Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 1
130
сий шерикчилик секторига бўлган талабнинг
ошишига таъсир этади
13; 3438-б
.
Ислом молияси тамойиллари асосида
ишловчи инструментларнинг мавжуд эмас-
лиги фонд бозори ривожланишининг тўсиқ-
ларидан бири сифатида кўриш мумкин ва бу
айрим турдаги салоҳиятли инвесторлар учун
бозорнинг ноқулайлигини келтириб чиқа-
ради. Шунингдек, сармояларнинг самарасиз
жамғарилишига ва “яширин” иқтисодиётга
ўтиб кетишига сабаб бўлади.
Мамлакат фонд бозорининг барча тои-
фадаги инвесторлар учун қулайлигини оши-
риш, “яширин” иқтисодиёт ҳажмини камай-
тириш ва иқтисодиётдан четда қолган мо-
лиявий ресурсларнинг самарали жамғарили-
ши учун исломий қимматли қоғозларни жо-
рий этиш муҳим аҳамият касб этади.
Манба ва адабиётлар рўйхати:
1. Usmani, Muhammad Taqi. “Sukuk and their contemporary applications. (2007)” Translated from the original Arabic
by Sheikh Yusuf Talal DeLorenzo, AAOIFI Shari’a Council meeting, Saudi Arabia. 15 р.
http://islamic-finance.ru/news/2013-10-30-1245
3. Hans Visser. Islamic Finance: Principles and Practice. – Edward Elgar, Cheltenham, UK Northampton, MA, USA, - 2009.
184 p.
4. Warde, Ibrahim, 2011, Islamic finance bankruptcy, financial distress and debt restructuring: A short report, (Harvard
Law School, Cambridge).
https://www.investopedia.com/terms/s/sukuk.asp
6. Г.Т.Гафурова. Сукук в системе исламского финансирования // Вестник АГТУ. Экономика. 2011. №2 90-94с.
7. Исломий молия асослари
Матн
/ Е.А.Байдаулет. – Тошкент: «O‘zbekiston» НМИУ, 2019. – 432-б.
8. Сукук. Шариатский стандарт №17 / Пер. с англ.; [Ред. совет: P.P. Вахитов и др.]; Орг.бух. учета и аудита
исламских фин. учреждений (AAOIFI). - М.: Исламская книга, 2010. 40 с.
9. Абдумажид Анорбоев. “Ан-Наъйм” – Т.: “Абдулла Қодирий”, 2003. – 960 б.
10. Rodney Wilson. Islamic Bonds: Your Guide to Issuing, Structuring and Investing in Sukuk – Overview of the sukuk
market. Euromoney Institutional Investor PLC. London, 17 p.
11. Муаллиф томонидан тузилган.
12. C.J.Godlewski, R.Turk-Ariss & L.Weill. Sukuk vs. conventional bonds: A stock market perspective. Journal of
Comparative Economics, 41, 2019 pp 745-761.
13. Л.С.Мокина. Исламские ценные бумаги как источник финансирования инвестиционных проектов и
перспективы их размещения на финансовом рынке России // Российское предпринимательство. 2017. Том 18. №22.
С3429-3446.
РЕАЛ ВА МОЛИЯ СЕКТОРЛАРИ ОРАСИДАГИ МУНОСАБАТЛАРНИНГ
НАЗАРИЙ МЕТОДОЛОГИК АСОСЛАРИ
Исаков Жанабай Якипбаевий – ТДИУ и.ф.д., проф
Исаков Илҳомбек Жанабай ўғли – ТМИ талабаси
Аннотация.
Ушбу мақолада иқтисодиётнинг реал ва молия секторлари ўртасидаги ўзаро
муносабатлар хусусида таниқли иқтисодчи олимлар томонидан билдирилган илмий-назарий қарашлар
қиёсий ва танқидий асосда таҳлил қилинган. Муаллиф, таҳлил натижаларига асосланган ҳолда,
иқтисодиётнинг реал ва молия секторлари ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг назарий асосларига хос
бўлган хусусиятларни аниқлаган.
Таянч сўзлар:
бюджет дефицити, кредит, молия сектори, молия бозори, монетизация
коэффициенти, пул массаси, пуллар таклифи, рецессия, реал сектор, фоиз ставкаси.
Аннотация.
В данной статье на сравнительной и критической основе анализированы научно-
теоретические взгляды известных ученых-экономистов о взаимоотношениях реальной и финансовой
секторов экономики. Автор, опираясь на результаты анализа, выявила особенности теоретических
основ взаимоотношений между реальном и финансовом секторов экономики.
Ключ слова:
бюджетный дефицит, кредит, финансовый сектор, монетизация коэффициент,
денежная масса, предложение денежных, рецессия, реальный сектор, процентная ставка.
Annotation.
This article analyzes comparatively and critically the scientific and theoretical views of the
economic scientists about the relationship between the real and financial sectors of the economic. The author has
identified the features that are peculiar to the theories in the relationship between the real and financial sectors of
the economy on the basis of the results of analysis.
Key words:
budget deficit, loan, financial sector, financial market, monetary coefficient, mass money, money
supply, real sector, recession, interest rate.
МОЛИЯ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 1
131
Иқтисодиётнинг молия ва реал сектор-
лари ўртасидаги муносабатлар хусусида бир
қатор методологик ёндашувлар мавжуд
бўлиб, фикримизча, бунда уч асосий
ёндашувни ажратиб кўрсатиш мумкин. Би-
ринчи ёндашувга кўра, бу молия секторининг
ривожланиш даражаси билан иқтисодиёт-
нинг реал секторини ривожланиш даражаси
ўртасида ижобий корреляцион боғлиқлик-
нинг мавжудлигидир.
А. Демиргуч-Кинт, Р.Левин, М.Пагано,
Д.Эйсмоглу каби иқтисодчи олимлар томони-
дан амалга оширилган тадқиқотлар молия
секторининг ривожланиш даражаси билан
реал секторнинг ривожланиш даражаси ўрта-
сида ижобий корреляцион боғлиқнинг мав-
жудлигини кўрсатди. Яъни, мамлакатда мо-
лия секторининг ривожланиш даражаси қан-
чалик юқори бўлса, реал сектор корхоналари
фаолиятининг ривожланиш даражаси ҳам
шунчалик юқори бўлади[1].
Тараққий этган мамлакатларда кредит
тизимининг ривожланганлиги иқтисодиёт-
нинг реал сектори корхоналарининг молия-
лаштириш манбаларига бўлган талабларини
қондириш имконини беради. Хусусан, банк
тизимининг ривожланганлиги хўжалик юри-
тувчи субъектларнинг кредитларга, шу жум-
ладан инвестицион кредитларга бўлган
эҳтиёжларини қондириш имконини беради.
Француз олим Р.Баранинг фикрига
кўра, кредит харид қобилияти умумий балан-
сини ва иқтисодиётнинг глобал ликвидлили-
гини таъминловчи муҳим инструмент ҳисоб-
ланади.
Проф. О.Лаврушиннинг фикрига кўра,
қайта тақсимлаш функцияси туфайли кредит
бутун иқтисодий тизимни, шу жамладан,
ишлаб чиқаришни ривожлантириш учун за-
рур бўлган моддий шарт-шароитларни юзага
келтиради[2].
Аммо ривожланаётган мамлакатлар ва
ўтиш иқтисодиёти мамлакатларида молия
бозорларининг ривожланмаганлиги молия
секторининг иқтисодиётнинг реал сектори-
ни ривожлантиришдаги ролини оширишга
тўсқинлик қилади. Эйхенгрин ва Хаусманн
томонидан амалга оширилган тадқиқотлар-
нинг натижалари кўрсатдики, ривожланаёт-
ган мамлакатларда молия бозорларининг
ривожланмаганлиги инвестицияларни мо-
лиялаштириш учун зарур бўлган узоқ муд-
датли ресурсларни жалб этиш имконини бер-
майди. Натижада узоқ муддатли инвестицион
лойиҳаларни қисқа муддатли кредитлар ҳи-
собидан молиялаштириш ҳолатилари юзага
келади. Бу эса, трансформация ва ликвидли-
лик риски муаммосининг чуқурлашишига
олиб келади. Мазкур ёндашув тарафдорлари
қимматли қоғозлар бозорининг реал сектор-
ни ривожлантиришдаги ўрни ва аҳамияти
масаласига алоҳида эътибор қаратадилар.
Уларнинг фикрига кўра, қимматли қо-
ғозлар бозори, биринчи навбатда, иқтисоди-
ётнинг реал сектори корхоналари учун мо-
лиявий ресурслар жалб қилишнинг муҳим
манбаидир[3].
Аммо молия секторининг ривожланиш
даражаси билан иқтисодиётнинг реал секто-
рини ривожланиш даражаси ўртасида ижо-
бий корреляцион боғлиқликнинг мавжуд-
лиги хусусидаги ёндашувда миллий тўлов
тизимининг иқтисодиётнинг реал секторига
таъсири ўз ифодасини топмаган. Юқорида
қайд этилган тадқиқотларда дебетли ва кре-
дитли флоут масаласи, тўлов тизимидаги
ликвидлилик масаласи умуман таҳлил қи-
линмаган.
Фикримизча, тўлов тизими, молиявий
секторнинг муҳим таркибий қисми сифатида,
иқтисодиётнинг реал секторини ривожлан-
тиришга бевосита таъсир кўрсатади. Шу са-
бабли, мазкур таъсирга баҳо бериш иқтисо-
диётнинг реал ва молия секторлари ўртаси-
даги муносабатларни ривожлантириш маса-
ласини тадқиқ қилишда муҳим аҳамият касб
этади.
Бундан ташқари, мазкур ёндашувда
иқтисодиётдаги тўловсизлик муаммосининг
реал ва молия секторлари ўртасидаги муно-
сабатларга таъсири ҳам, фикримизча, асослаб
берилмаган.
Иқтисодиётнинг реал сектори ва молия
секторлари ўртасидаги муносабатлар хусуси-
даги иккинчи ёндашувга кўра, молия сектори
реал секторнинг ривожланишига ҳал қилув-
чи таъсир кўрсата олмайди. Ушбу ёндашув
намоёндаларининг фикрига кўра, макроиқ-
тисодий таҳлил монетар бўлиши мумкин
эмас, пул маблағлари эса, ишлаб чиқариш-
нинг узлуксизлигини таъминлаш учунгина
керак.
Молия бозорларининг ривожланмаган-
лиги, банк секторида молиявий ресурслар
тақчиллиги
муаммосининг
мавжудлиги,
инфляция ва миллий валютанинг девальва-
ция даражасининг юқори эканлиги молия
секторининг реал секторни ривожлантириш-
даги аҳамиятини оширишга тўсқинлик қи-
лади.
МОЛИЯ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 1
132
Бунда молия сектори ва реал сектор
ўртасидаги икки томонлама алоқадорликни
кузатиш мумкин. Бир томондан, реал сектор-
нинг ривожланиш даражасининг паст экан-
лиги уларнинг пул оқими заифлигини юзага
келтиради. Бу эса, ўз навбатида, молия секто-
рининг ривожланишига нисбатан салбий
таъсирни юзага келтиради. Яъни, реал сектор
корхоналарининг қимматли қоғозлар бозо-
ридаги фаолиятини ривожлантириш, тижо-
рат банкларининг молиявий хизматларидан
фойдаланиш даражасини ошириш имконият-
лари чегараланиб қолади. Икинчи томондан
эса, молиявий секторни реал секторни мо-
лиялаштириш имконияти чекланган бўлади.
Учинчи методологик ёндашувга кўра,
молиявий сектор реал секторнинг ривожла-
нишига ҳал қилувчи таъсир кўрсатади. Ушбу
кучли таъсир монетар сиёсат ва бюджет-
солиқ сиёсати инструментларининг хўжалик
юритувчи субъектлар фаолиятига ва иқтисо-
дий ўсишга нисбатан бевосита ва кучли
таъсирида намоён бўлади.
Мазкур ёндашув, фикримизча, жаҳон
иқтисодиёти ривожланишининг замонавий
босқичида кўпроқ амалий аҳамият касб
этмоқда. Бунинг сабаби шундаки, тараққий
этган мамлакатлар амалиётида монетар сиё-
сат умумий талабга таъсир этувчи асосий
омилга айланди. Чунки, Марказий банкнинг
экспансионистик
пул-кредит
сиёсатини
амалга оширилиши тижорат банклари кре-
дитларининг фоиз ставкаларини пасайишига
олиб келади ва бунинг натижасида тижорат
банклари кредитларидан аҳолининг ва хўжа-
лик юритувчи субъектларнинг фойдаланиш
даражаси ошмоқда. Пировард натижада, уму-
мий талаб ошади ва ушбу ҳолат иқтисодий
ўсишга нисбатан ижобий таъсирни юзага
келтиради.
Г. Мэнкьюнинг фикрига кўра, барча мо-
лия институтлари – акция ва облигациялар
бозори, банклар, кредит уюшмалари, суғурта
компаниялари битта умумий мақсадга – кре-
диторларнинг ресурсларини кредит олувчи-
ларга йўналтиришга қаратилган[4]. Бунда
олим иқтисодиётнинг реал секторини ривож-
лантиришни молия институтларисиз тасав-
вур этиб бўлмаслигиин таъкидлайди.
О.Бланшарнинг хулосасига кўра, Марка-
зий банк монетар сиёсат орқали кредитлар-
нинг фоиз ставкасига таъсир этади ва шу йўл
билан пулларга бўлган талабни ва пуллар
таклифини тартибга солади[5].
О.Бланшарнинг ушбу хулосаси амалий
аҳамиятга эга. Хусусан, 1980 йилда АҚШда
Федерал захира тизими (ФЗТ) ҳукуматнинг
қимматли қоғозларини РЕПО шарти билан
сотиш орқали банк тизимидаги депозитлар
таклифини камайтириш йўли билан кредит-
ларнинг фоиз ставкасини оширди. Бунинг
натижасида доллардаги пул массасининг
ўсиш суръатларини пасайтиришга эришил-
ди[6].
2008 йилда бошланган жаҳон молия-
вий-иқтисодий инқирозининг оқибатларини
бартараф этишда дунёнинг кўпчилик мамла-
катларида Марказий банклар экспансионис-
тик монетар сиёсатни амалга оширишди.
Хусусан, АҚШ ФЗТ, Япония Марказий банки
ва Европа Марказий банки ноллик ҳисоб
ставкаларига асосланган “арзон пуллар” сиё-
сатидан фойдаланишди.
Аксинча, рестрикцион монетар сиёсат-
нинг амалга оширилиши тижорат банклари
кредитларининг фоиз ставкаларини ошиши-
га олиб келади. Бу эса, кредитлардан фойда-
ланиш даражасининг пасайишига олиб кела-
ди. Натижада, хўжалик юритувчи субъект-
ларнинг инвестицион харажатларини молия-
лаштириш ҳажми қисқаради.
Уэрто де Сотонинг илмий хулосасига
кўра, тижорат банкларининг кредитлари
иқтисодий ўсишни таъминлашнинг зарурий
шарти ҳисобланади ва Марказий банкнинг
захира талабларининг кучайтирилиши улар-
нинг кредит экспансиясига салбий таъсир
этувчи асосий омил ҳисобланади[7].
Ф.Мишкиннинг фикрига кўра, ўтиш
иқтисодиёти мамлакатларида банкларнинг
кредитлаш амалиётининг ривожланмаганли-
ги иқтисодиётга қилинаётган инвестициялар
ҳажмини оширишга тўсқинлик қилаётган
асосий омил ҳисобланади. Бу эса, иқтисодий
ўсишнинг секинлашишига сабаб бўлади[8].
Иқтисодиётнинг реал ва молия сектор-
лари ўртасидаги муносабатлар хусусидаги
ёндашувда монетар ва фискал сиёсат ўртаси-
даги уйғунликни таъминлаш орқали реал
секторни ривожлантиришга кўмаклашиш
ғояси мавжуд[9].
Ушбу ғоянинг асосий мазмуни шундан
иборатки, давлат бюджетини дефицитини
қисқартиришга қаратилган қаттиқ солиқ сиё-
сати товарлар ва хизматларга бўлган талабни
қисқаришига олиб келиши мумкин. Бундай
шароитда Марказий банк экспансионистик
монетар сиёсатни амалга ошириш йўли би-
лан умумий талабни рағбатлантиради. Нати-
МОЛИЯ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 1
133
жада бир даврнинг ўзида давлат бюджети
дефицити ҳам қисқаради, ЯИМ ҳам ўсади.
Мазкур ғоя, фикримизча, муҳим амалий
аҳамият касб этади. Масалан, ХХ асрнинг 90-
йилларида АҚШда монетар сиёсат ва солиқ
сиёсати ўртасидаги уйғунликни таъминлаш
орқали давлат бюджети дефицитини сези-
ларли даражада қисқартириш ва иқтисодий
ўсиш суръатларини таъминлашга муваффақ
бўлинди.
АҚШда 1991 йилда давлат бюджети
дефицитининг ЯИМга нисбатан даражаси 3,3
фоизни, кредитларнинг фоиз ставкаси эса,
7,3 фоизни ташкил этар эди. 1991 йилдан
бошлаб солиқларни ошириш ва бюджет хара-
жатларини камайтириш йўли билан давлат
бюджети дефицитини қисқартиришга қара-
тилган бюджет-солиқ сиёсатини амалга оши-
рила бошланди. ФЗТ ушбу жараённи қўллаб-
қувватлаш мақсадида фоиз ставкаларини
пасайтириш сиёсатини қўллади: 1994 йилга
келиб АҚШ давлат бюджетининг дефицити
ЯИМга нисбатан 2,7 фоизни ташкил этди. Бу
даврда фоиз ставкаси 3,3 фоизни ташкил
қилди[10].
Юқорида қайд этилган ғоянинг амалий
аҳамиятини Ўзбекистон амалиётида ҳам
кузатиш мумкин. 2000 йилда Ўзбекистон Рес-
публикаси давлат бюджети дефицитининг
ЯИМга нисбатан даражаси 1,2 фоизни ташкил
этар эди. Бу вақтда Ўзбекистон Республикаси
Марказий банкинниг йиллик қайта молия-
лаш ставкаси 32,3 фоизни, тижорат банклари
томонидан сўмда берилган кредитларнинг
ўртача йиллик фоиз ставкаси эса, 24,5 фоиз-
ни ташкил қилар эди. Давлат бюджети дефи-
цитига барҳам бериш мақсадида амалга оши-
рилган бюджет сиёсати натижасида 2005
йилда бюджетни ЯИМга нисбатан 1.2 фоиз
даражасида профицит билан бажарилишга
эришилди. Бу даврда Марказий банкнинг
қайта молиялаш ставкаси 24,5 фоизни, тижо-
рат банклари томонидан сўмда берилган
кредитларнинг ўртача йиллик фоиз ставкаси
эса, 16,8 фоизни ташкил этди[16].
Таъкидлаш жоизки, мазкур методоло-
гик ёндашувда иқтисодиётнинг реал секто-
рини молиявий секторни ривожлантиришга
таъсири ҳам ўз ифодасини топган.
Ф.Хайекнинг фикрига кўра, иқтисодий
инқирозлар капитализмга хос ҳодиса бўлиб,
улар ишлаб чиқаришга жиддий зиён етказа-
ди ва жамланган капиталнинг ейилиб кети-
шига олиб келади[11].
Ф.Хайекнинг ушбу хулосаси ҳозирги
давр учун ҳам амалий аҳамият касб этади.
Хусусан, 2008 йилда бошланган жаҳон молия-
вий-иқтисодий инқирози дунёнинг кўплаб
мамлакатларида ишлаб чиқариш ҳажмининг
қисқариши натижасида компанияларга те-
гишли бўлган капитал миқдорининг кескин
камайишига сабаб бўлди.
Инқироз таъсирида Ғарбий Европадаги
айрим йирик компанияларда ишлаб чиқариш
ҳажми 60 фоизгача қисқарди. Бунинг натижа-
сида уларнинг пул маблағлари айланма капи-
тални тўлдиришга ҳам етмай қолди.
Б.Баверкнинг хулосасига кўра, инди-
видларнинг кўп истеъмол қилиш ва кам жам-
ғариш тўғрисидаги умумий қарори капитал-
нинг ейилиб кетишига олиб келади ва бу-
нинг натижасида ишлаб чиқариш қувватлари
ва истеъмол товарлари ишлаб чиқариш ка-
маяди[12].
Б.Баверкнинг ушбу хулосаси муҳим ама-
лий аҳамият касб этади. Ҳозирги даврда жам-
ғариш ва истеъмол ўртасидаги нисбат ривож-
ланаётган мамлакатларда иқтисодий ўсишни
белгиловчи асосий омилга айланди. Хусусан,
Хитойда жамғариш меъёрининг юқори дара-
жада (29,5 % - 42,0%) сақлаб турилганлиги
сабабли
30 йил мобайнида
ЯИМ 30 мартага,
аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМ 15
мартага ошди[13].
Шунингдек, ушбу методологик ёнда-
шувга кўра, фаолиятини кенгайтираётган
тадбиркорлар томонидан юзага келадиган
қўшимча талаб ишлаб чиқаришга мўлжал-
ланган товарлар баҳоси ва иш ҳақининг оши-
шига олиб келади. Ўз навбатида, иш ҳақи-
нинг ўсиши билан, истеъмол товарларининг
баҳоси ҳам ўсади[14].
Таъкидлаш жоизки, иқтисодий ўсиш
моделларида иқтисодий ўсишни таъминлаш-
да молия секторининг ўрни ва аҳамиятига
етарлича эътибор қаратилмаган. Масалан, Р.
Харрод томонидан ишлаб чиқилган иқтисо-
дий ўсиш моделида асосий эътибор капитал
сиғими ва жамғариш меъёрига қаратилган:
gC=s ,(1)
Бу ерда:
g – иқтисодий ўсиш суръати;
C – капитал сиғими коэффициенти;
s – жамғариш меъёри.
Бунда Р.Харрод капитал сиғими коэф-
фициентини капиталнинг ўсиш суръати би-
лан даромаднинг ўсиш суръати ўртасидаги
нисбат сифатида аниқлаган.
МОЛИЯ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 1
134
Р.Харрод ўзининг иқтисодий ўсиш
моделини кафолатланган ўсиш тушунчаси
билан тўлдиради:
(2)
Бу ерда:
– кутилган жамғариш;
Gw – кафолатланган ўсиш;
Cr – капитал сиғимининг мўътадил да-
ражаси.
Бу ерда мақсадли кўрсаткич бўлиб,
кафолатланган ўсишни таъминлаш учун за-
рур бўлган жамғариш миқдори ҳисобланади.
Ҳақиқатдаги ўсиш тенгламасида эса, капитал
сиғими коэффициенти жамғариш миқдори
ҳисобланади. Кафолатланган ўсиш тенгла-
масида эса, Cr янги капиталга бўлган талабни
билдиради.
Р.Харроднинг фикрига кўра, келгусида
амалга ошириладиган ўша олдинга интилиш-
нинг умумий суръати тадбиркорларда давом
эттириш ва шу тариқа янада олдинган ин-
тилиш кайфиятини сақлаб қолган бўлар
эди[15].
Р.Харрод таклиф этган мазкур ёндашув-
ни ўрганиш натижасида шундай хулосага
келиш мумкинки, ҳақиқатдаги ва кафолат-
ланган ўсиш суръаталри ўртасидаги нисбат
инвестициялар ва жамғармалар ўртасидаги
нисбат билан аниқланади. Агар
g < Gw
бўлса,
у ҳолда, жамғармаларнинг кўпайиши Gw
нинг ўсишига олиб келади. Чунки, капитал
сиғимининг талаб қилинадиган даражаси
жамғармалар миқдорига ва реал ўсиш суръ-
атининг пасайишига боғлиқ бўлмайди, аммо
инвестицияларнинг ўсиш суръатлари жам-
ғармаларнинг ўсиш суръатларидан юқори
бўлади. Аксинча, жамғармалар миқдорининг
камайиши g ва Gwларнинг ўсиш суръатлари-
нинг пасайишига сабаб бўлади.
Хулоса сифатида айтиш мумкинки,
биринчидан, бир қатор иқтисодчи олимлар
томонидан амалга оширилган илмий тадқи-
қотларнинг натижалари кўрсатдики, молия
секторининг ривожланиш даражаси билан
иқтисодиётнинг реал секторини ривожла-
ниш даражаси ўртасида ижобий корреляцион
боғлиқлик мавжуд, аммо ушбу ёндашувда
миллий тўлов тизимининг иқтисодиётнинг
реал секторига таъсири ўз ифодасини топ-
маган; иккинчидан, молиявий сектор реал
секторнинг ривожланишига ҳал қилувчи таъ-
сир кўрсатиши хусусидаги ёндашув ҳозирги
даврда муҳим амалий аҳамиятга эга.
Манба ва адабиётлар:
1.
Demirguch-Kint A., Levine R. Financial Structure and Economic Growth. A Cross-Country Comparison of Banks,
Markets and Development. MIT Press, 2004. – Ch. 4-5.; Pagano M. Financial Markets and Growth//European Economic Review.
1993. Vol. 37, № 2-3.
2.
Лаврушин О.И. Роль кредита в экономическом развитии//Банковское дело. –Москва, 2011. - №2. - С. 36.
3.
Барро Дж.Р., Салаи-и-Мартин Х. Экономический рост. Пер. с англ. –М.: БИНОМ, 2010. – 824 с.; Лаврушин О.И.
Банковское дело: современная система кредитования: Финансовая академия при правительстве РФ. -4-е изд.,
стереотип. -М.: КноРус, 2008. -264 с.; Миллер Л.Р. Современные деньги и банковское дело. – М.: Инфра-М, 2000. - 856с.
4. Мэнкью Н.Г. Принципы макроэкономики. 4-е изд. Пер. с англ. – СПб.: Питер, 2009. - С. 212.
5. Бланшар О. Макроэкономика. Пер. с англ. – М.: ИД «Высшая школа экономики»., 2010. - С. 76-77.
6. Monetary Policy and Economic Developments. Annual Report 1980.
7. Уэрта де Сото Хесус. Деньги, банковский кредит и экономические циклы. Пер. с англ. – Челябинск: Социум,
2008. - С. 292-295.
8. Мишкин Ф.С. Экономическая теория денег, банковского дела и финансовых рынков. 7-е изд. Пер. с англ. – М.:
ООО “И.Д. Вильямс”, 2013. - С. 245.
9. Мэнкью Н.Г. Принципы макроэкономики. 4-е изд. Пер. с англ. – СПб.: Питер, 2009. - С. 290-291.; Бланшар О.
Макроэкономика. Пер. с англ. –М.: ИД «Высшая школа экономики»., 2010. - С. 106-107.; Виноградов Д.В., Дорошенко М.Е.
Финансово-денежная экономика. –М.: ГУ ВШЭ, 2009. – С. 729-730.
10. Бланшар О. Макроэкономика. Пер. с англ. –М.: ИД «Высшая школа экономики»., 2010. - С. 107.
11. Hayek F. The Pure Theory of Capital. – P. 426.
12. Bo’hm-Baverk. Capital and interest. Vol 2: The Positive Theory of Capital. – P. 113-114.
13. Вахабов А.В., Разыкова Г.Х., Хажибакиев Ш.Х. Иностранные инвестиции и модернизация национальной
экономики. – Ташкент: Молия, 2011. - С. 154.
14. Мизес Л. Человеческая деятельность. Пер. с англ. – Челябинск: Социум. 2008. - С. 516.
15. Харрод Р. К теории экономической динамики. –М.: Директмедиа Паблишинг, 2008. – С. 122.
16. «Макроэкономические и качественные индикаторы экономического роста в Узбекистане» ахборот-
таҳлилий шарҳи маълумотлари асосида муаллиф томонидан ҳисобланди.
МОЛИЯ
