Современные принципы лечения макулодегенерации у больных пожилого возраста

CC BY f
156-158
56
5
Поделиться
Набиев, К., Одамов, К., & Рузимова, Н. (2015). Современные принципы лечения макулодегенерации у больных пожилого возраста. Журнал проблемы биологии и медицины, (3 (84), 156–158. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems_biology/article/view/4181
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В развитых странах это одно из ведущих заболеваний, вызывающих потерю центрального зрения у пациентов старше 50 лет. Поскольку риск заболеваемости и инвалидности из-за МКБ увеличивается, заболевание рассматривается как важная социальная проблема. Если вязкость теряется при одном падении из-за КМД, то риск выхода из строя при втором падении увеличивается на 12% за 5 лет. Количество больных с ХМД постоянно увеличивается.

Похожие статьи


background image

Биология ва тиббиёт муаммолари, 2015, №3 (84) 159

УДК: 617.75–06:612.843.1

ҚАРИЛИК МАКУЛОДЕГЕНЕРАЦИЯСИНИ ЗАМОНАВИЙ ДАВОЛАШ УСУЛЛАРИ

К.К. НАБИЕВ, К.Х. ОДАМОВ, Н. РУЗИМОВА
Тошкент Тиббиёт Академияси, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент

СОВРЕМЕННЫЕ ПРИНЦИПЫ ЛЕЧЕНИЯ МАКУЛОДЕГЕНЕРАЦИИ У БОЛЬНЫХ
ПОЖИЛОГО ВОЗРАСТА

К.К. НАБИЕВ, К.Х. ОДАМОВ, Н. РУЗИМОВА
Ташкентская Медицинская Академия, Республика Узбекистан, г. Ташкент


MODERN PRINCIPLES OF TREATMENT OF SENILE-RELATED MACULAR
DEGENERATION

K.K. NABIYEV, K.H. ODAMOV, N. RUZIMOVA
Tashkent Medical Academy, Republic of Uzbekistan, Tashkent

Ривожланган давлатларда 50 ёшдан утган

беморларда марказий куришни йуколишига
сабаб буладиган етакчи касалликлардан бири
хисобланади. КМД туфайли касалланиш ва
ногиронлик хавфи ошиб бораетганлиги сабабли
бу касаллик мухим ижтимоий муамммо деб
хисобланади. Агар КМД сабабли бир кузда
куриш уткирлиги йуколган булса, демак
иккинчи кузнинг курмай колиш хавфи 5 йил
мобайнида 12% га ошади. КМД билан
касалланган беморлар сони тухтовсиз ошиб
боряпти. Уларнинг сони 2020 йилда икки
баробар ошиши кутилмокда. Шу сабабли бу
касалликни олдини олиш ва даволаш долзарб
масала булиб колмокда. Брух мембранасини
калинлашиши ва зичлашиши, томирларнинг
ешга доир узгариши, айникса хориокапиляр
каватнинг патологик узгариш-ларининг пайдо
булишига

сабаб

булади.

Аммо

хамма

инволюцион

жараенлар

хам

КМД

ни

ривожланишига олиб келавермайди. Купчилик
муаллифлар КМД ривожланишига томирлардаги
патологик жараенларни асосий сабабчиси деб
хисоблайдилар. Масалан атеросклерозда КМД
ривожланиш хавфи 3 марта, огир гипертония
касаллигида 7 мартагача ошади. Тур парда ва
хориоидея томирларининг атеросклеротик зарар-
ланиши кузда ишемик ва макуладаги колба-
чаларни дистрофик узгаришларига олиб келади.
Куз ва орка калта цилиар артериялардага кон
алмашинувини пасайищи тур парда ишемиясига
олиб келади ва капилярларда облитерация,
микроаневризмалар пайдо булишига сабабчи
булади. Одатда КМД умумлашган церебрал
гемодинамик бузилиш натижасида ривожланади.
Махаллий томирлардаги узгаришлар ва бош мия
кон томирлардаги кон айланиш бузилишлари
уртасида богликлиги хакида маълумотлар бор.

Наслийлик КМД патогенезида исбот-

ланган. КМД учрашига 50 та геннинг тасири
тасдикланган.

Куп

сонли

изланишлар

натижасида бу касалликни аутосом –доминант

тип буйича ирсийланиши аникланди. Демак
КМД

якин

кариндощлар

ва

монозигот

эгизакларни катор авлодларида аникланади.
АМСР гени мутатцияси КМД билан огриган
беморларда

аникланган.

КМД

га

сабаб

буладиган ген 1q-хромасомага жойлашишини
М.Л. Клеин аниклаган. Шу беморларда глута-
тионни кондаги микдори 50% га камайиши
кузатилган.

Хозирги вактда КМД патогенезида мухим

омил оксидатив стресс эканлиги тан олинган.
Оксидатив стресснинг ривожланиши умумий
факторларидан: ултрабинафша нурлар тасири,
чекиш, меланинни тукималардаги микдори,
туйинмаган егларни овкатдаги баланд микдори
хозирги кунда бу касалликни этиологик фактори
сифатида куриб чикилмокда. КМД патогенези
охиригача урганилмагани сабабли касалликни
олдини олиш ва даволаш самарадорлигини
пасайтирмокда. КМД нинг даволаш методлари:
медикаментоз, лазер, хирургик, ультратовушли,
электро ва магнитостимуляция, интервитреал
инъекция, фотодинамик терапия асосида кузда
регионар кон айланишини, тур парда ва
хориоидеяда микроциркуляцияни, метоболик ва
алмашинув жараёнларини яхшилаш ётади.
Медикаментоз даво сифатида антиоксидант,
яллигланишга карши ва десенсибилизатсияловчи
таъсирга

хамда

репаратив

жараёнларни

стимулловчи эффектга эга булган черника
препаратлари кулланади. Бундан ташкари,
черника

таркибидаги

антоцианозидлар

ва

флавоноидлар гавхар тукимасида патологик
альдозоредуктаза

активлигини

сусайтириб,

карилик катарактасининг олдини олади [1]. Бу
таъсир черника таркибидаги: Антоцианозидлар,
флавоноидлар,

углеводлар,

феноллар

ва

уларнинг хосилалари, фенокарбол кислоталари
ва бoшкалар билан боглик. Адабиётларда барча
витамин-минерал комплекслар хам кутилган
терапевтик эффектга олиб келавермаслиги
хакида маълумотлар бор [2]. Черникали


background image

Қарилик макулодегенерациясини замонавий даволаш усуллари

160 Проблемы биологии и медицины, 2015, №3 (84)

препаратларнинг фойдаси уларнинг таркибидаги
антоциозидлар

концентрацияси

билан

богликлиги исботланган [3]. А.П. Нестеров
номидаги РДТУнинг база №15 ШКШ О.М.
Филатов

номидаги

даволаш

факултети

офтальмология

кафедрасида

куришни

корректирловчи таркибида стандарт 50 мг
черника экстракти, лютеин, ликопин, бета-
каротин хамда 4 витамин (А,В,С,Е) ва рух
тутувчи "Фокус" системасининг эффектив-
лигини бахоловчи КМД нинг "курук" формаси
билан касалланган 30 беморда текширув
утказишган. Беморлар черника препаратини 1
табдан 2 ой давомида кабул килишган. Асосий
гурухда терапиядан олдин курув уткирлигининг
уртача курсаткичи коррекция билан 0.55 ± 0,5
ташкил етган, курув уткирлиги 5-курикда
дастлабки курсаткичга нисбатан 0,10 ташкил
етган,

(р<

0,3). текширувдан сунг 1 ой утгач

куриш уткирлиги бир канча тушган. Периферик
курув

майдонини

текшириш

натижалари

компютерли периметриянинг асосий курсаткич-
ларини яхшиланганлигини курсатди. МБ (Дб)
курсаткичи бир канча нормага якинлашди.
Тахлил натижалари черника асосий куриш
функцияларини яхшилаши ва тур пардада
дистрофик касалликларни прогрессирланишини
киска вактда олдини олиши курсатди ва уни
КМД нинг "курук" формаларида, хамда тур
парданинг

бошка

турдаги

дистрофик

касалликларида даволаш ва профилактика
максадида куллаш мумкинлигини курсатади.

Медикаментоз воситалар орасида куриш

функцияси ва биокимёвий курсаткичларга
неоселен, альфа токоферол, бета каротин
комбинацияси ижобий таъсир курсатади, улар
куриш жараёнида иштирок етувчи ретиноид
бирикмаларни хосил килади [4,5]. Антиоксидант
химоя оксидатив жараёнларнинг хар хил
боскичларида амалга ошади: еркин радикаллар
хосил булишини олдини олиш, реактив
молекулаларни боглаш ва инактивациялаш [3].

Асосий

тукима

антиоксидантларига,

цитоплазма ва митохондрийда фаол булгансувда
ерувчи-аскорбин кислота, глутатион, глутатион-
пероксидаза, каталаза, супероксид-дисмутаза
ферментлари

ва

хужайра

мембранасида

жойлашган ёгда ерувчи - витамин Е ва
каротиноидлар, хамда меланин киради [2].
Антиоксидантлар орасида каротиноидлар хам
химоявий функцияга эга. [4]. МП (макуляр
пигмент)

нинг

химоявий

функцияси

фоторецепторларда

оксидланиш

реакцияси

бошланишидан аввал, кискатулкинли спектрдаги
нурларни ютиш кобилияти билан боглик.
Лютеин ва зеаксантин, тур парда марказий
кисмида максимал концентрацияга етиб, уни

экранлаштиради ва шу оркали макулага
тушадиган хавфли кук ранг микдорини уртача 8-
10 марта камайтириш имконини беради [3].
Инсон

кон

плазмасида

топилган

13

каротиноидлардан, факат лютеин ва зеаксантин
куз тур пардасида аникланган, уларнинг куздаги
умумий

микдорининг

70%

тур

пардада

жойлашган. R.А. Воnе ва хаммуаллифлари [24].
Лютеин ва зеаксантин макулада селектив
тупланиши ва унга сарик ранг беришини
аниклашди [25, 26]. Шундай килиб, R. А. Воnе
ва хаммуаллиф, тур пардада каротиноидларнинг
юкори концентрацияси КМД ривожланиш
хавфини 82% камайтиришини аниклашди. КМД
нинг

генезида

алиментар

факторларнинг

эътиборли

роли

мавжудлиги

хакидаги

маълумотларга карамасдан, каратиноидларни
узок вакт кабул килганда макуляр пигментни
оптик

зичлиги

даражасини

аникловчи

текширувлар

натижалари

буни

тулик

тасдикламаган [5].

КМД

билан

беморларни

даволашда

алохида кизикишни лазер терапия билан
даволаш эгаллайди. Хориодал неоваскулори-
зацияни

ривожланишини

олдини

олишга

каратилган профилактик лазер каугуляциянинг
ривожланиш асоси 1971 йилда бошланган. Лазер
терапияда друзаларни регрессини индуцирлаш
механизми охиригача аникланмаган. Тахмин
килинишича лазер нурлари друзалар регрессига
бевосита

Брух

менбранасида

тупланган

липидларни

парчалаш

хамда

тур

парда

пигментли

эпителийсининг

макрофагал

функциясини активлаш оркали таъсир килади.
Бу друзаларнинг сурилишига сабаб булади [1].
Нейроэпителий ва хориокапилляр каватга
салбий таъсирни минимизацииялаш максадида
ПЕС га селектив таъсир етувчи методикаларни
ишлаб чикиш бошланган [3]. Селективликка
давомийлиги куз тукимаси иссиклик узатиш
вактидан

кам

булган

киска

кайтоловчи

импульслар

окимини

юбориш

оркали

эришилади. J.Roider маълумотига кура бунда
иссикликнинг лазер нурларининг таъсир этиш
нуктасидан куз тукимасининг бошка сохаларига
сезиларли таркалиши кузатилмайди. Проф. Н.В.
Пасечникованинг текширув натижаларига кура
(«В.П. Филатов номидаги куз касалликлари ва
тукима терапияси институтида Украина) 42
нафар КМД ли беморлада бевосита селектив
лазерли коугуляция (БСЛК) утказилганда 21 та
беморда даво иккала кузда хам амалга
оширилди, 21 тасида эса факат битта кузда.
БСЛК тулкин узунлиги 532 нм булган лазер
нурлари оркали куйидаги методика буйича
амалга оширилди: коагулятлар хар бири 10 та
сериядан иборат булган сериялар импульси


background image

К.К. Набиев, К.Х. Одамов, Н. Рузимова

Биология ва тиббиёт муаммолари, 2015, №3 (84) 161

оркали, фовеа марказидан 750 мкм масофада
макуляр сохага нисбатан концентрик халкалар
куринишида 4 каторга юборилган. Куйиш
диаметри 50 мкм ташкил етди, экспозиция 0,01
с. Импульс энергияси хар бир бемор учун
индивидуал аникланган ва 0,04 дан 0,09 Вт гача
булган. БСЛК утказилгандан сунг друзаларнинг
баландлигини статистик ишончли камайиши
аникланган, уртача барча статистик танловдан
60,9±17,9 дан 58,0+15,8 гача (р = 0,003 Стюдента
критерийси буйича богланган танловлар учун)
оптик когерент томография маълумотларига
кура. БСЛКнинг карилик макулопатияга ижобий
таъсир механизмини аниклаш кизик булган. Бу
ерда хам бизга гипотетик механизмлар сифатида
бундай таъсирнинг бусагавий лазерли таъсир
етишда хам БСЛК да хам иккита маълум булган
ва реализациялашаётганган моментни куриб
чикиш имконини беради.

Биринчидан

тур

парда

пигментли

эпителийсининг

макрофагал

функцияси

активланиши булса, иккинчидан тур парда ва
томирли

парда

уртасида

метоболик

богланишларни енгиллаштирувчи хориоретинал
шунтларни хосил булиши билан боглик. БСЛК
курув уткирлигини уз холида сакланишини анча
тургун эффектини беради, бундан ташкари КМД
да субретинал мембраналар хосил булишини
олдини олади.

Г.Д. Алиев ва хаммуаллифлари [3]

марказий хориоретинал дистрофия нинг курук
формаларини даволашда комплекс хирургик
методни таклиф етишди. Бунга кура бир
пайтнинг узида хориоидея реваскуляризацияси,
бинар аллотрансплант куллаш ва юзаки чакка
артериясини кесиб утиш амалга оширилади.
Бинар

аллотрансплантат

компонентларига

каттик мия пардаси ва коллоген губкаси киради.
Улар узларининг гистоморфологик хусусияти
оркали

субтенон

бушликларида

турли

резорбцион муддатга эга, бу эса операциядан
кейинги

дастлабки

хафталарда

регионар

гемодинамикани яхшиловчи тургун фаолиятдаги
томир

анастамозларини

хосил

булишини

таъминлайди. 1-1.5 йил давомида курув
фаолиятини 86% беморларда яхшиланишига ва
жараённи

стабилланишига

ёрдам

беради.

Гомотрансплантатларни куллаш куз олмасининг
орка кесимидаги тукималарда алмашинув
жараёнларини ва микроциркуляцияни яхши-
лайди ва шу оркали реваскуляризацияловчи
амалиётлар эффективлигини оширади. Шу билан
бирга каттик, ноэластик трансплантатларни
куллаганда томир парда ва якинидаги тукималар
шикастланиш хавфи пайдо булади [5]. Синтетик
материаллар

хамда

гетеротрансплантатлар

кулланганда тукима номутаносиблиги реакцияси

кузатилади. Суъний материалларни куллаш
токсик

хусусияти,

инфицирланиш,

кучиб

тушиш, ёток яраларнинг хосил булиб склера
перфорацияси билан асоратланиши туфайли
куллаш

чекланган

[2];

ксенотрансплантат

куйидаги асосий талабларга жавоб беради:
биомутаносиблик, ареактивлик, пластиклик,
моделлаш имконияти, осон стерилизация,
хусусий томирларга бой тукима билан коплана
олиши, янги хосил булган томирларнинг
усишига

имкон

берувчи

структуранинг

мавжудлиги

муаллиф.

Мухаммадиев

Р.О

томонидан ксенотрансплантат имплантация-
сидан сунг кузатилган 31 беморнинг 69% курув
уткирлиги узгармаган ва курув уткирлигининг
сусайиш процесси тухтаган, 3.1% да эса
операциядан олдинги холатдан 0,01 дан 0,1 гача
ошган, курув майдони 25 та беморда 10 дан 30%
гача кенгайди, скотома 15 та беморда 5%
камайди. Муаллиф таклиф етилган усул 69%
макулодистрофияли беморларда куриш функ-
циясини кузатув давомида 1.5 йилгача стабил-
лашини кайд етиб утади. Ксенотрансплантатни
кузнинг орка полюсига койиш орбита тукима-
ларини кучли реваскуляризациясига олиб
келувчи ноинфецион яллигланиш жараёнини
чакиради, бу эса хориоидея ва тур пардада кон
айланишини кучайишига олиб келади.

Профессор Бресслернинг сузларига кура,

бирорта

беморда

куриш

функцияси

яхшиланмасада, курув фаолияти йуколмаган
беморлар сони ошди.

Хулоса килиб айтганда, юкорида санаб

утилган барча даво усуллари офтальмологларга
дунёдаги курликка олиб келувчи асосий
сабаблардан бири билан курашда ёрдам беради.

Адабиётлар:

1.

Абдуллаева Э.А. Патогенетическое лечение

инволюционной хориоретинальной дистрофии.
Автореф.Дис…канд.мед.Наук – Уфа, 2002.
2.

Егоров Е.А.,. Гветадзе А.А, Виноградова Е.П.

«Эффективность корректирующей системы для
зрения «фокус» в профилактике и терапии сухой
формы возрастной макулярной денерации \\
Вестник
офтальмологии, №1, 2012 44-46ст
3.

Нестеров А.П. «Воздействие витаминно

минерального комплекса Фокус на течение
возрастной макулярной дистрофии. // Новое в
офтальмологии. №4. 2009
4.

Ames.B. N.,Shigenaga .M. K., Hagen T.M.//

Proc.Natl.Acad Sci USA-1993 - Vol.90 –P 7915-
7922
5.

Blokhina O., Virolainen E., Fagerstedt K. V.

//Ann Bot. (Lond) -2003 –Vol. 91.Spec. N –P. 179-
194.

Библиографические ссылки

Абдуллаева Э.А. Патогенетическое лечение инволюционной хориоретинальной дистрофии. Автореф.Дис...канд.мед.Наук - Уфа, 2002.

Егоров Е.А.,. Гветадзе А.А, Виноградова Е.П. «Эффективность корректирующей системы для зрения «фокус» в профилактике и терапии сухой формы возрастной макулярной денерации Вестник офтальмологии, №1, 2012 44-46ст

Нестеров А.П. «Воздействие витаминно минерального комплекса Фокус на течение возрастной макулярной дистрофии. И Новое в офтальмологии. №4. 2009

Ames. В. N.,Shigenaga .М. К., Hagen Т.М.// Proc.Natl.Acad Sci USA-1993 - Vol.90 -Р 7915-7922

Blokhina О., Virolainen Е., Fagerstedt К. V. //Ann Bot. (Lond) -2003 -Vol. 91.Spec. N -P. 179-194.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов