54
MUSTAQILLIKDAN KEYINGI DAVRDA XORAZMDA TEATR SANʼATI:
RIVOJLANISH, MUAMMOLAR VA ISTIQBOLLARI
Saotboyev Raxmatjon Madamin o‘g‘li
IIV Xorazm AL tarix fani o ‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15314638
Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, madaniyat va sanʼat sohalarida yangi bosqich
boshlandi. Xorazm mintaqasi ham bu jarayonda oʻziga xos oʻrinni egalladi. Mustaqillikdan
keyingi davrda Xorazmda teatr sanʼati nafaqat anʼanaviy shakllarni saqlab qoldi, balki
yangicha uslublar va yoʻnalishlar bilan ham boyidi. Biroq, bu davrda teatr sanʼati rivojida bir
qator muammolar ham mavjud boʻlib, ularning bartaraf etilishi uchun chora-tadbirlar
koʻrilmoqda.
Mustaqillik davrida Xorazm teatrlari oʻzining milliy anʼanalarini tiklash va
rivojlantirishga katta eʼtibor berdi. Milliy dostonlar asosida sahnalashtirilgan spektakllar
tomoshabinlarni milliy gʻurur bilan quvvatlashga qaratildi. Bu davrda Xorazmda milliy teatr
festivallari, tanlovlar va koʻrgazmalar oʻtkazila boshlandi.
Mustaqillik davrida Xorazm teatrlari zamonaviy mavzularni ham oʻz ichiga oldi.
Jamiyatdagi ijtimoiy, siyosiy va madaniy muammolar, yoshlarning istiqbollari, oila va gender
masalalari kabi mavzular asosida spektakllar sahnalashtirildi. Bu teatrlar orqali
tomoshabinlarga zamonaviy hayot haqida fikr yuritishga undash maqsad qilindi.
Mustaqillik davrida Xorazm teatrlari xalqaro hamkorlikni rivojlantirdi. Turli xalqaro
teatr festivallari, seminarlar va treninglar oʻtkazilib, Xorazm teatr sanʼati dunyoga tanildi. Bu
hamkorlik orqali Xorazm teatrlari yangicha uslublar va texnologiyalarni oʻzlashtirdi.
Mustaqillik davrida teatrlar davlat qoʻllab-quvvatlashiga ega boʻldi. Oʻzbekiston
Respublikasi Madaniyat vazirligi va Xorazm viloyati hokimligi teatrlar faoliyatini moliyaviy va
tashkiliy jihatdan qoʻllab-quvvatladi. Bu esa teatrlar faoliyatini yanada kengaytirishga imkon
yaratdi.
Mustaqillik davrida Xorazmda xususiy teatrlar va madaniy tashkilotlar ham paydo
boʻldi. Bu teatrlar zamonaviy mavzular va yangicha uslublar asosida spektakllar
sahnalashtirishga qaratildi. Xususiy teatrlar tomoshabinlarning didiga mos spektakllar
yaratish orqali katta shuhrat qozondi.
Mustaqillik davrida Xorazmda bolalar va yoshlar teatrlari keng rivojlandi. Bu teatrlar
bolalarni maʼnaviy, axloqiy va estetik jihatdan tarbiyalashga qaratildi. Bolalar va yoshlar
teatrlari orqali yosh avlodning teatr sanʼatiga qiziqishi oshirildi.
Mustaqillik davrida Xorazm teatrlari quyidagi ijtimoiy vazifalarni oʻtadi:
Xorazm teatrlari milliy gʻurur va vatanparvarlik tuygʻularini uygʻotishga qaratilgan.
Milliy dostonlar, tarixiy hikoyalar va afsonalar asosida sahnalashtirilgan spektakllar
tomoshabinlarni oʻtmishga olib boradi.
Xorazm teatrlari jamiyatdagi ijtimoiy muammolarni fosh qilishga qaratilgan. Uyushgan
jinoyatchilik, korrupsiya, yoshlar muammolari kabi mavzular asosida sahnalashtirilgan
spektakllar tomoshabinlarni fikr yuritishga undaydi.
Xorazm teatrlari turli madaniyatlar oʻrtasida dialogni rivojlantirishga qaratilgan. Xalqaro
teatr festivallari va hamkorliklar orqali Xorazm madaniyati dunyoga tanitilmoqda.
Mustaqillik davrida Xorazm teatr sanʼati quyidagi muammolarga duch keldi:
Teatrlar faoliyatini moliyaviy jihatdan qoʻllab-quvvatlash yetarli emas edi. Bu esa
55
yangicha spektakllar yaratish va teatrlar faoliyatini kengaytirishni qiyinlashtirmoqda. Undan
tashqari Xorazmda professional teatr kadrlari yetishmasligi muammosi mavjud. Bu esa
teatrlar faoliyatining sifatini pasaytirgan. Zamonaviy texnologiyalar va raqamli ommaviy
axborot vositalarining rivojlanishi sababli tomoshabinlar teatrga qiziqishi kamaymoqda. Bu
esa teatrlar uchun yangi imkoniyatlar yaratishni talab qilmoqda. Teatrlar zamonaviy
texnologiyalarni jalb qilish orqali tomoshabinlarning qiziqishini oshirishi mumkin. Virtual
reallik, multimedia va boshqa texnologiyalar teatr spektakllarini yanada jozibador qiladi.
Xorazm teatrlari xalqaro hamkorlikni kengaytirish orqali yangicha uslublar va
texnologiyalarni oʻzlashtirishi mumkin. Bu esa teatr sanʼatining rivojlanishiga yordam beradi.
Xorazm teatrlari yosh avlodni jalb qilish orqali ularning teatr sanʼatiga qiziqishini oshirishi
mumkin. Bolalar va yoshlar teatrlari, teatr studiyalari va madaniyat uylari orqali yosh avlodni
tarbiyalash mumkin.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Oʻzbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi rasmiy veb-sayti: www.madaniyat.uz
2.
Xorazm viloyati hokimligi rasmiy veb-sayti: www.xorazm.uz. Xorazmda teatr sanʼatining
rivojlanishi, festivallar va tadbirlar haqida maʼlumotlar keltirilgan
3.
Karimov, N. (2005). "Mustaqillik davrida oʻzbek teatr sanʼati". Toshkent: Sharq
Nashriyoti.
4.
Yusupov, R. (2015). "Xorazm madaniyati: anʼanalar va yangiliklar". Urganch: Xorazm
Maʼmun Akademiyasi.
5.
Oʻzbekiston Milliy Ensiklopediyasi. "Xorazm Teatr Sanʼati" mavzusi. Xorazm teatr
sanʼatining tarixiy jihatlari va mustaqillik davridagi rivojlanishi haqida umumiy maʼlumotlar.
6.
Urganch davlat universiteti ilmiy axborotnomasi, 2021-yil, 2-son. "Mustaqillik Davrida
Xorazm Madaniyatining Rivojlanishi" maqolasida teatr sanʼatining oʻrni va ahamiyati haqida
tadqiqotlar.
