ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№2 | 2021
82
Ходжаева Светлана Атахановна
заведующая кафедрой фтизиатрии
Самаркандский Государственный
медицинский институт
Узбекистан, Самарканд
Аджаблаева Динара Намазовна
ассистент кафедры фтизиатрии Самаркандского
Самаркандский Государственный
медицинский институт
Узбекистан, Самарканд
ФАКТОРЫ РИСКА И КАЧЕСТВО ЖИЗНИ У ДЕТЕЙ С ЛАТЕНТНОЙ ТУБЕРКУЛЕЗНОЙ ИНФЕКЦИЕЙ
For citation:
Khodzhaeva S.A., Adzhablaeva D.N. Risk factors and life`s quality condition of children with latent tuberculous infection. Journal
of cardiorespiratory research. 2021, vol.2, issue 2, pp.82-86
http://dx.doi.org/10.26739/2181-0974-2021-2-14
АННОТАЦИЯ
В последние годы количество детей с диагностированной латентной туберкулезной инфекцией приобрело тенденцию к увеличению.
Цель:
установить роль факторов риска и выявить отклонения в состоянии качества жизни у детей с латентной туберкулезной инфекцией,
проживающих в очагах туберкулезной инфекции.
Материалы и методы исследования:
обследовано 110 детей в возрасте 0-14 лет.
Проводился анализ факторов риска заражения микобактериями туберкулеза. Эффективность вакцинации БЦЖ оценивали по наличию и
размеру рубца. Показатель качества жизни определялся при помощи опросника PedsQL версия 4.0 для детей 0-14 лет.
Результаты и их
обсуждение:
У детей обоих групп наиболее часто в семье туберкулёзом болела мать, частота контакта с матерью-бактериовыделителем
была выше, чем с матерью, не выделявшей микобактерии туберкулёза. Преобладающим источником инфекции детей были больные с
инфильтративной формой туберкулёза лёгких. Дети, у которых выявлен активный туберкулез, с наличием латентной туберкулезной
инфекции в анамнезе, находились в тесном контакте с членом семьи, который ранее пребывал в пенитенциарной зоне, а также не имел
достаточных материально-бытовых условий к существованию. Наличие у ребенка активной формы туберкулезного процесса в организме
создает предпосылки для всестороннего ухудшения всех параметров качества жизни, тогда как латентная туберкулезная инфекция
оказывает неблагоприятное воздействие лишь на отдельные аспекты качества жизни. Чаще всего страдает психосоциальное
функционирование.
Ключевые слова:
латентная туберкулезная инфекция, дети, очаг туберкулезной инфекции, качество жизни, бактериовыделение.
Khodzhaeva Svetlana Atakhanovna
Head of the phthisiology department,
Samarkand State Medical institute
Uzbekistan, Samarkand
Adzhablaeva Dinara Namazovna
assistant teacher of the phthisiology department,
Samarkand State Medical institute
Uzbekistan, Samarkand
RISK FACTORS AND LIFE`S QUALITY CONDITION OF CHILDREN WITH LATENT TUBERCULOUS INFECTION
ANNOTATION
Background.
Latent tuberculosis infection is an asymptomatic condition in which patients carry the bacteria, but do not show any sign of illness,
however they are at risk of disease activation at any time in the future. Latent tuberculosis infection is often not to affect the quality of life of
patients. Preventive treatment of latent tuberculosis infection can reduce the risk of activation; however, this treatment can produce such side effects
as well as psychosocial challenges, which can increase stigma and psychological stress. These factors can impair the Quality of Life of patients in
term of physical, mental and social well-being. Understanding of influence of latent tuberculosis infection on the physical and mental well-being
of these patients is important as successful strategies to reduce the tuberculosis burden globally.
Our purpose
is to explore patients during diagnosis
and treatment of latent tuberculosis infection, measure their quality of life.
Objective.
During 2019-2020 were examined 100 children 0-14 years
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№2 | 2021
83
old.
Methods.
Quality of life was defined with the help of questionnaire PedsQL version 4.0 (the Russian version), for children.
Results.
at children
with active tuberculosis specific process has a most negative influence upon quality of life, comparatively temporary negative influence has latent
tuberculous infection.
Conclusions.
With provision of latency currents of infecting with mycobacteria of tuberculosis, indicators of quality of life
should be considered as one of defining, reflecting psychological component adaptation of child, and can be recommended to enter in program of
examination and dispensary observation of children with latent tuberculous infection.
Keywords:
quality of life, latent tuberculosis infection, treatment, children and adolescents, well-being.
Xodjaeva Svetlana Ataxanovna
ftiziatriya kafedrasi mudiri
Samarqand davlat tibbiyot instituti
O`zbekiston, Samarqand
Adjablaeva Dinara Namazovna
ftiziatriya kafedrasi asisstenti
Samarqand davlat tibbiyot instituti
O`zbekiston, Samarqand
LATENT SIL INFEKTSIYASI BOR BOLALARDA XAVF OMILLARI HAMDA HAYOT SIFATINING HOLATI
ANNOTATSIYA
Sil mikobakteriyasini yangi yuqtirgan bolalar soni o'sishda davom etmoqda. Ko'pincha sil kasalligi o'chog'idan bo'lgan bolalar birlamchi
infektsiyaga moyil. So'nggi yillarda latent sil infektsiyasi tashxisi qo'yilgan bolalar soni o'sish tendentsiyasiga ega. Ushbu bolalar orasida faol sil
kasalligini o'sishining davom etishi ham muhimdir. Maqsad: latent sil kasalligi bo'lgan bolalarda xavf omillarining rolini aniqlash va hayot sifatida
o`zgarishlarni aniqlash. Tadqiqot materiallari va usullari: 0-14 yoshdagi 110 bola tekshirildi. Sil mikobakteriyasini yuqtirish uchun xavf omillarini
tahlili o'tkazildi. BCGga qarshi emlash samaradorligi chandiq borligi va kattaligi bilan baholandi. Hayot sifati ko'rsatkichi PedsQL
so'rovnomasining 0-14 yoshdagi bolalar uchun 4-versiyasi yordamida aniqlandi. Natijalar va munozara: Ikkala guruhdagi bolalar ko'pincha oilada
sil kasalligi bilan og'rigan, bakteriyalarni chiqarib yurgan onasi bilan aloqa qilish chastotasi sil mikobakteriyalarni chiqarmagan onaga qaraganda
ko`proq bo'lgan. Bolalarda yuqtirishning asosiy manbai o'pka silning infiltrativ shakli bo'lgan bemorlar edi. Latent sil infektsiyasi bilan kasallangan,
faol sil kasalligi tashxisi qo'yilgan bolalar ilgari penitentsiar zonada bo'lgan, shuningdek, yomon moddiy va yashash sharoitlariga ega bo'lgan oila
a'zolari bilan yaqin aloqada bo'lishgan. Bolada sil kasalligi jarayonining faol shakli mavjudligi hayot sifatining barcha parametrlarini har tomonlama
yomonlashishi uchun zarur shartlarni yaratadi, latent sil infektsiyasi faqat hayot sifatining ayrim jihatlariga salbiy ta'sir qiladi. Psixosotsial
funktsiyaga eng ko'p ta'sir qiladi.
Kalit so'zlar:
latent sil infektsiyasi, bolalar, sil kasalligi o`chog`i, hayot sifati, bakteriyalarni ajratish
Global miqyosda silga qarshi kurash bo'yicha davlat dasturlarini
amalga oshirishning muvaffaqiyati kasallanishning yiliga taxminan 2
foizga kamayishida namoyon bo'ladi [1]. Shunga qaramay, odamning
barcha yuqumli patologiyalari orasida sil tufayli o'lim yetakchi o'rinni
egallaydi [5]. Dorilarga chidamli sil alohida ahamiyatga ega [2]. Hozirgi
kunda statistik ma'lumotlar ishonchli tarzda shuni ko'rsatadiki,
dunyoning ayrim mamlakatlarida sil mikobakteriyasini birinchi
marotaba yuqtirgan bolalar soni o'sishda davom etmoqda [7]. Ko'pincha
sil o'chog'idagi bolalar birlamchi infektsiyaga moyil bo'lib, ushbu
guruhdagi kasallanish darajasi bolalar populyatsiyasining umumiy
kasallanish darajasidan 52% yuqori [8]. Bolalarni sil kasalligini
tekshirish usullari qanchalik keng va invaziv bo'lsa, ularning hayot
sifatining pasayishi shunchalik ravshan [3]. Latent sil infektsiyasi
(LTBI) degan tashxis bolada faol jarayonning klinik alomatlari va
rentgenologik belgilari bo'lmasa, ammo tuberkulin sinamasining
musbat, diametri 5 mmdan yuqori (ijobiy) reaktsiyasi bo'lganida
qo`yiladi. So'nggi yillarda latent sil infektsiyasi tashxisi qo'yilgan
bolalar soni ko'payish tendentsiyasiga ega. Sil kasalligi bemorlarning
jismoniy va aqliy faoliyatiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi, bolalar va
o'smirlarning hayot sifatini yomonlashtiradi. Sil kasalligi bilan og'rigan
bemorlarning hayot sifatini baholash kasallikning noxush oqibatlari
xavfini kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuini ishlab
chiqishda muhim ahamiyatga ega [6]. Shuningdek, bunday bolalar
orasida faol silni aniqlash o'sishda davom etishi muhimdir, bu esa sil
mikobakteriyasini yuqtirgan bolalar bilan profilaktika ishlari yyetarli
darajada olib borilmayotganidan dalolat beradi [4].
Tadqiqot maqsadi:
sil kasalligi o`choqlarida yashaydigan latent sil
kasalligi bo'lgan bolalarda xavf omillarining rolini aniqlash hamda
hayot sifatidagi o'zgarishlarni aniqlash.
Materiallar va usullar.
2019-2020 yillarda Samarqand viloyat
bolalar va o'smirlar silga qarshi sanatoriyasi, 84-sonli maktabgacha
ta'lim muassasasi va 35-sonli o'rta maktab sharoitida bo'lgan 0-14
yoshdagi 110 bolaning ma'lumotlari tahlil qilindi.
Bolani tadqiqotga qo'shish uchun tug'ilish paytida BCG bilan
emlash
chandiq
mavjudligi,
bolalar
ta'lim
muassasasida
tarbiyalanishlari shart edi. ota-onalari Tadqiqotda ishtirok etishga rozi
bo'lmagan bolalar, psixomotor rivojlanishda orqada qolgan, surunkali
kasalliklarga chalingan bolalar, 1 oy oldin o'tkir kasallikka chalingan
bolalar tadqiqotga kiritilmagan.
Biz Samarqand viloyatining silga qarshi dispanserida davolangan sil
bilan kasallangan bolalar va o'smirlarning ikki guruhini tekshirdik: 1-
guruh (n=50) sil kasalligining faol shakllari bo'lgan bemorlardan iborat,
2-guruh (n=60) latent sil infektsiyasi tashxisi qo'yilgan bemorlar. Yoshi
bo'yicha taqsimlanganda, 1-guruhda maktab yoshidagi bolalar ustun
keldi - 56,0%, maktabgacha yoshdagi bolalar 44,0% ni tashkil etdi. 2-
guruhda maktab yoshidagi bolalar ham ustunlik qildi - 68,3%,
maktabgacha yoshdagi bolalar esa 31,7% ni tashkil etdi.
Biz anamnez, hayot sifatini baholash so'rovnomalar, antropometriya
va ob'ektiv tekshiruv ma'lumotlar, laboratoriya ma'lumotlari
o'rganindik. Sil mikobakteriyasi bilan zararlanishning xavf omillarini
o`rganildi. BCGga qarshi emlash samaradorligi chandiq borligi bilan
baholandi, hajmi 4 mm dan kam bo'lgan chandiq vakcinaciyaning
sifatsiz ekanligidan dalolat beradi. Hayot sifatining parametrlari va
jihatlari 0-15 yoshdagi bolalar uchun PedsQL 4.0 so`rovnomasi (ruscha)
yordamida baholanadi. Barcha kichik guruhlarda hayot sifatining
boshlang'ich darajasi tahlil qilindi. Hayot sifatini baholashda barcha 23
mezon 6 o'lchovga birlashtirildi: JF - jismoniy faoliyat, EF - emocional
faoliyat, IF - ijtimoiy faoliyat, MBH - maktab / bolalar bog'chasidagi
hayot, PSF - psixosial faoliyat va UO` - umumiy o'lchov. Anketa yoshi
bo'yicha bloklarga bo'linadi - 5-7, 8-12 va 13-18 yosh. Umumiy ballar
miqdori 100 balli shkala bo'yicha hisoblanadi: yakuniy qiymat qancha
yuqori bo'lsa, bolaning hayot sifati shunchalik yaxshi bo'ladi. Tadqiqot
natijalarini statistik ishlov berish Microsoft Excel 2007 yordamida
amalga oshirildi. Miqdoriy ko'rsatkichlar o'rtacha arifmetik ± standart
xato sifatida berilgan.
Natijalar.
Latent sil infektsiyasi bilan kasallangan sil kasalligining
o'chog'ida yashovchi bolalarda hayot va sog'liq sifatidagi o`zgarishlar
aniqlandi.
Ikkala guruhdagi bolalar ko'pincha oilada sil kasalligiga chalingan
va bakteriyalarni chiqaruvchi onasi bilan aloqa qilish chastotasi sil
mikobakteriyasini (SMB) chiqarmagan onaga nisbatan bir oz yuqori
bo'lgan - 56,0 va 36,8%, mos ravishda 44,4 va 33, 3% (1-jadval).
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№2 | 2021
84
Jadval 1
Sil kasalligi o'choqlarining xususiyatlari
Bakteriya chiqaruvchi bilan yaqin aloqa (oila)
Infektsiya manbai
Sil kasalligi bilan og'rigan bolalar
n = 50
Latent sil infektsiyasi mavjud bo`lgan
bolalar
n = 60
abs
%
Abs
%
Bolaning onasi
14
56,0
7
36,8
Bolaning otasi
8
32,0
5
26,3
Sil infektsiyasi o`chog`ida yashaydigan
qarindoshlaridan biri
2
8,0
6
31,6
Sil infektsiyasi o`chog`ida yashaydigan
ikki yoki undan ortiq qarindoshlar
1
4,0
1
5,3
Jami
25
100,0
19
100,0
Bakteriyalarni chiqarmaydigan faol sil kasalligi bilan og'rigan bemor bilan aloqa qilish
Bolaning onasi
8
44,4
6
33,3
Bolaning otasi
5
27,8
7
38,9
Sil infektsiyasi o`chog`ida yashaydigan
qarindoshlaridan biri
4
22,2
3
16,7
Sil infektsiyasi o`chog`ida yashaydigan
ikki yoki undan ortiq qarindoshlar
1
5,6
2
11,1
Jami
18
100,0
18
100,0
Bakteriya ajratuvchi bilan davriy aloqa
Kasal qarindoshlari bilan
5
71,4
17
73,9
Kasal qo'shnilar bilan
2
28,6
6
26,1
Jami
7
100,0
23
100,0
Jami
50
60
Bolalarda infektsiyaning asosiy manbai infiltrativ o'pka sili
(SMB +) bilan kasallangan ota-onalar edi (44 tadan 20 tasi); ushbu
oilalarda bolalar va o'smirlarda kasallikning 15 ta holati qayd etilgan
(75,0%). Sil kasalligining tarqalgan turi bilan kasallanganlar orasida 15
boladan 9 tasida (60,0%) kasallik aniqlangan. Agar ota-onalarda
bakteriyalarni chiqarish bilan kuzatilayotgan fibro-kavakli sil kasalligi
bo'lsa, aloqada bo'lgan bolalarning 87,5% faol sil kasalligi bilan
kasallanishlari tashvishlidir.
Jadval 2
Infektsiya manbasida sil jarayon shakli bo'yicha taqsimlash
Infektsiya manbasida sil jarayonning shakli Aloqada bo'lgan bolalar soni
Bolalar sog'lig'i haqida ma'lumot
Sil kasalligini faol ravishda o'tkazing LTI bo'lgan
Infiltrativ, SMB +
20
15 (75,0%)
5 (25,0%)
Tarqoq, SMB +
15
9 (60.0)%
6 (40,0%)
Kazeoz pnevmoniya, MBT +
1
1 (100,%)
0
Fibröz-kavakli, MBT +
8
7 (87,5%)
1 (12,5%)
Agar bolalar ilgari penitentsiar zonada bo'lgan oila a'zosi bilan yaqin
aloqada bo'lsa, shuningdek, yyetarli moddiy va yashash sharoitlariga
ega bo'lmasa, bolalarda sil kasalligi, shu jumladan, SMBning chidamli
shtammlari tufayli yuzaga kelgan sil rivojlanishi xavfi ortdi. Bunday
bolalarda sil kasali faol holatlarini aniqlash 4 marotaba ko'proq qayd
etilgan. Agar ota-onada yomon odatlar (alkogol ichimliklarni
suiiste'mol qilish, chekish, giyohvandlik) bo'lsa, sil kasalligi bilan
kasallanish xavfi 1,3 baravar oshgan (3-jadval).
Sil infektsiyasi o'choqlarida yashovchi bemorda doimiy ish joyi
bo'lmaganligi ularning tez-tez davolanishdan qochish va davolash
rejimini buzilishiga sabab bo`ladi. Ko'pgina hollarda, salbiy ijtimoiy
omillar ta'sirida bo'lgan oilaviy sil kasalligi o'choqlarida profilaktika
choralari miqdori yyetarli emas edi: ota-onalar ko'pincha o'zlarini uy
a'zolaridan ajratib qo'ymagan, aloqada bo'lgan bolalarni tekshiruvlari
tartibsiz o'tkazilgan va silga qarshi sanatoriyga ko'p hollarda davolanish
uchun yuborilmagan.
Jadval 3
Ijtimoiy xavf omillari
Oilaviy sil o'choqlarida aniqlangan omillar
1-guruh
2-guruh
Umumiy abs.
%
Umumiy abs.
%
50
100
60
100
Ota-onalar spirtli ichimliklarni suiiste'mol qildilar
12
24,0
11
18,0
Ilgari axloq tuzatish muassasasida bo'lgan
8
16,0
3
4,0
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№2 | 2021
85
Ota-onalardan birining ishsizligi
38
76,0
14
24,0
Ikkala ota-onaning ham ishsizligi
28
56,0
2
4,0
Katta oila
33
66,0
43
82,0
To'liq bo'lmagan oila
22
44,0
32
60,0
Ijtimoiy oilalar
10
20,0
6
10,0
Qoniqarsiz yashash sharoitlari
48
96,0
45
88,0
Har ikki guruhdagi aksariyat respondentlarda faol aniq jarayonni
rivojlanishiga yo'l qo'ymaslik bo'yicha chora-tadbirlar majmuasi tahlil
qilindi. Bemor bolalarning yarmidan ko'pi (55,0%) oilaviy sil
kasalligining aniqlanmagan o'choqlarida yashagan va shu sababli
kasallik asosiy infektsiya manbasini (ko'pincha ota-onada) aniqlash
paytida aniqlangan,. Silga qarshi choralar qatorida bunday profilaktika
nuqsonlari qarindoshlari va qo'shnilari orasida oshkoralikni yashirish
uchun bakteriyalarni chiqaruvchini yashirish - (22,1%), muntazam
tekshiruvlardan bosh tortish - (52,8%), boshlang'ich sanitariya-gigiyena
me'yorlari talablarga rioya qilmaslik - (32,7%).
Hayot sifati parametrlarini tahlil qilish, latent sil infektsiyasi bilan
kasallangan bolalarda nazorat guruhidagi bolalarga nisbatan ancha past
ko'rsatkichlarni aniqladi.
Bemor guruhlaridagi hayot ko'rsatkichlari 4-jadvalda keltirilgan.
Jadval 4
Bemorlarda hayot sifatining parametrlari (balli ekvivalentda)
Hayot sifati aspektlari
LTI
n = 60 (M ± σ)
Sil kasalligi bilan
kasallanganlar
n = 50 (M ± σ)
Jismoniy faoliyat
85,1 ± 2,9
41,0 ± 1,7
Hissiy faoliyat
67,8 ± 2,7
48,1 ± 2,4
Ijtimoiy faoliyat
51,7 ± 3,3
41,1 ± 2,8
Maktab/bog`cha faoliyati
87,1 ± 2,2
43,1 ± 2,7
Psixosotsial faoliyat
58,9 ± 1,9
40,9 ± 3,1
Umumiy o'lchov
70,3 ± 3,0
41,4 ± 2,6
Munozara.
Latent sil infektsiyasi bilan kasallangan bemorlarning
jismoniy ishlash ko'rsatkichlari yuqori bo'lgan - 85,1 ± 2,9, chunki
LTBIning bolalarning motor faoliyatiga sezilarli ta'siri aniqlanmagan va
vaqti-vaqti bilan bezovtalik kuzatilgan, bu esa respondentlarning
ruxsatsiz jismoniy faoliyatni ko'payishi bilan bog'liq. Silga qarshi
dispanserda
davolanayotgan
bemorlarda
jismoniy
faoliyat
ko'rsatkichlari 2 barobardan kam - 41,0 ± 1,7 ga teng. Ushbu bolalar
guruhi kasalxonadagi dam olish rejimiga rioya qilishga majbur
bo'lishdi, bu esa kasalxonada bo'lish davrida harakatlanishning qisman
cheklanishiga olib keldi.
LTBI bo'lgan bolalarning hissiy faoliyatiga jarayonga kelsak, ballar
taqsimoti quyidagicha edi: 67,8 ± 2,7 va 48,1 ± 2,4 ball, bu ma'lum bir
jarayonning asab tizimiga salbiy ta'sirini ko'rsatadi. Latant sil
infektsiyasi guruhidagi bolalar ko'proq g'azablangan, injiq, ular
ko'pincha o'rtoqlari bilan muloqot qilishdan xavotirda. Faol sil
kasalligiga duchor bo'lgan bemorlar hissiy tushkunlikka tushishadi va
bu holatni o'zlarining kasalliklarining yuqumliligi va davolanmasligi
qo'rquvi bilan bog'laydilar.
LTBI bemorlarining sotsializatsiyasining buzilishi ko'rsatkichlarga
ta'sir ko'rsatdi va ushbu guruh bolalarida 51,7 ± 3,3 ni tashkil etdi.
Ushbu guruhdagi respondentlarning aksariyati silga qarshi sanatoriyda
profilaktikasi kursidan o'tdilar, shu sababli ular o'z tengdoshlari bilan
muloqotning cheklanganligidan shikoyat qildilar. Silning faol kasallari
orasida ijtimoiy faoliyatning past ko'rsatkichlari aniqlandi - 41,1 ± 2,8.
Ushbu guruh respondentlarining javoblariga qaraganda, ularning
kelajagi uchun qo'rquv bu kasallikning yuqumli va davolanmasligini
anglash natijasidir.
Latent
sil
infektsiyasi
bilan
og'rigan
bemorlarda
o'rta
maktab/bog`cha faoliyati 87,1 ± 2,2 ballni tashkil etadi, ammo ushbu
guruh bolalarida maktab vazifalarini doskada, uyda yoki sanatoriyda
bajarishda e'tiborsizlik kabi muammolar mavjud. Ushbu faoliyat
bo'yicha faol sil kasalligi aniqlangan respondentlarning natijalari
birinchi guruhga qaraganda ikki baravar past - 43,1 ± 2,7 ballni tashkil
etdi, bu surunkali patologiya mavjudligi sababli maktab o'quv dasturini
o'zlashtirda bolalar mavjud bo`lgan muammolarini aks ettiradi.
Latent sil infektsiyasi bilan kasallangan bolalar guruhidagi
psixosocial faoliyat bu emotsional va ijtimoiy faoliyatning
umumlashtirilgan ko`rsatgichidir. LTBI bo'lgan bolalarda ushbu
faoliyat ko'rsatkichlari 58,9 ± 1,9 ballni tashkil etdi, bu latent o'ziga xos
jarayonning bolaning sog'lig'iga salbiy ta'sirini aniq aks ettiradi.
Organizmda sil kasalligi faol bo'lgan bolalar uchun psixoemotsional
faoliyat ko'rsatkichlari sezilarli darajada past - 40,9 ± 3,1 ballni tashkil
etdi.
Umuman olganda, sil kasalligi respondentlarning hayot sifatiga
salbiy ta'siri aniqlandi: organizmdagi sil kasalligi faol bo'lgan bolalarda
barcha faoliyat ko'rsatkichlari zarar ko'radi, ular past ko'rsatkichlarga
ega. Sil infektsiyasining latent jarayoni bo'lgan bolalarda psixo-ijtimoiy
faoliyati zarar ko`rgan holda jismoniy va aqliy faollik saqlanib
qolganligini kuzatdik.
Umuman aniqlangan o'zgarishlar birinchi va ikkinchi guruh
sub'ektlarida
hayot
sifatining
pasayishiga
olib
keldi.
Sil
mikobakteriyasini yuqtirish latentligini hisobga olgan holda, hayot
sifatining ko'rsatkichlarining psixologik tarkibiy qismini bolaning
moslashuvining aks ettiruvchi mezon deb hisoblash mumkin.
Shunday qilib, bolalar uchun sil kasalligi rivojlanishiga salbiy ta'sir
ko'rsatadigan xavf omillari mavjudligi, yetarli bo'lmagan emlash, sil
o`chog`ida yashash va bakterial chiqaruvchi bilan aloqada bo`lishi
organizmdagi latent jarayonni shakillanishi va keyinchalik silning faol
turiga o'tish istiqbollarini yaratadi.
Xulosa.
Agar oilada ona, ikki yoki undan ortiq qarindoshlarida sil
bo'lsa, sildan o'lim holarlari mavjudligi tasdiqlansa, bunday o'choqlarga
yashaydigan bolalar uchun sil bilan kasallanish ehtimoli oshadi. Latent
sil infektsiyasi bolalar hayoti sifatining psixososial faoliyatining
pasayishiga olib keladi. Oilaviy sil o'choqlarida yashovchi bolalar
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№2 | 2021
86
uchun sil mikobakteriyasi bilan zararlanishi hamda keyinchalik turli xil
lokalizatsiyadagi faol sil kasalligi rivojlanish ehtimoli ko'proq. Bunday
bolalar ixtisoslashtirilgan sanatoriylarda tibbiy ko'rikdan o'tishi va
sog'lig'ini yaxshilashga muhtoj. Birlamchi tibbiy yordam shifokorlar
latent sil infektsiyasi mavjud bolalarni o'z vaqtida dispanserga olib
borish tavsiya etiladi, bu sil kasalligining va ayniqsa sil kasalligi
o'choqlarida profilaktika ishlariga katta hissa qo'shadi.
Список литературы/ Iqtiboslar/References
1. Нечаева О.Б. Туберкулез у детей в России. Туберкулез и болезни легких 2020; 98: (11): 12-20. DOI 10.21292/2075-1230-2020-98-11-12-
20.
2. Ходжаева С.А. Ситуация по туберкулёзу у детей Самаркандской области. Проблемы медицины и биологии 2017; 93: (3): 129-132.
3. Аджаблаева Д.Н. Показатель качества жизни во фтизиопедиатрии. Туберкулез и болезни легких 2018; 96: (2): 32-35. DOI
10.21292/2075-1230-2018-96-2-32-35.
4. Маматова Н.Т. Отрицательные социальные факторы и их влияние на возникновение туберкулеза у детей. Молодежный
инновационный вестник 2018; 7: 67-68.
5. Аксенова В.А., Клевно Н.И., Кавтарашвили С.М. Очаг туберкулезной инфекции и его значение в развитии туберкулеза у детей.
Туберкулез и болезни легких 2015; 1: 19-24.
6. Аджаблаева Д.Н. Изучение параметров качества жизни детей и подростков с ВИЧ-ассоциированным туберкулезом. Туберкулез и
болезни легких 2020; 98: (9): 14-17. DOI 10.21292/2075-1230-2020-98-9-14-17.
7. Саидова М.А. Особенности психосоматических изменений у детей и подростков с легочным туберкулезом. Polish science journal 2019;
18: (9): 18-23.
8. Ходжаева С.А., Аджаблаева Д.Н. Оценка опасности очагов туберкулёзной инфекции для проживающих в них детей и подростков.
Журнал кардиореспираторных исследований 2020; 2: (1): 77-80. DOI 10.26739/2181-0974-2020-2-1-77-8.
