Mahalliy bugʻdoy nav- namunalarining nonboplik xususiyatlari

CC BY f
246-247
19
10
Поделиться
Аллоберганова, З., Атажанов, А., & Рахимова, М. (2022). Mahalliy bugʻdoy nav- namunalarining nonboplik xususiyatlari. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 246–247. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5243
З Аллоберганова, Urganch Davlat universiteti

b.f.n.dotsent, akademik litseyi biologiya fani o‘qituvchisi, 2- bosqich talabasi 

А Атажанов, Urganch Davlat universiteti

b.f.n.dotsent, akademik litseyi biologiya fani o‘qituvchisi, 2- bosqich talabasi

М Рахимова, Urganch Davlat universiteti

b.f.n.dotsent, akademik litseyi biologiya fani o‘qituvchisi, 2- bosqich talabasi

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ushbu maqolada Xorazm tuproq iqlim sharoitida yetishtirilgan mahalliy bug‘doy nav namunalaridan Qora - qiltiq navining nonboplik xossalari va nonning sifat ko‘rsatkichlari aniqlanlab o‘rganilgan.


background image

246

5.

Botschantzeva ZP (1982) Tulips: taxonomy, morphology, cytology, phytogeography

and physiology. CRC Press, Rotterdam

6.

Sharipov AH, Pechenitsyn VP, Ashurmetov OA (2002) Wild tulips of Central Asia.

In: Tilip and Man. Almaty. Proceedings of the symposium: 37–42.

7.

Tojibaev K, Karimov F, Oh BU, Oh SH, Jang CG (2018) A checklist of the geophytes

of Fergana Valley, Middle Asia – Monocotyledonous plant and biogeographical analysis. Journal
of Asia-Pacific Biodiversity 11 (3): 431–441. https://doi.org/

10.1016/j.japb.2018.06.003

8.

Tojibaev K, Beshko N (2015) Reassessment of diversity and analysis of distribution in

Tulipa

(Liliaceae) in Uzbekistan. Nordic Journal of Botany 33 (3): 224–234.

https://doi.org/10.1111/njb.00616

9.

The Red data book. 2019

10.

http://www.hozir.org/buxoro-davlat-universiteti-ozbekiston-tabiiy-geografiyasi-

fani.html?page=139

.


MAHALLIY

BUGʻDOY NAV- NAMUNALARINING NONBOPLIK XUSUSIYATLARI

Alloberganova Z.B.,

Atajanov A.Y.,

Raximova M.X.

b.f.n.dotsent,

akademik litseyi biologiya fani o‘qituvchisi,

2- bosqich talabasi.

Urganch Davlat universiteti

Annotatsiya:

Ushbu maqolada Xorazm tuproq iqlim sharoitida ye

tishtirilgan mahalliy

bug‘doy nav namunalaridan

Qora - qiltiq navining nonboplik xossalari va nonning sifat

ko‘rsatkichlari aniqlanlab o‘rganilgan.

Kalit soʻzlar.

Termostat, achitqi, elastik, bijg‘ish,

kontinental,opara, nonboplik,

g‘ovaklik,

sahro,

raqobatbardosh.

Oxirgi paytda Respublikamiz aholisining yuqori sifatli un mahsulotlariga bo‘lgan talabi

ortib bormoqda. Buni qo‘shni Qozog‘iston, Rossiya mamlakatlaridan kiritilayotgan yuqori sifatli
un mahsulotlari salmog‘ining oshib borayotgani bilan ham ko‘rish mumkin. Mamlakatimiz
ichida ham shu mahsulotlarga raqobatbardosh tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish,
chiqarilayotgan un sifatini oshirish davr talabidir.

Bu borada Respublikamizning turli mintaqalarida g‘allachilik yo‘nalishida qator ilmiy

tadqiqot ishlari amalga oshiriloqda. Xorazm viloyati ham shular qatoriga kirib,

hududda

yetishtirilayotgan bug‘doy donlarining sifatini, texnologik va nonboplik xossalarini o‘rgangan
holda yuqori sifatga ega bo‘lgan navlardan un olish yo‘llarini takomillashtirish kabi masalarga
katta e‘tibor qaratilmoqda.

Xorazm vohasi respublikamizning shimolida joylashgan bo‘lib, o‘zining tuproq-iqlim

sharoitlariga ko‘ra O‘zbekistonning boshqa viloyatlaridan farqlanadi. Xorazm vohasi hududda
sahroning kontinental iqlimi hukm suradi, hammasi bo‘lib 100 mm atrofida yog‘in-yog‘ib, qishi
qattiq sovuq, qariyb qorsiz bo‘ladi.[5]

Anashunday o‘ziga xos iqlim sharoitli xududlarda bug‘doy yetishtirish va undan yuqori

hosil olish uchun ko‘p mehnat va xarajat talab qiladi.

Yuqoridagilardan kelib chiqib, bug‘doydan yuqori va sifatli don olish maqsadida

yetishtirishning kompleks agrotexnologiyalarni ishlab chiqish va yuqori hosilli navlarni tanlab
olish va ular ustidan tajribalar olib borish va ishlab chiqarishga joriy qilish muhim ahamiyat kasb
etadi.[1]


background image

247

Xorazm tuproq iqlim sharoitida qadimiy bug‘doy nav namunalaridan

Qora - qiltiq navi

yetishtirilib, donining nonboplik xossalarini tadqiq qilish asosida olinadigan unning va nonning
sifat ko‘rsatkichlari aniqlanlab o‘rganildi.

