101
ПРОБЛЕМЫ
БИОЛОГИИ
И
МЕДИЦИНЫ
1 (68) 2012
Охирги
йилларда
ҳаёт
турмуш
тарзини
яхшиланганлиги
сабабли
аҳоли
ўртасида
ўртача
узоқ
умр
кўриш
73
ёшдан
75
ёшгача
узайганини
кузатамиз
.
Бу
эса
бутунлай
тишсиз
кишилар
-
ни
сони
ортишига
олиб
келади
.
Бутун
Жаҳон
соғлиқни
сақлаш
маълумотига
қараганда
АҚШ
да
бутунлай
тишсизлик
сони
50%
га
,
Швецияда
60%,
Дания
ва
Буюк
Британияда
70-75%
ни
ташкил
етади
.
Муаллифларнинг
маълумотига
қараганда
(
Осорин
,
Стрелюхина
, 1958;
Рыбаков
и
соавт
.,
1966;
Якоб
, 1978;
Лебеденко
и
соавт
.;
Коливорджияна
,
Ибрагимова
, 2005)
тўлиқ
тишсизлик
натижасида
анотомик
,
физиологик
ва
психоэмоционал
ўзгаришлар
юзага
келади
,
бу
эса
про
-
тезлаш
ишларини
қийинлаштиради
.
А
.
И
.
Рыбаков
кўрсатмасига
қараганда
24.9%
тайёрланган
протезлар
беморлар
томонидан
фойдаланмасликлари
аниқланган
.
Ортопедик
стоматологиянинг
асосий
муаммолардан
бири
тўлиқ
тишсизликни
протезлаш
,
юз
-
жағ
сохаси
тўқималарини
ўзаро
муносабатларини
тиклаш
,
эстетик
ва
функционал
холатини
яхшилашдан
иборат
.
Тўлиқ
тишсизлик
ва
уни
протезлаш
ишларида
бир
қанча
муаллифлар
ўз
ҳиссаларини
қўшганлар
(
Калинина
, 1979;
Гаврилов
, 1964;
Танрыкулов
, 1988;
Дойников
, 1966, 1975;
Лебеденко
, 2005).
Тўлиқ
тишсизлик
-
кариес
ва
унинг
асоратлари
,
парадонт
касалликлари
,
травмалар
натижасида
юзага
келади
.
Г
.
В
.
Базаяннинг
маълумотларига
кўра
аҳолининг
ҳар
1000
кишига
тўғри
келадиган
,
тишларни
тўлиқ
йўқотган
кишилар
сони
, 40-49
ёшларда
-10.2, 50-59
ёшларда
-54.7, 60
ва
ундан
катта
ёшда
– 248.1
ташкил
этади
.
Тўлиқ
тишсизлик
натижасида
юз
-
жағ
сохасида
морфофункционал
ўзгаришлар
юзага
келади
.
Юқори
ва
пастки
жағнинг
атрофиясим
натижасида
беморнинг
юз
тузилиши
ўзгаради
,
буларнинг
асосий
белгиси
қарилик
прогенияси
юзнинг
пастки
учинчи
қисми
қисқариши
,
бурун
–
лаб
,
энгак
бурмаларини
яққол
кўриниши
.
Атрофия
қанчалик
кучли
бўлса
қарилик
белгилари
шунчалик
кўпроқ
намоён
бўлади
.
Юқори
ва
патски
жағларни
альвеоляр
суякларни
атрофияси
тиш
протезларини
фиксацияси
ва
стабилизациясига
салбий
таъсир
қилишидан
ташқари
протезларини
тайёрлаш
жараёнида
анча
ноқулайликлар
туғдиради
.
Беморларда
тишлов
баландлиги
,
жағларнинг
марказий
муносабати
ва
протезларни
мумли
конструкциясини
текшириш
жараёнида
бир
қанча
хато
камчиликларга
йўл
қўйилади
.
Бу
камчиликларни
бартараф
қилиш
мақсадида
адгезив
воситаларидан
фойдаландик
.
Адгезив
воситалар
биринчи
бўлиб
1945
йилдан
бошлаб
ишлаб
чиқарилган
, 1962
йилдан
собиқ
иттифоқ
давлатларида
ишлата
бошланган
,
ҳозирги
вақтда
адгезив
воситалар
амалиётда
протезларни
фиксациялаш
мақсадида
ишлатилади
.
Улар
кукун
,
таглик
,
елим
ва
кондиционер
ҳолатларида
ишлаб
чиқарилади
. “
Корега
”, “
протофикс
”
ва
“Fitty Dent Comfort”.
Олиб
қўйиладиган
пластинкали
протезларни
оғиз
бўшлиғида
мослаш
яъни
фиксация
ва
стабилизациясини
яхшилаш
,
кўникиш
босқичини
камайтириш
мақсадида
адгезив
воситаларининг
хусусиятларини
ўрганиб
чиқиб
уларни
клиник
босқичларида
фойдаланиш
,
тайёрланишнинг
клиник
босқичларида
йўл
қўйиладиган
камчиликларни
олдини
олиш
ва
бартараф
этишдан
иборат
.
Беморлар
2-
Вилоят
Стоматология
поликлиникаси
ва
шу
поликлиникага
қарашли
ҳўжалик
ҳисобидаги
бўлимда
беморлар
3
гурухга
бўлиб
ўрганилди
.
Тўлиқ
тишсиз
беморларни
ёши
ва
жинсига
кўра
қуйдагидча
бўлинади
.
Беморлар
ёшга
кўра
40-49
ёшдаги
1%
ни
, 50-59
ёшдаги
беморлар
6%
ни
шундан
5%
аёллар
1%
эркакни
, 60
ёшдан
юқори
беморлар
93%
ни
ташкил
этади
,
шундан
53%
аёллар
40%
эркакларни
ташкил
этади
.
Даволашга
мурожат
қилган
беморларни
30
тасида
адгезив
воситалардан
фойдаланиб
протезланди
.
Бу
усулда
протезланган
беморлар
альвеоляр
ўсиқ
атрофия
даражаси
юқори
яъни
протезлаш
учун
ноқулай
беморлар
ва
шу
30
та
беморлардан
8
таси
олдин
протезланган
ва
протездан
фойдаланмаганликлари
аниқланди
.
Олинган
натижалар
тахлили
.
Тўлиқ
тишсизликни
ананавий
усулда
протезлаган
вақтимизда
,
қўйилиши
лозим
бўлган
бир
Нуров
Н
.
Б
.,
Идиев
Ғ
.
Э
.,
Нурова
Ш
.
Н
.,
Ахмедов
Х
.
К
.
ТЎЛИҚ
ОЛИБ
ҚУЙИЛУВЧИ
ТИШ
ПРОТЕЗЛАРИНИ
ТАЙЁРЛАШДА
АДГЕЗИВ
ВОСИТАЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШ
Бухоро
давлат
тиббиёт
институти
102
ПРОБЛЕМЫ
БИОЛОГИИ
И
МЕДИЦИНЫ
1 (68) 2012
нечта
камчиликлар
аниқланди
.
1.
Хусусий
қошиқни
бемор
оғзига
мослаш
ва
уни
четларини
ёпишқоқ
мум
ёрдамида
шакллантирганимизда
.
Хусусий
қошиқ
қўл
билан
ушлаб
туриш
натижасида
жағнинг
айрим
харакатлари
бемор
томонидан
охиргача
амалга
оширилмаслиги
аниқланди
.
2.
Тўлиқ
тишсиз
жағларнинг
марказий
муносабатини
аниқлаш
вақтида
мумли
асос
ўрнидан
силжиши
кузатилди
бу
ўз
навбатида
тишлов
баландлиги
ва
жағларнинг
марказий
окклюзия
ҳолатини
аниқлашда
айрим
хатоликларга
йўл
қўйиш
аниқланди
.
Хулоса
қилиб
айтганда
адгезив
воситалардан
фойдаланган
холатда
тўлиқ
олиб
қўйиладиган
пластинкали
протезлар
тайёрлаганда
протез
сифати
яхшиланди
,
протез
фиксацияси
ва
стабилизация
ортди
,
беморларни
қайта
мурожат
қилиши
кескин
камайди
.
Фойдаланилган
адабиётлар
:
1.
Калинина
Н
.
В
.,
Загорский
В
.
А
.
Протезирование
при
полной
потере
зубов
. 2-
е
изд
.
М
.,
Медицина
1990. 120
с
.
2.
Копейкин
В
.
Н
.
Руководство
по
ортопедической
стоматологии
. 1998. 350
с
.
3.
Руководство
по
ортопедической
стоматологии
протезирования
при
полном
отсутствии
зубов
.
Под
ред
.
И
.
Ю
.
Лебеденко
,
Э
.
С
.
Каливраджияна
,
Т
.
И
.
Ибрагимова
.
Медицинское
информационное
агент
-
ство
. 2005, 400
с
.
4.
Уразаева
Н
.
Н
.
Адгезивные
средство
для
улучшение
фиксация
и
ускорения
адаптации
к
съемным
зубных
протезам
.
Стоматология
, 1991. 73-75
с
.
5.
Танрыкулиев
П
.
Т
.
Клиника
и
протезирование
больных
с
беззубыми
челюстями
. 1988.
6.
Ирсалиев
Х
.
И
.,
Нигматов
Р
.
Н
.,
Хабилов
Н
.
Л
.
Ортопедик
стоматология
. 2011.