151
OZIQ-OVQAT VA KIYIM-KECHAK TA’MINOTI BO‘YICHA MUTAXASSISLAR
TAYYORLASHDA DOLZARB VAZIFALAR VA XORIJIY TAJRIBALAR
Jumaboyeva Malika Hamdam qizi
Samarqand iqtisodiyot va servis inisituti
servis falulteti logistika ta’lim yonalishi 1-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15493460
Annotatsiya:
Mazkur maqolada moddiy ta’minot bo‘limlari, xususan oziq-ovqat va
kiyim-kechak sohalari uchun mutaxassislarni tayyorlashning dolzarb vazifalari tahlil qilingan.
Xorijiy davlatlarning ilg‘or tajribalari o‘rganilib, ularni O‘zbekiston sharoitida tatbiq etish
imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, kadrlar tayyorlash jarayonida zamonaviy
yondashuvlar, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va amaliy mashg‘ulotlarning o‘rni
alohida yoritilgan. Tadqiqot natijalari asosida ta’lim jarayonini modernizatsiya qilish va
xalqaro tajribalarni integratsiyalash bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Kalit so‘z:
moddiy ta’minot, oziq-ovqat, kiyim-kechak, mutaxassis tayyorlash, xalqaro
tajriba, logistika, ta’lim innovatsiyalari, amaliy yondashuvlar, raqamli texnologiyalar, dual
ta’lim.
Abstract:
This article analyzes the pressing issues of training specialists for material
supply departments, particularly in the food and clothing sectors. It examines the advanced
experiences of foreign countries and considers the possibilities of implementing them in
Uzbekistan. Furthermore, the article highlights the role of modern approaches, information
and communication technologies, and practical training in the personnel preparation process.
Based on the research findings, practical recommendations have been developed for
modernizing the educational process and integrating international experiences.
Keywords:
material supply, food, clothing, specialist training, international experience,
logistics, educational innovations, practical approaches, digital technologies, dual education.
Аннотация:
В данной статье анализируются актуальные задачи подготовки
специалистов для отделов материального обеспечения, в частности в сферах
продовольствия и одежды. Изучен передовой опыт зарубежных стран и рассмотрены
возможности его применения в условиях Узбекистана. Кроме того, отдельно освещена
роль современных подходов, информационно-коммуникационных технологий и
практических занятий в процессе подготовки кадров. На основе результатов
исследования
разработаны
практические
рекомендации
по
модернизации
образовательного процесса и интеграции международного опыта.
Ключевые слова:
материальное обеспечение, продовольствие, одежда,
подготовка специалистов, международный опыт, логистика, образовательные
инновации, практические подходы, цифровые технологии, дуальное образование.
Kirish
Zamonaviy iqtisodiyot va ijtimoiy taraqqiyot sharoitida moddiy-texnik ta’minot tizimi
har qanday tashkilot va muassasaning barqaror va uzluksiz faoliyat yuritishida muhim o‘rin
tutadi. Ayniqsa, oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan ta’minlovchi bo‘limlar davlat boshqaruvi,
harbiy xizmat, favqulodda holatlar, ishlab chiqarish korxonalari hamda ijtimoiy xizmatlar
tizimida strategik ahamiyat kasb etadi. Bunday bo‘limlarning samarali va tezkor faoliyati,
152
avvalo, ushbu sohalarda ishlovchi mutaxassislarning malakasi, kasbiy bilim darajasi va amaliy
ko‘nikmalariga bevosita bog‘liqdir.
O‘zbekiston sharoitida moddiy ta’minot tizimini modernizatsiya qilish, resurslardan
oqilona foydalanish, logistika zanjirlarini takomillashtirish hamda zamonaviy texnologiyalarni
keng joriy etish bo‘yicha izchil islohotlar amalga oshirilmoqda. Biroq, bu yo‘nalishda
zamonaviy texnologiyalarga ega, amaliyotga tayyor va raqobatbardosh kadrlar salohiyati
hanuz to‘liq shakllanmagan. Ayniqsa, oziq-ovqat va kiyim-kechak sohasida kadrlar
tayyorlashda amaliy mashg‘ulotlarning yetishmasligi, ta’lim mazmunining zamonaviy mehnat
bozori talablariga to‘liq mos emasligi dolzarb muammolardan biri sifatida ko‘rilmoqda.
