Tibbiyot zuluk (hirudo medicinalis) larini laboratoriya sharoitida ko‘paytirish istiqbollari

CC BY f
255-256
69
9
Поделиться
Хуррамов, А., Бобокелдиева, Л., & Замонова, З. (2022). Tibbiyot zuluk (hirudo medicinalis) larini laboratoriya sharoitida ko‘paytirish istiqbollari. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 255–256. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5254
Алишер Хуррамов, Termiz davlat universiteti

Biologiya fanlari doktori (DSc)

Лобар Бобокелдиева, Termiz davlat universiteti, Surxondaryo viloyati

Biologiya fanlari falsafa doktori (PhD)

Замира Замонова, Termiz davlat universiteti

Biologiya 4 bosqich talabasi

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ushbu maqolada tibbiyot zuluk (Hirudo medicinalis)larini laborotoriya sharoitida ko‘paytirish usullari bo‘yicha ma‘lumotlar keltirilgan.

Похожие статьи


background image

255

Zamonaviy tibbiyotda arslonquyruq gipertenziya, koronar arteriya kasalliklarini

davolashda keng qo‗llaniladi. Boshqa o‗tlar bilan hosil qilingan to‗plamlarda arslonquyruq
depressiyani davolashda muvaffaqiyatli qo‗llanilgan. Ta'kidlanishicha, arslonquyruqning
tinchlantiruvchi xususiyatlari valeriandan 2 marta ustundir. O‗simlikning moyli ekstraktlari
anksiyolitik ta'sirga ega. Eksperimental tadqiqotlar shuni ko‗rsatdiki, 500 mg / kg dozada
arslonquyruq o‗tining og‗riq qoldiruvchi xususiyatlari borligini ko‗rsatdi. O‗simlik past
toksiklikka ega, ammo uni ehtiyotkorlik bilan past qon bosimi va bradikardiyada ishlatish kerak.

Shunday qilib ushbu ishimizning asosiy mazmuni arslonquyruq o‗simligining tarkibini

hamda uning farmakologik xususiyatlarini yanada chuqurroq o‗rganishni talab etmoqda. Ushbu
o‗simligimizning yurtimizda yurak qon-tomir kasalliklari hamda uyqusizlikka chalingan
bemorlar soni aholi tarkibining ancha ko‗p miqdorini egallagan. Bu o‗simlik esa aynan shu kabi
kasalliklarning oldini olish uchun qo‗llaniladigan dorivor o‗simlik hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1. Abduraimov O.C., Maxmudov A.B., Mamatqulova I.E., Erdonov Sh.―Turkiston tog‗

tizmasida tarqalgan Elwendia Boiss (Apiaceae) turkumi turlari‖.

http://mamaun.uz/uz/page/56

2. Abduraimov O.C., Narxadjayeva A., Maxmudov A.B., Mamatqulova I.E ―O‗zbekiston

florasidagi madaniy o‗simliklar yovvoyi ajdodlarining ozuqabob turlari‖

3. Амасиацы Амирдовлат Ненужное для неучей М., Наука 1990.
4. Арушанян Э.Б., Ованесов К.Б., Щуровская И.Ю. Влияние грандаксина и

настойки пустырника на тревожность и световосприятие у молодых людей – Психофарм.
и биол. Наркология – 2004, 1, 608-611.

5. https://fayllar.org/osimlik-toqimalaridan-dnk-ni-ajratib-olish.html

TIBBIYOT ZULUK (

HIRUDO MEDICINALIS

) LARINI LABORATORIYA

SHAROITIDA KO‘PAYTIRISH ISTIQBOLLARI

Xurramov Alisher Shukurovich

Biologiya fanlari doktori (DSc), TerDU, Surxondaryo viloyati

Bobokeldiyeva Lobar Abdusamatovna

Biologiya fanlari falsafa doktori (PhD), TerDU, Surxondaryo viloyati

Zamonova Zamira

Biologiya 4 bosqich talabasi, TerDU, Surxondaryo viloyati

Annotatsiya:

Ushbu maqolada tibbiyot zuluk (Hirudo medicinalis)larini laborotoriya

sharoitida ko‘paytirish usullari bo‘yicha ma‘lumotlar keltirilgan.

