Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/socinov/index
Methodology for teaching English in the higher education
system using innovative technologies
Nodira KUSHIYEVA
1
Uzbekistan State World Languages University
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received April 2025
Received in revised form
15 May 2025
Accepted 15 June 2025
Available online
25 June 2025
This article explores the relevance of using innovative
technologies in English language teaching within the higher
education system. In the context of global integration and the
expansion of digital learning tools, the effectiveness of
implementing online platforms, mobile applications, artificial
intelligence tools, and virtual environments in language
instruction is analyzed. Special emphasis is placed on the role of
these technologies in developing students’ soft skills. Through
the analysis of scholarly literature and modern pedagogical
practices, the study demonstrates that innovative technologies
serve as key instruments in designing individualized,
multimodal, and activity-based approaches to language learning.
2181-
1415/©
2025 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol6-iss3-pp169-173
This is an open access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)
Keywords:
innovative technologies,
English language,
higher education,
digital learning,
soft skills,
communicative competence.
Oliy ta’lim tizimida ingliz tilini o‘qitishda
innovatsion
texnologiyalardan foydalanib o‘qitish metodikasi
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar
:
innovatsion texnologiyalar,
ingliz tili,
oliy ta’lim,
raqamli ta’lim,
yumshoq ko‘nikmalar,
kommunikativ
kompetensiya.
Mazkur maqolada oliy ta’lim tizimida ingliz tilini o‘qitishda
innovatsion texnologiyalardan foydalanishning dolzarbligi
yoritiladi. Global integratsiya, raqamli ta’lim vositalarining
kengayishi va chet tilini egallashning yangi metodologik
yondashuvlari kontekstida raqamli platformalar, mobil ilovalar,
sun’iy intellekt vositalari va virtual muhitlar asosida dars
jarayonlarini tashkil etishning samarador jihatlari tahlil qilinadi.
Shuningdek, ushbu texnologiyalarning talabalar “yumshoq
ko‘nikmalar”ini shakllantirishdagi o‘rni asoslab b
eriladi. Ilmiy
adabiyotlar tahlili va zamonaviy pedagogik amaliyotlar natijasida
1
Doctor of Pedagogical Sciences (DSc), Associate Professor, Uzbekistan State World Languages University.
E-mail: nodira.kushieva@mail.ru
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
3 (2025) / ISSN 2181-1415
170
innovatsion texnologiyalar til o‘rganishning individual,
multimodal va faoliyatga yo‘naltirilgan shakllarini yaratishda
muhim omil bo‘lib xizmat qilishi isbotlanadi.
Методика обучения с использованием инновационных
технологий при преподавании английского языка
в системе высшего образования
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
инновационные
технологии,
английский язык,
высшее образование,
цифровое обучение,
гибкие навыки,
коммуникативная
компетенция.
В статье рассматривается актуальность применения
инновационных технологий в преподавании английского
языка в системе высшего образования. В условиях
глобальной интеграции и стремительного развития
цифровых
образовательных
платформ,
мобильных
приложений, инструментов искусственного интеллекта и
виртуальных
сред
анализируются
возможности
эффективного внедрения этих средств в учебный процесс.
Особое внимание уделено их роли в формировании «гибких
навыков» (soft
skills) у студентов. На основе анализа научной
литературы
и
передового
педагогического
опыта
обосновывается, что инновационные технологии становятся
важным фактором в создании индивидуализированного,
мультимодального
и
деятельностно
-
ориентированного
обучения иностранным языкам.
Ingliz tilini iqtisod ta’lim yo‘nalishida o‘qitishda CEFR (Umumiy Yevropa til
kompetensiyalari tavsiyasi) tizimi asosida tinglab tushunish ko‘nikmasini shakllantirish,
til o‘rganish jarayonining receptiv jihatini rivojlantirish bi
lan bir qatorda, talabalarda
ijtimoiy, kommunikativ va kasbiy kontekstda muhim o‘rin tutuvchi yumshoq ko‘nikmalar
–
soft skills’ni ham bosqichma
-bosqich takomillashtirishga xizmat qiladi. CEFR
B2 darajasida tinglab tushunish talabalarning kundalik hamda kasbiy sohada
uchraydigan murakkab, leksik jihatdan boy, strukturaviy jihatdan murakkab va mantiqiy
jihatdan izchil matnlarni tushunishiga yo
‘
naltirilgan. Iqtisodiy sohada bu turdagi tinglov
materiallariga intervyular, iqtisodiy yangiliklar, seminar yoki konferensiya chiqishlari,
podkastlar, moliyaviy tahlillar va kompaniya hisobotlariga oid eshittirishlar kiradi.
Tinglab tushunish orqali o‘rganiladigan ma’lumotlar real hayotdagi professional
muloqotga asoslangan bo‘lishi kerak. Masalan, talabalar “World Economic Forum”da
berilgan nutqni yoki “Bloomberg Business News” podkastini tinglar ekan, u nafaqat
axborotni eshitish, balki uni tahlil qilish, asosiy fikrni ajratish, muhim fakt va raqamlarni
ajratib olish, hamda eshitilgan ma’lumotni shaxsiy pozitsiya bilan bog‘lash faoliyatini
amalga oshiradi. Bu esa tanqidiy fikrlash, diqqatni jamlash, axborotni tahlil qilish, fikr
bildirish, faol tinglash, eshitgan axborotni qayta ishlov berish, baholash va xulosa
chiqarish kabi soft skills ko‘nikmala
rini shakllantiradi.
Tinglab tushunish mashg‘ulotlari CEFR mezonlariga mos tarzda tashkil etilganda,
talabalar nafaqat umumiy mazmunni tushunishga, balki nutqning asosiy tezislari, sabab-
oqibat munosabatlari, nuqtai nazar farqlari, muammoli nuqtalar, dalillar va xulosalarni
aniqlashga yo‘naltiriladi. Ayniqsa, iqtisodiy yo‘nalishdagi tinglov matnlari ixtisoslashgan
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
3 (2025) / ISSN 2181-1415
171
terminlar, grafik tahlillarni og‘zaki bayon qilish, moliyaviy muammolarni izohlash kabi
elementlarni o‘z ichiga oladi. Talaba bunday materialni t
inglar ekan, u faol eshitish orqali
muammoni tahlil qiladi, asosiy fikrni aniqlaydi, muallif pozitsiyasini anglaydi,
shuningdek, mavzuga oid savollar asosida o‘zining shaxsiy mulohazasini shakllantiradi.
Bu faoliyat esa uni passiv eshituvchidan faol tahlil qiluvchi shaxsga aylantiradi.
Metodik yondashuvlarda tinglab tushunish mashqlarini soft skills bilan
integratsiya qilish uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi: tinglov asosida tahliliy savollarga
javob berish, eshitilgan matn asosida guruhli muhokama tashkil qilish, eshitilgan
materialga asoslanib esse yoki rezyume yozish, matn asosida prezentatsiya tayyorlash,
audio intervyularni skriptlash va rolga kirib ijro qilish, tinglov asosida qaror qabul
qilishga doir mashqlar ishlab chiqish. Bunday mashg‘ulotlar or
qali talaba auditoriyani
diqqat bilan eshitish, o‘z fikrini axborot asosida bildirish, muhokama qilish, savollarga
javob qaytarish, eshitgan axborotga tanqidiy yondashish kabi kommunikativ va ijtimoiy
ko‘nikmalarni egallaydi.
Tinglab tushunishga oid mashqlarni iqtisodiy kontentga moslashtirish orqali
talabalar “market trend analysis”, “economic forecast”, “digital finance” kabi mavzular
bo‘yicha murakkab nutqlarni tushunishga o‘rganadi. Bu esa ularni xalqaro
konferensiyalarda, xorijiy ma’ruzalarda, onlayn k
urslarda va kasbiy podkastlarda faol
ishtirok etish uchun zarur bo‘lgan til kompetensiyasiga tayyorlaydi. Ayniqsa, CEFR
B2 darajasi doirasida talabadan faqatgina matnni tushunish emas, balki eshitgan
ma’lumot asosida mustaqil fikr bildirishi, pozitsiya sh
akllantirishi, baholashi va tahlil
qilishi kutiladi. Bu jarayon esa o‘z
-
o‘zidan ijodiy fikrlash, liderlik (masalan, tinglangan
iqtisodiy vaziyatga yechim taklif qilish), muloqotga kirishuvchanlik va faol ishtirokchilik
kabi soft skills tarkibiy qismlarini yuzaga chiqaradi.
Xulosa qilib aytganda, CEFR tizimida tinglab tushunish ko‘nikmasini shakllantirish
faqat til o‘rganish vositasi bo‘lib qolmay, balki talabaning kasbiy fikrlashini, ma’lumotga
nisbatan ongli munosabatini, tanqidiy va ijodiy yondashuvini, faol kommunikatsiyasini
rivojlantiruvchi kompleks ta’limiy vosita sifatida namoyon bo‘ladi. Shu bilan birga, ingliz
tilini o‘qitish orqali xalqaro iqtisodiy maydon talablariga mos ravishda faol eshituvchi va
tahlil qiluvchi mutaxassislarni tayyorlash imkoniyati kengayadi.
Globalizatsiya, raqamli transformatsiya va ta’lim texnologiyalaridagi jadal
rivojlanish zamonaviy oliy ta’lim tizimida chet tillarini, xususan ingliz tilini o‘qitishda
yangicha yondashuv va vositalarni talab qilmoqda. Ayniqsa, xalqaro integratsiya
sharoitida ingliz tilini samarali o‘qitish faqat an’anaviy metodlarga tayanib qolmasdan,
balki innovatsion texnologiyalar yordamida talabalarning til o‘rganishga bo‘lgan
motivatsiyasini oshirish, ularning kommunikativ va professional ko‘nikmalarini
shakllantirish imkonini beradi. Shu bois, innovatsion texnologiyalardan foydalanish
zamonaviy chet tilini o‘qitish metodikasining ajralmas qismiga aylanib bormoqda.
Innovatsion texnologiyalar deganda faqat axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini
emas, ba
lki raqamli o‘quv muhitlari, sun’iy intellekt vositalari, ta’limiy platformalar,
interaktiv dasturlar, onlayn hamkorlik maydonchalari, shuningdek, o‘yinlashtirish
(gamification), immersiv texnologiyalar (virtual va kengaytirilgan haqiqat), mobil ilovalar,
raqamli portfellar kabi integrativ metodlarni ham nazarda tutish kerak. Ushbu vositalarning
ingliz tilini o‘qitishda joriy qilinishi ta’lim jarayonini faollashtiradi, o‘quvchi talabalarni
subyekt sifatida shakllantiradi va ularning o‘z
-
o‘zini anglash, ijod
iy fikrlash, tanqidiy
mulohaza yuritish, axborotni saralash, taqdim etish, tahlil qilish kabi yumshoq
ko‘nikmalarini rivojlantiradi [1].
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
3 (2025) / ISSN 2181-1415
172
Xususan, oliy ta’limda ingliz tilini o‘qitishda Moodle, Google Classroom, Edmodo,
Microsoft Teams kabi platformalar yor
damida mustaqil o‘rganish, topshiriqlarni bajarish
va fikr almashish imkoniyatlari kengaymoqda. Bu vositalar orqali talabalarga
moslashuvchan, talabaning shaxsiy ehtiyojlariga moslashtirilgan, multimodal ta’lim
muhiti yaratiladi. Masalan, mobil ilovalar (Duolingo, Quizlet, Memrise, BBC Learning
English) o‘rganilgan so‘zlarni mustahkamlash, talaffuzni yaxshilash, grammatika bo‘yicha
mini-mashqlar bajarish imkonini beradi, bu esa tilni kundalik amaliyotga yaqinlashtiradi
va o‘quv motivatsiyasini oshiradi
[2].
Innovatsion texnologiyalar yordamida tashkil etilgan o‘quv jarayonida talabalar
turli formatdagi topshiriqlar (video asosida tahlil, podkast sharhi, vebinarlar asosida
yozma mulohazalar, raqamli kollajlar yaratish, elektron forumlarda ishtirok etish) orqali
o‘z fikrlarini muloqotga moslashtirish, rasmiy va norasmiy uslublarda nutqni erkin
ifodalash, mantiqiy mulohaza yuritish va interaktiv muloqotga kirishish kabi
kommunikativ kompetensiyalarni rivojlantiradi. Shu bilan birga, bu jarayon til
o‘rganishd
a tanqidiy yondashuvni, refleksiv fikrni, global ijtimoiy-kasbiy kontekstni
anglashni, o‘z shaxsiy ta’lim strategiyasini shakllantirishni ta’minlaydi
[3].
Raqamli texnologiyalar bilan boyitilgan darslarda ta’lim interaktivlik, multimodal
stimullar (video, grafik, animatsiya, testlar) orqali talabaning bir necha sezgi orqali
bilimni qabul qilishi, anglab yetishi va tahlil qilishi bilan ajralib turadi. Bu o‘z navbatida
kognitiv, emotsional va metakognitiv faoliyatlarni uyg‘unlashtiradi. Talabalar sun’iy
intellekt vositalaridan (masalan, ChatGPT, Grammarly) foydalanish orqali yozma nutqni
tahrirlash, savollarga javob izlash, g‘oyalarni boyitish, xatolarni aniqlash orqali o‘z yozma
va og‘zaki nutqini takomillashtira oladi
[4]. Virtual sinf texnologiyalari yordamida esa
chet ellik mutaxassislar bilan onlayn muloqot, til muhitiga yaqin simulyatsiyalar orqali
autentik til tajribasi hosil qilinadi, bu esa til o‘rganishni sun’iy vazifadan real
kommunikatsiyaga aylantiradi [5].
Shuningdek, innovatsion texnologiyalar asosida tashkil etilgan ingliz tili
mashg‘ulotlari pandemiyadan keyingi davrda ta’limning barqarorligini ta’minlovchi,
ta’limga universal kirish imkoniyatini yaratuvchi va o‘quvchining faol, mas’ul, o‘z o‘quv
faoliyatini boshqaruvchi subyekt sifatida shaklla
nishini qo‘llab
-quvvatlovchi asosiy
mexanizmlardan biri bo‘lib qoldi. Bu esa bugungi kunda talab qilinayotgan 21
-asr
ko‘nikmalari –
moslashuvchanlik, raqamli savodxonlik, mustaqil o‘rganish, hamkorlikda
ishlash, ijodkorlik va ijtimoiy mas’uliyat kabi kompetensiyalarning ingliz tilini o‘rganish
orqali chuqurlashishini ta’minlaydi
[6].
Xulosa qilib aytganda, oliy ta’lim tizimida ingliz tilini innovatsion texnologiyalar
asosida o‘qitish an’anaviy o‘quv jarayonini individuallashtirilgan, differensial, multimoda
l
va integratsiyalashgan ta’lim muhiti asosida qayta tashkil etadi. Bu esa talabalarning til
kompetensiyalarini chuqurlashtirish, o‘z
-
o‘zini anglashi va kasbiy ehtiyojlariga mos
ko‘nikmalarni egallash imkonini kengaytiradi. Shu bois, innovatsion texnologiy
alarni
ingliz tili ta’limiga strategik asosda tatbiq etish, ularni kontekstga moslashtirish va
samarali didaktik modellar asosida qo‘llash bugungi kunda zamonaviy pedagogik
faoliyatning muhim yo‘nalishlaridan biriga aylanmoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
RO‘YXATI:
1.
Kukulska-Hulme, A. (2012). Language learning defined by time and place:
A framework for next generation designs. In: Mobile learning: Piloting and small scale
implementation. London: Routledge.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
3 (2025) / ISSN 2181-1415
173
2.
Godwin-Jones, R. (2015). Emerging technologies: The evolving roles of language
teachers: Trained coders, local researchers, global citizens. Language Learning &
Technology, 19(1), 10
–
22.
3.
Pegrum, M. (2014). Mobile learning: Languages, literacies and cultures. London:
Palgrave Macmillan.
4.
Beatty, K. (2010). Teaching and researching computer-assisted language
learning. Harlow: Longman.
5.
Hampel, R., & Stickler, U. (2012). The use of videoconferencing to support
multimodal interaction in an online language classroom. ReCALL, 24(2), 116
–
137.
6.
OECD (2021). 21st Century Skills and Competences for New Millennium
Learners in OECD Countries. Paris: OECD Publishing.
