Ozbekiston respublikasida axoli daromadlarini osish dinamikasi

CC BY f
579-581
39
24
Поделиться
Мухтаров, Б. (2022). Ozbekiston respublikasida axoli daromadlarini osish dinamikasi . Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 579–581. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5339
Ботир Мухтаров, Ozbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

Iqtisod fanlari nomzodi,Iqtisodiyot kafedrasi mudiri

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ozbekiston Respublikasida keyingi paytlarda aholini daromadlarini oshirish masalasiga katta e‘tibor berilmoqda. Bu borada eng muxim masala aholi daromadlarini uningtarkibi buyicha aniq hisoblashdir. Aniq hisob-kitoblar aholi daromadlarini yonalishlar boyicha kopaytirish yollarini izlab topish uchun asosiy ma‘lumot sifatida qabul qilinadi.

Похожие статьи


background image

579

matematika, iqtisodiy bilim asoslari fanlari mazmunini tejamkorlikka oid aniq iqtisodiy-

ekologik masalalar bilan boyitish;

o‗quvchini o‗zini o‗zi va o‗zgalar faoliyati natijalarini oldindan ko‗ra olish va baholashga

o‗rgatish maqsadida geografiya, matematika, biologiya, iqtisodiy bilim asoslari fanlari
mazmuniga ekologik baholashga oid bilim, ko‗nikma va malakalarni o‗quvchilarning yoshiga
mos tarzda quyi sinflardan (VII — IX sinflar) boshlab kiritib borish.

Umumiy o‗rta ta‘lim tizimida ekologik bilimlar o‗quvchilarning yoshi, jismoniy

imkoniyatlari va psixologik xususiyatlarini inobatga olgan holda sinflar darajasida farqlanishi
asosida tashkil etiladi.

Mutaxassislar tomonidan umumta‘lim maktablari uchun o‗quvchilar yoshiga mos ravishda

atrof muhitni muhofaza qilish, ichimlik suv va boshqa tabiiy resurslardan oqilona foydalanish
kabi dolzarb muammolar yuzasidan o‗quv-ko‗rgazmali materiallar, videoroliklar va didaktik
materiallar ishlab chiqiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‗yxati:

1.

O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining ―O‗zbekiston Respublikasida

ekologik ta‘limni rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‗g‗risida‖ gi qarori. 2019-yil 27-may,
434-son;

2. O‗zbekiston Respublikasida Ekologik ta‘limni rivojlantirish Konsepsiyasi.

O‗ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA AXOLI DAROMADLARINI O‗SISH

DINAMIKASI

Muxtarov Botir Abdusattarovich

Iqtisod fanlari nomzodi

O‗zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

―Iqtisodiyot‖ kafedrasi mudiri

Annotatsiya:

O‗zbekiston Respublikasida keyingi paytlarda aholini daromadlarini

oshirish masalasiga katta e‘tibor berilmoqda. Bu borada eng muxim masala aholi
daromadlarini uningtarkibi buyicha aniq hisoblashdir. Aniq hisob-kitoblar aholi daromadlarini
yo‗nalishlar bo‗yicha ko‗paytirish yo‗llarini izlab topish uchun asosiy ma‘lumot sifatida qabul
qilinadi.

Kalit soʻzlar:

Aholi daromadlari, daromadlarni tarkibi, yalpi daromad, daromadlarni

nominal o‗sishi, umumiy daromad.

Aholi daromadlari bozor iqtisodiyotining eng muxim ko‗rsatkichlaridan biridir. Bu bizga

shaxsning ham, oilaning ham imkoniyatlarini baholash imkonini beradi. Mamlakatlarda aholi
sonini muttasil ravishda o‘sib borishi bir qancha muammolarni keltirib chiqaradi.[1,2].

Aksariyat mamlakatlarda aholining ma'lum vaqtdagi daromadlari barqarordir. Bu, o'z

navbatida, davlatlar statistika xizmatlarining ishini murakkablashtiradi.

Mamlakatning makroiqtisodiy ko'rsatkichlarini real prognozlashda aholi daromadlari

to'g'risida aniq ma'lumotlarga ega bo'lish muhimdir. Bu vazifani bajarish faqatgina iqtisodiyoti
rivojlangan davlatlarda oson bo'lishi mumkin. Rivojlanayotgan yoki rivojlanish yo‗liga o‗tgan
xamda o‗tayotgan davlatlarda bunday ishni bajarish oson bo‗lmaydi. [3].

Aholining umumiy daromadlarini hisoblash Milliy hisoblar tizimining xalqaro statistik

standartlari, Xalqaro mehnat tashkiloti tavsiyalari, Davlat statistika qo‗mitasi tomonidan ishlab
chiqilgan va tasdiqlangan uslubiy qo‗llanmalar, O‗zbekiston Respublikasi qonunchiligidan kelib
chiqqan holda amalga oshiriladi. O‗zbekiston Respublikasi.

