Методы правового регулирования отношений, связанных с трансграничным банкротством

CC BY f
91-94
5
1
Поделиться
Суюнов, У. (2018). Методы правового регулирования отношений, связанных с трансграничным банкротством. Обзор законодательства Узбекистана, (3), 91–94. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/uzbek_law_review/article/view/12827
У Суюнов, Ташкентский межрайонный экономический суд

Судья

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье автор анализирует особенности методов регулирования трансграничного банкротства. В статье освещены значение, преимущества и недостатки методов регулирования трансграничного банкротства.

Похожие статьи


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2018

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

91

Поскольку

арбитражное

соглашение

есть

гражданско

-

правовая

сделка

,

следует

разграничивать

предмет

и

объект

арбитражного

соглашения

,

среди

прочих

его

существенных

условий

.

Предметом

соглашения

являются

активные

дей

-

ствия

сторон

,

связанные

с

передачей

спора

в

международ

-

ный

коммерческий

арбитраж

.

Под

объектом

соглашения

необходимо

понимать

заключенную

сторонами

внешнеэко

-

номическую

сделку

,

обязательства

по

которой

не

исполне

-

ны

или

исполнены

ненадлежащим

образом

.

Именно

неис

-

полнение

обязательства

по

сделке

и

порождает

правовые

последствия

для

арбитражного

соглашения

.

Включение

сторонами

оговорки

о

применимом

мате

-

риальном

праве

в

текст

арбитражного

соглашения

дела

-

ет

ее

неотъемлемой

частью

соглашения

,

обладающей

независимым

правовым

статусом

и

сохраняющей

дей

-

ствительность

даже

при

признании

договора

недействи

-

тельным

,

незаключенным

или

расторгнутым

(

прекра

-

щенным

).

Таким

образом

арбитражное

соглашение

по

отношению

к

внешнеэкономической

сделке

следует

рас

-

сматривать

как

«

договор

в

договоре

»,

поэтому

при

при

-

знании

сделки

недействительной

,

арбитражное

соглаше

-

ние

не

может

порождать

каких

-

либо

правовых

послед

-

ствий

,

поскольку

между

основным

договором

и

арбит

-

ражным

соглашением

существует

прямая

связь

.

Приме

-

нимое

право

в

арбитражном

соглашении

должно

быть

отнесено

к

его

существенным

условиям

,

не

нарушая

при

этом

принципа

автономии

воли

сторон

,

поскольку

неточ

-

ность

формулировки

либо

отсутствие

указания

в

согла

-

шении

на

применимое

право

делает

процедуру

рассмот

-

рения

спора

коммерческим

арбитражем

крайне

затруд

-

нительной

.

Приоритетным

представляется

применение

коллизионных

норм

закона

суда

(lex fori),

когда

стороны

заранее

имеют

возможность

,

ознакомится

не

только

с

регламентом

третейского

суда

,

но

и

с

действующим

за

-

конодательством

государства

,

право

которого

и

будет

применимым

.

Список

литературы

1.

Ежегодник

Коммерческого

арбитража

. XXI.

1996.

С

. 389-393 (

список

стран

-

участниц

Нью

-

Йоркской

конвенции

1958

г

.

по

состоянию

на

25

июня

1996

г

.).

2.

Шелкопляс

Н

.

А

.

Арбитражное

соглашение

:

тео

-

ретические

вопросы

,

имеющие

практическое

значение

//

Белорусский

журнал

международного

права

и

меж

-

дународных

отношений

1998. –

3.

3.

Брунцева

Е

.

В

.

Международный

коммерческий

арбитраж

. –

СПб

, 2001. –

С

. 175.

4.

Розенберг

М

.

Г

.

Контракт

международной

купли

-

продажи

.

Современная

практика

заключения

.

Разре

-

шение

споров

:

Монография

М

.:

Книжный

мир

, 2003.

5.

Принцип

добровольности

волеизъявления

сто

-

рон

арбитражного

соглашения

проанализирован

в

ста

-

тье

Траспова

Р

.

А

.

Международный

коммерческий

ар

-

битраж

:

пределы

осуществления

гражданских

прав

и

проблемы

исполнения

арбитражного

соглашения

//

Арбитражная

практика

. –

М

., 2002. –

4. –

С

.65.

6.

Карабельников

Б

.

Р

.

Форма

арбитражного

со

-

глашения

в

международном

коммерческом

арбитраже

//

Право

и

экономика

. 2001. N 3;

Он

же

.

Арбитражное

соглашение

:

Полномочия

на

подписание

и

переход

в

порядке

цессии

.

ЭЖ

-

Юрист

. 2001. –

12;

Муранов

А

.

И

.,

Павлов

А

.

Е

.

Арбитражная

оговорка

как

способ

процессуальной

защиты

//

Московский

журнал

между

-

народного

права

. 1999. –

3.

У

.

Суюнов

,

Тошкент

туманлараро

иқтисодий

суди

судьяси

ТРАНСЧЕГАРАВИЙ

БАНКРОТЛИК

БИЛАН

БОҒЛИҚ

МУНОСАБАТЛАРНИ

ҲУҚУҚИЙ

ТАРТИБГА

СОЛИШ

УСУЛЛАРИ

Аннотация

:

мазкур

мақолада

трансчегаравий

банкротликни

тартибга

солиш

усулларининг

ўзига

хос

жиҳатлари

таҳлил

қилинган

.

Мақолада

трансчегаравий

банкротликни

ҳуқуқий

тартибга

солиш

усулларининг

аҳамияти

,

афзалликлари

ва

камчиликларига

тўхталиб

ўтилган

.

Калит

сўзлар

:

трансчегаравий

банкротлик

,

қарздор

,

чет

эл

кредитори

,

ҳудудийлик

усули

,

ягона

иш

юритиш

усули

,

универсаллик

усули

,

юмшатилган

универсаллик

,

параллел

жараён

.

Аннотация

:

в

данной

статье

автор

анализирует

особенности

методов

регулирования

трансграничного

банкротства

.

В

статье

освещены

значение

,

преимуще

-

ства

и

недостатки

методов

регулирования

трансгра

-

ничного

банкротства

.

Ключевые

слова

:

трансграничное

банкротство

,

должник

,

иностранный

кредитор

,

метод

территориальности

,

метод

единого

производства

,

метод

универсальности

,

смягченной

универсальности

,

параллельная

процедура

.


Annotation:

in this article the author analyzes the

characteristics of methods of regulation of cross-border
insolvency. The article highlights the importance,
advantages and disadvantages of regulating cross-border
bankruptcy.

Keywords

: cross-border bankruptcy, the debtor,

foreign creditors, the method of territoriality, the method of
the unity, the method of the universalty, mitigated
universality, parallel procedure.

Ҳозирги

кунда

халқаро

хусусий

ҳуқуқ

ўзида

чет

эл

юрисдикцияси

билан

боғлиқ

масалаларни

ўзаро

ҳал

қилишнинг

кўплаб

усулларини

акс

эттирсада

,

бироқ

у

ўзида

трансчегаравий

банкротлик

муносабатларида

барча

иштирокчиларининг

ҳуқуқларини

бир

хилда

ҳимоя

қилишга

доир

самарали

механизмни

назарда

тутмаган

.

Шунга

қарамасдан

,

тарансчегаравий

банкротликка

оид

муносабатларни

тартибга

солишнинг

иккита

асосий

усули

(

назарияси

,

принципи

,

модели

)

ишлаб

чиқилган

бўлиб

,

улар

ҳудудийлик

усули

(

ҳудудий

иш

юритув

,

бир

нечта

иш

юритув

)

ва

ягона

иш

юритув

усулидир

(

универсаллик

).

Мазкур

иш

юритувлар

бир

-

биридан

қуйидаги

мезонларга

кўра

фарқланади

:

банкротлик

билан

боғлиқ

жараён

аниқ

бир

давлатнинг

юрисдикциясига

тегишли

бўлган

вазият

;

чет

эл

давлатида

мулки

мавжуд

бўлган

қарздорни

банкрот

деб

топиш

тўғрисидаги

иш

бошқа

давлатда

қўзғатилган

ҳолат

;

чет

элда

қарздорга

нисбатан

кўрилган

ишни

тан

олиш

;

ишни

кўриб

чиқишда

қўлланиладиган

ҳуқуқ

манбалари

(

миллий

қонунчилик

,

халқаро

шартномалар

,

бошқа

давлатлар

ҳуқуқлари

) [1].

Давлатлар

миллий

қонунчилигида

энг

кўп

тарқалган

усуллар

бу

,

кўп

сонли

,

яъни

ҳудудийлик

(

кўп

сонли

)

асосида

иш

юритишдир

(the principle of plurality or

territoriality of bankruptcy

ёки

бу

усул

"grab rule"

деб


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2018

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

92

аталиши

ҳам

кенг

тарқалган

).

Бу

қоидага

мувофиқ

,

банкротлик

жараёни

фақат

иш

қўзғатилган

мамлакатдагина

олиб

борилади

ва

кейинчалик

банкротлик

жараёнини

қарздорга

тегишли

бўлган

активлар

жойлашган

мамлакатларда

ҳам

қўзғатилиши

талаб

қилинади

.

Ҳар

бир

давлатнинг

суди

ўзининг

мамлакат

ҳуқуқини

(lex fori)

қўллайди

ва

ўзининг

туга

-

тишбошқарувчисини

тайинлайди

.

Ҳудудийлик

усули

қарздорнинг

мол

-

мулки

ёки

таркибий

бўлинмалари

жойлашган

барча

давлатларда

банкротлик

иши

қўзғатилишини

назарда

тутади

[2].

Шундай

қилиб

,

банкротлик

жараёни

иш

қўзғатилган

жой

юрисдикцияси

билан

чегараланади

.

Ҳудудийлик

усулининг

мазмунида

ташкилотларнинг

алоҳидалик

таълимоти

(separate entity doctrine)

ётади

.

Ушбу

таълимотга

мувофиқ

,

кредитор

ўзининг

талаблари

билан

миллий

банкротлик

иш

юритувида

(

чет

эллик

)

қарздорнинг

фақат

миллий

активларига

нисбатан

даъво

қилиши

мумкин

.

Агар

ушбу

мол

-

мулклар

даъвони

қондириш

учун

етарли

бўлмаса

,

кредиторлар

қарзни

қолган

қисмини

ундиришни

сўраб

қарздорнинг

мулки

жойлашган

бошқа

давлат

юрисдикциясида

олиб

бориладиган

жараёнда

чет

эл

ҳуқуқи

асосида

қатнашиш

ҳуқуқига

эга

бўлади

.

Шундай

қилиб

,

ҳудудийлик

усулининг

ўзига

хос

хусусиятлари

сифатида

қуйидаги

белгиларни

айтиб

ўтиш

мумкин

:

Биринчидан

,

банкротлик

жараёни

фақат

иш

қўзғатилган

давлат

ҳудудида

жойлашган

қарздорнинг

мол

-

мулки

доирасида

бўлади

;

Иккинчидан

,

ҳудудуийлик

усули

соф

ҳолда

бирон

-

бир

чет

эл

иш

юритуви

билан

ўзаро

алоқа

қилинишини

назарда

тутмайди

;

Учинчидан

,

чет

эл

элементи

иштирок

этган

банкротлик

жараёни

ички

қонунчилик

билан

тартибга

солинади

.

Хусусан

,

булардан

энг

аҳамиятлиси

кредиторларни

ҳар

бир

давлатларда

алоҳида

бир

нечта

иш

қўзғатиш

заруратини

вужудга

келтиради

.

Чунки

турли

давлатларда

олиб

бориладиган

банкротлик

жараёнлари

ўртасидаги

объектив

фарқлар

уларни

бирлаштиришга

имкон

бермайди

,

бу

эса

кредиторлар

учун

харажатларни

бир

неча

марта

ортишига

сабаб

бўлади

.

Натижада

банкрот

бўлаётган

қарздорни

тўлов

қобилиятлилигини

қайта

тиклаш

имконияти

кескин

пасайиб

кетади

.

Шу

боис

ҳозирги

кунда

трансчегаравий

банкротликка

оид

ишларни

кўриб

ҳал

қилинишида

ҳудудийлик

усули

етарли

эмаслиги

ва

талабга

жавоб

бермаслиги

олимлар

томонидан

умум

эътироф

этилмоқда

[3].

Амалиёт

,

ҳудудийлик

усули

муваффақиятсизлиги

ва

иш

самарадорлигини

камайтиришига

қарамасдан

,

ҳар

бир

давлат

ўзига

хослигидан

(

тартибидан

)

келиб

чиқиб

,

ҳамон

ҳудудийлик

усулини

қўллашга

ҳаракат

қилиб

келишаётганлигини

кўрсатмоқда

[4].

Объектив

омиллар

билан

бир

қаторда

,

трансчегаравий

банкротликни

ҳуқуқий

тартибга

соладиган

ўзаро

шартлашилган

ягона

концепция

ишлаб

чиқишнинг

мураккаблиги

ва

бу

каби

ҳаракатларни

давлатлар

томонидан

амалга

оширишни

хоҳламасликларига

қуйидаги

омиллар

сабаб

бўлмоқда

:

биринчидан

,

унификациялаш

натижасида

давлатларнинг

ўзларининг

қонунчилигида

мустаҳкамланган

тартиб

ҳамда

принципларни

жиддий

ўзгартириш

ва

тузатишларга

олиб

келиши

мумкинлиги

;

иккинчидан

,

бу

вазиятда

ўртада

давлатнинг

миллий

ғурури

ва

нуфузи

туриши

. [5]

Шунга

қарамасдан

,

ҳудудийлик

усулининг

(grab

rule)

асосий

мақсади

миллий

жараёнлар

,

миллий

қонунлар

ва

миллий

кредиторларни

ҳуқуқларини

ҳимоя

қилишдан

иборат

[6].

Банкротлик

институтининг

алоҳида

бир

давлатнинг

миллий

ҳуқуқ

тизимидаги

энг

аҳамиятли

жиҳати

,

ушбу

соҳанинг

аксарият

ҳолларда

чет

эл

юрисдикцияси

билан

мураккаблашиш

эҳтимолининг

юқорилигида

намоён

бўлади

.

Ҳудудийлик

усулини

ўз

қонунларида

қатъий

мустаҳкамлаб

унга

амал

қилиб

келаётган

давлат

сифатида

Японияни

мисол

келтириш

мумкин

.

Мазкур

давлатнинг

миллий

қонунчилиги

тўғридан

-

тўғри

қуйидаги

икки

қоидани

мустаҳкамлайди

:

биринчидан

,

Япония

давлатида

очилган

банкротлик

жараёни

,

қарздорнинг

фақат

Япония

давлати

ҳудудида

жойлашган

мол

-

мулкига

нисбатан

татбиқ

этилади

;

иккинчидан

,

чет

эл

давлати

ҳудудида

очилган

банкротлик

иши

Япония

давлати

ҳудудида

жойлашган

мол

-

мулкка

нисбатан

татбиқ

этилмайди

[7].

Шу

билан

бир

қаторда

,

ҳудудийлик

усулини

қўллашнинг

айрим

ижобий

жиҳатлари

ҳам

мавжудлигини

айтиб

ўтиш

лозим

.

Хусусан

,

биринчи

навбатда

,

ушбу

давлат

кредиторлари

эътиборини

юқори

даражада

ўзига

тортади

,

чунки

қарздорнинг

банкротлик

ҳолати

вужудга

келганда

уларга

берилган

имтиёзлар

чет

эл

кредиторлариники

билан

таққосланганда

кўпроқ

бўлганлиги

сабабли

,

уларга

анча

паст

қийматдаги

кредит

таклиф

қилиниши

мумкин

[4].

Ҳақиқатан

ҳам

,

бу

инвестицион

муҳитдаги

имкониятлар

қарздориннг

чет

эл

кредиторларига

зарар

етказади

,

чунки

мазкур

вазиятда

бундай

қарздор

ўз

давлатига

янги

кредиторларни

жалб

қилгунига

қадарўзининг

миллий

кредиторларига

эга

бўлган

бўлса

,

банкротлик

вазиятида

амал

қилаётган

ҳудудийлик

усули

,

автоматик

равишда

дастлабки

кредиторлар

ҳуқуқларини

биринчи

навбатда

таъминланишини

назарда

тутади

.

Трансчегаравий

банкротликка

оид

муносабатларни

тартибга

солишнинг

иккинчи

таянч

усули

(

назария

,

принцип

,

модель

)

бу

,

анъанавий

равишда

банкротликка

доир

ягона

иш

юритув

усули

(the principle

of the unity of bankruptcy)

деб

номланиб

,

у

қоида

тариқасида

қарздорни

бошқа

юрисдикциялар

томонидан

тан

олинадиган

талаблар

асосида

тижорат

фаолиятини

олиб

бораётган

жойда

банкрот

деб

топишга

доир

фақатгина

ягона

иш

юритишни

амалга

ошириш

мумкинлигини

назарда

тутади

[8].

Мазкур

тизимда

асосий

бошқарув

маркази

чет

элда

жойлашган

компаниянинг

бўлинмаларига

нисбатан

банкротлик

ишини

алоҳида

кўришни

талаб

қилишнинг

имкони

бўлмайди

[2].

Ягона

иш

юритув

усули

(

универсаллик

)

банкротлик

ишини

кўришни

ягоналик

таълимотига

(single entity doctrine)

асосланади

.

Бу

таълимотга

кўра

,

қарздорга

нисбатан

унга

тегишли

бўлган

барча

мол

-

мулк

қаерда

жойлашганидан

қатъи

назар

,

миллий

суд

томонидан

очилган

банкротлик

иши

билан

қамраб

олиниб

,

барча

кредиторлар

қаерда

жойлашганидан

қатъий

назар

ўз

талабларини

мазкур

иш

доирасида

билдирадилар

[2].

Ягона

иш

юритув

усули

банкротлик

жараёнининг

бошқа

универсаллик

усули

(universality)

билан

чамбарчас

боғлиқдир

.

Чунки

универсаллик

усулида

ҳам

агар

қарздор

бўйсунадиган

юрисдикция

аниқланган

бўлса

,

банкротлик

тўғрисидаги

қарор

тўловга

қобилиятсиз

қарздорнинг

мол

-

мулклари

ва

бўлинмалари

жойлашган

бошқа

давлатлар

ҳудудида

бирон

-

бир

қўшимча

(

банкрот

деб

)

тан

олишларсиз


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2018

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

93

кўчга

эга

бўлади

.

Шундай

қилиб

,

бир

томондан

чет

эл

элементи

билан

мураккаблашган

банкротлик

ишини

кўриш

жараёнида

миллий

судни

ваколати

сезиларли

даражада

ортади

.

Унинг

ваколатлари

доирасига

қуйидагилар

киради

:

банкротлик

жараёнини

кўришнинг

барча

масалалари

(

кредиторлар

талабларини

ва

уларнинг

қарздорлари

эътирозларининг

асослилигини

кўриб

чиқиш

,

тугатувчи

бошқарувчини

тайинлаш

ва

б

.);

аниқ

бир

банкротлик

иши

билан

боғлиқ

ҳолда

вужудга

келмайдиган

,

бироқ

уни

кўриб

чиқиш

жараёнида

вужудга

келиши

мумкин

бўлган

низоларни

кўриш

(

жараён

билан

боғлиқ

битимни

ҳақиқий

эмас

деб

топиш

;

бошқарувчининг

ҳаракатларидан

шикоят

қилиш

;

қарздорни

банкрот

бўлишига

сабабчи

бўлган

масъул

шахсни

субсидиар

жавобгар

сифатида

ишга

жалб

қилиш

тўғрисидаги

талабни

кўриш

ва

б

.);

жараёндан

кўзланган

мақсадга

эришиш

мақсадида

вужудга

келадиган

,

низоларни

табиатига

кўра

алоҳидалиги

[5, 48-49-

бетлар

.].

Бошқа

томондан

,

банкротлик

жараёнидаги

универсаллик

усулида

қарор

учинчи

давлатлар

томонидан

(

кредиторлар

давлатида

,

қарздорнинг

мол

-

мулки

жойлашган

давлатда

ва

банкротлик

жараёнини

кўришда

тўзиладиган

шартномаларга

нисбатан

қўлланиладиган

ҳуқуқ

тегишли

бўлган

давлатда

)

тан

олиниши

фараз

қилинади

.

Бундай

фараз

қилинишига

сабаб

,

биринчидан

,

банкротлик

ишини

очган

суднинг

халқаро

юрисдикцияга

эга

эканлиги

,

иккинчидан

,

мазкур

жараён

доирасида

чиқарилган

қарорларнинг

юридик

кучи

,

ҳар

қандай

бошқа

юрисдикциялар

томонидан

тан

олиниши

,

учинчидан

,

ўз

ҳудудида

чет

эл

ҳуқуқини

қўллаш

имконини

беришидир

.

Шундай

қилиб

,

ягона

иш

юритув

(

универсаллик

)

усули

муҳим

белгиларининг

соф

кўринишлари

қуйидагиларда

намоён

бўлади

:

биринчидан

,

қарздорга

нисбатан

фақат

битта

банкротлик

жараёнини

олиб

борилиши

:

иккинчидан

,

қарздорга

нисбатан

параллел

ва

қўшимча

жараёнларни

олиб

борилишига

йўл

қўйилмаслиги

;

учинчидан

,

жараёнга

жойлашган

жойидан

қатъий

назар

қарздорнинг

барча

мол

-

мулклари

жалб

қилиниши

;

тўртинчидан

,

чет

эл

элементи

билан

мураккаблашган

банкротлик

ишини

тартибга

солишда

миллий

қонунчилик

билан

бир

қаторда

халқаро

манбалар

ҳам

тан

олиниши

.

Адабиётларда

ягона

иш

юритув

усулининг

афзалликлари

билан

бир

қаторда

айрим

камчиликлари

ҳам

мавжудлиги

қайд

этилган

[9].

Хусусан

,

ягона

иш

юритуви

усулининг

энг

асосий

муаммоларидан

бири

унинг

амалиётга

жорий

қилишнинг

ниҳоятда

қийинлиги

билан

тавсифланади

.

Чунки

,

чет

эл

рақобат

ҳуқуқи

асосидаги

чет

эл

банкротлик

жараёни

юзасидан

чиқарилган

чет

эл

суди

қарорини

ўз

ҳудудида

тан

олинишига

йўл

қўядиган

давлат

,

амалда

ўзининг

суверенитетининг

бир

қисмидан

воз

кечиб

,

ўз

суверен

ҳокимиятининг

мухторлиги

тамойили

асосида

муносабатга

киришади

.

Шу

боис

,

универсаллик

(

ягона

иш

юритув

)

усулини

амалиётда

қўлланилишини

таъминлаш

учун

давлатлар

ўртасида

ўзаро

юқори

даражадаги

ишонч

ва

банкротлик

билан

боғлиқ

муносабатларни

тартибга

солишга

қаратилган

тизимларнинг

ўзаро

яқин

бўлиши

талаб

қилинади

.

Бироқ

,

В

.

Степановнинг

фикрига

кўра

,

амалиётда

трансчегаравий

банкротликка

оид

ишларни

кўришда

универсаллик

усулини

тўлиқ

қўллаш

учун

давлатлар

ўртасидаги

ҳуқуқий

ишонч

даражаси

етарли

эмас

[10].

В

.

Кулешов

бу

муаммоли

вазиятни

бартараф

этишнинг

йўли

деб

,

илгари

сурилаётган

ечимлар

ичида

энг

мақбули

бу

,

давлатлар

ўртасида

тегишли

халқаро

келишувларни

тузилишига

эришиш

лозим

деб

кўрсатади

[5].

Ягона

иш

юритув

усулининг

асослари

XX

асрнинг

бошлариданоқ

яратила

бошланган

бўлиб

,

халқаро

хусусий

ҳуқуқ

бўйича

1902–1904

йилларда

бўлиб

ўтган

Гаага

конференциясида

банкротлик

тўғрисидаги

конвенция

лойиҳасини

ишлаб

чиқилиши

режалаштирилган

эди

.

Конвенцияни

кўп

томонлама

шартнома

сифатида

қабул

қилиниши

назарда

тутилмаган

эди

.

У

алоҳида

давлатлар

ўртасида

тузиладиган

икки

томонлама

битимлар

ёки

бир

томонлама

шартномалар

учун

намуна

сифатида

хизмат

қилиши

лозим

бўлган

[11].

Бу

соҳада

халқаро

келишувларни

тузиш

учун

қилинган

ҳаракатлар

сони

кўп

бўлса

-

да

,

бироқ

ўзининг

таъсир

доирасига

кўра

нисбатан

кўп

ҳудудни

қамраб

олган

кўп

томонлама

шартномаларга

Лотин

Америкасининг

1933

йилдаги

Банкротлик

масалалари

бўйича

Скандинавия

конвецияси

ва

Монтевидео

ва

Бустаманте

конвенцияларини

мисол

сифатида

келтиришимиз

мумкин

[12].

Хусусан

,

Филип

Р

.

Вуднинг

таъкидлашича

,

Банкротлик

масалалари

бўйича

Скандинавия

конвецияси

банкротликка

оид

қонунчилик

тизимлари

алоҳида

бўлган

давлатларни

,

шу

тоифадаги

ишларни

ҳал

қилиш

йўлида

бирлаштирувчи

энг

мақбул

ҳужжат

сифатида

мисол

бўла

олади

[9].

Мазкур

соҳадаги

халқаро

шартномаларни

тузишдан

кўзланган

асосий

мақсад

бир

давлат

ташкилотининг

иккинчи

давлат

ҳудудида

банкрот

деб

топиш

билан

боғлиқмуносабатлардакредитор

ва

қарздорларни

ҳуқуқларини

тенг

таъминланишини

кафолатлашдан

иборат

.

Чунки

халқаро

шартномалар

тузишда

ҳар

бир

давлатнинг

тенг

ҳуқуқлиги

ва

мустақиллигини

ҳурмат

қилиш

тамойилига

амал

қилинади

[13].

Бугунги

кунда

ҳудудийлик

усули

ва

ягона

иш

юритув

усули

ўртасидаги

зиддиятларни

бартараф

этишнинг

энг

кўп

тарқалган

йўли

бу

,

уларни

ўзаро

бирикиши

ҳисобланади

.

Ягона

иш

юритув

(

универсаллик

)

ва

ҳудудийлик

усуллари

соф

ҳолатда

,

трансчегаравий

банкротликни

тартибга

солиш

зарурати

вужудга

келганда

,

айниқса

давлатларда

банкротлик

соҳасидаги

қонунчиликни

шакллантиришга

йўналтирилган

амалиётда

қонунчилик

ва

ҳуқуқни

қўллашда

намоён

бўлади

.

Фласчен

Эван

бу

масалада

трансчегаравий

банкротликни

тартибга

солиш

механизмини

яратиш

учун

ягона

иш

юритув

ва

параллел

ҳудудий

иш

юритиш

кўрсатгичларининг

аҳамиятли

элементларини

бирлаштириш

талаб

этилиши

лозимлиги

ни

айтиб

ўтган

[14].

Ҳозирги

кунда

ушбу

тажриба

амалиётда

кенг

қўлланиб

келинмоқда

.

Чет

эл

элементи

иштирок

этган

банкротлик

муносабатларини

,

шу

тартибда

кўриб

чиқилишини

тартибга

солиш

тизими

амалиётда

юмшатилган

универсаллик

деб

ном

олган

.

Улар

қоида

тариқасида

,

(

мисол

учун

)

қарздорни

бош

офиси

жойлашган

бир

давлатда

очилган

банкротлик

тўғрисидаги

асосий

иш

билан

бир

қаторда

,

қарздорни

чет

элда

жойлашган

бўлинмалари

ёки

мол

-

мулклари

юзасидан

алоҳида

(

иккинчи

даражали

)

банкротлик

ишини

олиб

бориш

имконини

беради

.

Шундай

қилиб

,

маҳаллий

иш

юритув

асосий

иш

юритувга

нисбатан

ёрдам

бериш

хусусиятига

эга

бўлади

.

Ҳудудийлик

ва

универсаллик


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2018

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

94

усулини

аралашуви

миллий

даражада

қандай

содир

бўлса

,

халқаро

даражада

ҳам

худди

шундай

содир

бўлади

.

Трансчегаравий

банкротликни

тартибга

солинишини

аралаш

кўриниши

АҚШнинг

трансчегаравий

банкротликка

оид

қонунчилигида

яққол

акс

этган

.

Яна

мисол

тариқасида

халқаро

манбалардан

ЕИнинг

банкротликка

оид

ишларни

юритиш

тўғрисидаги

1346/2000

Регламентини

келтириш

мумкин

[15].

Келажакда

миллий

қонунчилигимизнинг

халқаро

хусусий

ҳуқуққа

оид

қонунчиликни

ва

рақобат

қонунчилигини

такомиллаштирилиши

,

шубҳасиз

трансчегаравий

банкротлик

масалаларини

тартибга

солишга

қаратилган

нормаларни

ҳам

ишлаб

чиқилишини

талаб

қилади

.

Шу

боис

трансчегаравий

банкротликка

оид

ишларни

кўриб

ҳал

қилишга

доир

миллий

қонунчилигимизни

яратиш

ва

такомиллаштиришда

энг

самарали

усулни

танлаш

муҳим

аҳамиятга

эга

.

Хусусан

,

мазкур

соҳадаги

Ўзбекистон

Республикасининг

банкротликка

доир

ички

қонунчилигида

ягона

иш

юритув

ва

ҳудудийлик

усулининг

аралашган

кўринишини

танлаш

нисбатан

мақбул

усул

бўлиши

мумкин

.

Шунингдек

,

қонунчиликда

алоҳида

ҳолларда

халқаро

шартномалар

мавжуд

бўлган

тақдирда

универсаллик

усулининг

қўлланилиши

мумкинлиги

ҳам

назарда

тутилиши

лозим

.

Адабиётлар

рўйхати

1.

Lore Unt. International Relations and Internation-

al Insolvency Cooperation: Liberalism, Institutionalism and
Transnational Legal Dialogue // Law and Policy in Interna-
tional Business.

1997. – P.75.

2.

Devos D. Specific Cross-Border Problems Re-

garding Bank Insolvencies and European Harmonization
Efforts // International Bank Insolvencies - A Central Bank
Perspective.

1999. – P. 311.

3.

Westbrook Jay Lawrence. Choice of avoidance

Law in Global Insolvencies.17 Brook. J. Int'l

L., 1991. –

P. 499, 516.

4.

Lucian Arye Bebchuk, Andrew T. Guzman. An

Economic Analysis of Transnational Bankruptcies.NBER
Working Paper 6521. April 1998. – P. 4. http://www.nber.
org/papers/w6521.

5.

Кулешов

В

.

В

.

Унификационные

тенденции

правового

регулирования

несостоятельности

(

банк

-

ротства

)

в

странах

Европейского

союза

.

Дис

. ...

канд

.

наук

.

М

., 2002. –

С

. 83.

6.

Westbrook Jay Lawrence. Choice of avoidance

Law in Global Insolvencies.17 Brook. J. Int'l L. 1991. – P.
514.

7.

ShoichiTagashira. Intraterritorial Effect of Foreign

Insolvency Proceedings: An Analysis of "Ancillary" Pro-
ceedings in the United States and Japan. 29 Tex. Int'l LJ
(1994). – P. 1, 6

9.

8.

Trautman Donald

Т

., Westbrook Jay Lawrence,

and Gaillard Emmanuel. Four Models for International
Bankruptcy// The American Journal of Comparative Law.
1993. Vol. 41. – P. 575

576.

9.

Philip R Wood. Principles of International Insol-

vency.L., 1995.P. 228.

10.

Степанов

В

.

В

.

Правовые

системы

регулиро

-

вания

банкротства

.

Дис

. ...

канд

.

юрид

.

наук

.

М

., 1998.

С

. 194.
11.

Ануфриева

Л

.

П

.

Международное

частное

пра

-

во

.

В

3-

х

т

.

Т

.3.

М

., 2001. –

С

. 24.

12. Nierop E., Stenstrom M. Cross-Border Aspects of

Insolvency Proceedings for Credit Institutions - a Legal
Perspective // International Seminar on Legal and Regula-
tory Aspects of Financial Stability. Basel. 2002. – P. 6.

13.

Олий

ўқув

юртлари

учун

дарслик

\\

Ҳ

.

Р

.

Раҳмонқулов

ва

бошқ

.

Халқаро

хусусий

ҳуқуқ

. /

Ҳ

.

Б

.

Бобоев

,

М

.

Х

.

Рустамбоев

,

О

.

Оқюлов

,

А

.

Р

.

Рахмановларнинг

умумий

таҳрири

остида

. –

Т

.:

Иқтисодиёт

ва

ҳуқуқ

дунёси

, 2002.

Б

.27.

14. Flaschen D. Evan.The Role of the Examiner as

Facilitator and Harmonizer in the Maxwell Communication
Corporation International Insolvency.Current Develop-
ments in International and Comparative Insolvency Law.

Oxford, 1994. – P. 621.

15.

Кулешов

В

.

Банкротство

по

нормам

Европей

-

ского

союза

, //

Бизнес

-

адвокат

.

2001.

11. –

С

. 25

31.

Библиографические ссылки

Lore Unt. International Relations and International Insolvency Cooperation: Liberalism, Institutionalism and Transnational Legal Dialogue // Law and Policy in International Business. - 1997. - P.75.

Devos D. Specific Cross-Border Problems Regarding Bank Insolvencies and European Harmonization Efforts // International Bank Insolvencies - A Central Bank Perspective. -1999. - P. 311.

Westbrook Jay Lawrence. Choice of avoidance Law in Global Insolvencies. 17 Brook. J. Int'l - L., 1991. -P. 499, 516.

Lucian Arye Bebchuk, Andrew T. Guzman. An Economic Analysis of Transnational Bankruptcies.NBER Working Paper 6521. April 1998. - P. 4. http://www.nber. org/papers/w6521.

Кулешов В.В. Унификационные тенденции правового регулирования несостоятельности (банкротства) в странах Европейского союза. Дис. ... канд. наук. М., 2002.-С. 83.

Westbrook Jay Lawrence. Choice of avoidance Law in Global Insolvencies. 17 Brook. J. Int'l L. 1991. - P. 514.

ShoichiTagashira. Intraterritorial Effect of Foreign Insolvency Proceedings: An Analysis of "Ancillary” Proceedings in the United States and Japan. 29 Tex. Int'l LJ (1994).-P. 1,6-9.

Trautman Donald T., Westbrook Jay Lawrence, and Gaillard Emmanuel. Four Models for International Bankruptcy// The American Journal of Comparative Law. 1993. Vol. 41.-P. 575-576.

Philip R Wood. Principles of International Insol-vency.L., 1995.P. 228.

Степанов В.В. Правовые системы регулирования банкротства. Дис. ... канд. юрид. наук. - М., 1998. -С. 194.

Ануфриева Л.П. Международное частное право. В 3-х т. Т.З. - М., 2001. - С. 24.

Nierop E., Stenstrom M. Cross-Border Aspects of Insolvency Proceedings for Credit Institutions - a Legal Perspective // International Seminar on Legal and Regulatory Aspects of Financial Stability. Basel. 2002. - P. 6.

Олий укув юртлари учун дарслик Х-РРахмонкулов ва бошц. Халкаро хусусий ХУКУК- / Х-Б.Бобоев, М.Х.Рустамбоев, О.Окюлов, А.Р.Рахмановларнинг умумий тахрири остида. - Т.: Иктисодиёт ва ХУКУК дунёси, 2002. - Б.27.

Flaschen D. Evan.The Role of the Examiner as Facilitator and Harmonizer in the Maxwell Communication Corporation International Insolvency.Current Developments in International and Comparative Insolvency Law. -Oxford, 1994.-P. 621.

Кулешов В. Банкротство по нормам Европейского союза, // Бизнес-адвокат. - 2001. - № 11. - С. 25 -31.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов