Dorivor limonot – melissa officinalis l.ning dorivorlik xususiyati

CC BY f
281-282
132
38
Поделиться
Хайруллаева, О., & Оралов, А. (2022). Dorivor limonot – melissa officinalis l.ning dorivorlik xususiyati. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 281–282. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5333
Одина Хайруллаева, O‘zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali Biotexnalogiya yonalishi

talabasi

Абдуманнон Оралов, O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali Biotexnologiya kafedrasi

katta  oqituchisi

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Yer ustki qismi tarkibida 0,01-0,33% efirmoyi, S vitamini, karotin, fenilkarbon kislotalar (kofe, xlorogen, rozmarin, ferul, protokatex va boshqalar), triterpenlar, flavonoidlar (lyuteolin, glikozid va boshqalar), 5-10% oshlovchi va boshqa moddalar, urugida 20-27% yogbor. Limon otning efir moyi geraniol, linalool, nerol, farnezol va ulami sirka kislotasi bilan birikmasi, limonen, pulegol, geranial ,neral va boshqa terpenlardan tashkil topgan.

Похожие статьи


background image

281

Jizzax viloyatida asosan 3 tuman: Zomin, Baxmal, Forish tumanlari dorivor o`simliklar

manbai hisoblanadi. Jizzax viloyatida o`sadigan va zaxirasi aniqlangan dorivor o`simliklar
quyidagilar: tog`rayhon(, qizilpoycha, sariq choy(

Hypericum perforatum

), qizil zirk (

Berberius

vulgaris

), dorivor limono`t (

Melissa officinalis

), katta zubturum (Plantago) va boshqalar.

Zirk (

Berberius vulgaris

L) qora-qand –zirkdoshlar oilasiga mansub butalar turkumi.

Barglari qalin, qisqa bandli, ketma-ket joylashgan. Guli sariq, qo`sh gulqo`rg`onli,shingilga
to`plangan; mevasi rezavor. 194 turi bor. 45 turi iqlimlashtirilgan. Zirk bargi tarkibida berberin,
oksikontin, berbamin va boshqa alkoloidlar bor. Tabobatda

jigar xastaliklarini davolashda,

isitmani pasaytiruvchi, ich ketishni to`xtatuvchi va yurakni mustahkamlovchi vosita sifatida
qo`llaniladi. [3,4]

Mevasi – past oziqa qiymatiga ega bo`lgan parxez maxsuloti. Uning 100 gida 29 kkal

quvvat bor. Mevasi takibida karatinoidlar (ksantofil, lyutein, auroksantin, flavoksantin
kapsantin), uglevodlar, xushbo`y hamda pektin moddalari, organik kislotalar, makro va
mikroelementlar, E va S vitaminlari va beta-karotin moddalari bor.

Mevasining sharbati issiqni tushirish, mikroblarni o`ldirish, qon ketishini to`xtatish

xususiyatlariga ega. Uni iste‘smol qilish va shuningdek organizmni tozalash, toksinlarni chiqarib
yuborish, qarish jarayonlarini sekinlashtirish maqsadkarida ham tavsiya etiladi. Jigar
xastaliklarida, revmatizm, peshob yo`llari va buyrak shamollashlaridan forig` bo`lish maqsadida
yangi pishgan zirk mevasini taomga qo`shib iste`mol qilish lozim bo`ladi.

Zirkda o‗t haydash xususiyatiga ega bo‗lgan berberin alkaloidi bor.Bu modda

shuningdek, ichkilik ichish va kashandalikdan qutilish yo`liga kirgan kishilarga ham yordam
beradi. Dorixonalarda berberin nomli dori sotiladi, uni zirkdan ajratib olinadigan moddadan
tayyorlanadi. Bu dori oʻt qopida paydo bo`lgan tosh va xoletsistitni davolashda qo`llaniladi.

Katta zubturum (

Plantaginis Majoris

) – Zubturumdoshlar oilasiga mansub. Katta

zubturum barglari polisaxaridlar rinantin va aukibin glikozidi, limon kislotasi, karotin, C
vitamin, oshlovchi moddalar saqlaydi. Balg`am ko`chiruvchi,yalliglanishga qarshi va
burishtiruvchu tasir ko`rsatadi.Yo`tal bilan kechuvchi yuqori nafas yo`llarining kasalliklari,
me`da ichak yo`llarining kasalliklarini davolashda, ishtaxani pasayishida qo`llaniladi.

Xulosa o‗rinda shuni takidlash joyizki Jizzax viloyatida tarqalgan dorivor o‗simliklar

tog`rayhon(, qizilpoycha, sariq choy(

Hypericum perforatum

), qizil zirk (

Berberius vulgaris

),

dorivor limono`t (

Melissa officinalis

), katta zubturum

(Plantago

) kabi dorivor o‘simliklarni

yetishtirish, ularni plantatsiyasini yaratish, muhofaza qilish, farmasevtika sanoatiga tatbiq etish
muhim amaliy axamiyatga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1. М.Д. Тургунов, В.П. Печеницын, Н.Ю. Бешко, Д.А. Абдуллаев, Уралов А.И.

Биологические особенности редких видов семейства Iridaceae Juss. флоры Узбекистана в
условиях ex situ Acta Biologica Sibirica, 2019, 5(2), P.17-22.

2. Ibragimov A.Yu. Shifobaxsh ne‘matlar. – Toshkent: Navro‗z nashriyoti, 2016.
3. To‗xtayev B.Yo., Mahkamov T.X., To‗laganov A.A. Dorivor va ozuqabop o‗simliklar

plantasiyalarini tashkil etish va xom-ashyosini tayyorlash bo‗yicha yo‗riqnoma. – Toshkent,
2015.

4. Ҳожиматов Қ., Оллоѐров М. Ўзбекистоннинг шифобахш ўсимликлари ва уларни

муҳофаза этиш. – Т.: Фан нашриѐти, 1988.

DORIVOR LIMONO‗T – MELISSA OFFICINALIS L.NING DORIVORLIK

XUSUSIYATI

Xayrullayeva Odina Sayfiddin qizi

O‗zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

―Biotexnalogiya‖ yo‗nalishi talabasi

O‗ralov Abdumannon Iskandarovich


background image

282

O‗zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

―Biotexnalogiya‖ kafedrasi katta – o‗qituchisi

Annotatsiya:

Yer ustki qismi tarkibida 0,01-0,33% efirmoyi, S vitamini, karotin,

fenilkarbon kislotalar (kofe, xlorogen, rozmarin, ferul, protokatex va boshqalar), triterpenlar,
flavonoidlar (lyuteolin, glikozid va boshqalar), 5-10% oshlovchi va boshqa moddalar, urug‗ida
20-27% yog‗ bor. Limon o‗tning efir moyi geraniol, linalool, nerol, farnezol va ulami sirka
kislotasi bilan birikmasi, limonen, pulegol, geranial ,neral va boshqa terpenlardan tashkil
topgan.

Kalit so‗zlar:

Dorivor limono‗t, kofe, xlorogen, rozmarin, ferul, protokatex.

O‗simlikni tarqalishi O‗rta Osiyo, Qrim, Kavkaz, Rossiyaning Yevropa qismining

janubida va boshqa davlatlarda daraxt soyalarida, tog‗li tumanlarda toshlar soyasida va boshqa
soya yerlarda o‗sadi. O‗zbekistonning Toshkent va Surxondaryo viloyatlarida uchraydi.[3]
Dorivor limono‗t -

Melissa Officinalis

L. Lamiaceae (labguldoshlar - Labiatae) oilasiga kiradi.

Ko‗p yillik, sertukli, 30-60 sm balandlikdagi o‗t o‗simlik. Poyasi bitta yoki ko‗p, qarama-qarshi
shoxlangan. Barglari tuxumsimon, bir oz o‗tkir uchli, ser tukli (ustki tomonidan), arrasimon
qirrali bo‗lib, qisqa bandi bilan poya va shoxlarida qarama-qarshi o‗rnashgan. Oq rangli, tukli,
ikki labli gullari gulbandi bilan barg qo‗ltig‗iga joylashib, to‗p gulni hosil qiladi. Mevasi 4 ta
yong‗oqcha. Iyun gullaydi, mevasi iyul-avgustda yetiladi.

