2
HAYZ-TUXUMDON SIKLINING BUZILISH SABABLARINI
ANIQLASHDA ANAMNEZNING O‘RNI
TDSI 5 kurs talabasi Alimardonova Sh.Sh
Ilmiy rahbar: Muratova N.D TDSI Akusherlik va ginekologiya kafedrasi
professori.
Toshkent Davlat Stomatologiya Instituti, Toshkent, O’zbekiston.
Dolzarbligi:
Ayollarda hayz siklining buzilishi (HSB) ginekologga murojaat
qilishning eng keng tarqalgan sabablaridan biri bo‘lib, turli mualliflarning ma’lumotlariga
ko‘ra, u ginekologik kasalliklar tuzilmasida yetakchi o‘rinni egallaydi va taxminan 65%
ni tashkil etadi. Odatda, hayz siklining buzilishi mustaqil kasallik emas, balki ayol
organizmidagi muayyan buzilishlarning natijasi hisoblanadi. Bu muammo barcha yosh
guruhidagi ayollarda uchraydi. HSB tabiiy homiladorlikni murakkablashtirishi yoki hatto
uni imkonsiz qilishi mumkin, shuningdek, ayolning hayot sifatini yomonlashtiradi.
Balog‘at davrining xususiyatlari, oldin o‘tkazilgan kasalliklar va boshqa omillar jinsiy
rivojlanish, hayz va reproduktiv funksiyaning shakllanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi
mumkin. Normal hayz sikli ko‘plab regulyatorlar, jumladan, gormonlar va
neyromediatorlarning muvofiqlashtirilgan faoliyati orqali ta’minlanadi. Neyroendokrin
tizimining disfunktsiyasi, ayniqsa stress sharoitida, shuningdek, yallig‘lanish va
ekstragenital kasalliklar hayz siklining buzilishiga olib keladi.
Tadqiqot maqsadi:
Hayz siklining buzilishiga olib keluvchi xavf omillarini
aniqlash.
Tadqiqot materiallari va usullari:
Biz 18 yoshdan 25 yoshgacha bo‘lgan erta
reproduktiv yoshdagi ayollarni tekshirundan o’tkazdik. Tadqiqot davomida anamnez
to‘plandi, tibbiy ko‘rik o‘tkazildi, shu jumladan so‘rovnoma, jismoniy va jinsiy
rivojlanishni baholash, tor doiradagi mutaxassislar konsultatsiyasi, ultratovush tekshiruvi
va gormonal tekshiruv amalga oshirildi.
Tadqiqot natijalari va muhokama:
Anamnez natijalariga ko‘ra, 68%
ayollarda o‘smirlik davrida hayz siklining buzilishi kuzatilgan.
32% hayz siklining
buzilishini o‘tkazilgan stress bilan bog‘lagan.
27% da ekstragenital kasalliklar, jumladan,
siydik-tanosil tizimining yallig‘lanish kasalliklari, neyroendokrin buzilishlar va
autoimmun kasalliklar aniqlangan.
Eng ko‘p uchraydigan hayz buzilishlari: dismenoreya
(og‘riqli hayz) – 59%,
oligomenoreya (kam hayz ko‘rish) – 27%,
gipermenoreya (ko‘p
hayz ko‘rish) – 14%,
birlamchi oligomenoreya – 17%,
ikkilamchi oligomenoreya – 10%,
oligomenoreyasi bo‘lgan har ikkinchi ayolda girsutizm (ortiqcha tuklanish) aniqlangan.
Har to‘rtinchi ayol hayz paytida og‘riqdan shikoyat qilgan.
Ultratovush natijalari:
25%
ayollarda bachadon o‘lchami kichraygan
40% da tuxumdonlarda ko‘p follikulalar va
ularning kattalashishi kuzatilgan
35% da endometriy qalinligi hayz siklining kuniga mos
kelmagan
.
Tana vazni: 48% ayollarda semizlik yoki ortiqcha vazn bo‘lib, ularning: 30%
da tana massasi indeksi (TMI) 30 dan yuqori.
18% da TMI 25-30 oralig‘ida, 44%
3
ayollarda normal vazn,
8% da esa vazn yetishmovchiligi aniqlangan
.
Gormonal tekshiruv
natijalari: FSG va LG darajasi yuqori chegaraga yaqin bo‘lib, bu tuxumdon geneziga xos
buzilishlarni ko‘rsatgan.
FSG darajasi normal bo‘lsada, LG darajasi oshgan.
LG/FSG
nisbati: nazorat guruhi: 1,05±0,51. Tadqiq qilingan ayollar: 2,48±0,19.
JGBG (jinsiy
gormonlarni bog‘lovchi globulin) < 26 nmol.
Umumiy va erkin testosteron darajasi
me’yoridan yuqori.
Ushbu natijalar polikistik tuxumdon sindromi (PTXS) mavjudligini
ko‘rsatmoqda. Reproduktiv yoshdagi ayolning reproduktiv funksiyasi balog‘at davrida
barcha tarkibiy qismlarining tabiiy va uyg‘un rivojlanishiga bog‘liq. O‘smirlik davridagi
hayz siklining buzilishi kelajakda reproduktiv tizim kasalliklari, jumladan, bepushtlik
rivojlanishining prediktori bo‘lishi mumkin.
Xulosa:
O‘smirlik davridagi hayz siklining buzilishi, stress va ekstragenital
kasalliklar hayz-tuxumdon funksiyasining buzilishiga olib keluvchi xavf
omillari bo‘lishi
mumkin.
Yosh ayollarda hayz siklining buzilishi ko‘pincha polikistoz tuxumdon
sindromining namoyon bo‘lishi hisoblanadi.
Oydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
:
1.
Бабаджанова, Г., Абдурахманова, С., Муратова, Н., & Сулейманова, Н. (2020).
Анализ репродуктивных нарушений у женщин с миомой матки и/или аденомиозом и
методы коррекции. in Library, 20(1), 171-178.
2.
Муратова, Нигора, et al. "Роль допплерометрии в дифференциальной диагностике
аденомиоза и миомы матки у молодых женщин." in Library 21.4 (2021): 66-68.
3.
Назарова, Д., Муратова, Н., Абдурахманова, С., & Сулаймонова, Н. (2022).
Определение уровня цитокинов в крови больных для выбора тактики лечения миомы. in
Library, 22(1), 341-342.
4.
Бабаджанова, Г. С., and С. И. Абдурахманова. "Современные представления
об этиопатогенезе, клинико-диагностических критериях миомы матки и
аденомиоза у женщин и особенности их лечения (обзор литературы)." Журнал
теоретической и клинической медицины 3 (2018): 85-90.
