Chet tillarini o‘qitish jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanish zarurati

CC BY f
164-166
533
68
Поделиться
Ибрагимова, Ш. (2022). Chet tillarini o‘qitish jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanish zarurati. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 164–166. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5280
Шахло Ибрагимова, Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universitet

akademik litseyi o‘qituvchisi

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ushbu maqolada ta’lim muassasalarida tahsi! olayotgan o’quvchilarning chet tilidan olgan bilimlarini mustahkamlashda qo ’llaniladigan innovatsion texnologiyalarning qo’llash uslublari tahlil qilingan. Chet tilini turli metodlar bilan o'rgatish eng muhim hodisalardan biri sifatida tahlil qiladi.

Похожие статьи


background image

164

o‗zaro hamkorlikning yangi turlarini rivojlantirish [4].

Shunday qilib, axborot texnologiyalari ta'lim tizimini to‗ldiruvchi vositalar emas, balki

yangi bilim tartibini va uning institutsional tuzilmalarini o‗rnatishning majburiyati hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.

Аюлов А.М. Электронное обучение как новая парадигма в системе высшего

образования. - Вестник КарГУ. Серия педагогика – 2016 - №1 – С. 12-117.
2.

Арзуманова Н. В. Использование современных информационных технологий в

образовательном процессе. - Известия Российского государственного педагогического
университета им. А. И. Герцена – 2009 - № 113 – С. 86-90.
3.

Ахметова А. Г. Создание информационной образовательной среды Университета:

опыт и проблемы. - Вестник Университета – 2013 - №15 – С. 350-353.
4.

Бодайбоков Е. Ю. Актуальные проблемы и имеющийся опыт формирования

образовательных электронных ресурсов. - Вестник РУДН. Серия Информатизация
образования – 2017 - №1 – С. 89-93.


CHET TILLARINI O‘QITISH JARAYONIDA INNOVATSION

TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH ZARURATI

Ibragimova Shaxlo Zavkiyevna

TDIU akademik litseyi o‘qituvchisi

Annotatsiya:

Ushbu maqolada ta‘lim muassasalarida tahsil olayotgan o‘quvchilarning

chet tilidan olgan bilimlarini mustahkamlashda qo‘llaniladigan innovatsion texnologiyalarning
qo‘llash uslublari tahlil qilingan. Chet tilini turli metodlar bilan o'rgatish eng muhim
hodisalardan biri sifatida tahlil qiladi.

Kalit so‘zlar

:

Chet tili, axborot texnologiyasi, innovatsion texnologiya, texnologik

vositalar, usullar, metodlar

.

Hozirgi globallashuv davrda innovatsion ta‘lim texnologiyalari va ularning pedagogik

asoslari o‘rganilib, o‘quv jarayonida zamonaviy-interfaol o‘qitish usullaridan samarali
foydalanish yo‘llarini tadqiq etish bugungi kunning dolzarb muammolari biri bo‘lib qolmoqda.
Ta‘limga innovatsion yondashuvning ijtimoiy-pedagogik zaruriyati quyidagilar bilan o‘lchanadi:

1. Fan-texnika taraqqiyoti va ijtimoiy-iqtisodiy yangilanish uzluksiz ta‘lim tizimi,

xususan, ta'lim muassasalaridagi o‘quv jarayonini ilg‘or xorijiy tajribalarni o‘rganish, ta‘limdagi
innovatsion yondashuvlar va axborot texnologiyalaridan foydalangan holda takomillashtirish;

2. O‘quvchi-yoshlardagi ma‘lumotlilik darajasi, intelektual salohiyat, ijtimoiy faollik,

ijodkorlik ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiluvchi shaxsga yo‘naltirilgan o‘qitishning
samarali tashkiliy shakllari, texnologiyalarini yaratish va amaliyotga tatbiq etish;

3. Pedagogik innovatsiyalarni o‘zlashtirish va uni tatbiq etishga nisbatan o‘qituvchining

kasbiy-innovatsion kompetentligini rivojlantirish zarurati.

Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, chet tillarini o‘rganishga bo‘lgan talab va

qiziqish oshdi. O‘quvchi-yoshlar uchun ko‘plab imkoniyatlar yaratib berildi. Ta‘lim jarayonida
zamonaviy axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish hamda, ta‘lim jarayoniga zamonaviy
innavatsion texnologiyalarini olib kirish orqali ta‘lim sifati va samaradorligini oshirilmoqda.
Xususan, chet tilini o‘rganishda bunday axborot-kommunikatsion texnologiyalardan
foydalanishning bir qancha afzalliklari mavjud. Til o‘rganish va o‘qitishda innovatsion
texnologiyalar kata ahamiyatga ega. Texnologik vositalardan foydalanish chet tili o‘rganishning
har bir aspectida (reading, writing, listening, speaking) qo‘l keladi. Masalan, tinglab tushunish
uchun, albatta kompyuter, player, CD disklarsiz bu jarayonni amalga oshirish mumkin emas.
Tinglab tushunish til o‘rganishning eng muhim qismlaridan biridir. Bunda o‘quvchi bir vaqtning


background image

165

o‘zida so‘zlovchining talaffuzi, grammatik qoidalarga rioya qilganligi, so‘z boyligi va uning
ma‘nolariga e‘tibor berishi talab qilinadi.

Ta‘lim jarayonida zamonaviy texnologiyalardan foydalanishda o‘quvchilar ham axborot -

kommunikatsion texnologiyalarni yaxshi bilish va ulardan foydalana olishi muhim omil
hisoblanadi. Chet tilini zamonaviy texnologiyalardan foydalanib o‘rgatish va o‘rganish eng
samador usullardan biridir. Bu jarayonda, jumladan:

kompyuterlardan foydalanganda o‘quvchi chet tilidagi video roliklarni, namoyishlarni,

dialoglarni kino yoki multfilmlarni ham ko‘rishi ham eshitishi mumkin;

chet tilidagi radio eshittirishlar va televideniedagi dasturlarni eshitish va tomosha qilish

mumkin;

ancha an‘anaviy usul hisoblanadigan magnitafon va cassetalardan foydalanish;

CD

pleyerlardan

foydalanish

mumkin.

Bu

texnik

vositalardan

foydalanish

o‘quvchilarning chet tilini o‘rganishlari jarayonini qiziarliroq va samaraliroq bo‘lishini
ta‘minlaydi [1].

Ma‘lumki, darsning turli xil o‘yinlar asosida o‘tilishi o‘quvchilarning imkoniyatlarini

namoyish etish, diqqatni jamlash, bilim va ko‘nikmalarini oshirish va kuchli bo‘lishlarini
ta‘minlaydi.

O‘yin texnologiyasidan foydalanishda o‘quvchining o‘zini namoyon qilishi, hayotda

barqaror o‘rnini topishi, o‘zini-o‘zi boshqarishi, o‘z imkoniyatlarini amalga oshirishning
fundamental ehtiyojlariga tayanadi. Har qanday o‘yin zamirida umumiy qabul qilingan ta‘lim
prinsiplari, taktikasi yotishi kerak. O‘quv o‘yinlariga o‘quv predmetlari asos qilib olinishi kerak.
O‘yinlar jarayonida o‘quvchi oddiy darsga qaraganda bu mashg‘ulotga qiziqibroq yondashadi va
bemalol faoliyat ko‘rsatadi. Ta‘kidlash lozimki, o‘yin eng avallo, o‘qitishning bir usulidir.
O‘quvchilar o‘yinli darslarga qiziqib qatnashadilar, g‘alaba qozonishga intiladilar, o‘qituvchi
ular orqali o‘quvchiga ta‘lim-tarbiya ham beradi. O‘quvchi inglizcha o‘yin o‘ynab, gapira
olarkanman, tinglab tushuna olarkanman, yoza olarkanman, deb ishonadi, qiziqadi [2].

Hozirgi ta‘lim jarayonida o‘quvchi sub‘ekt bo‘lishi lozim. Bunda ko‘proq interfaol

metodlarga e‘tiborni qaratish ta‘lim samaradorligini oshiradi. Ingliz tili darslariga qo‘yilgan eng
muhim talablardan biri talabalarni mustaqil fikrlashga o‘rgatishdir. Bugungi kunda ingliz tili
o‘qituvchilari Amerika Qo‘shma Statlari, Angliya pedagoglari tajribasiga tayangan holda
quyidagi innovatsion metodlardan foydalanib kelishmoqda:

«Muammoli vaziyat yechimi» (Creative Problem Solving) bu usulni qo‘llash uchun

hikoyaning boshlanishi o‘qib beriladi qanday yakun topishi o‘quvchilar, talabalar
hukmiga havola qilinadi;

«Quvnoq topishmoqlar» (Merry Riddles) o‘quvchilarga topishmoqlar o‘rgatish Ingliz

tilini o‘rgatishda muhim ahamiyatga ega, ular o‘zlariga notanish bo‘lgan so‘zlarni
o‘rganadilar va o‘ylab topishmoq javobini topadilar;

«Tezkor javob» (Quick answers) o‘tilgan dars samaradorligini oshirishda yordam beradi;

«Chigil yozdi» («Warm-up exercises») o‘quvchilarni darsga qiziqtirish uchun sinfda har

xil o‘yinlardan foydalanish [3];

«Pantomima» (pantomime) bu usul juda qiyin mavzular tushuntirilishi kerak bo‘lgan

darsda yoki yozma mashqlar bajarilib, talabalar charchagan paytda foydalanilsa bo‘ladi;

«Hikoya zanjiri» (a chain story) usuli o‘quvchilarning og‘zaki nutqini o‘stirishda yordam

beradi;

«Rolli o‘yinlar» (Acting characters) bu usul darsning barcha tiplarida qo‘llanilishi

mumkin;

«Allomalar yig‘ini» (Thinkers meeting) shoirlar va yozuvchilarni «taklif qilish» mumkin.

Bunday paytda ular aytib ketgan hikmatli so‘zlardan darsda foydalanish yoshlarni komil
inson bo‘lib tarbiyalanishiga yordam beradi;

«Rasmlar so‘zlaganda» (When pictures speak) usuli ancha qulay bo‘lib, ingliz tilini

o‘rgatishda, o‘quvchilarning og‘zaki nutqini rivojlantirishda yordam beradi;


background image

166

Kviz kartochkalari (quiz cards) o‘quvchilarning soniga qarab kartochkalar tarqatiladi va

hamma o‘quvchilar bir vaqtda darsda ishtirok etish imkonini beradi bu esa vaqtni
tejaydi [4].

Ta‘lim sifatini oshirish uchun texnik vositalar: audio-video, kino materiallari,

komp‘yuterlar, videoproektor, slaydlar, badiiy asarlardan parchalar; zamonaviy pedagogik
texnologiyalardan, xususan interfaol metodlardan o‘rinli foydalanib kelishmoqda.

Innovatsion ta‘lim texnologiyalari ta‘lim sifatini yaxshilash, samaradorligini oshirish,

o‘qituvchi, o‘quvchi shuningdek, jamoa o‘rtasida o‘zaro hamkorlikni qaror toptirish, g‘oyaviy
va ruhiy birlikka erishish, yagona maqsad sari intilish, har bir ta‘lim oluvchining ichki
imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarish, shaxs sifatida namoyon bo‘lishi uchun zarur shart-sharoit
hamda muhitni yaratishda katta imkoniyatlarga ega.

Xulosa qilib aytganda, ingliz tili darslarida innovatsion usullarni qo‘llash natijasida

o‘quvchilarning mantiqiy va tanqidiy fikrlash qobiliyatlari rivojlanadi, nutqi ravonlashadi, tez va
to‘g‘ri javob berish malakasi shakllanadi. Bunday usullar o‘quvchida bilimga ishtiyoq uyg‘otadi.
O‘quvchi darslarga puxta hozirlik ko‘rishga intiladi. Bu esa o‘quvchilarni ta‘lim jarayonining
faol sub‘yektlariga aylantiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati

:

1.

Отабоева, М.Р. Chet tilini o‘qitishda zamonaviy innоvatsion texnologiyalaridan foydalanish

va uning samaradorligi / М.Р. Отабоева. — Текст: непосредственный, электронный //
Молодой ученый. — 2017. — №4.2 (138.2). — С. 36–37. — URL:
https://moluch.ru/archive/138/39058/ (дата обращения: 27.04.2020)

2.

MD Ismatullaevna, EG Yusupovich. THE EFFECTIVENESS OF THE USE OF

INFORMATION TECHNOLOGY IN THE EDUCATIONAL ‗ROCESS- Euro‘ean Journal of
Research and Reflection in …, 2019

3.

M. Xoldorova, N. Fayziyeva, F. Rixsittilayeva. «CHET TILINI O‘QITISHDA

YORDAMCHI VOSITALARDAN FOYDALANISH». Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU,
2005

4.

Irgasheva N. D. INGLIZ TILINI O'QITISHDA ZAMONAVIY INNOVATSION

TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH //Eurasian Journal of Academic Research. –
2022. – Т. 2. – №. 1. – С. 21-24.

VIRTUAL VA TOʻLDIRILGAN REALLIK ZAMONAVIY AXBOROT

KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI SIFATIDA

Jomurodov D.M.

Oʻzbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

Annotatsiya

:

Maqolada virtual muhitda elektron ta‘lim resurslarini yaratish, virtual va

toʻldirilgan reallik texnologiyalarining imkoniyatlari tahlil qilingan. Mazkur texnologiyalardan
ta‘lim tizimida foydalanish afzalliklari haqida fikr yuritilgan.

Kalit soʻzlar

:

virtual reallik, toʻldirilgan reallik, AKT, IT, texnologiya

Zamonaviy ta‘lim tizimida eng ilgʻor texnologiyalardan foydalanish muhim degan fikr

nafaqat zamonaviy tadqiqotchilar, balki deyarli har birimizning ongimizni tark etmaydi.
Tilshunoslik va psixologiya sohasidagi mutaxassislarning fikricha, yangi bilimlarni oʻzlashtirish
uchun eng qulay sharoitlar bolalik va oʻsmirlik davriga toʻgʻri keladi. Ammo qiziqishning
yetishmasligi, fikrlar tarqoqligi va diqqatni qiyin narsalarga qarata olmaslik har qanday yoshda
ham samarali taʻlim olishimizga imkon bermaydi. Zamonaviy ta'lim tizimi esa bu borada boshqa
koʻngilochar sohalar bilan azaldan raqobatlashib keladi va talabalar diqqatini yangi bilimlarni
oʻzlashtirish jarayoniga jalb qilish imkonini beradigan idrok etish mexanizmlariga muhtoj. Zero,
samarali oʻrganishga qiziqish avvalo shakllantirilishi, keyin esa qoʻllab-quvvatlanishi kerak.

Библиографические ссылки

Отабосва, М.Р. Chet tilini o’qitishda zamonaviy innovatsion tcxnologiyalaridan foydalanish va uning samaradorligi / М.Р. Отабосва. — Текст: непосредственный, электронный // Молодой ученый. — 2017. — №4.2 (138.2). — С. 36-37. — URL: https://moluch.ru/archive/138/39058/ (дата обращения: 27.04.2020)

MD Ismatullacvna, EG Yusupovich. THE EFFECTIVENESS OF THE USE OF INFORMATION TECHNOLOGY IN THE EDUCATIONAL ‘ROCESS- Euro’can Journal of Research and Reflection in ...,2019

M. Xoldorova, N. Fayziycva, F. Rixsittilaycva. «CHET TILINI O’QITISHDA YORDAMCHI VOSITALARDAN FOYDALANISH». Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2005

Irgasheva N. D. INGLIZ TILINI O’QITISHDA ZAMONAVIY INNOVATSION TEXNOLOG1YALARDAN FOYDALANISH //Eurasian Journal of Academic Research. -2022.-T. 2.-№. l.-C. 21-24.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов