40
world market, and to ensure the collection, storage and effective use of local information
resources;
- Threats to the normal functioning of information and telecommunications systems
implemented and created on the territory of the republic, the security of information resources.
Therefore, the protection of information systems should be carried out taking into account the
above information.
Conclusion.
The study analyzed the security parameters in the protection of information
systems. At the same time, organizations that provide information about the types and methods
of repelling network attacks, threats to information security and their types, the concept and
structure of threats to protected information were systematized.
References:
1. Тутубалин П. И., Кирпичников А. П. Оценка криптографической стойкости
алгоритмов асимметричного шифрования. Вестник технологического университета. Т.20,
№10, c. 94-99, 2017.
ELEKTRON TA‘LIM TIZIMINING AFZALLIKLARI VA KAMCHILIKLARI.
To‗ychiyeva Nodira
Norbekov Xursandmurod
―Iqtisodiyot‖ kafedrasi assistenti
UZMU Jizzax filiali, Jizzax sh.
Annotatsiya.
Bugungi globallashuv jarayonida ta‘limning jadal elektronlashib
borayotganiga barchamiz birdek guvoh bo‗lmoqdamiz. Elektron ta‘lim tizimi o‗quvchilarga
barcha o‗quv materiallaridan to‗plangan bilimlarni turli test to‗plamlaridan foydalangan holda
o‗z-o‗zini tekshirish va shu material ustida qayta ishlash imkoniyatini bermoqda. Ta‘limda ham
bir muncha murakkabliklar paydo bo‗layotgan bir paytda elektron ta‘lim vositalari o‗quvchining
o‗zlashtirish xususiyatini anchagina yengillashtirmoqda desak yanglishmagan bo‗lamiz. Ushbu
maqolada elektron ta‘limdan foydalanishning hamda uning muhimligi haqida so‗z boradi.
Kalit so‗zlar:
Moodle, e-learning, oliy ta‘lim, ta‘lim modeli.
Elektron ta‘lim - bu platformalar yoki raqamli muhitlar orqali bilimlarga kirishni targ‗ib
qiluvchi ta‘lim modeli hisoblanadi.
1
Elektron ta‘lim resurslari yordamida darslarni tashkil etish jarayoni, bunda talabalarning
olayotgan bilimlarini na faqat eshitish, balki ko‗rish sezgilari orqali ham qabul qilishlari va
tushunchalarning g‗oya va mazmunini chuqur anglab yetishlariga samarali yordam beradi.
2
Raqamli axborot va internet resurslaridan foydalanishning huquqiy asoslarini bilish
zamonaviy o‘qituvchi uchun juda muhim, chunki u ham elektron resurslarning iste‘molchisi,
ham ularni ishlab chiquvchisi sifatida ishlay oladi. Masofaviy ta‘lim texnologiyalari doirasida
elektron materiallardan foydalangan holda o‗qituvchi talabalarni mahalliy va global
tarmoqlardan foydalangan holda ma‘lumot almashishga jalb qiladi. O‗qituvchi Internetdan
qanday qilib qonuniy ravishda foydalanishi mumkinligini bilishi muhimdir. U o‗z talabalari bilan
tarmoq aloqasini tushunarli qonuniy asosda qurishi, ularning e‘tiborini muammoli masalalarga
qaratishi va malakali axborot xatti-harakatlarining namunalarini ko‗rsatishi kerak.
3
Elektron ta‘lim platformalarining ham yutuqlari va kamchiliklari mavjud bo‗lib, bunga
bafurja to‗xtalib o‗tsak.
Ushbu turdagi platformalarning ba'zi bir
afzalliklari
:
Avvalambor moslashuvchan va arzon o‗qitish.
Internet bilan texnologik uskunalar kuchining birlashtirilganligi.
Geografik va vaqtinchalik masofalarni bekor qilish.
Minimal bilim bilan platformadan foydalanishga imkon beradi.
Taklif qilingan vaqtda o'rganish va tezligidagi erkinlik.
Elektron ta‘lim platformalarining
kamchiliklari
Yuzma-yuz kursdan ko‗ra talabning va bosimning yuqoriligi.
41
Yuklangan o‗quv materiallarining kamligi
O‗qituvchilar uchun yanada noqulaylik, chunki siz nafaqat o'zingizning mavzuni
o‗rgatishni, balki AKTni o'qitish haqida ham bilishingiz kerak.
Talabalarga darsdan chalg‗ish uchun vaqtning yetarliligi.
Ta‘limdan chalg‗ituvchi omillarning hila-xilligi.
Elektron ta‘lim vositalaridan foydalanishda quyidagilarga alohida e‘tibor qaratish kerak
bo‗ladi:
− o‗quv materiallarga qo‗yiladigan uslubiy talabalarni ishlab chiqish;
− animatsion dasturlardan foydalanish davomiyligini 25–30 minutdan oshirmaslik;
− namoyish etilayotgan mavzuga doir tushunchalar o‗qituvchi va talabalar tomonidan ikki
tomonlama aloqa tarzida muhokama etib borilishi;
− namoyish etilib borilayotgan lavhalarning talaba tomonidan mustaqil ravishda qayta ishlab,
yangi tushunchalarni shakllantirib borishiga erishish;
− o‗qitish natijalarini baholash me‘zonlarini aniqlash.
4
Xulosa o‗rnida shuni aytishimiz mumkinki, elektron ta'lim platformalarining afzalliklari
va kamchiliklari soni jihatidan bir-biriga juda o'xshashdir, agar siz o'qitishning bir turiga
boshqasidan ko'ra ko'proq tanlasangiz, bu sizga bog'liq.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
https://uz.warbletoncouncil.org/e-learning-3220
2.
Хамидов, Ё. Ё. Ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron ta‘lim resurslarining o‗rni / Ё. Ё.
Хамидов. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2019. — № 21 (259). — С.
611-612. — URL: https://moluch.ru/archive/259/59591/ (дата обращения: 04.05.2022).
3.
Virtual haqiqat tizimlari: darslik usuli, qo'llanma / M. I. Osipov tomonidan tuzilgan. - Nijniy
Novgorod: Nijniy Novgorod davlat universiteti, 2012.
4.
Хамидов, Ё. Ё. Ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron ta‘lim resurslarining o‗rni / Ё. Ё.
Хамидов. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2019. — № 21 (259). — С.
611-612. — URL: https://moluch.ru/archive/259/59591/ (дата обращения: 04.05.2022).
AXBOROT XAVFSIZLIGIGA TAHDID VA UNING TURLARI
Umarova Iroda Bakirovna
Guliston davlat universiteti ―Psixologiya‖ kafedrasi oʻqituvchisi
Annotatsiya:
Axborotni muhofaza qilishning maqsadi va konseptual asoslari. Umuman
olganda axborotni muhofaza qilishning maqsadi ifodalangan axborotni tarqab ketishi,
o‗g‗irlanishi, buzilishi, qalbakilashtirilishini oldini olish yoritilgan.
Kalit soʻzlar:
Axborot, axborot resurslari, axborot tizimlari, axborotni muhofaza qilish.
Axborotni muhofaza qilishning maqsadini quyidagicha ifodalangan: – shaxs, jamiyat,
davlatning xavfsizligiga tahdidni oldini olish;– axborotni yo‗q qilish, modifikatsiyalash, buzish,
nusxa olish, blokirovka qilish kabi noqonuniy harakatlarning oldini olish;– axborot resurslari va
axborot tizimlariga noqonuniy ta‘sir qilishning boshqa shakllarini oldini olish, hujjatlashtirilgan
axborotga shaxsiy mulk ob‘ekti sifatida huquqiy rejimni ta‘minlash;– axborot tizimida mavjud
bo‗lgan shaxsiy ma‘lumotlarning maxfiyligini va konfedensialligini saqlash orqali fuqarolarning
konstitutsiyaviy
huquqlarini
himoyalash;
– davlat sirlarini saqlash, qonunchilikka asosan hujjatlashtirilgan axborotlar konfedensialligini
ta‘minlash;– axborot jarayonlarida hamda axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta‘minlash
vositalarini loyihalash, ishlab chiqish va qo‗llashda sub‘ektlarning huquqlarini ta‘minlash.
Axborotni muhofaza qilishning samaradorligi uning o‗z vaqtidaligi, faolligi, uzluksizligi va
kompleksligi bilan belgilanadi. Himoya tadbirlarini kompleks tarzda o‗tkazish axborotni tarqab
ketishi mumkin bo‗lgan xavfli kanallarni yo‗q qilishni ta‘minlaydi. Ma‘lumki, birgina ochiq