Statistik maʼlumotlarga koʻra, 2021-yilning yanvar-dekabr oylarida aholining umumiy

yalpi daromadlari 515,7 trln. so'm.[4].


background image

580

Aholi daromadlarining real o'sish sur'atlarini hisoblashda narx omillarining ta'sirini

istisno qilish uchun inflyatsiya ko'rsatkichining muhim turlaridan biri bo'lgan iste'mol narxlari
indeksi (IBI) qo'llaniladi. Iste‘mol narxlarining o‗zgarishi hisobiga aholi umumiy
daromadlarining o‗sish sur‘ati 2020 yilning shu davriga nisbatan real ko‗rinishda 112,1 foizni
tashkil etdi.

2021-yil yanvar-dekabrda (o‗n ikki oy davomida) aholining o‗rtacha jon boshiga nominal

jami daromadlari respublika o‗rtacha darajasidan yuqori bo‗ldi Toshkent shahrida – 30232,0
ming so‗m, Navoiyda – 24156,2 ming so‗m, Buxoroda – 17847,1 ming so‗m, Toshkent shahrida
– 17847,1 ming so‗m. so'm va Xorazm - 15484,5 ming so'm.

2021-yilning yanvar-dekabr oylarida (o‗n ikki oy davomida) aholining o‗rtacha jon

boshiga nominal jami daromadlarining eng past ko‗rsatkichi Farg‗onada – 10929,8 ming so‗m va
Namanganda – 11329,1 ming so‗m, Qoraqalpog‗iston Respublikasida – 11391,6 ming so‗m, va
shuningdek, Surxondaryo viloyatida – 11884,7 ming so‗m.

Aholining yalpi daromadlari umumiy hajmining sezilarli o'sishi, asosan, mehnat

faoliyatidan olinadigan daromadlarning (xodimlarning daromadlari va o'z-o'zini ish bilan
ta'minlashdan olinadigan daromadlar) sezilarli o'zgarishlari hisobiga ta'minlanadi, bu umumiy
daromadning 65,0 foizini va 26,3 foizini transferlarlardan olinadigan daromadlar tashkil etadi.

2020-yilning mos davriga nisbatan daromadlarning nominal o‗sish sur‘ati 122,5 foizga

yetdi va jami daromadlar nominal hajmining 14,8 foizga o‗sishiga xizmat qildi.

Xodimlar daromadlarining eng yuqori nominal o‗sish sur‘atlari Toshkent shahrida

(132,1 foiz), shuningdek, Surxondaryo (127,5 foiz), Toshkent (127,0 foiz), Samarqand (124,7
foiz) viloyatlarida va Qoraqalpog‗iston Respublikasida (122,7 foiz) qayd etildi.

Hududlar umumiy daromadlarida yakka tartibdagi bandlikdan olingan daromadlarning

eng katta ulushi Jizzax (56,2 foiz), Buxoro (47,0 foiz), Qashqadaryo (44,2 foiz) viloyatlarida
kuzatildi. Aksincha, Toshkent shahri va Qoraqalpog‗iston Respublikasida o‗rtacha respublika
ko‗rsatkichidan past edi.

O'z-o'zini ish bilan ta'minlash daromadining 1% ga oshishi bilan umumiy yalpi daromad

0,37% ga oshadi.

Yakka tartibdagi tadbirkorlikdan olingan daromadlarning eng katta ulushi Samarqand

(10,8 foiz), Toshkent (10,7 foiz) va Qashqadaryo (9,5 foiz) viloyatlariga to‗g‗ri keldi. Eng kam
ulushga ega viloyatlar Sirdaryo viloyati (2,4 foiz), Qoraqalpog‗iston Respublikasi (3,6 foiz) va
Navoiy viloyati (5,2 foiz).

Dastlabki ma‘lumotlarga ko‗ra, 2021-yilning yanvar-dekabr oylarida aholi mulkidan

tushgan jami daromadlar 11,3 trln. so'm.

2021-yilning yanvar-dekabr oylarida umumiy mulk daromadlarining ulushi 2,2 foizni

tashkil etdi.

Aholining umumiy daromadlari umumiy hajmining o'zgarishiga mulkiy daromadlarning

ta'siri unchalik katta emas, ya'ni 0,6% ni tashkil etadi.

2021-yilning yanvar-dekabr oylarida olingan mulkiy daromadlarning uchdan ikki qismi –

54,8 foizi Toshkent shahri hissasiga to‗g‗ri keldi. Keyingi oʻrinlarda salmogʻi salmoqli boʻlgan
viloyatlar Navoiy (13,4%), Toshkent (7,6%) va Fargʻona (4,4%) viloyatlaridir.

2021-yilning yanvar-dekabr oylaridagi dastlabki ma‘lumotlarga ko‗ra, transfertlardan

olingan daromadlarning 37,0 foizi ijtimoiy transfertlardan, 63,0 foizi boshqa joriy transfertlardan
olingan daromadlarga to‗g‗ri keldi.

holining umumiy daromadlarida pul o‗tkazmalarining eng katta ulushi Xorazm (27,1

foiz) va Samarqand (25,3 foiz) viloyatlariga to‗g‗ri keldi. Shuningdek, Andijon (22,2 foiz),
Surxondaryo (21,6 foiz), Qoraqalpog‗iston Respublikasi (20,0 foiz), Namangan (19,4 foiz),
Buxoro (19,2 foiz), Farg‗ona (18,8 foiz) va Qashqadaryo (18,7 foiz) viloyatlarida ham yuqori
bo‗ldi. %) hududlar.

Aholining umumiy daromadlarida pul o‗tkazmalarining eng katta ulushi Xorazm (27,1

foiz) va Samarqand (25,3 foiz) viloyatlariga to‗g‗ri keldi. Shuningdek, Andijon (22,2 foiz),
Surxondaryo (21,6 foiz), Qoraqalpog‗iston Respublikasi (20,0 foiz), Namangan (19,4 foiz),


background image

581

Buxoro (19,2 foiz), Farg‗ona (18,8 foiz) va Qashqadaryo (18,7 foiz) viloyatlarida ham yuqori
bo‗ldi. %) hududlar.

Shunday qilib, hududlarning jami daromadlari tarkibida u farqlanadi: eng yuqori ulush

Jizzax viloyatida qayd etilgan – 70,9 foiz. Kichik biznesdan olingan daromadlarning eng kam
ulushi Toshkent shahrida – 48,6 foiz, Qoraqalpog‗iston Respublikasida – 53,2 foiz, Navoiy
viloyatida – 56,5 foiz, shuningdek, Farg‗ona viloyatida – 58,4 foizga to‗g‗ri keldi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1.

МУХТАРОВ Б. А., ДЖАМАЛОВ У. И. ПРОГНОЗИРОВАНИЕ КОЛИЧЕСТВО

ШКОЛ НА 2022 ГОД ДЛЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ. УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ
НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ. №8(47), 2020 г..

2.

МУХТАРОВ

Б.

А.

ОПТИМАЛЬНОЕ

РАСПРЕДЕЛЕНИЕ

ОБЪЕМОВ

СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТ. Молодой учѐный. № 22(208). 2018 г.,

3.

Гаврилец Ю.Н. Общественного благосостояния функция// экономико-

математический энциклопедический словарь. – М., 2003. – С. 350.

4.

O‗zbekiston Respublikasining 2021 yil uchun statistik yilnoma.



OʻZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KICHIK BIZNES VA XUSUSIY TADBIRKORLIK

SUB‘EKTLARINING RIVOJLANISHI

Muxtarov Botir Abdusattarovich

Iqtisod fanlari nomzodi

O‗zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

―Iqtisodiyot‖ kafedrasi mudiri

Murotjonova Mubina Dilshod qizi

Oʻzbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali

―Iqtisodiyot‖ yoʻnalishi talabasi

"Biz faqat faol tadbirkorlik, tinimsiz mehnat va intilish orqali taraqqiyotga, farovon

hayotga erisha olamiz".[2].

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti

Shavkat Miromonovich Mirziyoyev.

Annotatsiya:

Ushbu tezisda O'zbekiston Respublikasida kichik biznes va xususiy

tadbirkorlik, uning jamiyat hayotidagi dolzarb masalalari, qonunchilikda kichik biznes va
tadbirkorlikda soliq tizimi, mustaqillik yillaridan bugungi kunga qadar qabul qilingan qonunlar,
qonun hujjatlarida tadbirkorlik sub'ektlari uchun yaratilgan imkoniyatlar va ajratilgan
imtiyozlar, shuningdek ularning rivojlanish ko'rsatkichlari xususida so'z boradi.

Kalit soʻzlar:

Yangi O'zbekiston iqtisodiyoti, kichik biznes, xususiylashtirish, davlat

imtiyozlari, xususiy mulkdorlar huquqlari, YaIM ko'rsatkichi, tadbirkorlik sub'ektlari,
tadbirkorlik sub'ektlari huquqlari.

Kichik biznes va tadbirkorlik iqtisodiyotni rivojlantirish, aholi bandligini oshirish,

mulkdorlarning o'rta sinfini shakllantirish, ichki bozorni sifatli va raqobatbardosh mahsulotlar
bilan to'ldirish, yangi ish o'rinlarini yaratish va shu bilan birgalikda aholi daromadlarini
oshirishning muhim omili va mamlakat taraqqiyoti yo'lidagi faol harakatlanuvchi kuch
hisoblanadi.

Mamlakatimiz hududida qulay tadbirkorlik muhitini yaratish, xususiy mulkchilikning

ustuvorligini mustahkamlashga yo'naltirilgan qonun hujjatlarini takomillashtirish va bu borada

Библиографические ссылки

МУХТАРОВ Б. А., ДЖАМАЛОВ У. И. ПРОГНОЗИРОВАНИЕ КОЛИЧЕСТВО ШКОЛ НА 2022 ГОД ДЛЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ. УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ. №8(47), 2020 г..

МУХТАРОВ Б. А. ОПТИМАЛЬНОЕ РАСПРЕДЕЛЕНИЕ ОБЪЕМОВ СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТ. Молодой учёный. № 22(208). 2018 г.,

Гаврилец Ю.Н. Общественного благосостояния функция// экономикоматематический энциклопедический словарь. - М., 2003. - С. 350.

O‘zbekiston Respublikasining 2021 yil uchun statistik yilnoma.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов