ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
486
Samarkand State Institute of Foreign Languages
ILMIY TADQIQOTLAR JARAYONIDA YOSHLARNING INNOVATSION
G’OYALARI
Nasimova Sohiba Yaxyayevna
SDTU o‘qituvchisi
Bahronova Durnigor G‘ayrat qizi
SDTU o‘qituvchisi
Annotatsiya:
Ma’lumki, innovatsion g’oyalar, texnologik jihatdan ilg’or davlatlar va
jahon miqyosidagi rivojlangan davlatlar ro’yhatida yetakchi o’rinni egallaydi. Shunday ekan,
innovatsiyalar va bu boradagi ishlar, o’zimizning ilmiy mahoratimizni oshirish, yoshlarimiz,
tadqiqotchilarimizni va olimlarimizning maqsadi, kundalik hayotimizning ajralmas qismi
bo’lishi kerak.
Kalit so‘zlar:
Xalqaro, zamonaviy, ta’lim, innovatsiya, fan-texnika, mohiyat, pedagogik
mahorat, jamiyat.
Mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor vazifalaridan kelib chiqqan
holda, kadrlar tayyorlash mazmunini takomillashtirish, xalqaro standartlar darajasiga mos oliy
ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash ta’limga texnologik yondashuvni talab etadi. Bunda
bevosita ta’lim jarayonini, oliy ta’limning o‘quv reja va dasturlarini yangi pedagogik
texnologiyalar va o‘qitish usullarini keng joriy etish, ilmiy-ta’lim jarayonini sifat jihatidan
yangilash va zamonaviy tashkiliy shakllarni joriy etish muhim ahamiyatga ega. So`nggi yillarda
O`zbekistonda milliy ta’lim sohasida yangi islohotlar boshlandi. Ta’limni boshqarish hukumat
boshlig`i tomonidan qattiq tanqidlarga uchradi.
Respublika milliy ta’lim tizimini boshqarish mexanizmlarini takomillashtirish
muammosiga tizimli innovatsion yondoshishga qaratilgan normativ – huquqiy hujjatlar ishlab
chiqildi. Lug‘aviy jihatdan “innovatsiya” tushunchasi ingliz tilidan tarjima qilinganda
(“innovation”) “yangilik kiritish” degan ma’noni anglatadi. “Innovatsiya” tushunchasi
mazmunan aniq holatni ifodalaydi. Mohiyatiga ko‘ra innovatsion faoliyat ilmiy izlanishlar,
ishlanmalar yaratish, tajriba-sinov ishlari olib borish, fan-texnika yutuqlaridan foydalanish
asosida yangi takomillashtirilgan mahsulotni yaratishdan iborat. Pedagogning innovatsion
faoliyati quyidagilar bilan belgilanadi: – yangilikni qo‘llashga tayyorgarligi; – pedagogik
yangiliklarni qabul qilishi; – novatorlik darajasi; – kommunikativ qobiliyatning rivojlanganligi.
Innovatsion faoliyat pedagogning ruhiy, aqliy, jismoniy kuchini ma’lum maqsadga yo‘naltirish
asosida, amaliy faoliyatni nazariy bilimlar bilan to‘ldirib borish, bilish, loyihalash,
kommunikativ nutq va tashkilotchilik mahoratini rivojlantirishni talab etadi. Demak, ilm-fan,
texnika, ishlab chiqarish va texnologiyaning rivojlanishi ta’lim tizimida ham tub o‘zgarishlar
sodir bo‘lishiga olib keladi. [1]
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta’kidlab o‘tganlaridek: “Mamlakatimizda
yuqori salohiyatga ega, jahon miqyosida e’tirof etilgan olimlar ko‘p. Ular o‘z maktablarini
yaratishi, shogirdlar tarbiyalashi lozim. YOsh avlodni salohiyatli kadrlar etib tarbiyalashdagi
birinchi bosqich – maktab ta’limini tubdan takomillashtirish, ilmiy kadrlar va yuksak malakali
mutaxassislar tayyorlash jarayonining uzluksizligini ta’minlash zarur. Bu yo‘lda hech narsani
ayamaymiz... Jahonning etakchi institutlari, universitetlari, ilmiy markazlari va Fanlar
akademiyalari bilan ilmiy hamkorlikni yanada rivojlantirishni zamonning o‘zi talab qilmoqda”.
Aholisi ijtimoiylashgan jamiyat kuchli jamiyatdir. Zero, kuchli jamiyat – bu inson
huquqlari va erkinliklarini, demokartik qadriyatlarni ustuvor biluvchi va inson omilini ro‘yobga
chiqaruvchi jamiyatdir [3]. Ijtimoiy faol shaxs esa bu – davlat va jamiyat hayotida faol ishtirok
etuvchi va jamoaga etakchilik qiluvchi shaxsdir [4].
Ijobiy shaxsiy namuna - o‘quvchilar shaxsini shakllantirishda alohida o‘rin egallashi mumkin
bo‘lgan metod bo‘lib, shaxsga shaxs orqali ta’sir etishning eng ob’ektiv yo‘li hisoblanadi.
Yoshlar balog‘at yoshiga etib, mustaqil hayotni boshlagunlariga qadar bilish, o‘rganish
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
487
Samarkand State Institute of Foreign Languages
jarayonida o‘qituvchi-tarbiyachiga, ota-onaga, qo‘ni-qo‘shniga, doston, drama yoki adabiy
asarlar qahramonlariga taqlid qilishadi. O‘quvchilar o‘zlari yoqtiradigan odamga taqlid qilish
natijasida o‘zlarini mag‘rur tutadilar, xatti-harakatlari xuddi kattalarnikidek tuyuladi.
YA.N.Komenskiyning fikricha, «Bola o‘qishni o‘rganishdan oldin taqlid qilishni o‘rganadi» [5].
Taqlid qilish orqali yoshlarning o‘z tajribasi qo‘shilib ketib, ularda yangi shaxsiy xislatlar paydo
bo‘la boshlaydi.
O‘z-o‘zini tarbiyalashning muhim omillaridan biri bo‘lajak – mutaxassisning shaxsiy
qobiliyat va imkoniyatlari bilan kasbiy faoliyatning talablari o‘rtasidagi uzilishni bartaraf etish
zarurligini anglab, tushunib olishdan iborat. Bunday tushunchaning hosil bo‘lishi har bir yigit,
qizda o‘z bilimlarini oshirish ustida mustaqil ishlashga, o‘z-o‘zini tarbiyalashga intilish hissini
uyg‘otadi. Ushbu dastur ana shu maqsadlarni amalga oshirishda yordam beradi.
Maqolada yoshlarning ilmiy tafakkurini shakllantirishda ilm-fan va innovatsion
faoliyatning o‘rni ilmiy jihatdan asoslab berildi. Ilm-fan, madaniy rivojlanish taraqqiyoti
kuchaygan sari insonni tarbiyalash, uning qalbini davolash zaruriyati dolzarb muamolardan biri
hisoblanadi. Shuningdek, bugungi kunda innovatsion faoliyatni rivojlantirish muhim ahamiyat
kasb etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. Z.F.SHAROPOVA “Ta’lim texnologiyalari” darslik. – T.:”Novro’z” nashiryot. 2019. 7-13
betlar [1]
2. Mirziyoyev Sh.M. 2016 yil 30 dekabr kuni mamlakatning etakchi ilm-fan namoyandalari bilan
uchrashuvdagi nutqi. Xalq so‘zi gazetasi. 2016 yil 31 dekabr
3. Государства и право. – Ж. 2002 г., №1 стр. 12.
4. Афанасьев В.Т. Системность и общество. – Москва: «Наука», 1989 г., стр. 342.
5. Azizxodjaeva N. N. O‘qituvchi mutaxassisligiga tayyorlash texnologiyasi. – Toshkent: 2000
yil, 78-bet.
6. Sherzodovich, A. S., & Jamshedovich, B. F. THE MAIN FEATURES OF THE
TRANSLATION OF LITERARY TEXT. Sciencepublish. org, 16.
7. Aslonov, S. S. (2020). Ingliz tili stilistikasi fanini o’qitishda fonostilististikaning
o’rni. Интернаука, (16-4), 57-59.
8. Ruzimurodova, Z., & Aslonov, S. (2020). WHAT TO TEACH TO THE STUDENTS? TO
TEACH STANDARD ENGLISH OR WORLD ENGLISHES?. In МОЛОДОЙ
ИССЛЕДОВАТЕЛЬ: ВЫЗОВЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ (pp. 367-369).
9. Аслонов, Ш. (2024). The importance of Artificial Intelligence in the teaching of translation
theory and practice. Зарубежная лингвистика и лингводидактика, 2(5), 50-53.
