Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
37
RESPUBLIKAMIZNI HUDUDIY LOGISTIKA KOMPANIYALARINI
RIVOJLANTIRISHDA ZAMONAVIY AXBOROT
–
TEXNOLOGIYALARINING AHAMIYATI
Zufarova Nozima Gulamiddinovna,
Xalqaro turizm fakulteti dekani,
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
А
nnotatsiya.
S
o‘
ngi
o‘
n yil mobaynida respublikamizning tashqi savdo tovar
aylanmasini oshirish uchun transport sohasidagi tadbirkorlik faoliyatini
rivojlantirish, jumladan logistik xizmatlari k
o‘
rsatish faoliyatini tashkil etish va uni
rivojlantirish muhim vazifalardan biriga aylandi. Mustaqillik yillarida
iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida b
o‘
lgani kabi transport xizmatlari k
o‘
rsatish
sohasida ham keng qamrovli tub islohotlar amalga oshirildi. Bugun shiddat bilan
o‘
zgarayotgan dunyoda logistik xizmatlari k
o‘
rsatishning bahosi ortib borayotgan,
tabiat injiqliklari, dunyodagi siyosiy vaziyatlar natijasida ayrim mamlakatlarning
transport-logistika xizmat k
o‘
rsatish darajasiga katta zarar yetayotgan, yaqin
yillar ichida neft va neft mahsulotlari, gaz va gaz mahsulotlari bahosi keskin oshishi
bashorat qilinayotgani bir qator nomutanosibliklarni yuzaga keltiradi, bu esa
o‘
z
navbatida respublikamizning tashqi savdo tovar aylanmasini rivojlantirishiga
salbiy taʼsir ko‘
rsatadi.
Kalit s
o‘
zlar:
logistika, logistikani boshqarish, logistik operatsiyalar,
transport tadbirkorligi, tovarlarni tashish, hududiy logistik kompaniyalar, logistik
zanjir, logistikani strategik boshqarish, tashqi iqtisodiy siyosat, tashqi savdo tovar
aylanmasi, logistik infratuzilmalar.
Muammoning
o‘
rganilganlik darajasi.
Respublikamizning tashqi iqtisodiy
faoliyat tovar aylanmasini rivojlantirish maqsadida, barcha hududiy logistik
kompaniyalariningtransport parkini yangilash, eskilarini rekonstruksiya qilish,
ularni zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalari bilan taʼminlash,
magistrallarda GPS-monitoring texnologiyalarini
o‘
rnatish, transport sohasidagi
tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish, uni rivojlantirish, mahsulotlarni yetkazib
berishda xizmat k
o‘
rsatuvchi logistika infratuzlmalari tizimini rivojlantirish va
takomillashtirish masalalari mahalliy va xorijiy olimlar, mutaxasislar tomonidan
keng
o‘
rganilgan.
Respublikamizda hududiy logistika kompaniyalarini zamonaviy axborot
texnologiyalari bilan taʼminlash, transport sohasidagi tadbirkorlikni
rivojlantirishda logistika infratuzilmalarini umumiy ilmiy-uslubiy muammolari
xorijiy olimlar tadqiqotlarida, masalan bu ijobiy
o‘
zgarishlarning afzalliklarini
birinchilardan b
o‘
lib P.Drukker, Y.Shumpeter, D.Bell, K.Klark kabi olimlar tadqiq
etishgan.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
38
Transport sohasidagi tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishda logistik
infratuzilmalarni ahamiyatining ilmiy-nazariy va metodologik masalalari
rossiya
lik iqtisodchi olimlar G.G.Levkin, Ye.I. Аfanasenko, T.V.
Аlesinskaya,
А.I.
Bogdanov, А.А.
Seleznev, I.А.
Elovoy, L.B. Mirotinning ilmiy ishlarida tadqiq
qilingan.
O‘
zbekistonlik olimlardan M.S.Qosimova, Karieva Ya.K., Samatov
G.А.,
B
o‘taev Sh.А., Sidiqna
zarov Q.M., Irisbekova D. va boshqalarning ilmiy asarlarida
respublikamizda logistik xizmatni shakllanishi uning infratuzilmasini
rivojlantirish xususiyatlari, tashkiliy iqtisodiy mexanizmi va samaradorligi tadqiq
qilingan .
Logistika tizimlarining axborot-metodik platformasi (LTAMP) mintaqadagi
strategik rivojlanishning barcha bosqichlarida ularning innovatsion
barqarorligini ta
’
minlash uchun zarurdir. LTAMP yaratish uchun quyidagilar
zarur:
1)
mintaqaviy darajada logistika faoliyatini rivojlantirishning strategik
rejalari va dasturlari, logistika faoliyatining barcha mintaqaviy ishtirokchilari va
logistika
zanjirlari
vositachilarining
harakatlarini
muvofiqlashtirishni
ta
’
minlaydi;
2)
logistika faoliyati sub
’
yektlari tomonidan logistika operatsiyalarini amalga
oshirishning tartibga solinadigan me
’
yori, barcha darajadagi logistika
vositachilari faoliyatiga q
o‘
yiladigan talablar r
o‘
yxati;
3)
logistika tizimlarini boshqarishni axborot-metodik ta
’
minlash, shu
jumladan innovatsion vositalar t
o‘
plami va moddiy, moliyaviy va axborot
oqimlarini alohida logistika zanjirlari kontekstida va agregatda boshqarish uchun
yangi axborot va raqamli texnologiyalar.
LTAMP ning asosi logistikani rivojlantirishning innovatsion paradigmasiga
javob beradigan strategiyalardir. Belgilangan har bir strategiyani amalga
oshirishni axborot bilan ta
’
minlash innovatsion tadbirkorlikning ilmiy
nazariyalari, institutsional nazariyasi va barqaror rivojlanish nazariyasining
o‘
zaro ta
’
siri va
o‘
zgarishi nuqtai nazaridan asoslanadi. LTAMPning tashkiliy
sxemasi biz tomonimizdan 17-rasmda keltirilgan.
LTAMP asosidagi il
g‘
or rivojlanish logistika tizimlarini tahlil qilish nafaqat
hududda logistika faoliyatini rivojlantirishda ularning innovatsion barqarorligini
aniqlash, balki uning hududning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga ta
’
sirini ham
baholash imkonini beradi. Tahlilni bosqichma-bosqich algoritm yordamida
bajarish taklif etiladi.
Tahlil va natijalar.
Mintaqadagi logistika tizimlarining innovatsion barqarorligi holati turli
omillarga qarab tahlil qilinishi lozim: tashqi (ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish, qulay
investitsion va soliq muhiti, mintaqaning mintaqaviy transport-logistika
infratuzilmasining mavjudligi va sifati, shu jumladan mintaqaviy logistika
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
39
markazi va boshqalar ) va ichki (tashish, saqlash, yuklarni qayta ishlash yoki
tovarlar oqimini shakllantirish uchun aloqa funktsiyalarini bajaradigan
vositachilar tarmo
g‘
ini
o‘
z ichiga olgan logistika kanallari soni; elektron t
o‘
lov
tizimlaridan foydalanish darajasi, aloqa va axborot uzatishning yuqori
texnologiyali aloqa vositalari tizimlari, axborotni raqamlashtirish va boshqalar).
Logistika tizimining il
g‘
or rivojlanishi uning tashkiliy, boshqaruv, uslubiy va
axborot texnologiyalari salohiyati bilan belgilanadi, uning rivojlanish darajasi
butun logistika tizimini boshqarish sifatiga bo
g‘
liq.
Salohiyatli deganda an
’
anaviy ravishda tizimning xavfli muhitda ishlashi,
yangilanishi va rivojlanishi, salbiy omillar ta
’
siriga qarshi turish qobiliyati
tushuniladi.
Tashkiliy va boshqaruv salohiyati logistika strategiyasining t
o‘g‘
ri
shakllanishi va samarali amalga oshirilishini ta
’
minlashi kerak, bunda biz
logistika tizimini samarali funktsional va tashkiliy muvofiqlashtirish va
integratsiyalashuvi,
shuningdek,
logistika
tizimlarini
boshqaruvchi
kompaniyalarning korporativ maqsadlarini uzoq muddatli rivojlantirishni
nazarda tutmoqdamiz. Biz logistika tizimlarini rivojlantirishning turli
strategiyalarini (yakka tartibda va kombinatsiyalangan holda) q
o‘
llash
imkoniyatini allaqachon qayd etgan edik, logistika xarajatlarining minimal
darajasi bilan logistika xizmatlari sifatining muvozanati ularni amalga
oshirishning asosiy sharti mintaqaviy darajada logistika tizimining top-
menejerlarining sa
’
y-harakatlarini jamlashiga bo
g‘
liq b
o‘
ladi.
Logistika tizimlari faoliyatini tashkil etish ta
’
minot zanjirida logistika biznes
jarayonlarini t
o‘g‘
ri taqsimlashga bo
g‘
liq. Bu strategik logistika rejalashtirishning
asosiy vazifalaridan biridir. Bu yerda turli usullarni q
o‘
llash mumkin: logistika
operatsiyalarini aniqlash, ularni modellashtirish, logistika biznes-jarayonlarini
reinjiniringi va logistika tizimini boshqarish uchun ajratilgan xizmatlarni
tashkiliy tuzilmalarining funktsiyalarini aniqlash.
Il
g‘
or rivojlanish logistika tizimi raqamli turdagi tizim b
o‘
lishi kerak, ya
’
ni
raqamli texnologiyalarga asoslangan holda, logistika oqimlarining integratsiya
imkoniyatlarini oshirish va ularni raqamli platformalarni almashishda
boshqarish.
Logistikaning raqamli transformatsiyasining afzalliklari har bir biznes
jarayoni uchun aniqlanishi mumkin. Biz 1-jadvalda keltirilgan savdo biznes-
jarayonini kengaytirish orqali asosiy biznes jarayonlari b
o‘
yicha quyidagi
afzalliklarni k
o‘
rsatdik.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
40
1-jadval
Raqamli transformatsiya sharoitida logistika biznes-jarayonlarini tashkil
etish va boshqarishning afzalliklari.
Asosiy logistika biznes
jarayonlari
Raqamli transformatsiya sharoitida logistika biznes
jarayonini tashkil etish va boshqarishning afzalliklari
1. Ta
’
minot zanjiri biznes
jarayoni
Buyurtmani bajarish vaqtini optimallashtirish imkoniyati.
Materiallar oqimini boshqarish sifatini oshirish.
Ombor, ishlov berish va anjomlarni boshqarish infratuzilmasiga
2. Ishlab chiqarishning
biznes jarayoni
Intellektual bashoratlashning yangi turlaridan foydalanish
imkoniyati, ishlab chiqarish dasturini operativ rejalashtirish.
Ishlab chiqarish jarayonini mijozlar buyurtmalariga ularning
talablarini qondirish uchun yanada samarali moslashtirish.
3. Sotish biznes jarayoni,
jumladan,
tarqatish,
saqlash,
tashish
va
iste
’
molchiga
yetkazib
berish
Logistika oqimlarining Internetda kuzatilishi va logistika
bozorining yangi sub
’
yektlarining paydo b
o‘
lishi.
Pudratchilarni tanlashda imkoniyatlarni kengaytirish.
Iste
’
molchi buyurtmalarini tezkor individuallashtirish.
Talab dinamikasiga tezda javob berish qobiliyati.
Savdo va marketing va logistika
o‘
rtasidagi
o‘
zaro funksional
ta
’
sirning rolini kuchaytirish
Manba: muallif ishlanmasi.
Raqamli transformatsiya kontekstida logistika tizim alohida biznes-jarayon
(yoki barcha biznes-jarayonlarning yi
g‘
indisi) b
o‘
yicha tashkil etilgan logistika
ta
’
minot zanjirlari doirasida logistika faoliyatini integratsiyalashuvi miqdoriy va
sifat k
o‘
rsatkichlari (k
o‘
rsatkichlari) bilan belgilanadi, ular birgalikda innovatsion
faoliyat k
o‘
rsatkichlari tizimini ifodalashi mumkin.
Logistika tizimlarini boshqarishning innovatsion faolligi darajasini aks
ettiruvchi sifat tizimi k
o‘
rsatkichlari, ular doirasida inventarizatsiyani va sotishni
boshqarish b
o‘
yicha chora-tadbirlar majmui, shu jumladan marketing tadbirlari
majmuasi amalga oshiriladi, logistika tizimlari faoliyat yuritadigan iqtisodiy
sharoitlarni tavsiflaydi. Ushbu k
o‘
rsatkichlarni 2-jadvalda keltirilgan 8-guruh
k
o‘
rsatkichlarining muvozanatli tizimi sifatida taqdim etish mumkin.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
41
2-jadval
Il
g‘
or rivojlanish logistika tizimlarining innovatsion barqarorligi darajasi
k
o‘
rsatkichlarining muvozanatlashtirilgan tizimi
Logistika tizimlarining innovatsion barqarorligini boshqarish uchun
tizimni q
o‘
llab-quvvatlash balansi
Logistika
faoliyati
k
o‘
rsatkichlari
guruhlari
"ha" = 1
"y
o‘
q" = 0
Logistika boshqaruvining innovatsion
rivojlanishi uchun xavf k
o‘
rsatkichlari
guruhlari (logistika ma
’
muriyati)
"ha" = 0
"y
o‘
q" =1
1-guruh
–
ta
’
minot
logistika k
o‘
rsatkichlari:
(LK-1, LK-2, LK-3 ... LK-
10)
10
5-guruh
–
ta
’
minot zanjirlarini
strategik
rejalashtirishning
innovatsion xatarlari k
o‘
rsatkichlari
(IX5-1, IX5-2, IX5-3 ... IX5-10)
10
2-guruh
–
tarqatish
logistikasi
k
o‘
rsatkichlari
(LK 2-1, LK 2-2, LK 2-3 ...
LK 2-10)
10
6-guruh
–
logistika autsorsingining
innovatsion risklari k
o‘
rsatkichlari
(IR6-1, IR6-2, IR6-3 ... IR6-10)
10
3-guruh
–
ombor
logistikasi
k
o‘
rsatkichlari
(LK3-1, LK3-2, LK3-3 ...
LK3-10)
10
7-guruh
–
axborot logistik risklari
k
o‘
rsatkichlari (IR7-1, IR7-2, IR7-3 ...
IR7-10)
10
4-guruh
–
transport
logistikasi
k
o‘
rsatkichlari
(LK 4-1, LK 4-2, LK4-3 ...
LK4-10)
10
8-guruh
–
logistika faoliyatini hisobga
olish va nazorat qilishni q
o‘
llab-
quvvatlashning xavf k
o‘
rsatkichlari
(XK8-1, XK8-2, XK8-3 ... XK8-10)
10
Balans
(guruhdagi
k
o‘
rsatkichlarning
maksimal soni = 10)
40
Balans (guruhdagi k
o‘
rsatkichlarning
maksimal soni = 10)
40
Manba: muallif ishlanmasi.
Har bir guruhda bir xil miqdordagi k
o‘
rsatkichlar tanlanishi kerak
–
kamida
3 tadan k
o‘
pi bilan 10 tagacha. Minimal raqam bilan tizimda 24 ta, maksimal
–
80
ta k
o‘
rsatkich k
o‘
rsatiladi. Tizimga k
o‘
rsatkichlarni maksimal miqdordan ortiq
kiritishni maqsadga muvofiq emas deb hisoblaymiz.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
42
K
o‘
rsatkichlar muvozanatiga ikkilik baholash yordamida erishiladi:
–
logistika faoliyati guruhlari k
o‘
rsatkichlari ijobiy javob bilan bir ball oladi.
Har bir guruhda 10 ta k
o‘
rsatkichdan iborat maksimal ball 40 ball;
–
salbiy javobga ega b
o‘
lgan xavf guruhlari k
o‘
rsatkichlari bir ball oladi. Har
bir guruhda 10 k
o‘
rsatkichdan iborat maksimal ball
–
40.
Logistika faoliyatining sifat k
o‘
rsatkichlarining maksimal miqdoriy natijasi
40 ball va innovatsion rivojlanish xavfining y
o‘
qligi ham 40 ball minimal risklar
(yoki ularning y
o‘
qligi) bilan logistika tizimining yuqori innovatsion
barqarorligini k
o‘
rsatadi. Natijaning pasayishi tizimning innovatsion rivojlanish
mezonlariga javob bermasligini k
o‘
rsatadi. Har bir alohida k
o‘
rsatkich uchun
ikkilik baholashdan foydalangan holda logistika tizimining innovatsion
barqarorligi darajasini baholashni aniqlashtirish uchun siz jadvallarda keltirilgan
balansni baholash shkalasidan foydalanishingiz mumkin.
3-jadval
Logistika tizimining balansini innovatsion barqarorligi darajasini
baholash shkalasi
Skala asosida baholash
Ballar
Baholash shartlari
Nol yoki past innovatsion
barqarorlik
0-20 Tizimni tashkil etish xavfining yuqori darajasi.
Logistika tizimini tashkil etish va boshqarishning
innovatsion usullarini q
o‘
llashning past darajasi
Innovatsion barqarorlikning
o‘
rtacha darajasi
21-40 Tizimni tashkil etish xavfining
o‘
rtacha darajasi.
Logistika tizimini tashkil etish va boshqarishning
innovatsion usullarini q
o‘
llashning maqbul darajasi
Innovatsion barqarorlikning
maqbul darajasi
41-60 Tizimni tashkil etish xavfining maqbul darajasi.
Logistika tizimini tashkil etish va boshqarishning
innovatsion usullarini q
o‘
llashning maqbul darajasi
Innovatsion barqarorlikning
yuqori darajasi
61-80 Tizimning past xavfli tashkil etilishi.
Logistika tizimini tashkil etish va boshqarishning
innovatsion usullarini yuqori darajada q
o‘
llash
Innovatsion barqarorlikning maqbul va yuqori darajasi biz il
g‘
or
rivojlanishning logistika tizimi bilan shu
g‘
ullanayotganimizni k
o‘
rsatadi.
Raqamlashtirish sharoitida logistika ma
’
muriyatchiligining uslubiy
salohiyati (uslubiy ta
’
minoti) k
o‘
p jihatdan quyidagilarga bo
g‘
liq:
1) logistika tizimidagi har bir ishtirokchining, shu jumladan vositachilarning
logistika faoliyati texnologiyalari va turlarini tanlashdan;
2) tizimdagi logistika faoliyatining har bir ishtirokchisi uchun soliqqa tortish
rejimini tanlash;
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
43
3) mintaqadagi investitsiya siyosati va mintaqaviy logistika infratuzilmasini
shakllantirish uchun real investitsiyalar mavjudligi;
4) logistika faoliyati sub
’
ektlarining tarmoqdagi integratsiyalashgan
o‘
zaro
ta
’
siri uchun xavflarni minimallashtirish mexanizmlarini tanlash;
5) individual logistika oqimlarini va umuman logistika tizimini boshqarishda
innovatsion texnologiyalardan foydalanish darajasi;
6) kadrlar siyosatining samaradorligi;
7) nazorat qilish texnologiyalari va vositalaridan foydalanish samaradorligi.
Logistika tizimlarining innovatsion barqarorligini boshqarish usullari
logistika elementlari va logistika oqimlarini optimallashtirish mexanizmlarini
aniqlashga qaratilgan. Usullarni oqilona tanlash uchun logistika faoliyatini
axborot-metodik ta
’
minlash, shu jumladan buxgalteriya hisobi va tahliliy
b
o‘
linma, nazorat b
o‘
limi va monitoringni ta
’
minlash kerak. Il
g‘
or rivojlanish
logistika tizimlari faoliyati t
o‘g‘
risida ishonchli ma
’
lumotlarni shakllantirish
zamonaviy axborot-kommunikatsiya tizimlari va axborotni qayta ishlash
texnologiyalaridan foydalanishni talab qiladi.
Logistika kompaniyalari va logistika tizimlari faoliyati t
o‘g‘
risidagi
ma
’
lumotlarni yaratish va qayta ishlash uchun foydalaniladigan taniqli va
mutaxassislar tomonidan ijobiy baholangan texnologiyalar quyidagi maqsadlar
uchun maxsus dasturiy ta
’
minot yaratilgan texnologiyalardir:
- arizalarni shakllantirish va qayta ishlash, statistik ma
’
lumotlarni yuritish va
tashish uchun arizalarni hisobga olish;
- y
o‘
nalishlarni shakllantirish va kuzatish;
- buyurtmachi va pudratchi
o‘
rtasida hujjat aylanishini saqlash va
shakllantirish;
- transport vositalari va korxona resurslarini hisobga olish;
- aktlar, y
o‘
l varaqalari va boshqa hujjatlarni yuritish;
Shuni ta
’
kidlash kerakki, logistika faoliyatining k
o‘
plab ishtirokchilarining
raqamli ish rejimiga
o‘
tishi foydalaniladigan texnologiyalarning mazmunini
o‘
zgartirdi, chunki logistikada axborotni yaratish, qayta ishlash, almashish va
uzatish uchun yangi texnologiyalarni ommaviy joriy etish endi cheklanmagan.
Axborotni raqamlashtirish jarayoni raqamli texnologik platformalar faoliyati
bilan ta
’
minlangan ta
’
minot zanjiri ishtirokchilarining yangi integratsiya aloqalari
bilan t
o‘
ldiriladi. Bunday platformalar asosida, avvalroq ishimizda
ta
’
kidlaganimizdek, mijozlar bilan ishlash b
o‘
yicha t
o‘
plangan tajribani hisobga
olgan holda yaratilgan axborot tizimlari birlashtiriladi, virtual va real logistika
ob
’
yektlari, shu ju
mladan “Internet narsalari” va "blokcheyn texnologiyalari",
logistika tizimlari ichidagi
o‘
zaro ta
’
sir va bu tizimlarning atrof-muhit bilan
o‘
zaro
ta
’
siri qayta qurilmoqda. Shu bilan birga, tizim doirasidagi logistika faoliyatining
har bir ishtirokchisi umumiy axborot-uslubiy platformalar asosida mavjud
raqamli texnologiyalardan foydalangan holda, logistika faoliyatini yoki individual
logistika jarayonlarini modellashtirish imkoniyatiga ega.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
44
Hеch kimgа sir emаski, sun’
iy y
o‘ldоsh аlоqа kаnаllаri lоgistikа zаnjirining
istаlgаn gеоgrаfik nuqtаsigа kаttа hаjmdаgi ma’lumоtlаrni tеzdа uzаtish imkоnini
bеrаdi. Grаfik ахbоrоt trаnspоrt hujjаtlаrini uzаtish vа sаqlаshni sеzilаrli
dаrаjаdа yaхshilаdi, chunki u оptik o‘qish (skаnеrlаsh), fаksimil yoki kоmpyutеr
аlоqаsi tехnоlоgiyasigа аsоslаngаn. Alоqа kаnаllаri оrqаli hujjаtlаrning o‘
z
vаqtidа kеlib tushishi lоgistikа fаоliyati sub’еktlаrining buхgаltеriya hisоbi
tizimidа оpеrаtsiyalаrning o‘z vаqtidа аks еttirilishigа, sоliqlаr vа hisоbоtlаrning
o‘z vаqtidа to‘lаnishigа bоg‘
liq.
Aylаnmа mаblаg‘lаrning аylаnishini tеzlаshtirish, o‘z nаvbаtidа, bundаy
innоvаtsiyalаrdаn fоydаlаnishning ijоbiy nаtijаsidir, chunki u mоliyaviy
rеsurslаrni vа pul оqimlаrini o‘z vаqtidа hisоb
-
kitоblаrni аmаlgа оshirish uchun
sаfаrbаr qilаdi,
lоgistikа tаshkilоtining vа bоshqа hаr qаndаy tаshkilоtning
mоliyaviy hоlаtini o‘sish imkоniyatini оshirаdi, bоshqа fаоliyat bilаn bir qаtоrdа
lоgistikа fаоliyati bilаn shug‘ullаnаdigаn tаshkilоt biznеsning bаrqаrоr
rivоjlаnishini ta’minlаydi.
Innоvаtsiоn
iqtisоdiyotdа lоgistikа fаоliyati bоshqаruv tizimining аlоhidа
sоhаsi sifаtidа mаhsulоtlаrni bоzоrdа tаqsimlаshni bаrchа ishtirоkchilаrining
tехnоlоgik, tаshkiliy vа iqtisоdiy imkоniyatlаri vа mаnfааtlаrini yagоnа
mехаnizmgа bоg‘lаydi. Tаshkilоtlаrning lоgistikа fаоliyatini rivоjlаntirishning
аfzаlliklаri ekspоrt qiluvchi tаdbirkоrlаrning, shu jumlаdаn kichik vа o‘rtа biznеs
muhitining rаqоbаtbаrdоshligi vа fаоlligini оshirish imkоniyatidаdir.
X U L O S А
Olib borilgan tadqiqotlar natijasida quyidagi xulosaga kelindi:
Ushbu
tadqiqot
doirasida
transport
sohasidagi
tadbirkorlikni
rivojlantirishga innovatsialarni, istiqbolli yoʼnalishlari, logistika infratuzilmalari
faoliyatini monitoringini ichki va tashqi muhitidan tarkib topgan mexanizmini
ishlab chiqilishi, transport xizmatlari bozorida raqobat ustunligiga erishish
hamda yuk tashish qamrovini kengaytirish asosida tizimning huquqiy-
meʼyoriy,
harajatlar darajasiga, moliyaviy taʼminlanganlik va natijalarni baholash
tamoyiliga muvofiqligini taʼminlash imko
nini yaratadi.
Passajirlar va yuklarni yetkazib berishda transport xizmatlari k
o‘
rsatishni
rivojlantirishda logistika infratuzilmalarini texnik-iqtisodiy va ekspluatatsion
salohiyatlaridan unumli foydalanish orqali, logistika xizmatlari bozorning
maqsadli
segmentida raqobat ustunligini taʼminlash hisobiga qishloq xo‘
jaligi
maxsulotlarini tashish hajmining oshishi va
o‘
zgaruvchan xarajatlarning tejalishi
asoslanib, transport xizmatlari uchun sarflanadigan xarajatlar mahsulotga
nisbatan
o‘zgarmasligini taʼmi
nlaydi.
Logistika xizmatlari bozoridagi raqobatchilikka taʼsir etuvchi omillarning
taʼsir darajasini ekspertlar yordamida baholash maqsadga muvofiq bo‘
lib, bunda
raqobatchilik darajasi va intensivligini aniqlash hamda raqobatchilikka sezilarli
taʼsir etuv
chi bozor omillarining tahlili amalga oshirilgan.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
45
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati
1.
P.Drukker,
Rostu,
Y.Shumpeter,
D.Bell,
K.Klark.
Logistika:
integrirovannaya sep postavok / Per. s angl. M.: ZАO «Olimp–Biznes», 2001.
-640
2.
Safarov
N.Ch.
“Xalqaro
transport
xizmatlari
bozorida
raqobatbardoshlikni
oshirishning
ustuvor
yoʼnalishlari”
nomzodlik
dissertatsiyasi.
3.
Meva
–
sabzavotchilikni yanada rivojlantirish va eksportini oshirish
chora tadbirlariga bagʼishlangan videoselektor yigʼilishida soʼzlagan nutq
i.
“Xalq soʼzi” gazetasining 2019
-yil 6-noyabr, 229(7459)-soni
4.
Prezident Sh.M. Mirziyoyev 2019-yilning 23-martida b
o‘
lib
o‘
tgan
qishloq x
o‘
jaligini jadal rivojlantirish va islohatlarni chuqurlashtirish b
o‘
yicha
ishlar natijalariga ba
g‘
ishlangan yi
g‘
ilish
da “Fermerlarga faqat zarar olib
keladigan hosildorligi 15 sentnerdan past boʼlgan yerlarga paxta ekishdan
mutlaqo voz kechamiz. Endilikda bu maydondarga yuqori daromadli eksportbop
ekinlar ekiladi” deb nomlangan maʼruzalari.
5.
O‘
zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning 2017-yil
2-
dekabrdagi “2018–
2022-yillarda yuklar tashishning tashqi savdo
y
o‘
nalishlarini
diversifikatsiya
qilish
va
transport
infratuzilmasini
takomillashtirish chora-tadbirlari t
o‘g‘risida”gi, 2016
-yil 5-oktabrdagi
PF-4848-son qarori.
6.
O‘
zbekiston Respublikasi Davlat statistika q
o‘
mitasi 2018-yilgi statistik
maʼlumotlari.
7.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning “Iqtisodiyot
tarmoqlari va hududlarning eksport salohiyatini oshirish va ulardan samarali
foydalanish, investitsiyalarni, avvalo, t
o‘g‘
ridan-t
o‘g‘
ri xorijiy investitsiyalarni
jalb qilish va
o‘
zlashtirish, ishlab chiqarishni mahalliylashtirish k
o‘
lamini
kengaytirish” masalalariga bag‘
ishlangan videoselektor yi
g‘
ilishidagi nutqi.
“Xalq so‘zi” gaz
etasining 2019-yil 13-avgust 165(7395)-soni.