Dorivor limonot o‗simligini O‗zbekistoning barcha tuproq-iqlim sharoitda ekib o‗stirish

mumkin. O‗simlikdan yuqori hosil olish uchun unga sho‗rlanmagan, mexanik tarkibi o‗rtacha,
unumdor, dukkakli va g‘allasimon ekinlardadan bo‗shagan yerlarni tanlash tavsiya etiladi.
Dorivor limono‗tni bir dalada 5 yilgacha saqlab hosil olish mumkin.[4-5]

Tibbiyotda Limono‗t xalq orasida hozirgi kunda yer ustki qismi (ba‘zan bargining)

damlamasi ovqat hazmini yaxshilash maqsadida keng foydaliniladi. Bundan tashqari kam qonlik,
asab va yurak kasalliklarini davolash uchun, og‘riq qoldiruvchu, surgi sifatida qo‗laniladi.

Limono‗t dorivor preparatlari Ibn Sino aytishicha yurakni mustahkamlaydi va unga

yordam beradi, shuningdek, traxoma, xiqichoq tutish, og‗izdan yomon hid kelishi va boshqa
kasalliklarni davolaydi.[2] Xalq tabobatida limono‗t bilan nevroz, bronxial astma, ayollarni
toksikoz, klimaks, yurak urishini buzilishi va boshqa kasalliklar davolanadi va qorin ichak
az‘olarida sanchiq bo‗lganda, buyrak xastaliklarida, yurak faoliyatini yaxshilashda, miyaga
quvvat berishda foydaliniladi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1. Axmedov O‗, Ergashev A, Abzalov A, Yo‗lchiyeva M, Mustafakulov D. ―Dorivor

o‗simliklarni yetishtirish texnologiyasi‖ Toshkent-2020.126-127 bet

2. Berdiyev.E.T, Hakimova M.X, Maxmudova G.B, O‗rmon dorivor o‗simliklari Toshkent

– 2016. 218-219 betlar

3. Jo‗rayeva M.A, ―Dorivor o‗simliklar atlasi‖ Toshkent nashri 2019. 111 bet
4. Уралов А.И., Печеницын В.П.

Зависимость семенной продуктивности

луковичных видов Allium L. от количества листьев на генеративном побеге

.

Доклады АН РУз. 2015. 74-77 с.

5. ―So‗g‘diyona‖ gazetasi.


OLTIN ILDIZ – ZOLOTOY KOREN RHODIOLA ROSEA

Nuriddinov Javlonbek Shodibek o‘g‘li

O‗zbekiston Milliy universitetining Jizzax Filliali

―Biotexnologiya‖ yoʻnalishi talabasi

Murodova Sayyora Sabirovna

Библиографические ссылки

Axmedov 0‘, Ergashev A, Abzalov A, Yo‘lchiyeva M, Mustafakulov D. “Dorivor o‘simliklami yetishtirish texnologiyasi” Toshkent-2020.126-127 bet

Berdiyev.E.T, Hakimova M.X, Maxmudova G.B, O‘rmon dorivor o‘simliklari Toshkent -2016. 218-219 betlar

Jo‘rayeva M.A, “Dorivor o‘simliklar atlasi” Toshkent nashri 2019. Ill bet

Уралов А.И., Печеницын В.П. Зависимость семенной продуктивности луковичных видов Allium L. от количества листьев на генеративном побеге. Доклады АН РУз. 2015. 74-77 с.

“So‘g’diyona” gazetasi.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов