THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
18
JURNALIST VA BLOGERLAR FAOLIYATINING HUQUQIY
HIMOYALANISHI
Imomov Alisher Muxitdinovich.
Xalqaro Nordik Universiteti 1-kurs magistranti.
1- toifali yurist.
https://doi.org/10.5281/zenodo.16565376
Annotatsiya.
Ushbu maqolada jurnalist va blogerlarning zamonaviy jamiyatdagi o‘rni,
ularning jamoatchilik fikrini shakllantirish va axborot tarqatishdagi ahamiyati
tahlil qilingan. Shuningdek, ularning faoliyatini himoya qiluvchi huquqiy asoslar,
so‘z erkinligi va axloqiy majburiyatlar yoritilgan. Internetdagi faoliyat bilan
bog‘liq xavf-xatarlar va O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida OAV
vakillarining huquq va majburiyatlari ham ko‘rib chiqilgan.
Kalit so‘zlar:
Jurnalist, bloger, huquqiy himoya, so‘z erkinligi, OAV
qonunchiligi, etika, O‘zbekiston.
Abstract:
This article examines the role of journalists and bloggers in modern society,
emphasizing their influence in shaping public opinion and spreading information.
It also highlights the legal frameworks that ensure their protection, freedom of
expression, and ethical responsibilities. Particular attention is given to the risks
faced in online spaces and the legislation of the Republic of Uzbekistan regarding
the rights and duties of media representatives.
Keywords:
Journalist, blogger, legal protection, freedom of speech, media
law, ethics, Uzbekistan
Аннотация:
В статье рассматривается роль журналистов и блогеров в современном
обществе, их влияние на формирование общественного мнения и
распространение информации. Особое внимание уделено правовым
механизмам защиты, свободе слова и этическим обязанностям. Также
анализируются
риски,
связанные
с
онлайн-деятельностью,
и
законодательство Республики Узбекистан в области прав и обязанностей
представителей СМИ.
Ключевые слова:
Журналист, блогер, правовая защита, свобода слова,
закон о СМИ, этика, Узбекистан.
Kirish.
Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va raqamli kommunikatsiya
vositalarining ommalashuvi natijasida jurnalistlar va blogerlarning jamiyatdagi
o‘rni tobora ortib bormoqda. Bugungi kunda ular nafaqat axborot tarqatuvchi
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
19
sifatida, balki jamoatchilik fikrini shakllantiruvchi, ijtimoiy muammolarni
yorituvchi va hukumat faoliyatini tanqidiy baholovchi kuchli omil sifatida ham
maydonga chiqmoqda. Ayniqsa, blogerlarning faoliyati yoshlar orasida keng
auditoriyaga ega bo‘lib, ijtimoiy tarmoqlar orqali tezkor va keng tarqaladigan
axborot manbaiga aylangan.
Ammo bu jarayonda jurnalist va blogerlarning huquqiy maqomi, ularning
erkin faoliyat yuritishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar, shuningdek, ularni
tahdid va bosimlardan himoya qilish masalasi dolzarb bo‘lib qolmoqda. So‘z
erkinligi, matbuot mustaqilligi va fuqarolik jamiyati rivoji bevosita OAV
vakillarining huquqiy himoyasi bilan chambarchas bog‘liq. Shu bois, jurnalist va
blogerlarning faoliyatini qonuniy asosda tartibga solish, ularning huquq va
majburiyatlarini belgilash, axloqiy tamoyillarni shakllantirish zamonaviy huquqiy
davlat qurilishining muhim bo‘g‘inlaridan biridir.
Asosiy qism
Jurnalist va blogerlar faoliyatining o‘ziga xos jihatlari. Jurnalistlar axborotni
yig‘ish, tahlil qilish va uni ommaga yetkazish orqali fuqarolarning axborotga
bo‘lgan ehtiyojini qondirishda muhim rol o‘ynaydi. Blogerlar esa, ko‘p hollarda
professional jurnalistikadan farqli ravishda, mustaqil axborot manbai sifatida
faoliyat yuritadi. Ular ijtimoiy tarmoqlar va shaxsiy platformalar orqali ijtimoiy,
siyosiy va madaniy voqealarga o‘z nuqtai nazaridan yondashadi. Bu esa jamiyatda
pluralizm — fikrlar xilma-xilligini shakllantirishga xizmat qiladi (I.Y. Ummatov,
2022).
O‘zbekiston Respublikasida jurnalistlar va blogerlarning huquqiy maqomi.
O‘zbekiston Respublikasida jurnalistlar faoliyatini tartibga soluvchi asosiy
huquqiy hujjat — bu “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi qonundir. Ushbu
hujjatda jurnalistlarning axborotga erkin ega bo‘lish, uni tarqatish va
himoyalanish huquqlari belgilangan. Shu bilan birga, blogerlar faoliyatiga
bevosita oid maxsus qonun mavjud bo‘lmasa-da, ularning huquqlari
“Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi va boshqa umumiy normativ hujjatlar bilan
tartibga solinadi (Qahhorova M., 2021).
Bundan tashqari, “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonun
loyihasi ustida ham ishlar olib borilmoqda. Bu esa jurnalistlar bilan bir qatorda
blogerlarning ham huquqiy maqomini aniq belgilashda muhim qadam bo‘ladi
(Inoyatov Sh.S., 2019).
So‘z erkinligi va axloqiy mas’uliyat. So‘z erkinligi demokratik jamiyatning
ajralmas qismi bo‘lib, jurnalistlar va blogerlar faoliyatining asosiy kafolatidir.
Biroq bu erkinlik axloqiy javobgarlikni ham talab qiladi. Ular noto‘g‘ri yoki yolg‘on
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
20
ma’lumot tarqatish orqali jamoatchilikka zarar yetkazmasligi kerak. Shu sababli,
OAV xodimlari uchun axloqiy kodekslar mavjud bo‘lib, bu hujjatlar kasbiy
tamoyillarni belgilab beradi (Axmedova G.T., 2018).
Blogerlarning huquqiy himoyasi: mavjud muammolar. Bugungi kunda
blogerlar ko‘pincha o‘z fikrini erkin ifoda etgani uchun ma’muriy yoki jinoiy
javobgarlikka tortilishi holatlari uchrab turibdi. Blogerlik faoliyati ko‘pincha
rasmiy maqomga ega emasligi sababli, ularning huquqlarini qonuniy yo‘l bilan
himoya qilishda muayyan to‘siqlar mavjud. Shu bois, blogerlikni me’yoriy-
huquqiy jihatdan aniq tartibga solish zarurati paydo bo‘lmoqda (Islomova D.S.,
2022).
Xalqaro tajriba va O‘zbekistondagi islohotlar. Xalqaro tajriba shuni
ko‘rsatadiki, rivojlangan demokratik davlatlarda jurnalist va blogerlar faoliyatiga
mustahkam huquqiy kafolatlar yaratilgan. Jumladan, Yevropa Ittifoqi
mamlakatlarida so‘z erkinligi va jurnalistlar xavfsizligi alohida qonunlar bilan
himoyalanadi. O‘zbekistonda ham bu borada ijobiy islohotlar boshlangan bo‘lib,
so‘nggi yillarda jurnalistlar va blogerlarning erkin faoliyat yuritishiga keng
imkoniyatlar yaratilmoqda. Prezidentning 2021-yil 4-iyundagi PQ–5110-son
qarori asosida OAV xodimlari huquqlarini mustahkamlash, sohani
erkinlashtirishga qaratilgan chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda (Inoyatov Sh.S.,
2019)..
Xulosa. Bugungi axborot davrida jurnalist va blogerlarning jamiyatdagi o‘rni
va mas’uliyati ortib bormoqda. Ularning faoliyatini huquqiy jihatdan himoya
qilish axborot erkinligini ta’minlash, jamiyatdagi ijtimoiy muvozanatni saqlash va
qonun ustuvorligini mustahkamlashga xizmat qiladi. Davlat va fuqarolik
jamiyatining muhim vazifasi sifatida bu sohaga e’tibor kuchaytirilishi lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Axmedova G.T. Ommaviy axborot vositalari faoliyatining huquqiy asoslari. –
Toshkent: O‘zMU nashriyoti, 2018. – 160 b.
2. Qahhorova M. Blogerlik fenomeni: huquqiy va axloqiy mezonlar. – “Yangi
O‘zbekiston” gazetasi, 2021-yil 3-noyabr, №219 (804).
3. Ummatov I.Y. Jurnalist va blogerlar faoliyatining huquqiy asoslari. – Toshkent:
Adolat nashriyoti, 2022. – 112 b.
4. Inoyatov Sh.S. O‘zbekiston ommaviy axborot vositalari: islohotlar va
muammolar. – Toshkent: Sharq, 2019. – 224 b.
5. Islomova D.S. Blogerlik faoliyati va axborot xavfsizligi: muammo va yechimlar.
// “Huquq va taraqqiyot” ilmiy-amaliy jurnali. – 2022. – №3. – B. 45–49.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
21
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori PQ–5110-son, 2021-yil 4-iyun.
Ommaviy axborot vositalari faoliyatini rivojlantirish va so‘z erkinligini ta’minlash
chora-tadbirlari to‘g‘risida.
7. “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi Qonun, 1997-yil 26-dekabr,
O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari to‘plami.
8. “Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi Qonun, 2003-yil 11-dekabr, O‘zbekiston
Respublikasi Qonunlari to‘plami.
