169
YUQORI YOG‘LI VA UGLEVODLI PARHEZGA ASOSLANGAN
KALAMUSHLARDA
METABOLIK
SINDROMNI
CHAQIRISHNI
EKSPERIMENTAL MODELI
Qadamboyev B.B. Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali Tibbiy va biologik
kimyo kafedrasi assistenti
Ilmiy rahbari:Kurbanova N.N. Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali
Tibbiy va biologik kimyo kafedrasi dotsenti
Dolzarbligi:
Metabolik sindromning zamonaviy jamiyatda tarqalishi so‘nggi yillarda
jadal sur’atlar bilan ortib bormoqda. Bu holat aholining kasallanishi va o‘lim darajasining
oshishiga sabab bo‘lmoqda. Xalqaro Diabet Federatsiyasi ma’lumotlariga ko‘ra, dunyo
bo‘ylab aholining 25–68% ni metabolik sindromdan aziyat chekmoqda. Xalqaro Diabet
Federatsiyasi metabolik sindromni quyidagicha tariflaydi: abdominal semirish (ichki organlar
atrofida yog‘ to‘planishi) va triatsilglitseridlar darajasining yuqoriligi, yuqori zichlikdagi
lipoproteinlar darajasining pastligi, arterial qon bosimining oshishi, giperglikemiya (qon
glukozadarajasining yuqoriligi) kabiy holatlar kuzatiladi.
Metabolik sindromning rivojlanishidagi patofiziologik mexanizmlari, shuningdek, uni
oldini olish va davolash usullarini o‘rganish uchun mavjud va qulay eksperimental modellarni
ishlab chiqish zarur
Tadqiqotning maqsadi:
Kalamushlarda yuqori yog‘li va yuqori uglevodli parhez
asosida kalamushlarda metabolik sindrom (MS) ning tajribaviy modelini ishlab chiqish.
Materiallar va usullar:
Tadqiqot 20 ta erkak kalamushlarida o‘tkazildi, ular nazorat va
tajriba guruhlariga bo‘lindi. Nazorat guruhidagi kalamushlar standart parhezda edi. Tajriba
guruhidagi kalamushlar 12 hafta davomida tarkibida hayvon yog‘i (17%), fruktoza (17%) va
ichimlik suvi o‘rniga fruktozaning 20% li eritmasi bo‘lgan yuqori yog‘li va yuqori uglevodli
parhez bilan oziqlantirildi. Tadqiqot yakunida hayvonlarning tana vazni, qon bosimi o‘lchandi,
glyukozaga tolerantlik va insulinga rezistentlik testlari o‘tkazildi. Qon plazmasida lipid
almashinuvining alohida ko‘rsatkichlari, jigarda triatsilglitserollar va xolesterin miqdori
aniqlandi.
Natijalar:
Hayvonlarni 12 hafta davomida yuqori yog‘li va yuqori uglevodli
parhezda saqlash qon bosimining ko‘tarilishiga, yog‘ to‘qimalarining solishtirma massasining
oshishiga olib keldi. Glyukozaga tolerantlik va insulinga rezistentlik testlari ni o‘tkazish MSli
kalamushlarda giperglikemiya, glyukozaga tolerantlikning buzilishi va insulinga rezistentlikni
aniqlash
imkonini
berdi.
Tajriba
guruhidagi
kalamushlarning
qon
plazmasida
triatsilglitserollar konsentratsiyasining oshishi aniqlandi, bunda umumiy xolesterin darajasi
nazoratdan farq qilmadi.
Metabolik sindromli kalamushlarda jigarning solishtirma og‘irligi, shuningdek, undagi
triatsilglitserollar va xolesterin miqdorining oshishi kuzatildi.
Xulosa:
Parhez bilan bog‘liq metabolik sindromning olingan eksperimental modeli
odamlarda MSning ko‘plab tipik belgilarini aks ettiradi va Metabolik sindrom rivojlanishining
patofiziologik asoslarini hamda uning oldini olish va davolash usullarini o‘rganishda foydali
bo‘lishi mumkin.
170
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Агзамова, Шоира Абдусаламовна, and Ирода Джаббаровна Шахизирова.
"НОВАЯ
КОРОНАВИРУСНАЯ
ИНФЕКЦИЯ
С
ПОСТКОВИДНЫМИ
НАРУШЕНИЯМИ У ДЕТЕЙ." Международный журнал научной педиатрии 3.5 (2024):
589-594.
2.
Bekembayeva, G. S., and F. K. Tashpulatova. "PROGNOSIS OF RESISTANT
TUBERCULOSIS COURSE AMONG CHILDREN AND TEENAGERS." Новый день в
медицине 1 (2021): 48-51.
3.
Агзамова, Ш. А. "ЭФФЕКТИВНОСТЬ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ПРОГРАММЫ
ДЛЯ
ЖЕНЩИН
С
АРТЕРИАЛЬНОЙ
ГИПЕРТЕНЗИЕЙ
В
ПЕРИОД
ПОСТМЕНОПАУЗЫ
В
АМБУЛАТОРНО-ПОЛИКЛИНИЧЕСКИХ
УСЛОВИЯХ." Артериальная гипертония 2018 на перекрестке мнений. 2018.
4.
Агзамова, Ш. А. "Исследование цитокинов, иммуноглобулинов в крови у детей с
персистирующей цитомегаловирусной инфекцией." Журнал теор. и клин. мед 6 (2010):
78-79.
5.
Агзамова, Шоира Абдусаламовна, and Гузалия Марсовна Хасанова.
"ДИАГНОСТИЧЕСКАЯ ЗНАЧИМОСТЬ ЭХОКАРДИОГРАФИЧЕСКИХ ВЕЛИЧИН
ЭПИКАРДИАЛЬНОГО ЖИРА ПРИ ОЖИРЕНИИ." OPEN INNOVATION. 2019.