Kalit soʻzlar:

tibbiyot zuluklar, kichik mikroiqlimli laboratoriya, g‘umbak, harorat,

bonka, biogumus, girudin.

Tibbiyot zulugi (

Hirudo medicinalis

)

zuluklar

(Hirudinea)

kenja sinfiga oid halqali

chuvalchanglar tipining tipik vakili hisoblanadi.

H. medicinalis

O‘zbekiston Respublikasi Qizil

kitobiga zaif, qisqarib borayotgan, mozaik tarqalgan tur sifatida kiritilgan [2]. Hozirgi vaqtgacha
O‘zbekistonda tibbiyot zuluklari (

H. medicinalis

) ni ko‘paytirish uchun mo‘ljallangan

laboratoriyalar hozirgacha tashkil etilmagan. Shuningdek, ushbu turlarni sun‘iy laboratoriya
sharoitida ko‘paytirish texnalogiyalari ham ishlab chiqilmagan.

Hozirgi kunda sog‘liqni saqlash tizimida va atir-upa sanoatida tibbiyot zuluk (

H.

medicinalis

)lari va ulardan olinadigan, insonlarda qon quyilishi natijasida kelib chiqadigan xavfli

kasallik bo‘lgan insultning oldini olishda, har qanday jarroxlik amaliyotlarida ham eng samarali
hisoblangan zuluklar so‘lak bezlaridan ishlab chiqariladigan girudin (gemafilin) moddasiga


background image

256

bo‘lgan talab ortib bormoqda. Girudin tibbiyotda gipertoniyaning ba‘zi shakllari, jumladan,
tromboflebit, miokard infarkti, stenokardiya, nevrit, radikulit, chipqon va boshqa kasalliklarni
davolashda juda ham keng foydalaniladi. Hozirgi vaqtda ushbu maqsadlarda tibbiyot zuluk (

H.

medicinalis

)laridan foydalanishda ularni xorijiy davlatlardan juda qimmat bo‘lgan narxlarda

O‘zbekistonga import hisobiga kirib kelinadi. Bemorlar tomonidan foydalanishga yetib
kelguncha yanada tannarxi oshadi. Ushbularni hisobga olgan holda tibbiyot zuluklari (

H.

medicinalis

)ni sun‘iy laboratoriya sharoitida ko'paytirish nafaqat moddiy balki amaliy

ahamiyatga ham ega hisoblanadi.

Ushbu yo‘nalishdagi tadqiqotlarni olib borishning asosiy maqsadi tibbiyot zuluklari (

H.

medicinalis

)ni O‘zbekistonda sun‘iy laboratoriya sharoitida ko‘paytirish, bu orqali tabiatdagi

yovvoyi turlarini antropogen ta‘sirlardan himoya qilish, tabiatda mavjud turlarni muhofazaga
olish hamda ularni tabiatda erkin holda ko‘paytirish chora tadbirlarini ishlab chiqishdan iborat
hisoblanadi.

Biz tadqiqot ishimizda belgilangan vazifalarni amalga oshirish uchun Temiz davlat

universiteti zoologiya kafedrasi qoshida tashkil etilgan ilmiy laboratoriyada tajriba ishlarini olib
bordik.

Tajribalarni olib borishda rus olimi G.I. Nikonovning Bankali yopiq sikl usulidan

foydalandik [3]. Bunda turli o‘lchamlardagi bankalarni xona haroratida turgan suv bilan 75 %
miqdorda to‘ldirdik. Bonkalarni suv bilan to‘ldirishda ochiq havoli qism qolishiga alohida
e‘tibor berildi. Shundan so‘ng har bir bonka 10 tadan 15 tagacha tibbiyot zuluk (

H.

medicinalis

)lari bilan to‘ldirildi. Bunga asosiy sabab zuluklar germofrodit hayvonlar bo‘lishiga

qaramay ular o‘z-o‘zini urug‘lantira olmaydi. Bunda bir organizmning yetilgan urug‘ hujayralari
ikkinchi organizmlarning tuxum hujayralari bilan qo‘shilishi orqali urug‘lanish sodir bo‘ladi.
Shuning uchun ham suv va zuluklar bilan to‘ldirilgan bonkalar 49 kun davomida suvni yangilab
turish orqali urug‘lantirish uchun qoldiriladi. Bunda xona harorati o‘rtacha 22-23 C

°

ni tashkil

etishi lozim. Shuningdek, suvning tozaligi qattiq nazoratga olinishi shart hisoblanadi. Suv
tarkibida ayniqsa Cl

2

ning konsentratsiyasi normadan oshishi zuluklar hayotining xavf ostida

qolishiga va ularning o‘limiga ham olib keladi. Bundan tashqari havoning namlik darajasi
o‘rtacha 50-60 % RH da bo‘lishi ta‘minlandi. Chunki havo namligining pasayishi zuluklar
biologik faol hayoti uchun salbiy ta‘sir ko‘rsatadi.

Shundan so‘ng urug‘lantirilgan zuluklar biogumus bilan to‘ldirilgan konteynerlarga

ko‘paytirish uchun ko‘chirildi va 22-23 C

°

harorat, 50-60 % RH tuproq namligi 53 kun davomida

ta‘minlandi.

Olingan natijalarga ko‘ra zuluklar hona harorati o‘rtacha 22-23 C

°

da 49 kun davomida

urug‘lantirishga va 53 kun davomida esa ko‘paytirishga qo‘yildi. Bundan tashqari havoning
namlik darajasi o‘rtacha 50-60 % RH da bo‘lishi ta‘minlandi. Olingan natijalarga ko‘ra, 10 ta
tibbiyot zulugi (

H. medicinalis

)dan 14 ta g‘umbak olindi. Har bir pillalar 10 kun davomida hona

harorati 30-35 C

°

da nam tuproqqa qo‘yildi. Olingan natijalarga ko‘ra, har bitta olingan

g‘umbakdan minimum 10 ta, maksimum 16 ta yosh zulukchalar olindi.

Xulosa o‘rnida aytish lozimki tabiatda tibbiyot zuluk (

H. medicinalis

)lari bir marta nasl

beradigan bo‘lsa, laboratoriya sharoitida esa ikki marta nasl olish imkonini beradi. Natijada esa
biz ularni ham tabiatga qaytarish ham tibbiyot maqsadli foydalanish imkonini beradi. Ushbularni
inobatga olib ularni laboratoriya sharoitida sun‘iy ko‘paytirish orqali tabiatga qaytarish, tur
sifatida saqlab qolish imkoniyatini ta‘minlash barobarida tibbiyot maqsadlari uchun iqtisodiy
arzon va havfsiz tibbiyot zuluk (

H. medicinalis

)larini yetkazib berish imkoniyati mavjud bo‘ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati

1.

O‗zbekiston Respublikasi ―Qizil Kitobi‖, ― Chinor ENK‖, -Toshkent, 2 Tom, -

2019, - 392 bet.

2.

Linnaeus K. Systema Naturae. – Laurentii Salvii, Tom-1, - 1758.

3.

Никонов Г. И

.

Медицинская пиявка и основы гирудотерапии. -

СПб: «СДС», 1998. - 320 с.

Библиографические ссылки

O‘zbekiston Respublikasi “Qizil Kitobi”, “ Chinor ENK”, -Toshkent, 2 Tom, 2019,-392 bet.

Linnaeus K. Systema Naturae. - Laurentii Salvii, Tom-1, - 1758.

Никонов Г. И. Медицинская пиявка и основы гирудотерапии. СПб: «СДС», 1998.-320 с.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов