“MILLIY IQTISODIYOTNI ISLOH QILISH VA BARQAROR RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI”
mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
394
инвестиционно
-
банковских
исследований.
Пока
профессионалы
находятся в курсе событий, системы ИИ могут изучать и
рекомендовать
неиспользованные инвестиционные возможности. Ряд поставщиков
финансовых услуг используют роботов
-
консультантов, которые
понимают потребности клиентов и предлагают персонализированные
услуги по управлению инвестиционным портфелем;
5.
Улучшение процесса принятия решений по кредитам.
Существующая кредитная система учитывает такие факторы, как
кредитный рейтинг клиента, его история и банковские операции. Эта
установка далека от совершенства. Однако система займов и кредитов на
основе ИИ может помочь, изучая модели поведения клиентов с
ограниченной
кредитной
историей,
чтобы
определить
их
кредитоспособность.
Список литературы
1. Исмаилов
К.М.
Финансовые инновации в банковском секторе // Экономическая
безопасность.
–
2024.
–
Том 7.
–
№
6.
–
С.
1411
–
1428. doi: 10.18334/ecsec. 7.6.121198
2. Welcome to the 2024 AI Index Report. [
Электронный
ресурс
]. URL: https://aiindex.
stanford.edu/report/
3.
Болонин
А.И., Болонина
С.Е., Лещенко
Ю.Г.
Мониторинг финансовых инноваций в
статистике центральных банков
/
/ Информатизация в цифровой экономике.
–
2023.
–
№
2.
–
c. 119
–
138.
–
doi: 10.18334/ide.4.2.118424
4. Болонин
А.И., Алиев
М.М., Исмаилов
К.М.
Технологии Big Data на финансовых
рынках: практические аспекты
// Экономическая безопасность.
–
2024.
–
№
5.
–
c. 1093
–
1114.
–
doi: 10.18334/ecsec. 7.5.121032.
5. Абдулазизова Ў. Проблемы формирования конкурентного рынка финансовых
услуг Узбекистана //Iqtisodiyot va taʼlim. –
2023.
–
Т. 24. –
№. 3. –
С. 12
-21.
6. Абдулазизова У. СОВРЕМЕННЫЕ ТРАКТОВКИ КАТЕГОРИИ «ФИНАНСОВАЯ УСЛУГА»
//Приоритетные направления, современные тенденции и перспективы развития
финансового рынка. –
2023.
–
С. 9
-11.
7. Абдулазизова Ў. Роль финансовой инфраструктуры в повышении уровня жизни
населения //Nashrlar. –
2023.
–
С. 177
-179.
INVESTITSIYA FONDLARIGA INVESTITSIYALARNI JALB QILISH
XALQARO YONDASHUVLARI
Sultonboeva Munira Baxodirovna
DSc. Toshkent shahridagi Turin politexnika universiteti
“Ijtimoiy
-
iqtisodiy fanlar” kafedrasi dotsenti.
Annotatsiya:
Moliya bozorlarining globallashuvi sharoitida xalqaro investitsiya fondlari
kapitalni jalb qilishda asosiy rol o‘ynaydi. Ushbu maqolada fondlarga investitsiyalarni jalb qilish
bo‘yicha jahon amaliyotida qo‘llaniladigan turli yondashuv va strategiyalar tah
lil qilinadi,
shuningdek, ularning samara
dorligiga ta’sir etuvchi omillar ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar:
investitsiya, investitsion fondlar, jahon amaliyoti, real sektor, aktiv.
“MILLIY IQTISODIYOTNI ISLOH QILISH VA BARQAROR RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI”
mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
395
Investitsiya fondlari - investor mablag‘larini keyinchalik ularni turli
aktivlarga joylashtirish uchun to‘playdigan moliyaviy tashkilotlar. Investitsiyalar
uchun tobora kuchayib borayotgan raqobat muhitida fondlar o‘zlarining kapital
oshirish strategiyalarini investorlar talablari va afzalliklariga moslashtirish
orqali optimallashtirishga intilmoqda.
Jahon amaliyotidan ko‘rish mumkinki, rivojlangan mamlakatlarda
iqtisodiyotning real sektoriga kiritilayotgan investitsiyalar hajmini oshirishda
moliyaviy vositachilik bilan shug‘ullanuvchi fond va muassasalar yuqori o‘rinni
egallaydi. Bugungi kunda qimmatli qog‘ozlar bozori aholi pul jamg‘armalarining
investitsiyalarga aylanishini ta’minlovchi eng samarali institutlardan biri bo‘lib
qolish bilan birga, real sektor korxonalari uchun investitsiya resurslarini jamlash
va taqsimlash vazifasini ham bajarmoqda.
Jahonning rivojlangan mamlakatlarida investitsiya fondlari iqtisodiyotga
investitsiyalarni jalb etish uchun va pul mablag‘lariga ehtiyoji mavjud ortiqcha
pul mablag‘lariga ega xo‘jalik sub’ektlari o‘rtasida o‘zaro manfaatli
munosabatlarni amalga oshirishga xizmat qiluvchi asosiy moliyaviy muassasa
bo‘lib hisoblanadi. Hozirda mazkur muassasalar samaradorligini oshirishda
investitsiya
fondlari
harakati
va
ularni
boshqarish
mexanizmini
takomillashtirish, moliyaviy resurslarni samarali taqsimlash, investitsiya
fondlari pul oqimlarining istiqboldagi strategiyalarini asoslash, ularni tartibga
solishning innovatsion yo‘nalishlarini ishlab chiqish, investitsiya jarayonini
kuchaytirish orqali barqaror iqtisodiy rivojlanishni ta’minlash, samarali
investitsiya siyosatini amalga oshirishda institutsional tuzilmalar faoliyatini
takomillashtirish kabi asosiy ilmiy yo‘nalishlarga e’tibor qaratilmoqda [2].
Bugungi kunda jahonda fondlarga jalb kilingan investitsiya xajmini qo‘yidagi
jadval orqali tahlil qilib ko‘ramiz.
1-jadval
Dunyo bo‘ylab
tartibga solinadigan ochiq fondlarga investitsiya
qilingan jami aktivlar ulushi (2023 yil)[4].
Dunyo bo‘ylab tartibga solinadigan o
chiq fondlarga investitsiya qilingan jami
aktivlar: * 68,9 trillion AQSh dollari.
AQSh
33.6 trilion dollar
Yevropa
21.5 trilion dollar
Osiyo-Tinch okeani
hududi
9.7 trilion dollar
Dunyoning qolgan
qismi
4 trilion dollar
2023 yil ma’lumotlariga ko‘ra, investitsiya fondlarining umumiy kapitali
birgina Amerika Qo‘shma Shtatlarida
33.6
trillion AQSh doll.ni, dunyo bo‘yicha
esa
68.9
trillion AQSh doll.ni tashkil etgan. Shundan 53,1 foizi AQShga, 31 foizi
Yevropa mamlakatlariga, 14 foizi Osiyo-Tinch okeani mamlakatlariga va 6 foizi
Lotin Amerikasi davlatlariga to‘g‘ri keladi [4].
Yuqoridagi rasmdan ko‘rishimiz mumkinki dunyo bo‘ylab tartibga
solinadigan fondlarning umumiy sof aktivlari xajmini katta qismini Amerika
qo‘shma shtatlari ulishii to‘g‘ri kelmoqda.
“MILLIY IQTISODIYOTNI ISLOH QILISH VA BARQAROR RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI”
mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
396
1-rasm. Dunyo bo‘ylab tartibga solinadigan ochiq fondlarning
umumiy sof aktivlari
[4]
Rasmdan ko‘rishimiz mumkinki 2013 yildan 2021 yilga bo‘lgan jarayonda
ko‘rsatkichlar o‘sish tendensiyasiga ega. Dunyoda yuz bergan pandemiya
fonlarga salbiy ta’sir etmagan. Ammo dunyodagi geosiyosiy jarayonlar 2022
yildagi pasayishga o‘z ta’sirini o‘tkazgan. Butun dunyo bo‘ylab tartibga
solinadigan fondlarning umumiy sof aktivlari o‘tgan yildagi keskin pasayishdan
so‘ng 2023-yilda qisman tiklandi (1-rasm). Makroiqtisodiy va geosiyosiy
omillarning uyg‘unlashuvi 2023-yilda jahon kapital bozorlariga ta’sir ko‘rsatdi,
natijada asosiy fondlar qiymati sezilarli darajada oshdi. 2023 yilda moliyaviy
bozorlarni harakatga keltiruvchi omillarga quyidagilar kiradi:
•
ko‘pgina hududlarda inflyatsiya kutilganidan tezroq pasaydi;
•
markaziy bankning sinxronlashtirilgan siyosati inflyatsiya kutilmalarini
ushlab turishga yordam berdi va jahon moliya tizimiga ma’lum barqarorlikni
ta’minlandi [1].
Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi, Isroil-Hamas urushi, AQSh va Xitoy
o‘rtasidagi Tayvan bo‘yicha taranglik va Qizil dengizdagi kemalarga hujumlar
tufayli xalqaro savdodagi uzilishlar bilan bog‘liq global geosiyosiy xavflarga
qaramay, kutilganidan ko‘ra yaxshiroq makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga erishildi.
Investitsiya fondlariga investitsiyalarni jalb qilishning turli xil
yondashuvlarning afzalliklari va kamchiliklari ko‘rib chiqamiz.
Jahon fond bozorlaridagi joriy holat bevosita iqtisodiyotning real sektori
bilan bog‘liq hisoblanib, ilmiy
-texnik jihatdan modernizatsiyalashuvni boshdan
kechirmoqda
va
takomillashgan
elektron
hamda
kommunikatsiya
texnologiyalari keng qo‘llanilmoqda. Fond bozorlarining iqtisodiyot bilan o‘zaro
aloqadorligini tahlil qilish asosida yuzaga kelishi kutilayotgan iqtisodiy
hodisalarni baholash va prognozlash dolzarb masalalardan hisoblanadi. Fond
bozorlarining mamlakat iqtisodiyoti bilan aloqasi YaIM, investitsiya,
jamg‘armalar, ishsizlik darajasi, inflyatsiya darajasi va boshqa ko‘
rsatkichlarga
bog‘liqdir.
“MILLIY IQTISODIYOTNI ISLOH QILISH VA BARQAROR RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI”
mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
397
2-jadval
Investitsiya fondlariga investitsiyalarni jalb qilish yondashuvlari[4]
Yondashuvlar
Afzalliklari:
Kamchiliklari:
Yevropa
yondashuvi
(UCITS):
Investorlarni
himoya
qilishning
yuqori
darajasi, bu ishonchni
oshiradi
va
ko‘proq
kapitalni jalb qiladi.
Og‘ir tartibga solish:
innovatsiyalarni
cheklashi
va
kirish
uchun yuqori to‘siqlarni
yaratishi mumkin.
Amerika yondashuvi:
Moslashuvchanlik
va
innovatsiyalar, ayniqsa
moliyaviy
texnologiyalarda
zamonaviy va dinamik
mablag‘larni jalb qilish.
Hukumatga
qaramlik:
Ba’zi shtatlarda siyosiy
sharoitlar o‘zgarganda
hukumat
yordamiga
qattiq bog‘liqlik xavf
tug‘dirishi mumkin.
Osiyo yondashuvi:
Barqarorlik va uzoq
muddatli
o‘sishni
ta’minlaydigan
faol
hukumat ishtiroki va
yordami.
Soliq xatarlari: Soliq
qonunchiligidagi
o‘zgarishlar
mablag‘larning
jozibadorligiga
salbiy
ta’sir
ko‘rsatishi
mumkin.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, investitsiya fondla
riga
investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha xalqaro amaliyot
xilma-
xil bo‘lib, qat’iy
tartibga solishdan tortib, moslashuvchan marketing strategiyalari va fiskal
imtiyozlargacha bo‘lgan ko‘plab yondashuvlarni o‘z ichiga oladi.
AQSh, Yevropa
davlatlari va boshqa mamlakatlarning muvaffaqiyatli misollari shaffoflik,
di
versifikatsiya va davlat tomonidan qo‘llab
-quvvatlash kombinatsiyasi
investorlar uchun jozibador muhit yaratishi mumkinligini ko‘rsatadi. Kelajakda
investitsiya fondlari kapitalni jalb qilish va
barqaror o‘sishga erishish uchun
ilg‘or tajribalardan foydala
ngan holda jahon iqtisodiy manzarasidagi
o‘zgarishlarga moslashishda davom etadi.
Adabiyotlar ro‘yxati
1.
Sultonboeva M.B. O‘zbekiston Rspublikasida investitsiya fondlarini rivojlantirishda xorij
tajribasidan foydalanish. Monografiya.
–
T.:
«Iqtisodiyot», 2014. –
112 b.
2.
Sultonboeva M.B. Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi venchur fondlar faoliyatini tahlil
qilish - Science and Education, 2023
3.
Sultabaeva Munira Bahodirovna, & Pulatova Mokhira Bakhtiyorovna. (2023).
ANALYSIS OF THE BENEFITS AND ChALLENGES IN ATTRACTING FOREIGN INVESTMENT TO
THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN. Spectrum Journal of Innovation, Reforms and Development, 15,
22
–
26. Retrieved from
https://sjird.journalspark.org/index.php/sjird/article/view/638
4.
