ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
73
Ш
.
Р
.
Ғофуров
,
Ўзбекистон
Республикаси
ИИВ
Академияси
катта
ўқитувчиси
,
юридик
фанлар
бўйича
фалсафа
доктори
ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР
ПРОФИЛАКТИКАСИДА
«
УЮШМАГАН
ЁШЛАР
»
ТУШУНЧАСИНИНГ
НАЗАРИЙ
-
ҲУҚУҚИЙ
ТАҲЛИЛИ
Аннотация
.
мақолада
«
ёшлар
»,
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчалари
илмий
жиҳатдан
таҳлил
этилган
ҳамда
юридик
адабиётлар
ва
қонунчиликни
ўрганиш
асосида
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасига
муаллифлик
таърифи
берилган
.
Мазкур
таърифни
қонунчиликка
киритиш
зарурати
асослантирилган
.
Таянч
тушунчалар
:
ёшлар
,
уюшмаган
ёшлар
,
юридик
адабиётлар
,
қонунчилик
,
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
,
уюшмаган
ёшлар
ўртасида
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
.
Аннотация
.
в
статье
анализируются
понятия
«
молодежь
», «
неорганизованная
молодежь
»
и
дается
авторское
определение
понятия
«
неорганизованная
молодежь
»
на
основе
изучения
юридической
литературы
и
права
.
Обоснована
необходимость
включения
этого
определения
в
законодательство
.
Ключевые
слова
:
молодежь
,
неорганизованная
молодежь
,
правовая
литература
,
законодательство
,
профилактика
правонарушений
,
профилактика
право
-
нарушений
среди
неорганизованной
молодежи
.
Abstract
. the article analyzes the concepts of "youth",
"unorganized youth" and gives an author's definition of the
concept of "unorganized youth" based on the study of le-
gal literature and law. The necessity of including this
definition in the legislation is justified.
Keywords
: youth, unorganized youth, legal literature,
legislation, crime prevention, crime prevention among un-
organized youth.
Дунё
миқёсида
аҳоли
таркибида
ёшларнинг
сон
жиҳатидан
салмоғи
ошиб
бораётган
ҳозирги
шароитда
уларни
турли
хавф
-
хатарлардан
ҳимоя
қилиш
энг
муҳим
вазифалардан
ҳисобланади
.
Бугунги
дунё
ёшлари
сон
жиҳатидан
энг
катта
авлод
бўлиб
,
улар
2
миллиардни
ташкил
этмоқда
.
Жаҳон
тарихида
илгари
ҳеч
қачон
бундай
бўлмаган
[12].
«
Ёшлар
»
тушунчасининг
моҳияти
ҳақида
сўз
борар
экан
,
шуни
айтиш
керакки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
2016
йил
14
сентябрдаги
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
қонунининг
3-
моддасида
«
Ёшлар
(
ёш
фуқаролар
) –
ўн
тўрт
ёшга
тўлган
ва
ўттиз
ёшдан
ошмаган
шахслардир
»,
дея
ҳуқуқий
таъриф
берилган
[12].
Демак
,
ёшлар
аҳолининг
ўн
тўрт
ёшга
тўлган
ва
ўттиз
ёшдан
ошмаган
қатлами
бўлиб
,
мамлакатимизда
вояга
етмаганлар
ва
ёшларнинг
ҳиссаси
аҳолининг
58,8
фоизини
ташкил
этади
[12].
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
статистика
қўмитасининг
2018
йил
1
январь
ҳолатидаги
маълумотларига
кўра
мамлакатимиз
аҳолисининг
30,6
фоизи
(9
млн
992
минг
413
нафари
)
ёш
(14–30
ёшли
)
лардан
иборат
бўлиб
,
уларнинг
51
фоизини
эркаклар
ва
49
фоизини
аёллар
ташкил
этади
[11].
Ушбу
ёшларнинг
бир
қисми
таълим
олиш
,
иш
ёки
бошқа
турдаги
фойдали
меҳнат
билан
банд
бўлган
ҳолда
жамият
ҳаётида
ўз
ўрнига
эгадир
.
Жамиятда
яна
бир
тоифа
ёшлар
борки
,
улар
«
уюшмаган
ёшлар
»,
деб
юритилади
.
«
Уюшмаган
ёшлар
»
тушунчаси
ҳақида
сўз
борар
экан
,
ушбу
ибора
«
уюшмаган
»
ва
«
ёшлар
»
сўзлари
бирикмасидан
ташкил
топган
. «
Уюшмаган
»
сўзининг
ўзаги
«
уюшиқ
»
бўлиб
,
унга
ўзбек
тилининг
изоҳли
луғатида
«
уюшган
,
жипслашган
,
аҳил
»,
унга
маънодош
бўлган
«
уюшма
»
сўзига
эса
«
бир
мақсад
йўлида
биргаликда
ҳаракат
қилиш
учун
бирлашган
кишилар
ёки
ташкилотлар
бирлашмаси
»
мазмунида
изоҳ
берилган
[10].
Демак
,
мантиқан
олиб
қараганда
, «
уюшмаган
»
сўзи
«
уюшиқ
»
ёки
«
уюшма
»
сўзларининг
акси
,
яъни
антоними
бўлиб
, «
жипслашмаган
,
аҳил
бўлмаган
,
муайян
бир
мақсад
йўлида
биргаликда
ҳаракат
қилиш
учун
бирлашмаган
»
маъноларини
англатади
.
Шу
ўринда
рус
олими
Д
.
М
.
Кафарованинг
фикрига
қўшилган
ҳолда
айтиш
керакки
,
бевосита
уюшмаган
ёшлар
ўртасида
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
ҳақида
сўз
юритишдан
олдин
,
авваламбор
,
уюшмаган
ёшларнинг
ўзини
,
уларнинг
онги
,
хулқ
-
атвори
,
ижтимоийлашув
даражаси
,
шаклланиши
,
ривожланиши
ва
тарбиясини
ўрганиш
муҳим
аҳамиятга
эга
[6].
Уюшмаган
ёшлар
ўзининг
жиноят
содир
этишга
мойиллиги
билан
ёшларнинг
бошқа
қатламидан
ажралиб
туради
.
Умуман
олганда
,
ҳар
қандай
жиноий
ҳаракат
,
аввало
,
одамнинг
интеллектуал
,
эмоционал
ва
ахлоқий
фазилатлари
ва
хислатларини
акс
эттиришини
инобатга
олганда
[1],
илмий
тадқиқотларда
қуйидаги
шахслар
,
хусусан
,
ҳуқуқбузарлик
содир
этишга
мойил
бўлиши
асосланган
ёшлар
:
ўқишни
тугатганлар
,
армия
сафидан
бўшатилганлар
,
корхоналарнинг
тугатилиши
туфайли
ишсиз
бўлиб
қолган
мутахассислар
,
бироқ
жиноий
жазодан
озод
этилгандан
кейин
иш
билан
таъминланмаганлар
[4];
туғма
психологик
хусусиятларга
,
яъни
ғайриқонуний
ҳаракатларни
амалга
оширишга
ундайдиган
психологик
жиҳатларга
эга
бўлганлар
,
ғайриқонуний
ишларни
касб
қилиб
олганлар
,
мураккаб
психологик
муҳит
ҳукмрон
бўлган
тўлиқ
бўлмаган
оилада
яшаётганлар
[9];
бошқа
вилоят
ёки
туманлардан
келганлар
,
илгари
маъмурий
жавобгарликка
тортилганлар
,
ҳеч
қаерда
ишламайдиганлар
,
моддий
жиҳатдан
етишмовчилик
қийнаётганлар
,
олий
маълумотга
эга
бўлмаганлар
,
никоҳи
қайд
этилмаган
,
ажрашган
ёки
оилали
бўлмаганлар
,
мунтазам
спиртли
ичимликлар
истеъмол
қиладиганлар
,
ижтимоий
фойдали
меҳнат
билан
шуғулланмайдиган
ёки
меҳнат
билан
банд
бўлмаганлар
[14];
енгил
йўл
билан
бойлик
орттиришга
интилувчилар
[7];
ичкиликбозлик
ва
гиёҳвандликка
мойил
шахслар
[3];
уятсиз
,
бузуқ
,
ахлоқсиз
ишлар
билан
шуғулланишга
мойиллиги
бўлганлар
,
хусусан
жамоат
жойларида
уятсиз
,
бузуқ
,
ахлоқсиз
ишлар
(
бешарм
кийимларда
юриш
,
шилқимлик
қилиш
,
ўпишиб
ўтириш
ва
бошқ
.)
билан
шуғулланаётганлар
[2].
Соҳага
доир
қонун
ҳужжатларининг
таҳлили
ҳозирги
кунда
миллий
қонунчилигимизда
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасига
ҳуқуқий
таъриф
берилмаганини
кўрсатади
.
Мазкур
тушунчага
ҳуқуқий
нуқтаи
назардан
таъриф
бериш
,
унинг
илмий
жиҳатдан
моҳиятини
очиб
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
74
бериш
учун
,
аввало
,
унинг
асосий
хусусиятларини
аниқлаб
олиш
талаб
қилинади
.
Соҳа
олимларининг
юқоридаги
фикрлари
асосида
,
уюшмаган
ёшларга
хос
асосий
хусусиятларни
ўрганиш
мақсадида
респондентларнинг
фикрлари
ўрганилганда
,
қуйидагиларни
уюшмаган
ёшларга
хос
бўлган
асосий
хусусиятлар
сифатида
эътироф
этиш
лозимлиги
маълум
қилинган
:
а
)
иш
билан
банд
бўлмаганлиги
(94 %);
б
)
ўқиш
билан
банд
бўлмаганлиги
(62 %);
в
)
тайин
бир
машғулотга
эга
бўлмаганлиги
(28 %);
г
) «
оммавий
маданият
»
ва
ёт
ғоялар
таъсирига
берилишга
мойиллиги
(24 %).
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёев
уюшмаган
ёшлар
хусусида
билдирган
фикрларида
ишламаслик
,
ўқимаслик
,
тайин
бир
машғулотга
эга
бўлмаслик
,
салбий
таъсирларга
берилувчанлик
хусусиятлари
уларга
хослигига
алоҳида
урғу
берган
бўлишига
[8]
қарамасдан
,
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасига
нисбатан
аниқ
таъриф
ишлаб
чиқилмагани
ва
мазкур
тоифа
ёшлар
билан
ишлашга
доир
аниқ
чора
-
тадбирларнинг
белгиланмагани
ушбу
йўналишдаги
ишларни
самарали
ташкил
этишга
салбий
таъсир
кўрсатмоқда
.
Қолаверса
,
уюшмаган
ёшлар
ўртасида
ҳуқуқбузарликлар
профилактикасини
амалга
оширувчи
субъектлар
фаолиятининг
таҳлили
уюшмаган
ёшларнинг
ҳисобини
юритишда
аниқлик
етишмаётганини
,
ушбу
тоифага
кимлар
кириши
ҳамда
улар
билан
қандай
ишлар
ташкил
этилиши
ҳақида
аниқ
концепция
мавжуд
эмаслигини
кўрсатмоқда
.
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантириш
бўйича
Ҳаракатлар
стратегиясида
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсатини
такомиллаштириш
»
га
бағишланган
устувор
йўналишида
ёшлар
муаммоларига
алоҳида
эътибор
қаратилаётгани
,
уюшмаган
ёшлар
сони
йилдан
йилга
тобора
ортиб
бораётгани
[8]
амалдаги
мавжуд
қонунчилик
ва
уни
қўллаш
амалиётини
таҳлил
қилиш
орқали
ёшлар
масалаларига
оид
қонунчилик
нормаларини
такомиллаштиришни
,
хусусан
Ўзбекистон
Республикасининг
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
қонунида
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасига
таъриф
бериш
ҳамда
уюшмаган
ёшларни
ижтимоий
ҳимоя
қилиш
кафолатларини
шакллантириш
лозимлигини
тақозо
этмоқда
.
Бу
борада
илмий
тадқиқот
олиб
борган
Э
.
О
.
Кадиров
,
Ўзбекистон
Республикаси
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
қонуннинг
3-
моддасини
«
уюшмаган
ёшлар
» –
ўз
мақсадини
индивидуал
тарзда
,
давлат
ва
жамиятда
яратилган
имкониятлардан
фойдаланмасдан
,
примитив
,
нофаол
тарзда
самарасиз
амалга
ошираётган
,
ҳеч
қаерда
ўқимайдиган
,
ишламайдиган
ёшлар
гуруҳини
англатади
.
Бу
тоифадаги
ёшлар
ўз
мақсадини
давлат
ва
жамият
манфаати
билан
уйғунлаштириш
кўникмасига
эга
бўлмайди
.
Уларда
ижтимоий
фаоллик
,
ҳуқуқий
,
сиёсий
онг
ва
маданият
даражаси
паст
бўлади
»,
таҳриридаги
норма
билан
тўлдириш
таклифини
илгари
суради
[5].
Бироқ
олимнинг
бу
борадаги
фикрига
тўлиқ
қўшилиб
бўлмайди
,
негаки
уюшмаган
ёшларнинг
барчасида
ҳам
ижтимоий
фаоллик
,
ҳуқуқий
,
сиёсий
онг
ва
маданият
даражаси
паст
бўлавермайди
.
Айтиш
жоизки
,
уюшмаган
ёшлар
орасида
ижтимоий
фаоллиги
,
ҳуқуқий
,
сиёсий
онг
ва
маданият
даражаси
юқори
бўлганларини
ҳам
учратиш
мумкин
.
Назаримизда
мазкур
таърифни
шакллантиришда
давлатимиз
раҳбари
Шавкат
Мирзиёевнинг
уюшмаган
ёшларга
хос
бўлган
хусусиятлар
бўйича
фикрларини
,
қолаверса
,
нафақат
ўз
мақсадини
индивидуал
тарзда
амалга
оширадиган
,
балки
ижтимоий
ҳаётда
аниқ
мақсадга
эга
бўлмаган
ёшларни
назарда
тутиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Уюшмаган
ёшларга
хос
хусусиятлар
бўйича
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёев
ҳамда
олимларнинг
фикрлари
,
шунингдек
ўтказилган
анкета
сўрови
натижаларига
асосланган
ҳолда
,
қуйидагиларни
уюшмаган
ёшларга
хос
бўлган
асосий
хусусиятлар
сифатида
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
:
ўз
мақсадини
давлат
ва
жамият
манфаати
билан
уйғунлаштириш
кўникмасига
эга
эмаслик
;
ижтимоий
фаоллиги
,
сиёсий
,
ҳуқуқий
онг
ва
маданият
даражаси
пастлиги
;
ишламаслик
ёки
ўқимаслик
(
ҳарбий
хизмат
ва
жиноий
жазони
ўтаётган
шахслар
бундан
мустасно
);
тайин
бир
машғулотга
эга
бўлмаслик
;
салбий
таъсирларга
,
шу
жумладан
«
оммавий
маданият
»
ва
ёт
ғоялар
таъсирига
берилувчанлик
;
ижтимоий
ҳаётда
муайян
аниқ
мақсадга
эга
бўлмаслик
;
ўн
тўрт
ёшга
тўлганлик
ва
ўттиз
ёшдан
ошмаганлик
.
Юқорида
келтирилган
хусусиятлар
асосида
уюшмаган
ёшларни
тоифалаш
ҳам
мумкин
.
Ички
ишлар
органларининг
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
амалиёти
ва
унинг
натижаларига
доир
статистик
маълумотлар
ўрганилганида
,
уларда
фақат
ўқимайдиган
ва
ишламайдиган
ёшларга
доир
динамик
кўрсаткичлар
акс
эттириб
борилиши
кўзга
ташланади
.
Бевосита
уюшмаган
ёшлар
томонидан
содир
этилган
ҳуқуқбузарликларнинг
криминологик
тавсифига
тўхталганда
шуни
таъкидлаш
керакки
,
криминологияда
уюшмаган
ёшлар
томонидан
содир
этилган
ҳуқуқбузарликлар
тушунчаси
хусусида
аниқ
бир
тўхтам
мавжуд
эмас
.
Бунга
асосий
сабаблардан
бири
эса
юқорида
таъкидланганидек
,
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасининг
ўзи
хусусида
қонунчиликда
ҳам
,
илмий
ва
ўқув
адабиётларда
ҳам
аниқ
ёндашувнинг
мавжуд
эмаслигида
намоён
бўлади
.
Уюшмаган
ёшлар
томонидан
содир
этилган
ҳуқуқбузарликлар
амалдаги
қонун
ҳужжатлари
талабларидан
келиб
чиққан
ҳолда
ўз
ичига
уюшмаган
ёшлар
томонидан
содир
этилган
маъмурий
ҳуқуқбузарликлар
ва
жиноятларни
қамраб
олади
.
Ўзбекистон
Республикасида
жиноятчилик
,
уларнинг
таркибидаги
ёшлар
жиноятчилигига
доир
статистик
ва
ҳисобот
ҳужжатларини
юритувчи
давлат
органлари
,
жумладан
Ўзбекистон
Республикаси
Статистика
қўмитаси
,
ИИВ
Ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
бош
бошқармасининг
бу
борадаги
маълумотларини
ўрганиш
ҳамда
таҳлил
қилиш
натижалари
шуни
кўрсатмоқдаки
,
ички
ишлар
органлари
тизимида
жиноят
содир
этган
ёшларга
хос
сататистик
маълумотларнинг
юритилиш
ҳолати
сўнгги
йилларда
мамлакатимизда
суд
-
ҳуқуқ
соҳасида
олиб
борилаётган
ислоҳотлар
мазмунига
тўла
мос
келмайди
.
Буни
қуйидагиларда
кўриш
мумкин
:
биринчиси
,
ИИВ
Ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
бош
бошқармаси
ҳисоботларида
статистик
кўрсаткичлари
қайд
этиб
борилаётган
ёшлар
18–30
ёшлар
оралиғини
ташкил
этади
.
Ваҳоланки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
2016
йил
14
сентябрдаги
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
қонуннинг
3-
моддасида
«
Ёшлар
(
ёш
фуқаролар
)»
деганда
, «
ўн
тўрт
ёшга
тўлган
ва
ўттиз
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
75
ёшдан
ошмаган
шахслар
»
тушунилиши
кўрсатиб
ўтилган
.
Бу
эса
жиноят
содир
этган
ёшлар
статистикасини
юритишда
14–18
ёшдагиларни
ҳам
ҳисобга
олишни
тақозо
этади
.
Ўзбекистон
Республикасида
аниқланган
жиноят
содир
этган
ёшлар
сони
тўғрисидаги
статистик
маълумотлар
билан
боғлиқ
ноаниқликларни
Давлат
статистика
қўмитасида
юритиладиган
статистик
кўрсаткичларда
ҳам
кузатиш
мумкин
.
Жумладан
,
Қўмита
томонидан
юритилаётган
статистик
маълумотларда
жиноят
содир
этган
ёшлар
сифатида
13
ёшдан
30
ёшгача
бўлган
ёшлар
қамраб
олинган
;
иккинчиси
,
статистик
маълумотларда
жиноят
содир
этган
ишламайдиган
ва
ўқимайдиган
ёшларга
доир
кўрсаткичлар
битта
тоифа
сифатида
белгиланиб
,
таҳлил
қилиб
борилмоқда
.
Зеро
,
ушбу
гуруҳга
кирувчи
мазкур
икки
тоифадаги
шахслар
билан
самарали
профилактик
ишларни
ташкил
этиш
уларни
ишламайдиган
ва
ўқимайдиган
ёшларга
ажратган
ҳолда
алоҳида
-
алоҳида
тоифалаш
ҳамда
ҳисобини
юритишни
талаб
этади
.
Ўзбекистон
Республикасида
ёшларга
оид
ягона
давлат
сиёсатини
самарали
таъминлаш
,
амалиётда
ёшлар
жиноятчилигининг
ҳисобини
юритиш
ва
натижаларидан
фойдаланиш
соҳасида
юзага
келаётган
муаммоларни
бартараф
этиш
,
ёшлар
,
айниқса
,
уларнинг
уюшмаган
тоифалари
ўртасида
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
самарадорлигини
ошириш
мақсадида
,
ваколатли
давлат
органлари
(
Статистика
қўмитаси
,
ИИВ
Ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
бош
бошқармаси
)
томонидан
юритилаётган
ёшлар
жиноятчилигига
доир
статистик
ва
ҳисобот
ҳужжатларида
улар
ёшининг
аниқ
чегараси
,
тоифалари
ва
бошқа
мезонлар
юзасидан
ёндашувни
бирхиллаштириш
,
ягона
тизимга
солиш
лозим
.
Хуллас
,
юқорида
келтирилган
уюшмаган
ёшларга
хос
хусусиятларни
инобатга
олиб
,
шунингдек
амалиётдаги
«
уюшмаган
ёшлар
»
тушунчасининг
моҳияти
билан
боғлиқ
тушунмовчиликларга
барҳам
бериш
,
қонунчиликдаги
мавжуд
бўшлиқни
тўлдириш
ва
уюшмаган
ёшлар
билан
ишлашга
масъул
бўлган
мутасадди
ташкилотларнинг
фаолиятини
самарали
ташкил
этиш
ва
мувофиқлаштириш
мақсадида
,
Ўзбекистон
Республикасининг
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
қонунига
қуйидаги
мазмундаги
тушунчани
киритиш
мақсадга
мувофиқдир
:
«
уюшмаган
ёшлар
–
ижтимоий
фойдали
фаолият
билан
шуғулланмайдиган
,
ишга
жойлашиш
,
таълим
олиш
ҳамда
фуқароларнинг
давлат
ва
жамият
ҳаётидаги
иштирокининг
бошқа
шаклларини
амалга
ошириш
бўйича
яратилган
имкониятлардан
фойдаланмаган
14
ёшга
тўлган
30
ёшдан
ошмаган
шахслар
тоифаси
».
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Абдурасулова
Қ
.
Р
.,
Ниёзова
С
.
С
.
Жиноятчилик
ва
жиноятчи
шахси
муаммолари
:
Ўқув
қўлланма
. –
Т
.,
2006. –
Б
. 51.
2.
Ганиев
Ш
.
А
.
Ахлоққа
қарши
ҳуқуқбузарликлар
учун
маъмурий
жавобгарликни
такомиллаштириш
:
Докторлик
дис
. ...
автореф
.
−
Т
., 2016.
−
Б
. 30.
3.
Зарипов
З
.
С
.,
Мухторов
Ж
.
С
.
Маиший
турмушда
содир
этиладиган
жиноятларнинг
криминологик
тавсифи
ва
профилактикаси
//
Криминология
.
Махсус
қисм
:
Дарслик
/
Муаллифлар
жамоаси
.
−
Т
., 2015.
−
Б
.
303.
4.
Имамов
Р
.
Зўрлик
ишлатмасдан
талон
-
торож
қилиш
жиноятлари
учун
жазо
тайинлаш
:
Юридик
фанлар
номзоди
диссертацияси
автореферати
. –
Т
.,
2011.
−
Б
. 17.
5.
Кадиров
Э
.
О
.
Ёшларнинг
ҳуқуқий
онги
ва
сиёсий
маданиятини
юксалтириш
масалалари
(
Академик
лицей
ва
касб
-
ҳунар
коллежлари
мисолида
):
юрид
.
фан
.
докт
. ..
дис
.
−
Т
., 2019.
−
Б
. 78.
6.
Кафарова
Д
.
М
.
Криминологический
анализ
и
профилактика
общественно
опасных
деяний
подрост
-
ков
,
не
достигших
возраста
уголовной
ответственно
-
сти
:
автореф
….
дис
.
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
., 2009. –
С
. 15.
7.
Махкамов
О
.
М
.
Солиқ
ёки
бошқа
мажбурий
тўловларни
тўлашдан
бўйин
товлашнинг
жиноят
-
ҳуқуқий
ва
криминологик
жиҳатлари
:
Докторлик
дис
...
автореф
.
−
Т
., 2015.
−
Б
. 10.
8.
Президент
Шавкат
Мирзиёевнинг
«
Камолот
»
ёшлар
ижтимоий
ҳаракатининг
IV
қурултойидаги
нутқи
//
http://www.press-service.uz/uz/lists/view/729
(30.06.2017).
9.
Расулев
А
.
К
.
Ахборот
технологиялари
ва
хавфсизлиги
соҳасидаги
жиноятларга
қарши
курашишнинг
жиноят
-
ҳуқуқий
ва
криминологик
чораларини
такомиллаштириш
:
юрид
.
фан
.
б
-
ча
д
-
ри
(DSc)
дис
. ...
автореф
.
−
Т
., 2018.
−
Б
. 22-23.
10.
Ўзбек
тилининг
изоҳли
луғати
: 80000
дан
ортиқ
сўз
ва
сўз
бирикмаси
.
Ж
. IV.
Тартибот
-
Шукр
/
Таҳрир
ҳайъати
:
Т
.
Мирзаев
(
раҳбар
)
ва
бошқ
.
Ўз
.
Рес
.
ФА
Тил
ва
адабиёт
ин
-
ти
. –
Т
., 2008. – 608
б
.
11.
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
статистика
қўмитасининг
2019
йил
1
апрелдаги
01/4-12-17/2-92-
сонли
хати
билан
юборилган
статистик
маълумотлар
.
12.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёевнинг
Халқ
депутатлари
Хоразм
вилояти
кенгашининг
навбатдан
ташқари
сессиясидаги
нутқи
//
http://www.press-service.uz/uz/lists/view/1147
(14.10.2017).
13.
Ўзбекистон
Республикасининг
«
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
»
ги
2016
йил
14
сентябрдаги
қонуни
14.
Ўразалиев
М
.
Қ
.
Алкоголизм
,
фоҳишалик
ва
гиёҳвандликнинг
жиноятчилик
билан
алоқадорлиги
,
уларнинг
криминологик
хусусиятлари
ва
олдини
олишни
такомиллаштириш
:
Докторлик
дис
. ...
автореф
.
−
Т
.,
2016.
−
Б
. 18, 23.
