118
METALLGA QAYTA ISHLOV BERISH SOHALARI XODIMLARI UCHUN KIYIM
TANLASH VA ISHLAB CHIQARISH UCHUN TAVSIYALAR
Xakimjonov Islombek Shuxrat о‘g‘li
Namangan tо‘qimachilik sanoat instituti “Dizayn” kafedrasi assistenti.
Elektron pochta: islomsu25@gmail.com
Maxmudjanova Mushtariybonu Ibroxim qizi
Namangan tо‘qimachilik sanoat instituti “ Dizayn ” kafedrasi talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14709417
Annotatsiya:
Metallga qayta ishlov berish korxonalarida kesish, о‘yish, kavsharlash,
payvandlash va yig'ish kabi asosiy jarayonlardan biri bо‘lgan jarayonda himoya kiyimlariga
qо‘yiladigan talablar bajarilgan ishlarga qarab о‘zgaradi. Ish kiyimlarini tо‘g'ri tanlash nafaqat
unumdorlikning umumiy oshishiga, balki ishchilarning jiddiy shikastlanishdan saqlaydi.
Kalit sо‘zlar:
metall, sanoat, issiqlik, olov, uchqun, zarra, harorat, mexanik ta’sir,
himoya, maxsus, kiyim, mato, material.
Metallga qayta ishlov berish korxonalari xodimlari uchun shakl о‘rtasidagi asosiy
farqlarni tushunish ishlab chiqarish menejerlari va ishchilarning о‘zlari uchun dolzarb
vazifaga aylanadi. Ish kiyimlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan Golden Ring MCH
korxonasidada tadqiqoq о‘tkazildi va tavsiyalar о‘rganildi.
Metallurgiya va Metallga qayta ishlov berish korxonalari xodimlari uchun ish kiyimlari
tо‘plamlarining turi ishlab chiqarish va ustaxonadagi mehnat sharoitlariga bog'liq. Standart
tо‘plam quyidagilardan iborat: maxsus himoya kiyim, oyoq, qо‘l va bosh uchun himoya
vositalari.
О‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirining tegishli
buyruqlar chiqarish orqali ishchilarni shaxsiy himoya vositalari bilan ta'minlashni faol
tartibga soladi. Maqsad shaxsiy himoya vositalarini, shu jumladan ish kiyimlarini notо‘g'ri
tanlash xavfini minimallashtirishdir. Ammo bu chora-tadbirlarning samaradorligi bevosita bir
necha omillarga bog'liq.
Birinchidan, mehnat sharoitlari va ishlab chiqarish xatarlarini baholash sifati korxona
ishchilarga haqiqiy mehnat sharoitlariga mos keladigan shaklni berish-bermasligini aniqlaydi.
Yana bir asosiy doimiy ishonchli etkazib beruvchilarni topishdir. Agar sherik
muvaffaqiyatsizlikka uchrasa va sertifikatlanmagan mahsulotlarni etkazib bersa, masalan,
zarur himoya materiallar.
Himoya darajasini saqlashga ta'sir qiluvchi uchinchi omil - shaxsiy himoya vositalaridan
foydalanish qoidalariga rioya qilish. Har bir xodim uchun о‘lchamiga qarab alohida kiyim
tanlash va, albatta, kiyimning о‘ziga xos xususiyatlarini saqlaydigan tо‘g'ri yuvish va parvarish
qilish zarur.
Faqatgina ushbu omillarning barchasini hisobga oladigan kompleks yondashuv xodimlar
uchun zarur himoya darajasini kafolatlaydi. Shunki, maxsus kiyimning roli - odam zarar
kо‘rmasligi uchun himoya qilish.
Kon-metallurgiya ishlab chiqarish korxonalari xodimlari uchun maxsus kiyim, maxsus
poyabzal va boshqa yakka tartibda himoyalanish vositalarini bepul berishning namunaviy
me’yorlari standartlar bilan belgilanadi.
119
Metallga ishlov berish sohasi xodimlari kiyimlari uchun majburiy talab erigan metall va
metall shkalasining uchqunlari va chayqalishidan himoya qilish zarur. Tadqiqotlar natijasida
metallga ishlov berish korxonalaroda 40 dan ortiq mutaxassislik aniqlangan. Ularning har biri
ma'lum bir himoya sinfiga ega bо‘lgan о‘z himoya kiyimlariga ega.
Maxsus kiyim ishlab chiqarish uchun asosiy talablar:
Issiqlik kirib borishini samarali ravishda oldini olish va kuyishdan himoya qilish uchun
zichligi yuqori material tanlash.
Materialning silliq yuzasi uchqun va shkalaning tolalar orasiga yopishib qolishiga yо‘l
qо‘ymaslik, yong'in xavfini kamaytirish.
Uchqunlar va metallning chayqalishidan himoya qilish va ish kiyimining butun xizmat
muddati davomida о‘z xususiyatlarini saqlab turishi kerak.
References:
1.
Islombek Xakimjonov, Salikh Shukurovich Tashpulatov “Analysis of the model project
based on a survey conducted with the aim of creating workwear for working personnel of
metalworking
enterprises”.
2.
Исломбек Хакимжонов, Салих Шукурович Ташпулатов “ Металлга ишлов бериш
корхоналари
ишчи
ходимлари
махсус
кийими
топологияси”.
3.
Islombek Xakimjonov, “Literаture аnаlysis on the reseаrch аnd development of the
method of designing speciаl clothes for workers of metаl cаsting аnd metаl processing
enterprises”.
4.
https://scholar.google.ru/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=kxiw77sAAAAJ
&citation_for_view=kxiw77sAAAAJ:Se3iqnhoufwC
5.
Xakimjonov Islombek Shuxrat о‘g'li, “To the metal processing to give and again work
types”.
6.
https://scholar.google.ru/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=kxiw77sAAAAJ
&citation_for_view=kxiw77sAAAAJ:0EnyYjriUFMC
7.
I. Xakimjonov, “Namangan viloyatida joylashgan metall ishlab chiqarish korxonalarida
mehnatni muhofaza qilish muammolari va ularning sanoat xavfsizligiga ta'sirini о‘rganish”.
8.
https://scholar.google.ru/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=kxiw77sAAAAJ
&citation_for_view=kxiw77sAAAAJ:eQOLeE2rZwMC
9.
Xakimjonov Islombek Shuxrat о‘g'li, "Zamin metall sanoat" korxonasi ishchi - xodimlari
sо‘rovnomasi asosida mavjud maxsus kiyimlaridagi kamchiliklarini aniqlash va uning tahlili.
10.
https://scholar.google.ru/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=kxiw77sAAAAJ
