Avtomobillar krivoship-shatunli mexanizmi porshenning porshen yo‘li, tezligi va tezlanishi ko‘rsatkichlarining matematik va dasturiy tahlili

CC BY f
151-154
147
42
Поделиться
Бабоев, А., & Матекубов, О. (2022). Avtomobillar krivoship-shatunli mexanizmi porshenning porshen yo‘li, tezligi va tezlanishi ko‘rsatkichlarining matematik va dasturiy tahlili . Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 151–154. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5275
Алиджон Бабоев, Oʻzbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

texnika fanlari nomzodi, dotsent

Одилбек Матекубов, Urganch Davlat universiteti ―Transport tizimlari

kafedarasi stajor-o‗qituvch

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ushbu maqolada tahliliy olingan natijalariga asosan ichki yonuv dvigatellari (benzinli dvigatellar)da sodir bo'ladigan fizik jarayonlari matematik va dasturiy tahlil qilinib, olingan natijalar nazariy asoslangan va ishlab chiqilgan bu ichki yonuv dvigatellarida sodir bo'ladigan jaroyonlami nazariy va amaliy jihatdan anglashga xizmat qiladi.

Похожие статьи


background image

151

AVTOMOBILLAR KRIVOSHIP

-

SHATUNLI MEXANIZMI PORSHENNING

PORSHEN YO‘LI, TEZLIGI VA TEZLANISHI KO‘RSATKICHLARINING

MATEMATIK VA DASTURIY TAHLILI

Baboyev Alijon Madaminovich

texnika fanlari nomzodi, dotsent, Oʻzbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

Matyaqubov Odilbek Egamberdiyevich

Urganch Davlat universiteti ―Transport tizimlari‖ kafedarasi stajor-o‗qituvchisi

Annatatsiya:

Ushbu maqolada tahliliy olingan natijalariga asosan ichki yonuv

dvigatellari (benzinli dvigatellar)da sodir bo‗ladigan fizik jarayonlari matematik va dasturiy
tahlil qilinib, olingan natijalar nazariy asoslangan va ishlab chiqilgan bu ichki yonuv
dvigatellarida sodir bo‗ladigan jaroyonlarni nazariy va amaliy jihatdan anglashga xizmat
qiladi

.

Таyanch so‘zlar:

Avtomobil, ichki yonuv dvigatellari, aylanishlar soni, silindr, krivoship

shatunli mexanizmi, dasturiy va matermatik tahlil, porshen yo‘li, porshen tezligi, porshen
tezlanishi.

Oxirgi o‗n yillikdagi ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar avtomobillarga xizmat ko‗rsatishda

keskin tarkibiy o‗zgarishlarga olib keldi. Xizmat ko‗rsatish sohasi bo‗yicha hozirgi zamon
talablaridan kelib chiqqan holda iste‘molchilarning talablari asosida sifatli va to‗liq qondirishga
yo‗naltirilgan avtomobilsozlik sanoatiga yangi vazifalarni qo‗ydi. Shu bilan birga
avtomobillarning dvigatellarida kechadigan fizik va kimyoviy jarayonlarni matematik tarzda
ifodalash va turli dasturlar asosida avtamatik ularni analiz qilish muhim ahamiyat kasb
etmoqda, shu inobatga olinib ―General Motors‖ tomonidan ishlab chiqilgan avtomobilning
porshen yo‘li , porshen tezlanishi va tezligi matematik va dasturiy tahlili tuzildi va analiz qilindi.

Tadqiqod natijasi:

Dastur algaritmi:

disp(

'DAEWOO LACETTI CDX 1.8 '

)

disp(

'Krivoship-shatunli mexanizmdagi porshenning porshen yo‘li tezligi va tezlanishi taxlili'

)

r=input(

'bizga kerakli bolgan porshen radiusini kiriting r='

);

x=input(

'lasetti uchun ozgarmas koeffitsiyent x=0.27 ni kiriting x='

);

f=

(0:pi/4:pi/2:3*pi/4:pi:5*pi/4:7*pi/4:2*pi);

S=

r*((1-cos(f))+x/4*(1-cos(2*f)));

disp(S)
plot(f,S)
title(

'Porshen yo‘lining f burchakga bog‘liqlik grafigi va uning tashkil etuvchilari.'

);

xlabel(

'f shatunning ogish burchagi'

)

ylabel(

'S porshen yoli'

)

n=input(

'bizga kerakli bolgan tirsakli valning aylanishlari sonini kiriting n='

);

w=input(

'Krivoshipning burchak tezligini kiriting w='

);

w=pi*n/30;
f=(0:pi/4:pi/2:3*pi/4:pi:5*pi/4:7*pi/4:2*pi);
C=r*w*(sin(f)+x/4*sin(2*f));
disp(C)
plot(f,C)
title(

'Porshen tezligi va uni tashkil etuvchilarning f burchakga bog‘liqlik grafigi'

);

xlabel(

'f shatunning ogish burchagi'

)

ylabel(

'C porshen tezligi'

)

w=input(

'Krivoshipning burchak tezligini kiriting w='

);

r=input(

'bizga kerakli bolgan porshen radiusini kiriting r='

);

f=(0:pi/4:pi/2:3*pi/4:pi:5*pi/4:7*pi/4:2*pi);
J=r*w.^2*(cos(f)+x*cos(2*f));
disp(J)


background image

152

plot(f,J)
title(

'Porshen tezlanishining burchakga bog‘liqli grafigi'

);

xlabel(

'f shatunning ogish burchagi'

)

ylabel(

'J porshenning tezlanishi'

) .

Boshlang‗ich ma‘lumotlar: Krivoship-shatunli mexanizmdagi porshenning porshen yo‗li

tezligi va tezlanishi tahlili bizga kerakli bo‗lgan porshen radiusi r=42 LASETTI uchun
o‗zgarmas koeffitsiyent x=0.27.
Bizga kerakli bolgan tirsakli valning aylanishlari soni n=5800
Krivoshipning burchak tezligi w=607.07

1-rasm. Porshen yo‗lining φ burchakga bog‗liqlik grafigi va uning tashkil etuvchilari.

2-rasm. Porshen tezligi С ning va uni tashkil etuvchilarning φ burchakga bog‗liqlik grafigi

Krivoshipning burchak tezligi w=607.07
bizga kerakli bolgan porshen radiusi r=42

3-rasm. Porshen tezlanishi J ning burchak φ bog‗liqlik grafigi.

DAEWOO LACETTI CDX 1.8 Krivoship-shatunli mexanizmdagi porshenning porshen yo

li,

tezligi va tezlanishining matematik tahlili.

Krivoshipning burchak tezligi ω uning burchak ko‗chishi φ dan vaqt t bo‗yicha birinchi

darajali hosila olish yo‗li bilan topiladi, yani ω=dφ/dt. Agar aylanishlar chastotasi n=const bo‗lsa
ω=π*n/30 ga tezlanishini aniqlashdir. Krivoship φ burchakka burilganda porshen yuqori chekka


background image

153

nuqtadan S

P

masofaga siljiydi va u quyidagi ifoda orqali topiladi.S

P

=R[(1-cosφ)+λ/4(1-cos2φ)].

Bu ifoda shuni ko‗rsatadiki φ=0

0

bo‗lganda S

P

=0; φ=90

0

bo‗lganda esa S

P

R(1+λ/2) hamda

φ=180

0

bo‗lganda S

P

2R bo‗lar ekan. Bundan tashqari S

P

ning qiymati λ/R ga ham, yani krivoship

Y.CH.N dan 90

0

ga burilganda, po‗rshen o‗tgan yo‗lning keyin 90

0

ga burilgandagi yo‗lidan katta

bo‘ladi. Po‘rshenning yo‗li birinchi va ikkinchi tartibli garmonik siljishlar orqali ifodalash
mumkin. S

P

=S

P

‘+S

P

‖ yani S

P

‘=(1-cosφ); S

P

‖=R*λ/4(1-cos2φ), 1-rasmda porshen

yo‗lining φ burchakka bog‗liqlik grafigi va uning tashkil etuvchilari keltirilgan. Porshenning
tezligi uning yo‗li tenglamasidan birinchi darajali hosila olish orqali topiladi: yani
C

P

=dS

P

/dt=dφ/dt*dS

P

/dφ=R*ω(sinφ+λ/4sin2φ). 2-rasmda porshen tezligi uni tashkil

etuvchilarning φ burchakka bog‘liqlik grafigi keltirilgan. Porshenning o‗rtacha tezligi,agar
porshen yo‗li va tirsakli valning aylanishlar soni n ma‘lum va o‗zgarmas bo‘lsa, quyidagicha
hisoblanadi: C

p.o‘rt

=2S*n/60=S*n/30=2/π*Rω Hozirgi zamon tezyurar avtomabil divigatellari

uchun C

p.o‘rt

10…16m/s ga teng. Porshenning tezlanishini aniqlash uchun uning tezligi ifodasidan

vaqt bo‗yicha birinchi darajali hosila olinadi: yani J

P

=dC

P

/dt=R*ω

2

(cosφ+λcos2φ).

Porshenning tezlanishi ham birinchi va ikkinchi darajali garmonik tebranishlardan iborat.

3-rasmda porshen tezlanishining φ burchakka bog‗liqlik grafigi keltirilgan. Demak, Krivoship –
shatun

mexanizmning

porshen

yo‘lini,

tezligi

va

tezlanishini

φ=(0

0

,

45

0

,90

0

,135

0

,180

0

,225

0

,270

0

,315

0

,360

0

) burchaklar uchun hisoblab topiladi. Barcha natijalar

jadvalga kiritiladi. Natijalar asosida tegishli grafiklar chiziladi. Porshen yo‘lini tegishli φ-
burchaklar uchun hisoblaymiz

S

p

=R[(1-cosφ)+λ/4(1-cos2φ)]: bu yerda R=42mm, λ=0.27

0; 0

45; 12,6

135; 74,235

180; 84

225; 74,235

270; 43,4175

315; 12,6

360; 0

90; 43,4175

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0

50

100

150

200

250

300

350

400

4-rasm. Porshen yo‘lining φ burchakga bog‘liqlik grafigi va uning tashkil etuvchilari

Porshen tezligini tegishli φ-burchaklar uchun hisoblaymiz.
C

p

=R*ω(sinφ+λ/2sin2φ): bu yerda R=42, λ=0.27,ω=π*n/30=607,07

0; 0

360; 0

315; -19568,901

270; -25496,94

225; -16126,815

180; 0

45; 19568,901

90; 25496,94

135; 16126,815

-30000

-20000

-10000

0

10000

20000

30000

0

50

100

150

200

250

300

350

400

6-rasm. Porshen tezligi С ning va uni tashkil etuvchilarning φ burchakga bog‘liqlik grafigi.

Porshenning tezlanishini tegishli φ-burchaklar uchun xisoblaymiz.
J

p

=R*ω

2

(cosφ+λcos2φ):bu yerda R=42mm,ω=607,07, λ=0.27:

180; -11299252

315; 10834899

360; 19657603

270; -4179175,3

225; -10834899

135; -10834899

90; -4179175,3

45; 10834899

0; 19657603

-15000000

-10000000

-5000000

0

5000000

10000000

15000000

20000000

25000000

0

50

100

150

200

250

300

350

400

3-rasm. Porshen tezlanishi J ning burchak φ bog‘liqlik grafigi.


background image

154

Xulosa sifatida shuni aytish mumkin, matematik va dasturiy tahlillar shuni kop‘rsatadiki

Dvigatel krivaship shatunli mexanizmida kechadigan fizik jarayonlarning nisbiy aniqlik darajasi
0.02 ni tashkil qiladi.Demak dasturaviy natijalar asosida ichki yonuv dvigatellarida kechadigan
fizik jarayonlarni taxlil qilish va boshqarish matematik taxlil qilishga nisbatan ancha oson va
vaqt kam sarflanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‗yxati

1.

A.M. Baboyev. Tog‗ sharoitida suyuqlik tashiydigan avtopoezdning maqbul harakat tezligini

asoslash (Qamchiq dovoni misolida): dis. tex. fan. nomzod. – Tashkent: TADI, 2011. - 134 b.
2. Кривилев А. Основы компьютерной математики с использованием системы MATLAB.
Лекс-Книга, 2005.

3.

М.Д.Артамонов, Г.П. Панкратов ―

Теория конструкция и расчет автотракторных

двигателей‖

Ленинград -1991г.

4. Н.С. Пискунов ―Дифференциал ва интеграл хисоби‖ Ўқитувчи. Тошкент 1972 й.
5. С.М. Кадиров ―Ички ѐнув двигателлари‖ Тошкент -2007й

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ПОДКАСТОВ В ОБУЧЕНИИ

ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ.

Л.И. Бронзова

кандидат филологических наук, доцент

Факультет иностранных языков

Тульский государственный педагогический университет

им. Л.Н. Толстого, г. Тула

Ведущей тенденций развития общества в XXI столетии является его глобальная

информатизация. Компьютерные технологии пронизывают все сферы нашей жизни и
завоевывают все новые позиции в сфере обучения. На сегодняшний день одним из самых
распространенных форматов потребления информации являются подкасты. Обладая
огромным жанровым разнообразием и свободным доступом на подкаст-платформы, они
все чаще применяются в языковом обучении.

Подка стинг (подписное вещание, англ. podcasting, от iPod и англ. broadcasting или

personal on demand broadcasting — повсеместное вещание, широковещание) — процесс
создания и распространения звуковых или видеофайлов. По форме подкасты похожи на
радио- или телепередачи, но существуют в виде файлов или потокового мультимедиа [2].

Подкасты имеют особую ценность для погружения в языковую среду при

овладении иностранным языком по ряду причин.

Во-первых, они удобны для использования. Подкасты можно слушать через

различные программы на всех платформах. Помимо этого, слушающий может изменять
скорость воспроизведение, поставить на паузу и воспроизвести с любого момента, а также
записать любой эпизод и прослушать его в удобное для себя время.

Во-вторых, это серийность и бесплатная подписка, что обеспечивает доступность к

библиотеке подкастов.

В-третьих, огромное количество жанров и их дидактический потенциал
открывают новые возможности в использовании подкастов в качестве

образовательного средства.

В-четвертых, в современных условиях дистанционного обучения подкасты всѐ

активнее занимают лидирующие позиции, особенно в обучении аудированию.

Разнородность и большое разнообразие жанров подкастов, появление все новых их

видов затрудняют их классификацию. Однако, с позиций использования подкастов в
качестве образовательного средства Г. Стенли предлагает различать следующие виды

[3]:

Библиографические ссылки

А.М. Baboyev. Tog‘ sharoitida suyuqlik tashiydigan avtopoczdning maqbul harakat tezligini asoslash (Qamchiq dovoni misolida): dis. tex. fan. nomzod. - Tashkent: TADI, 2011. - 134 b.

Кривилсв А. Основы компьютерной математики с использованием системы MATLAB. Лскс-Книга, 2005.

М.Д.Артамонов, Т.П. Панкратов “Теория конструкция и расчет автотракторных двигателей” Ленинград -1991г.

Н.С. Пискунов “Дифференциал ва интеграл хисоби” Укитувчи. Тошкент 1972 й.

С.М. Кадиров “Ички ёнув двигателлари” Тошкент -2007Й

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов