта примитив пифагор учлигини
беради. Бундан фойдаланиб Евклид формуласини тригонометрик усул билан ҳам
чиқариш мумкин бўлади[2].

Фараз этайлик

0

;

'

n

m

P

x

ўқида рационал координатали нуқта бўлсин.

У ҳолда алгебраик йўл билан

P

нуқта координаталарини топиш мумкин:

.

2

2

2

2

;

2

2

2

1

2

1

2

;

1

2

2



n

m

n

m

n

m

mn

n

m

n

m

n

m

n

m

P

Шундай қилиб

x

ўқидаги ихтиѐрий рационал сонга бирлик айланадаги рационал

координатали нуқта мос келар экан.

Аксинча фараз қилайлик

)

;

(

y

x

P

бирлик айланадаги рационал координатали

нуқта бўлсин. У ҳолда

P

нуқтанинг

x

ўқидаги стереографик проекцияси

'

P

ушбу координатага эга бўлади:

.

0

;

1

'





y

x

P

[3-4]. Тўғри чизиқдаги рационал сонлар

ва бирлик айланадаги рационал координатали нуқталар орасида бир қийматли
мослик, тўғри чизиқдаги рационал координатали нуқталарни рационал функциялар
ѐрдамида бирлик айланадаги рационал координатали нуқталарга акслантириш
мумкин.

Фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати:

1.

А. Пармонов. ―Масалаларни тузишни тасвирли масалалар ѐрдамида

такомиллаштириш‖. Фундаментал математика муаммолари ва уларнинг тадбиқлари.
Республика илмий – амалий конференцияси матераллари. 2019 – йил 25 – май.

2.

В.Литцман. ―Теорема пифагора‖. Государственное издательство физико-

математической литературы. Москва 1960г.

3.

Н.Д.Додажонов, М.Ш.Жўраева. ―Геометрия‖. Тошкент ―Ўқитувчи‖ 1996-йил.

4.

А.А.Раҳимқориев, М.А.Тўхтахўжаева. ―Геометрия‖. Умумий ўрта таълим

мактабларининг 8 – синфи учун дарслик. Тошкент ―Янгийўл полиграф сервис‖ 2014-йил.


TENGLAMALAR SISTEMASINING UMUMIY YECHIMINI JORDAN FORMASI

YORDAMIDA TOPISH

Obilov Hasan Xolmirza oʻgʻli

Библиографические ссылки

А. Ларионов. “Масалаларни тузишни тасвирли масалалар ёрдамида такомиллаштириш”. Фундаментал математика муаммолари ва уларнинг тадбиклари. Республика илмий - амалий конференцияси матераллари. 2019 - йил 25 - май.

В.Литцман. “Теорема Пифагора’’. Государственное издательство физико-математической литературы. Москва 1960г.

Н.Д.Додажонов, М.Ш.Жураева. “Геометрия”. Тошкент “У китувчи” 1996-йил.

А.А.Рахимкориев, М.А.Тухтахужаева. “Геометрия”. Умумий урта таълим мактабларининг 8 - синфи учун дарслик. Тошкент “Янгийул полиграф сервис” 2014-йил.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов