8
1 (6) 2024
Alfraganus
xalqaro ilmiy jurnali
AHOLI BANDLIGI
SOHASIDAGI DAVLAT
SIYOSATINI
TAKOMILLASHTIRISHNING
ASOSIY YO'NALISHLARI
Annotatsiya:
Ushbu maqolada aholi bandligiga ijtimoiy-iqtisodiy tushuncha sifatida
qaraladi.
A
holi bandligi iqtisodiy tushuncha sifatida aholining iqtisodiy faol qismini ishlab
chiqarish vositalari bilan birlashtirish amalga oshadigan, bevosita mehnatni amalga oshirish
jarayonida tadqiq etiladi.
A
holi bandligi ijtimoiy ishlab chiqarishga xos xususiyat bo
’
lib, unda
mehnat buyumlarini o
’
zgartirish bo
’
yicha ma
’
lum bir sifatlarga ega bo
’
lgan ishchilarning
birgalikdagi faoliyati amalga oshadi.
Kalit so
’
zlar: Bandlik, ijtimoiy, mamlakat, aholi, iqtisodiyot, mehnat.
Аннотация
:
В этой стате занятост рассматривается как социално-экономическая
концепция. Занятост населения как экономическое понятие исследуется в процессе
осуществления непосредственного труда, при котором происходит объединение
экономически активной части населения со средствами производства. Занятост
населения-характеристика общественного производства, при которой осуществляется
совместная деятелност работников, обладающих определенными качествами по
изменению предметов труда.
Annotat
ion
:
In this article, employment is considered as a socio-economic concept.
Employment of the population as an economic concept is studied in the process of direct labor, in
which the economically active part of the population is combined with the means of production.
Employment of the population is a characteristic of social production, in which the joint activity
of workers with certain qualities to change the objects of labor is carried out.
AHOLI BANDLIGI
SOHASIDAGI DAVLAT
SIYOSATINI
TAKOMILLASHTIRISHNING
ASOSIY YO'NALISHLARI
АZIZBEK ISM
A
ILOV
Аlfraganus Universiteti
Iqtisodiyot kafedrasi
, dotsent v.b.
ORCID: 0009-0006-3676-5349
a.ismailov@afu.uz
9
Alfraganus
xalqaro ilmiy jurnali
1 (6) 2024
KIRISH:
Mamlakatdagi siyosiy va ijtimoiy-
iqtisodiy vaziyatga muhim ta’sir
ko‘rsatadigan
bandlik
muammosi
bugungi kunda respublika fuqarolari
turmushining uzviy qismi bo‘lib
qolmoqda. Aholi bandligi butun
iqtisodiy tizim amal qilish natijalarining
ijtimoiy
va
iqtisodiy
natijalarini
o‘zida
birlashtiradigan
jamiyat
ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishining
muhim
yo‘nalishlarini
o‘zida
mujassamlashtiradi. Shu bois, bandlik
mamlakat
farovonligi,
islohotlar
tanlangan yo‘lining samaradorligi,
ularning aholi uchun jozibadorligi
haqida mulohaza qilish imkonini
beradigan o‘ziga xos ko‘rsatkich
hisoblanadi.
Inqiroz
sharoitida
aholi
bandligi
davlat
tartibga
solish
ustuvor yo‘nalishlari qatorida turadi.
Bunday sharoitda bandlik siyosatini
butun
jamiyatda
ijtimoiy-iqtisodiy
barqarorlikni ta’minlashga, mehnat
bozori va mehnat sohasiga bevosita
va bilvosita ta’sir ko‘rsatish orqali har
bir fuqaro bandligi sohasida ijtimoiy
himoyalanganlikni oshirishga qaratilgan
chora-tadbirlar majmui sifatida o‘rganish
mumkin.
O‘zbekiston
Respublikasida
davlat bandlik siyosati investitsion,
moliya-kredit, soliq va ijtimoiy siyosat
choralari yordamida amalga oshiriladi.
Ushbu tadbirlar, birinchi navbatda,
mamlakatda ish o‘rinlarini saqlab qolish
va rivojlantirishga yordam beradigan
ishlab chiqaruvchi kuchlarni oqilona
joylashtirishga,
mehnat
resurslari
harakatchanligini oshirishga, egiluvchan
mehnat tartibotlarini rag‘batlantirishga,
yangi
texnologiyalarni
yaratishga
yo‘naltirilgan[1]. Bandlik siyosatida
asosiy vazifalar qatoriga quyidagilarni
kiritish mumkin:
1) Ish o‘rinlari tashkil etilishini
rag‘batlantirish va aholi bandligiga
ko‘maklashish, shu jumladan, ish
o‘rinlarini tashkil etishga doir davlat
buyurtmasini hamda ish qidirayotgan
shaxslarni va ishsiz shaxslarni kasbga
tayyorlashga, qayta tayyorlashga hamda
ularning malakasini oshirishga doir
davlat buyurtmasini shakllantirish
orqali ko‘maklashish;
2) Ishsiz
shaxslarni
moddiy
jihatdan qo‘llab-quvvatlash va ijtimoiy
himoya qilish, ishsizlikni kamaytirish
choralarini
ko‘rish,
aholining
ijtimoiy ehtiyojmand toifalarini ishga
joylashtirishga ko‘maklashish;
3) Yoshlarni, ayniqsa, qishloq
joylardagi yoshlarni, umumiy o‘rta va
o‘rta maxsus ta’lim tashkilotlari, kasb-
hunar maktablari, kasb-hunar kollejlari,
texnikumlar, oliy ta’lim muassasalari
bitiruvchilarini ishga joylashtirishni
ta’minlash bo‘yicha choralarni amalga
oshirish;
4) Aholi
bandligi
sohasida
zamonaviy kasbiy standartlarni joriy
etish, mehnatni normalashtirish hamda
mehnatga haq to‘lash mexanizmlarini
takomillashtirish;
5) Aholi bandligi sohasida ayollar
va erkaklar uchun teng huquqlar hamda
imkoniyatlarni ta’minlash;
6) Ishga joylashtirish jarayonlariga
ilg‘or axborot texnologiyalarini joriy
etish, aholining ishga joylashishiga
ko‘maklashish
bo‘yicha
xizmatlar
bozorida zamonaviy infratuzilmani va
raqobat muhitini yaratish;
7) O‘zbekiston
Respublikasi
fuqarolariga
O‘zbekiston
Respublikasidan
tashqarida
ishga
joylashishida
ko‘maklashish,
O‘zbekiston Respublikasidan tashqarida
vaqtinchalik mehnat faoliyatini amalga
oshirish davrida ularning huquqiy va
ijtimoiy jihatdan himoya qilinishini
ta’minlash.
Davlat bandlik siyosati davlat
tomonidan barcha darajalarda olib
boriladigan
ijtimoiy
siyosatning
uzviy qismi hisoblanadi. Bandlikka
ko‘maklashish
sohasidagi
davlat
moliyaviy,
migratsion,
ijtimoiy,
investitsion, tashqi iqtisodiy siyosati
bilan kelishtirish asosiy vazifalari
hal qilinadi. Ushbu darajada ishga
joylashtirish umumiy siyosati va
ishsizlarni qo‘llab-quvvatlash choralari
ishlab chiqiladi .
Mintaqa
darajasida
davlat
tomonidan
ishlab
chiqilgan
va
belgilangan bandlik siyosati asosiy va
ustuvor yo‘nalishlarini hisobga olinadi.
Shuni ta’kidlash joizki, ushbu darajada
ayrim tadbirlar, masalan, kichik biznesni
qo‘llab-quvvatlash
va
fermerlikni
rivojlantirish bo‘yicha tadbirlar (aholi
o‘zini o‘zi band qilishiga bevosita ta’sir
ko‘rsatadi) samarali ahamiyat kasb etadi.
Bandlik siyosati manfaatlarida mintaqa
hukumati turar-joy, yo‘l qurilishiga
ko‘maklashish borasidagi dasturlarni
amalga oshirishi mumkin. Shu tariqa,
ushbu dasturlar qo‘shimcha zaruriy
ish o‘rinlarini ta’minlashi mumkin, bu
ayniqsa, inqiroz davrida ushbu turdagi
ishlar uchun xom ashyo tayyorlash,
yetkazib berish bilan shug‘ullanadigan
mintaqadagi
boshqa
korxonalarni
siyosatining
asosiy
yo‘nalishlari
3.1.1-rasmda keltirilgan.
Davlat
darajasida
bandlik
siyosatining
asosiy
yo‘nalishlari
shakllanadi, uning maqsadi belgilanadi
va bandlik siyosatini demografik,
1-rasm. Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosati yo‘nalishlari
10
1 (6) 2024
Alfraganus
xalqaro ilmiy jurnali
faollashtirgani bilan ahamiyatlidir.
Mahalliy darajada aholi bilan
bevosita ishlar olib boriladi va ishga
joylashtirish,
fuqarolarni
o‘qitish
(qayta o‘qitish) sohasidagi bandlik
siyosati qoidalari amaliyotga joriy
etiladi, ishsizlarga nafaqa to‘lovi
amalga oshiriladi. Mahalliy o‘zini o‘zi
boshqarish organlari aholi bandligiga
ko‘maklashishga qaratilgan bir qator
chora-tadbirlarni tashkil qilish va
moliyalashtirishda
ishtirok
etish
huquqiga ega bo‘lib, ular orasida jamoat
ishlarini tashkil qilish, o‘smirlarni
vaqtinchalik
ishga
joylashtirish
(o‘qishdan bo‘sha vaqtda) hamda
vakansiyalar yarmarkasi, abiturientlar
kunini o‘tkazish, birinchi marta ish
izlovchilarga
ishga
joylashishda
ko‘maklashish qonunan belgilab
qo‘yilgan.
Bandlik siyosati turlari haqida ham
eslatib o‘tish joiz. Bandlik siyosatining
asosiy turlari sifatida faol va passiv
siyosat ajratiladi.
Faol bandlik siyosati – bu davlat
tomonidan ishsizlikni uning tabiiy (eng
kam) darajasiga erishish maqsadida
amalga oshiriladigan tashkiliy, iqtisodiy,
huquqiy tadbirlar majmuidir. U o‘z ishini
ochish bo‘yicha kurslar va seminarlar
vositasida tadbirkorlik tashabbuslarini
rag‘batlantirishni;
kasbga
yo‘llash,
qayta o‘qitish, malaka oshirishni;
imkoniyati cheklangan shaxslar uchun
maxsus ish o‘rinlarini tashkil etishni
o‘z ichiga oladi. “Ilgarilab o‘ynash”ga
intilish, inqirozning yuz berishiga
yo‘l qo‘ymaslikka urinish bandlik
siyosati ushbu turining xususiyati
hisoblanadi. Shu sababli faol siyosatga
yana ishlovchilarning ommaviy ishdan
bo‘shatilishi oldini olish, iqtisodiyot
va
mehnat
bozori
ehtiyojlariga
muvofiq samarasiz ish o‘rinlarini qayta
yo‘naltirish va boshqalar bo‘yicha
ko‘plab tadbirlar ham kiradi. Faol
bandlik siyosati davlatga ko‘proq
foydali, chunki uning asosida yotadigan
choralar unga qo‘yilgan mablag‘larning
qoplanishi va qaytaruvchanligini ko‘zda
tutadi.
Passiv bandlik siyosati, birinchi
navbatda,
ishsizlik
oqibatlarini
kamaytirishga
qaratilgan
davlat
tadbirlari
majmuini
o‘zida
mujassamlashtiradi. Bunga ishsiz
sifatida tan olingan fuqarolarni ishsizlik
nafaqasi ko‘rinishida moddiy qo‘llab-
quvvatlash hamda ish o‘rinlarini saqlash
kiradi. Boqimandalarga haq to‘lash
amal qiladi. Ushbu bandlik siyosatining
xususiyati shundan iboratki, u mutlaqo
ishsizlarga yordam bilan cheklanadi.
Ba’zan kamayib boruvchi passiv
bandlik siyosati ham ajratiladi. U ham
ishsizlarga moddiy yordamni ko‘zda
tutadi. Biroq ishini yo‘qotganlar uchun
ish o‘rinlarini izlash va tanlash bo‘yicha
keng va turli-tuman xizmatlar doirasini
taqdim etadi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan
mamlakatlar tajribasi ko‘rsatishicha,
davlat tomonidan mehnat bozorini
tartibga solish va o‘zini o‘zi tartibga
solish mexanizmlarini uyg‘unlashtirish
aholi bandligini tartibga solishning
samarali usuli bo‘lib qoldi. Bandlikni
tartibga solishning asosiy yo‘nalishlari
2-rasmda to‘liq keltirilgan.
Rivojlangan bozor iqtisodiyoti
mamlakatlari tajribasi ko‘rsatishicha,
aholi bandligini tartibga solish tizimida
quyidagi usullar ajratiladi:
- foyda orqali ta’sir ko‘rsatuvchi
va xo‘jalik sub’ektlarining iqtisodiy
manfaatlarini
rag‘batlantiruvchi
iqtisodiy usullar bo‘lib, bu yerda
mexanizmlar orasida eng samaralisi
sifatida soliqqa tortish, imtiyozli
kreditlash, ish o‘rinlarini yaratish va
saqlab qolishga, kadrlarni kasbga
o‘qitish,
innovatsion
tarmoqlarni
qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan tarif
siyosati hamda budjet siyosati vositalari
ajratiladi;
- tashkiliy usullar, ular orasida
asosiy rol davlat va nodavlat aholi
bandligi
markazlarini
yaratish,
tadbirkorlar va yollanma ishchilar,
mehnat sohasida maslahat, huquqiy
xizmatlar markazlari, kasbiy ta’lim
tizimida markaz o‘quvchi yoshlarini
kasbga yo‘llash tizimi uchun mehnat
bozorini axborotlar bilan ta’minlash ;
- mehnat
huquqidan,
ish
kuni davomiyligi, fuqaro mehnat
hayoti davrini o‘rnatish, ishlovchilar
huquqlarini himoyalashdan boshlab,
mehnat munosabatlarining aniq tor
sohalaridagi
tartiblar,
me’yorlar,
standartlar,
cheklovlar,
uslubiy
tavsiyalar (bu ishlovchilarni ishga yollash
tizimiga, mehnat shartnomalarini tuzish,
migrantlarga
kvotalarni
belgilash,
ularning
- mehnat va hayot faoliyati uchun
qulay shart-sharoitlar yaratish, aholi
bandligini qo‘llab-quvvatlash fondiga
majburiy ajratmalar, ijtimoiy kafolatlar
me’yorlari va b.ga tegishli) bilan
yakunlagan holda davlatdagi mehnat
munosabatlarini
tartibga
soluvchi
me’yoriy-huquqiy hujjatlar tizimi olrqali
ta’sir ko‘rsatadigan ma’muriy usullar.
Aholi bandligini tartibga solish
va “bozor buzilishlari” bilan kurashda
davlat aralashuvi amaliyoti mehnat
bozoridagi siyosat vositalarini aholi
bandligiga ko‘maklashish faol siyosati
tadbirlaridan foydalanishni kengaytirish
tomoniga
o‘zgartirish
zaruratini
namoyish etadi. Biroq mehnat bozorini
tartibga solish va boshqa, muntazam
o‘zgarib boruvchi sharoitlarga taalluqli
mexanizmlarni ishlab chiqish va
takomillashtirishga bo‘lgan ehtiyoj
saqlanib qolmoqda. Aholi bandligini
boshqarishda majmuaviy ta’sir ko‘rsata
oladigan ta’sirchan dasturiy-maqsadli
usulga alohida e’tibor qaratish lozim.
3.1.2-расм. Аҳоли бандлигини тартибга солиш йўналишлари
11
Alfraganus
xalqaro ilmiy jurnali
1 (6) 2024
Bandlikni tartibga solishda quyidagi
dasturlar amal qilishi mumkin:
- masalan, sanoatni rivojlantirish
sohasidagi ijtimoiy dasturlar (ular bir
vaqtning o‘zida ham iqtisodiy o‘sishni,
ham bandlik ortishini ta’minlashi
mumkin);
- qo‘shimcha kasbiy o‘qitish va
qayta tayyorlashga barcha muhtojlarga
qulayliklarni ta’minlashga qaratilgan
dasturlar;
- kichik
tadbirkorlikning
rivojlanishiga ko‘maklashish bo‘yicha
maxsus dasturlar (yakka xususiy va
oilaviy korxonalar) .
Shunday qilib, ushbu budjet
moliyalashi
taqchilligi,
mehnat
bozoridagi vaziyatning o‘tkirlashishi
sharoitida davlat tomonidan mehnat
bozorini tartibga solish mexanizmlaridan
foydalanish samaradorligini oshirishdan
yashirin rezervlar va qo‘shimcha
resurslarni izlash lozim.
Bandlik
siyosatini
asoslashda
mamlakat
iqtisodiyotining
iqtisodiy o‘sish yo‘liga chiqib olishi
manfaatlaridan
yondoshish
lozim.
Ushbu sharoitda bandlikni boshqarish
va mehnat bozorini tartibga solish
mexanizmlarini o‘zgartirish zarur. Shu
sababli agar keyinchalik bandlik siyosati
va ommaviy ishsizlikni to‘xtatib qo‘yish
davlatning diqqat markaziga qo‘yilsa,
u holda bandlik va mehnat bozori
sohasida stagnatsiyani kutish mumkin
bo‘ladi. Demak, davlatning bandlik
sohasidagi siyosati samarali bo‘lishi
uchun u aniq insonga qaratilgan va
muvofiqlashtirilgan bo‘lishi kerak.
Ko‘rsatilgan
vositachilarning
birinchi turiga yana rekruting agentligi
kiradi. O‘z firmalarida vakansiyalarni
to‘ldirishning uzoq muddatli va joriy
jarayonlaridan
manfaatdor,
aniq
ish beruvchilar buyurtmasi asosida
ishlaydigan
nodavlat
tashkilotlari
shunday
muassasa
hisoblanadilar.
Rekruting agentliklari mavjud va
shakllanayotgan vakansiyalar bo‘yicha
ma’lumotlar
bazasini
yuritadilar,
tashkil etilgan va prognoz qilinayotgan
vakansiyalar, ish o‘rinlarini izlovchilarni
maqsadga yo‘naltirilgan tayyorlash
bilan shug‘ullanadilar.
Oxirgi vaqtda elektron rekruting,
deb nomlangan amaliyot keng tarqaldi.
Elektron rekruting xodimlarni tanlash va
izlash kesimida Internet imkoniyatlariga
tayanadi.
Elektron
rekruting
vakansiyalar mavjudligi to‘g‘risida ish
o‘rinlaridan manfaatdor nomzodlarni
tezroq xabardor qilishni ta’minlaydi.
Elektron rekruting asosiy instrumental
agentlik veb sayti sifatida chiqadi.
Ishchi kuchi oldi-sotdisini tashkil
qilish bilan bog‘liq va ish beruvchilar
yoki yollanma ishchilar nomidan
amalga oshiriladigan faoliyati mehnat
bozoridagi vositachilikning ikkinchi
turi hisoblanadi. Ish beruvchilar “jamoa
mehnat shartnomalari”, deb nomlangan
shartnomalarni tuzishlari qulay bo‘lib
yollanma
ishchilarning
vakolatli
birlashmalari
shartnoma
bo‘yicha
ularning sheriklari bo‘lib chiqadilar.
DBX bandlik siyosatini davlat
iqtisodiy siyosati bilan bog‘lash, bu
rejalarni mehnat bozori voqeligi va
boshqa manfaatdor tomonlar manfaatlari
bilan kelishtirish uchun aholi bandligiga
ko‘maklashish
bo‘yicha
faoliyatini
rejalashtirish jarayoniga jalb qilinadi.
Strategik va tezkor rejalashtirish asosida
ma’lum maqsadlar ko‘rsatiladi, ular
ishni samarali tashkil qilish tadbirlariga
kiritilgan bo‘lishi kerak. DBX ning
ishlash samaradorligi ko‘rsatkichlari
quyidagi toifalarga bo‘linadi. (3-jadval).
Umuman,
aholi
bandligiga
ko‘maklashish
jarayonining
institutsionallashish darajasini baholash
uchun yangi turdagi xizmatlar hajmi,
rahbar xodimlar va ishlovchilar oldidagi
zamonaviy vazifalar, ish stilining
o‘zgarishi, samaradorlik va ish sifatini
oshirishga doimiy intilish asosiy mezon
bo‘lishi kerak, ya’ni DBX muvaffaqiyatli
faoliyatining pirovard mezoni amaldagi
resurslar va real natijalar nisbatidan
iborat bo‘lishi zarur.
Baholash uchun qo‘llanilayotgan
ko‘rsatkichlar tizimi natijalarning qiyosiy
taqqoslanuvchanligini ta’minlashi kerak.
Taqqoslash rejalashtirilgan maqsadlarga
erishish nuqtai nazaridan avvalgi va
boshqa tashkilotlar ko‘rsatkichlariga
nisbatan olib boriladi .
DBXdagi
ko‘plab
funksional
o‘zaro
aloqalarni
tizimlashtirish
nuqtai nazaridan DBX boshqaruv
strategiyasi qoidalarini amalga oshirish
imkoniyatlarini ko‘rib chiqish maqsadga
muvofiq. Bunday imkoniyatni aniqlash
uchun
tizimlashtirishning
ayrim
qonunlaridan foydalaniladi :
-
o‘z
o‘zini
rivojlantirish
qonuni: har bir tizim atrof-muhitga
moslashayotganda
o‘z
resurslari
hisobidan amalga oshirishi va yangi
sifatlarga ega bo‘lishi lozim;
- o‘zgartirish qonuni: har bir tizim
muhit bilan aloqa va munosabatlarga
kirishgan holda barchani jalb qiladigan
muhit ta’siriga tortildi hamda muhit
ob’ektlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatdi;
- integratsiya qonuni: tizimdagi
barcha munosabatlar tizimning yagona
markazidan
tartibga
solinadigan
munosabatlar
tizimli
to‘plamini
shakllantirgan holda jamlanadi;
- nisbiylik qonuni: faqat ma’lum
vaqt davomidagina haqqoniy bo‘lgan
tizim xossalari va munosabatlari mos
keladi;
-ustuvorliklar qonuni: ijtimoiy-
iqtisodiy
tizim
munosabatlarining
ob’ektiv xossasi empirik bilimlar
haqqoniyligi yetishmasligi sharoitida
rivojlanish jarayonida ustuvor bo‘lib
qoladi;
- uyg‘unlashtirish qonuni: har
bir tizim muhit ta’sirida o‘zining
kuchli
va
kuchsiz
xossalarining
funksional nisbatida muvozanatlashgan
rivojlantirish uchun muhit yaratishga
intiladi;
- tizimlilik qonuni: munosabatlar
ob’ektning tizimliligi aloqalari mavjud
bo‘lganda, amal qilishi mumkin.
DBX dagi funksional o‘zaro
aloqalarni maqbullashtirish jarayonida
uning muhim vazifalarini belgilash
zarur.
DBX amal qilishi samaradorligini
baholashning
uslubiy
ta’minotini
shakllantirish
zarur.
O‘zbekiston
Respublikasida mehnat bozori va
12
1 (6) 2024
Alfraganus
xalqaro ilmiy jurnali
bandlik
siyosatining
maqsadga
yo‘naltirilganligini kuchaytirish taqozo
etiladi. Bu ichki, demografik, iqtisodiy,
tarmoq omillari bilan belgilanib, global
ijtimoiy-iqtisodiy
transformatsiyalar
oqibatlari bilan bog‘liq tashqi ta’sirlar
ostida chuqurlashmoqda.
Iqtisodiy
islohotlarni
chuqurlashtirish sharoitida O‘zbekiston
Respublikasi aholi bandligini tartibga
solish davlat siyosatini takomillashtirish
va rivojlantirish maqsadida ekspert
so‘rovnomalar shaklida sotsiologik
tadqiqot o‘tkazildi. Ekspert sifatida 7
kishidan iborat O‘zbekiston Respublikasi
Iqtisodiyot va kambag‘allikni qisqartirish
vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi
Bandlik va mehnat munosabatlari
vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi
Tashqi mehnat migratsiyasi Agentligi
xodimlari so‘rovdan o‘tkazildi.
So‘rovnomada
qatnashgan
7
ta ekspertdan oltitasi O‘zbekiston
Respublikasining mehnat bozori
quyidagi xususiyatlarga ega ekanligini
e’tirof etdilar:
-
1990
yillardan
boshlab,
respublika mehnat bozoridagi talab
va taklif o‘rtasidagi nomutanosiblik
tendensiyasining asta-sekin pasayishi
kuzatildi;
- dotatsiyali mintaqalar xususiyati
qisqarib bormoqda;
- kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay
shart-sharoitlar yaratilgan;
- ish haqi hajmi mintaqaviy
xususiyatiga egaligi qayd etildi.
Yuqorida keltirilgan xususiyatlar
qatoriga qo‘shimcha quyidagilarni
kiritish mumkin .
Barcha
ekspertlar
tomonidan
O‘zbekiston
Respublikasi
mehnat
bozoridagi vaziyatni maqbullashtirish
uchun ta’sirchan choralar qabul
qilinganligi ta’kidlandi.
“Respublikada
bandlik
siyosatini amalga oshirishda qanday
qiyinchiliklarga duch kelinmoqda?”
degan savolga javobda ekspertlar
quyidagi variantlarni ko‘rsatdilar:
- mavjud vakansiyalar haqidagi
ma’lumotlar internetda joylashtirilgan;
- budjet tarmoqlarida, jumladan,
tibbiyot va ta’limda ish haqining pastligi;
- ishsiz aholi uchun faqat
qarindoshlik
aloqalari
mavjud
bo‘lgandagina
ishga
joylashish
imkoniyati bo‘ladi;
- agar kam ish o‘rinlari yaratilsa,
u holda yuqori talab qilinadigan
tarmoqlarda ish joylari yetarlicha
yaratilmaydi.
Respublikada bandlik siyosatini
takomillashtirishning
ustuvor
yo‘nalishlari sifatida so‘rovnomada
qatnashgan
ekspertlar
qo‘shimcha
axborot-maslahat xizmatlarini tashkil
qilish, mintaqalarning o‘ziga xos
xususiyatlarini hisobga olib, yangi ish
o‘rinlarini yaratishni, jumladan, qishloq
xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash,
baliq zavodlari, yog‘ochni qayta ishlash
korxonalari, ta’lim xizmatlari bozori
islohotlarini jadallashtirishni taklif
qildilar.
Respublikada amalga oshirilayotgan
aholi bandligini qo‘llab-quvvatlashga
qaratilgan chora-tadbirlarga faol va
passiv siyosatlar doirasida mintaqadagi
ijtimoiy-mehnat
munosabatlarini
maqbullashtirish, mehnat bozoridagi
keskinlikni yumshatishga qaratildi:
yangi yaratilayotgan ish joyiga subsidiya
olish imkoniyati yaratildi; ishsizlik
nafaqasi hajmi oshirildi; ish o‘rinlari
vakansiyalari yarmarkalari muntazam
ravishda o‘tkazilmoqda; jamoat ishlari
tashkil qilinmoqda; ishsizlar kasbiy
tayyorgarlikdan
o‘tishga,
malaka
oshirish va h.k larga yuborilmoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:
1. Ўзбекистон Республикасининг “Аҳоли бандлиги тўғрисида”ги Қонунини.
2. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 29 декабрдаги “Олий Мажлисга Мурожаатномаси.// www.
president.uz.
3. Андреев С.В. Кадровый потенциал и проблемы занятости в условиях перехода России к рыночным отношениям. М.:
Институт социологии. РАН, 2010 г. 184 с.
4.Буторин А.М.Направления совершенствования регулирования занятости населения в регионе//Вестник экономиче
-
ской интеграции. 2010.№5. С.137-141.
5. Волгин Н.А. Социальная политика: учебник/под общ.ред. Н.А.Волгина М.: Изд-во «Экзамен», 2002 г. С.73.
В.С., Волгин П.А. Рынок труда. М.: Экзамен, 2003 г. 478 с.
6.Галкин А.И. Основные направления повышения эффективности и результативности деятельности органов государ
-
ственной власти в Российской Федерации./ Актуальные проблемы и перспективы развития государственного управления:
сб.науч. статей по материалам ежегодной науч.-прак. Конф. От 23 ноября 2013 г. /под ред. С.Е.Прокофьева, О.В.Паниной,
С.Г. Еремина. М: Юстицинформ, 2014.
7.Женева: Международное бюро труда, 2001. 228с. с.104.
9. Золотов А.В. О роли рабочего класса в современной экономике. //Вестник нижегородского университета им. Н.И.Ло
-
бачевского. Серия: Экономика и финансы. 2004. №2. С.545.
10. История эконаминческих учений: (современный этап): Учебник/ Под общ.ред. Худокормова А.Г.-М: Инфра. М. 1998.
11. Кейнс Дж.М. Общая теория занятости, процента и денег. / Дж.М. Кейнс. М: Прогресс, 1978.-494с.
12.Костин Л.А., Зущина Г.М., Султанова Р.М. Рынок труда и теория занятости: учеб.пос. М.: АТиСО, 1997, 424 с.
13 Пудич В. Проблема системности менеджмента в России. //Менеджмент сегодня. 2003. №2. С.43-55.
14. Фан Т., Хансен Э., Прейс Д. Государственная служба занятости в условиях меняющегося рынка труда. Женева: Меж
-
дународное бюро труда, 2001. 228с. с.103.
15.Шубцова Л.В. Государственное антикризисное управление: системный подход.//Национальные интересы: приори
-
теты и безопасность. 2011. №5. С.11-19.
16. https://stat.uz/