Ushbu muammoni bartaraf etishda ilg‘or xorijiy tajribalarni o‘rganish, ularni mahalliy
sharoitda moslashtirish va tizimli joriy etish alohida ahamiyatga ega. Jumladan, AQSH,
Germaniya, Janubiy Koreya va Rossiya kabi mamlakatlarda moddiy ta’minot tizimi uchun
mutaxassislar tayyorlashda ta’lim va amaliyot uyg‘unligi, innovatsion yondashuvlar, hamda
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining keng qo‘llanilishiga katta e’tibor qaratilmoqda.
Mazkur tajribalarni O‘zbekiston oliy ta’lim tizimiga integratsiya qilish orqali logistika va
ta’minot sohasida raqobatbardosh, yuqori malakali kadrlar tayyorlash imkoniyatlarini
kengaytirish mumkin. Shu munosabat bilan, ushbu maqolada oziq-ovqat va kiyim-kechak
ta’minoti bo‘limlari uchun mutaxassis tayyorlashning dolzarb masalalari, xorijiy tajribalarning
o‘rni, ularni mahalliy sharoitga moslashtirish istiqbollari hamda mavjud tizimli
muammolarning ilmiy yechimlari tahlil qilinadi.
Asosiy Qism
Zamonaviy moddiy ta’minot tizimi murakkab ko‘p bosqichli jarayonlardan iborat bo‘lib,
uning samarali ishlashi ko‘p qirrali bilim va ko‘nikmalarga ega mutaxassislar faoliyatiga
bevosita bog‘liqdir. Ayniqsa, oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan ta’minlash bo‘limlarida
ishlovchi mutaxassislar uchun nafaqat logistika asoslari, balki menejment, texnologiya, ishlab
chiqarish jarayonlari va mahsulot sifati bo‘yicha chuqur bilimlar zarurdir.
Birinchidan, logistika va ta’minot zanjiri boshqaruvi asosiy bilim sohasi hisoblanadi.
Mutaxassislar materiallarning xarididan tortib iste’molchigacha yetkazib berish jarayonining
har bir bosqichini puxta tushunishi lozim. Bu yo‘nalishda "supply chain management" va
"warehouse optimization" kabi fanlar muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ular logistika
tarmog‘ining barqaror ishlashini ta’minlaydi.
Ikkinchidan, menejment va strategik rejalashtirish bo‘yicha bilimlar moddiy resurslarni
oqilona boshqarishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Oziq-ovqat va kiyim-kechak mahsulotlarining
turlicha saqlanishi, yetkazib berish muddatlari, standartlar va normativlarga mosligi bo‘yicha
to‘g‘ri qarorlar qabul qilish uchun menejerlik ko‘nikmalari zarur.
Uchinchidan, texnologik bilimlar va ishlab chiqarish jarayonlari bo‘yicha chuqur
tushuncha talab etiladi. Oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash texnologiyasi, sanitariya-
gigiyena talablari, kiyim-kechak ishlab chiqarishda foydalaniladigan materiallar va ularning
fizik-kimyoviy xususiyatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar mutaxassisning malakasini belgilovchi
asosiy mezonlardandir. Shu bilan birga, bu mutaxassislar sifat nazorati, omborxona
texnologiyalari va avtomatlashtirilgan tizimlar bo‘yicha ham yetarlicha bilimga ega bo‘lishi
lozim.
Amaliy jihatdan esa, mutaxassislar uchun laboratoriya ishlarida, real ishlab chiqarish
maydonlarida, logistika markazlari va omborlarda o‘tkaziladigan praktik mashg‘ulotlar ta’lim
153
jarayonining ajralmas qismiga aylanishi kerak. Bu esa xorijiy davlatlar tajribasida keng
qo‘llaniladi. Masalan, Germaniyada logistika yo‘nalishida o‘qiyotgan talabalar dual ta’lim
tizimi asosida bir vaqtning o‘zida ham o‘qiydi, ham ishlab chiqarish obyektlarida amaliyot
o‘taydi.
Shu bois, oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan bog‘liq moddiy ta’minot bo‘limlari uchun
yetuk kadrlar tayyorlashda ko‘p yo‘nalishli bilimlar uyg‘unligi, amaliy mashg‘ulotlar va
innovatsion yondashuvlar muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday ko‘nikmalarga ega
mutaxassislar har qanday favqulodda holatda ham ta’minot tizimini uzluksiz saqlab qolish
imkoniyatiga ega bo‘ladi. Moddiy ta’minot tizimi uchun zamonaviy, ko‘p yo‘nalishli bilim va
ko‘nikmalarga ega mutaxassislarni tayyorlash bugungi kundagi asosiy dolzarb vazifalardan
biri hisoblanadi. Tezkor o‘zgarayotgan global ta’minot zanjirlari, raqamlashtirish, mehnat
bozoridagi talablar mutaxassislarni tayyorlash jarayonini yangicha yondashuv asosida tashkil
etishni taqozo etmoqda.
Hozirgi kunda ta’lim mazmunini zamonaviylashtirish, ya’ni faqat nazariy bilimlar bilan
cheklanib qolmasdan, real sektor ehtiyojlariga mos amaliy va interaktiv ko‘nikmalarni
singdirish zarurati ortib bormoqda. Oziq-ovqat va kiyim-kechak ta’minoti bo‘yicha kadrlar
tayyorlovchi dasturlar ko‘p hollarda eskirgan o‘quv rejalari asosida olib borilayotgani bu
yo‘nalishdagi samaradorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shu sababli, ta’lim dasturlariga
"supply chain risk management", "inventory control", "food safety standards" va "textile
production processes" kabi zamonaviy modullarni kiritish maqsadga muvofiqdir.
Mutaxassis tayyorlash jarayonida amaliy mashg‘ulotlar, dual ta’lim, ishlab chiqarish
korxonalari bilan hamkorlikda tashkil etiladigan stajirovkalar asosiy o‘rin egallashi kerak.
Germaniya, Janubiy Koreya kabi davlatlarda bu tizim samarali ishlamoqda: talaba ta’limning
40–50 foizini bevosita ishlab chiqarish sharoitida oladi. O‘zbekiston sharoitida ham bu
modelni joriy etish orqali talabalarning nafaqat nazariy bilimlari, balki real kasbiy muhitda
ishlash ko‘nikmalari ortadi. Bu, o‘z navbatida, bitiruvchining ishga tayyor bo‘lishiga olib
keladi.
Moddiy ta’minot sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining roli tobora ortib
bormoqda. Bugungi logistika tizimida real vaqtda monitoring, ombor nazorati, avtomatik
buyurtma tizimlari, RFID texnologiyasi, GPS kuzatuv tizimlari kabi raqamli vositalarsiz
samarali boshqaruvni tasavvur qilib bo‘lmaydi. Shu sabab, mutaxassislar SAP, Oracle NetSuite,
WMS (Warehouse Management System), 1C, va boshqa raqamli platformalar bilan ishlashni
bilishi zarur. Ta’lim dasturlarida bu vositalar bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotlari,
simulyatsion mashqlar keng qo‘llanilishi lozim.
Zamonaviy ta’lim jarayonida innovatsion yondashuvlar — xususan, Supply Chain
Management (SCM), ERP (Enterprise Resource Planning) tizimlari asosida o‘qitish orqali
talabalarning strategik fikrlash qobiliyatini rivojlantirish mumkin. Bu tizimlar moddiy
resurslar, moliyaviy oqimlar, ishlab chiqarish va logistika faoliyatini birlashtirib boshqarishni
ta’minlaydi. Misol uchun, ERP tizimlari orqali ta’minot bo‘limlari bir vaqtning o‘zida mahsulot
zaxiralari, buyurtma holati, yetkazib beruvchilar bilan aloqalarni boshqara oladi. Talabalar bu
tizimlarda ishlash orqali real kasbiy muhitga yaqinlashtiriladi. Demak, moddiy ta’minot tizimi
uchun kadrlar tayyorlashda quyidagi dolzarb vazifalarni hal qilish muhim: ta’lim mazmunini
zamonaviylashtirish, amaliyot tizimini kuchaytirish, raqamli vositalardan foydalanishni
154
kengaytirish va innovatsion yondashuvlarni tatbiq etish. Bu esa nafaqat sifatli mutaxassis
tayyorlash, balki butun logistika tizimining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Moddiy ta’minot tizimi va logistika sohasida yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash
bo‘yicha bir qator xorijiy davlatlar ilg‘or tajribaga ega. Ularning ta’lim tizimlari va amaliy
yondashuvlari O‘zbekiston sharoitida ham qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan samarali model
sifatida qaralmoqda. AQSHda moddiy-texnik ta’minot, ayniqsa, harbiy sohaga alohida e’tibor
qaratiladi. West Point Harbiy Akademiyasi bu borada yetakchi muassasalardan biri bo‘lib, u
yerda ta’minot zanjiri boshqaruvi (Supply Chain Management), harbiy logistika, resurslarni
rejalashtirish kabi fanlar amaliyot bilan uyg‘unlashtirilgan holda o‘qitiladi. Ushbu
akademiyada ta’lim olayotgan kursantlar zamonaviy texnologiyalar, logistika simulyatorlari,
real holatlarga asoslangan strategik mashg‘ulotlar orqali tayyorlanadi. Shuningdek, AQSH
Mudofaa vazirligi tizimidagi logistika markazlari (masalan, Defense Logistics Agency) orqali
kursantlar amaliyotga jalb etiladi. Germaniyada dual ta’lim modeli orqali nazariya va
amaliyotni uyg‘un holda olib boradi. Logistika yo‘nalishida tahsil olayotgan talabalar
haftaning bir qismini o‘quv darslarida, qolgan qismini esa ishlab chiqarish korxonalarida
amaliyotda o‘tkazadilar. Masalan, Dachser, DHL, va DB Schenker kabi kompaniyalar o‘z
logistika markazlarida talabalarni qabul qilib, ularga real ombor boshqaruvi,
avtomatlashtirilgan ta’minot tizimlari va mijozlar bilan ishlash jarayonlarini o‘rgatadi. Bu
model natijasida bitiruvchilar tayyor kadr sifatida bozorga chiqadi.
Janubiy Koreyada logistika infratuzilmasi yuqori darajada avtomatlashtirilgan bo‘lib,
ta’lim tizimi ham ushbu zamonaviy texnologiyalar bilan uyg‘unlashgan. Koreya Logistika
Assotsiatsiyasi va bir qator universitetlar zamonaviy trening markazlariga ega bo‘lib, ularda
talabalar robotlashtirilgan ombor tizimlari, ERP va WMS dasturlarida ishlashni o‘rganadilar.
Ta’limda e’tibor innovatsiyalarga, raqamli simulyatsiya platformalariga va “smart warehouse”
tizimlarini boshqarishga qaratilgan. Bu tajriba kelajakda O‘zbekiston logistika markazlari
uchun zamonaviy model bo‘lishi mumkin.
Rossiyada moddiy-texnik ta’minot tizimi asosan harbiy sohaga yo‘naltirilgan bo‘lib,
Moskva Logistika Harbiy Akademiyasi va boshqa oliy harbiy bilim yurtlari ushbu yo‘nalishda
yetakchilik qiladi. Bu muassasalarda o‘qitish harbiy logistika, ta’minot strategiyasi,
omborxona ishlari, harbiy texnikalar bilan ta’minlash kabi maxsus fanlarni qamrab oladi.
Rossiyada ayniqsa transport-logistika komplekslari, tezkor ta’minot tizimlari va favqulodda
vaziyatlarda harakatlanish qobiliyatini o‘rgatish asosiy yo‘nalishlardan biridir. Bitiruvchilar
amaliy jihatdan harbiy poligonlarda mashg‘ulotlar o‘tkazish orqali tayyorlanadi.
Xorijiy tajribalar tahlili shuni ko‘rsatadiki, mutaxassis tayyorlashda nazariya va amaliyot
uyg‘unligi, zamonaviy texnologiyalarni o‘rgatish, tizimli trening markazlarining mavjudligi
katta ahamiyatga ega. O‘zbekiston sharoitida ham ushbu yondashuvlar asosida o‘quv rejalari
ishlab chiqilsa, moddiy ta’minot bo‘limlari uchun raqobatbardosh mutaxassislar tayyorlash
imkoniyati ortadi. O‘zbekistonda moddiy ta’minot tizimi uchun mutaxassislar tayyorlash
sohasida muayyan yutuqlar kuzatilayotgan bo‘lsa-da, bir qator tizimli muammolar mavjud.
So‘nggi yillarda respublikada logistika, oziq-ovqat texnologiyasi va kiyim-kechak ishlab
chiqarishi kabi yo‘nalishlarda o‘quv dasturlari joriy etilgan bo‘lsa-da, bitiruvchilarning amaliy
tayyorgarligi yetarli emasligi kuzatilmoqda. Ko‘pgina o‘quv yurtlarida ishlab chiqarish bilan
bevosita integratsiyalashgan amaliyotlar mavjud emas yoki juda cheklangan. Korxonalarning
ta’lim muassasalari bilan hamkorligi sust, natijada talabalarning kasbiy ko‘nikmalari mehnat
155
bozorining real talablariga javob bermaydi. Shuningdek, ko‘pchilik bitiruvchilar ERP tizimlari,
logistika dasturlari yoki avtomatlashtirilgan ombor tizimlari bilan ishlash tajribasiga ega
emas. Ayni paytda O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarining ko‘pchiligida o‘quv rejalari va fan
dasturlari zamonaviy xalqaro standartlardan orqada qolmoqda. Masalan, “Supply Chain
Management”, “Material Requirements Planning”, “Warehouse Automation” kabi muhim
yo‘nalishlar darsliklarda keng yoritilmagan yoki umuman mavjud emas. Shuningdek, ko‘plab
texnikum va kollejlar hanuzgacha eskirgan uslubda — nazariyaga asoslangan holda ta’lim
bermoqda. O‘quv jarayonida interaktiv metodlar, simulyatsion dasturlar va virtual
laboratoriyalar yetarli emasligi bu sohaga oid innovatsion yondashuvlarning to‘liq singishiga
to‘sqinlik qilmoqda.
Xorijiy mamlakatlar tajribasini tahlil qilganimizda, ularning asosiy afzalliklari sifatida
dual ta’lim, zamonaviy texnologiyalar, amaliyotga yo‘naltirilgan o‘quv dasturlari va
tarmoqlararo integratsiyani ko‘rish mumkin. O‘zbekistonda esa bu yondashuvlar hali to‘liq
joriy etilmagan. Xususan, Germaniyaning dual ta’lim modeli, Janubiy Koreyaning
raqamlashtirilgan logistika markazlari yoki AQSHning harbiy-logistik tayyorgarlik
tizimlaridan samarali jihatlarni moslashtirish orqali milliy ta’lim tizimiga integratsiya qilish
muhim vazifa bo‘lib qolmoqda. Afsuski, bu boradagi tashabbuslar hozircha faqat ayrim grant
loyihalari yoki pilot dasturlar doirasida amalga oshirilmoqda.
Yuqoridagi tahlil shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistonda moddiy ta’minot tizimi uchun
malakali kadrlar tayyorlash yo‘lida muhim qadamlar qo‘yilgan bo‘lsa-da, ularni xalqaro tajriba
asosida takomillashtirish, amaliyot va texnologiyalarni integratsiyalash zarurati dolzarb bo‘lib
qolmoqda. Asosiy e’tibor o‘quv dasturlarini modernizatsiya qilish, amaliyot imkoniyatlarini
kengaytirish va xorijiy ilg‘or tajribalarni tizimli ravishda joriy etishga qaratilishi kerak.
Xulosa:
O‘zbekiston sharoitida moddiy ta’minot bo‘limlari uchun yuqori malakali
mutaxassislarni tayyorlash zamonaviy iqtisodiy taraqqiyot, milliy xavfsizlik hamda harbiy-
sanoat salohiyatini mustahkamlashda muhim omil hisoblanadi. Ushbu maqolada o‘tkazilgan
tahlillar shuni ko‘rsatdiki, respublikada ushbu sohada muayyan yutuqlarga erishilgan bo‘lsa-
da, tizimli muammolar hali ham mavjud. Jumladan, ta’lim mazmunining zamonaviylik darajasi
pastligi, amaliy tayyorgarlikning yetarli emasligi, xalqaro ilg‘or tajribalarning to‘laqonli joriy
qilinmagani, shuningdek, innovatsion yondashuvlar va axborot texnologiyalarining
cheklangan qo‘llanilishi ushbu yo‘nalishdagi asosiy kamchiliklar sirasiga kiradi.
Tahlil qilingan xorijiy tajribalar — xususan, AQSH, Germaniya, Janubiy Koreya va
Rossiya amaliyotlari — samarali mutaxassis tayyorlashda quyidagi omillar muhim
ahamiyatga ega ekanligini ko‘rsatmoqda:
nazariya va amaliyotni uyg‘unlashtirish;
raqamlashtirilgan logistika tizimlarini keng joriy etish;
dual ta’lim yondashuvlarini qo‘llash;
malaka oshirish va uzluksiz ta’lim imkoniyatlarini yaratish.
Shu asosda quyidagi ustuvor yo‘nalishlarni rivojlantirish zarur:
1.
Ta’lim tizimida innovatsion yondashuvlarni kuchaytirish.
Oliy ta’lim muassasalari o‘quv dasturlariga Supply Chain Management, ERP, MRP, WMS kabi
zamonaviy logistika texnologiyalarini joriy etish lozim. Shuningdek, pedagoglarning
malakasini oshirish va interaktiv o‘qitish metodlarini keng tatbiq etish muhim hisoblanadi.
156
2.
Xalqaro hamkorlikni kengaytirish.
Germaniya, Janubiy Koreya kabi davlatlar bilan qo‘shma ta’lim dasturlari va almashinuv
loyihalarini yo‘lga qo‘yish, xalqaro akkreditatsiyadan o‘tgan logistik yo‘nalishdagi dasturlarni
O‘zbekiston OTMlarida joriy etish maqsadga muvofiqdir.
3.
Praktik mashg‘ulotlar va amaliyot tizimini kuchaytirish.
Talabalar uchun ishlab chiqarish korxonalarida muntazam amaliyotlar tashkil etilishi, dual
ta’lim tamoyillarining keng joriy qilinishi hamda ta’lim muassasalari bilan yirik korxonalar
o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish zarur.
4.
O‘quv dasturlarini doimiy ravishda yangilab borish.
Dasturlar mehnat bozori talablariga moslashtirilib, amaliy va kasbiy ko‘nikmalarni
shakllantiruvchi fanlarning ulushi oshirilishi kerak.
Umuman olganda, O‘zbekistonda moddiy ta’minot sohasida raqobatbardosh va yuqori
malakali mutaxassislarni tayyorlash uchun ilmiy-uslubiy asosga ega, amaliyot bilan
integratsiyalashgan ta’lim tizimini barpo etish, shuningdek, xalqaro standartlarga mos o‘quv
dasturlarini ishlab chiqish zarur. Bu esa nafaqat ta’lim tizimini modernizatsiya qilishga, balki
butun logistika tarmog‘ining samaradorligini oshirishga va iqtisodiy hamda strategik
barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
BMBF – Federal Ministry of Education and Research. (2020). The German Dual Training
System: Facts and Figures. Berlin: BMBF.
2.
BMBF – Federal Ministry of Education and Research. (2021). Vocational Training in
Germany – Dual Education Model. Berlin: BMBF.
3.
Chopra, S., & Meindl, P. (2021). Supply Chain Management: Strategy, Planning, and
Operation (7th ed.). Pearson Education.
4.
Christopher, M. (2016). Logistics & Supply Chain Management (5th ed.). FT Publishing.
5.
Fellows, P., & Ellis, H. (2020). Food Processing Technology: Principles and Practice (5th
ed.). Woodhead Publishing.
6.
Korea Logistics Association. (2020). Smart Logistics Education Programs. Seoul: KLA.
http://www.kla.or.kr
7.
Министерство обороны Российской Федерации. (2021). Академия материально-
технического обеспечения: структура и образовательные программы. Москва: МО РФ.
8.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi. (2023). Oliy ta’lim
tizimini modernizatsiya qilish konsepsiyasi. Toshkent: Oliy ta’lim vazirligi.
9.
Rushton, A., Croucher, P., & Baker, P. (2017). The Handbook of Logistics and Distribution
Management (5th ed.). Kogan Page.
10.
Tirole, J. (2017). The Theory of Industrial Organization. Cambridge, MA: MIT Press.
11.
UNESCO-UNEVOC. (2021). Future of Technical and Vocational Education and Training
(TVET). Bonn: UNESCO.
12.
United States Military Academy at West Point. (2022). Department of Systems
157
13.
World Bank Group. (2021). Skills and Workforce Development in Central Asia.
14.
Xalqaro Ishbilarmonlik va Logistika Assotsiatsiyasi. (2022). O‘zbekiston logistika
sohasidagi ta’lim salohiyati bo‘yicha hisobot. Toshkent: ILA Uzbekistan.