Bug‘doy unining nonboplik xususiyatlari deganda, unning texnologik jarayonni to‘g‘ri

olib borganda yaxshi sifatli non hosil qilishi tushuniladi.[3]

Yaxshi pishgan bug‘doy noni, kerakli hajm, to‘g‘ri shaklga, yoriqlar va yirtilishlar

bo‘lmagan bir hilda bo‘yalgan qobiqqa, bir hilda tarqalgan, mayin g‘ovaklikdagi elastik
mag‘izga ega bo‘lishi kerak.

Non xushbo‘y va xushta‘m bo‘lishi kerak. Ma‘lum turdagi bug‘doy nonining mag‘izi

qanchalik ochiq rangda bo‘lsa, u shunchalik iste‘molchilar tomonidan qadirlanadi.

Bug‘doy unining u yoki bu sifatli non berish xususiyatiga unning nonboplik xossasi

deyiladi. Bug‘doy noni uchun unning sifati, hajmi, qobiqning rangi, mag‘izning xossalari -
elastikligi, g‘ovakligi, rangi, ta‘mi va hidi kabi ko‘rsatkichlar ham muhim ahamiyat kasb etadi.
Bug‘doy uning nonboplik xossasi asosan uning gaz hosil qilish qobiliyati, ma‘lum bir strukturali-
mexanik xossali xamir hosil qilish qobiliyati - ―unning kuchi‖, rangi va xamirni tayyorlash
jarayonida qorayish xususiyatlari, zarrachalarning o‘lchamlari bilan baholanadi.

Tajribaviy non pishirish yo‘li bilan bug‘doy unining nonboplik xossasi aniqlanadi. Qora -

qiltiq bug‘doy navidan tortilgan unning nonboplik xossalarini taqqoslash uchun laboratoriya
sharoitida 1-navli bug‘doy unidan tortilgan undan ham non pishirildi.[2]

Birinchi variantga ko‘ra, tadqiq qilinayotgan bug‘doy unidan 500 g un, 2,5 g quruq achitqi,

7,5 g tuz qo‘shib xamir tayyorlanadi, ikkinchi variantda esa 1-navli undan (500 g) foydalanildi.
Xamir oparasiz usulda tayyorlanib, 170-180 minut davomida havoning 80-85% nisbiy namligida
va 32

S da termostatda bijg‘idi. Bijg‘ishning har bir soatida xamir mushtlandi. Yetilgan

xamirning og‘irligi o‘lchanib, 400 g xamir qolipga, 200 g xamir tagdonga qo‘yiladi. Bu xamir
bo‘laklari 50-60 minut davomida tindiriladi. Tayyor xamirlar 225

S haroratda pishirib olindi.

Tagdonli non 20-25 minut, qolipli non esa - 40-45 minut davomida pishdi. 1 sutka davomida
issiq nonlarning vazni o‘lchab olinib sovutildi.[4]

Olingan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, mahalliy bug‘doy nav namunalaridan Qora -

qiltiq bug‘doy navining donidan tortilgan undan pishirilgan nonning sifat ko‘rsatkichlari 1-navli
bug‘doy unidan pishirilgan nonning sifatidan deyarli farq qilmaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1.

Atabaeva X.N., Xudayqulov J.B. ―O‘simlikshunoslik‖. ―Fan va texnologiyalar‖

nashriyoti, Toshkent: 2018.

2.

Василенко И. И., Комаров В. И.. Оценка качества зерна: Справочник/ Сост.: Ў-93.

М.: Агропромиздат, 1987. С -08.

3.

Лавронов Г.А. Пшеница в Узбекистане. Ташкент. 1969 г. 34 С.

4.

Normaxmatov R. Oziq-ovqat mahsulotlari ekspertizasi asoslari.Toshkent,

―Tafakkur‖, 2009.

5.

Qurbonniyozov R. Xorazm geografiyasi. Urganch ―Xorazm‖.1997, -115b.

ZIRA (BUNIUM PERSICUM) O

ʻ

SIMLIGINING APICAL MERISTEMA

TO

ʻ

QIMASIDAN DNK AJRATIB OLISH TEXNOLOGIYASI

Avalboyev Quvondiq Xudoyqul oʻgʻli

O‗zMU Jizzax filiali ―Biotexnologiya‖ yo‗nalishi talabasi

Mamatkulova Iroda Ergashevna

O‗zMU Jizzax filiali ―Biotexnologiya‖ kafedrasi katta o‗qituvchisi

Библиографические ссылки

Atabaeva X.N., Xudayqulov J.B. “O’simlikshunoslik”. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti, Toshkent: 2018.

Василенко И. И., Комаров В. И.. Оценка качества зерна: Справочник/ Сост.: У-93. М.: Агропромиздат, 1987. С -08.

Лавронов Г.А. Пшеница в Узбекистане. Ташкент. 1969 г. 34 С.

Normaxmatov R. Oziq-ovqat mahsulotlari ekspertizasi asoslari.Toshkent, “Tafakkur”, 2009.

Qurbonniyozov R. Xorazm geografiyasi. Urganch “Xorazm”.1997, -115b.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов